Jak głosują Brytyjczycy? Jak głosują Polacy? Słów parę o ordynacjach wyborczych. Kolegium Służby Publicznej Fundacja Służba Niepodległej 09.12.2017 Stowarzyszenie Normalne Państwo Bartłomiej Michałowski www.normalnepanstwo.pl
Agenda: 1. Parę słów o Stowarzyszeniu Normalne Państwo 2. Definicje dwóch ordynacji wyborczych 3. Porównanie obu ordynacji 4. Dyskusja
Parę słów o Stowarzyszeniu NP - Początek - czerwiec/lipiec 2002, spotkania w Klubie Radia Wolna Europa jesienią 2002 oraz list otwarty do 30/40-latków w Rzeczpospolitej i we WPROST na przełomie 2002/2003 - Organizacja otwartych spotkań z osobowościami życia obywatelskiego, aby wypracować co w Polsce trzeba zmienić w pierwszej kolejności. - Określenie nazwy i celów wiosna 2003 walka z plagą korupcji, wprowadzenie ordynacji wyborczej na wzór brytyjski, wprowadzenie prostego systemu podatkowego, wprowadzenie otwartych i przejrzystych konkursów na stanowiska kierownicze w administracji państwowej i spółkach Skarbu Państwa, redukcja ilości radnych, wiceministrów i sekretarzy stanu.
Uderzyć w społeczne przyzwolenie na korupcję. Pokazać, że tych co nie chcą i nie dają łapówek jest większość. Podjąć osobiste zobowiązanie. Uczyć co to jest korupcja i dlaczego jest zła.
Happeningi w Polsce
Prasa, TV, stacje Orlen, kioski Ruchu, MZK, urzędy
Agenda: 1. Parę słów o NP 2. Definicje 3. Porównanie obu ordynacji 4. Dyskusja
Definicje Ordynacja proporcjonalna to szczególny sposób przeliczania głosów na liczbę mandatów. Pierwsza odmiana ordynacji proporcjonalnej została wymyślona przez belgijskich socjalistów pod koniec XIX wieku i w intencji twórców miała lepiej oddawać preferencje wyborców. Podział ordynacji proporcjonalnych: Ze względu na liczbę okręgów: Jednookręgowe - nieliczne kraje, z reguły o względnie małej populacji, np. Holandia, Izrael, Namibia Wielookręgowe Ze względu na metodę obliczania mandatu: Metodą d'hondta lub metodą Sainte-Laguë; stosowane w większości krajach z systemem proporcjonalnym, w tym w Polsce w wyborach do Sejmu. Pojedynczy głos przechodni (tzw. Single Transferable Vote; znany też jako metoda proporcjonalna Hare'a-Clarke'a) - Irlandia, Malta Mieszany system propocjonalny (Mixed Member Proportional System) - Niemcy, Nowa Zelandia, Węgry, Włochy, Szkocja, Walia, Boliwia, Wenezuela
41 wielkich okręgów - aktulanie
Ordynacja proporcjonalna Założenie okręg ma 3 mandaty do obsadzenie Partia A dostała 50% głosów Partia B dostała 50% głosów Jak podzielić trzeci mandat?
Ordynacja proporcjonalna 10 mandatów do obsadzenia Partie A, B, C, D, E wystawiają listy kandydatów i otrzymują następujące poparcie: A - 34%; B - 28%; C - 20,%; D - 10%, E - 8%. Partie A i B są przeciwnikami. Obliczamy tzw. dzielniki dzieląc wyniki przez kolejne liczby naturalne : 1, 2, 3, 4, 5, 6, itd. (przelicznik według metody d Hondta)
Ordynacja proporcjonalna tworzy system wielopartyjny A 34; 17; 11,3; 8,5; 6,8; B 28; 14; 9,33; 7,0; C 20 ; 10; 6,7; 5,0 D 10; 5; 3,3; E 8; 4; 2,7 Do podziału 10 mandatów A - 4; B - 3; C - 2; D - 1; E - 0
Ordynacja proporcjonalna A 34; 17; 11,3; 8,5; 6,8; B 26; 13; 8,66; 6,5; C 20; 10; 6,7; 5,0; D 10; 5; 3,3; E 10; 5; 3,3; Partia B straciła poparcie na rzecz partii E, ale mandat straciła partia A A - 3; B - 3; C - 2; D - 1; E - 1
Ordynacja proporcjonalna wymusza rządy koalicyjne A - 3; B - 3; C - 2; D - 1; E - 1 Żadna z partii nie może samodzielnie stworzyć rządu - musi zawrzeć koalicję. A(3)+C(2)+D albo E (1) = 6 albo: B(3)+C(2)+D albo E (1) = 6 Partia C bez której nie można stworzyć koalicji, dostanie wszystko co będzie chciała, chociaż poparło ją jedynie 20% wyborców.
Ordynacja proporcjonalna A - 4; B - 3; C - 2; D - 1; E - 0 Koalicje w wersji 1 albo 2: A(4)+C(2) lub: B(3)+C(2)+D(1) Bardzo trudno odsunąć od władzy nieakceptowanych polityków. O udziale w polityce decyduje miejsce na liście wyborczej.
Definicje Jednomandatowe okręgi wyborcze (JOW, jowy) okręgi wyborcze, w których obowiązuje ordynacja większościowa tj. taka, w której mandat otrzymuje kandydat, który zdobył najwięcej głosów w wyborach. Głosowanie może odbywać się na dwa sposoby: FPTP (też FPP), ang. first past the post, co dosłownie oznacza pierwszy przekroczył linię mety (bywa też stosowana ang. nazwa winner-takesall, czyli zwycięzca-bierze-wszystko). Wyborca wybiera wtedy jednego kandydata spośród zgłoszonych. Dwie tury dwóch kandydatów, którzy dostali największą ilość głosów, przechodzi do drugiej tury. W drugiej turze wygrywa ten, który dostaje największą ilość głosów (jak w FPTP). Państwa demokratyczne z JOW: Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Francja (dwie tury), Kanada, Japonia, Indie, Nowa Gwinea. W Polsce ordynacja JOW stosowana jest w wyborach wójtów, burmistrzów, prezydentów i Prezydenta RP (dwie tury) chociaż mechanizm zgłaszania kandydatów jest bardzo trudny i preferujący duże partie.
460 małych okręgów
Agenda: 1. Parę słów o NP 2. Definicje 3. Porównanie obu ordynacji 4. Dyskusja
Proporcjonalne vs JOW
Proporcjonalne vs JOW
Mały okręg radny bliżej obywatela System proporcjonalny Okręgi jednomandatowe Duże okręgi W przypadku: wyborów do rad gmin- sołectwa, dzielnice wyborów do powiatów- całe gminy wyborów do sejmików wojewódzkich- całe powiaty Małe okręgi Każda gmina, powiat, województwo podzielona są na małe (5-10 razy mniejsze niż dotychczas), w miarę możliwości jednolite okręgi (zazwyczaj wieś, osiedle, ulica). Najważniejszym kryterium jest spójność, jednolitość wspólnoty lokalnej tworzącej dany okrąg.
Prawo do kandydowania dla każdego System proporcjonalny Okręgi jednomandatowe Skomplikowany tryb zgłaszania kandydatów Aby zgłosić kandydata trzeba: - powołać 5-osobowy komitet wyborczy, - komitet musi uzyskać poparcie 20 osób - na liście trzeba umieścić tylu kandydatów ile mandatów jest do obsadzenia w danym okręgu - zebrać pod listą kandydatów 150 podpisów (200 dla powiatów i 300 dla sejmików). Prosta procedura zgłaszania kandydatów Aby zgłosić kandydata wystarczy mieć poparcie 10 osób mieszkających w danym okręgu wyborczym. Mogę samodzielnie wystartować.
Prawo do kandydowania dla każdego System proporcjonalny Okręgi jednomandatowe Anonimowi kandydaci Zgłaszanie kandydatów przez osoby nie zrzeszone w partiach jest bardzo utrudnione. Kandydaci zgłaszani przez partie nie wywodzą się z konkretnych wspólnot lokalnych. Głosujemy na nazwiska, których nie znamy. Faktyczni lokalni liderzy Prosta procedura zgłaszania kandydatów sprawia, że możemy wysuwać i głosować na ludzi, których znamy, którzy faktycznie chcą i mogą działać na rzecz naszej lokalnej wspólnoty. Zgłaszane są całe zestawy ludzi.
Premiowanie rzeczywistych liderów System proporcjonalny Okręgi jednomandatowe Partyjne decyzje Głosujemy na listy, których kształt zależy od partyjnych decyzji a nie od zwykłych obywateli. To eliminuje autentycznych reprezentantów społeczeństwa lokalnego, znanych z uczciwości i rzetelności, na rzecz biernych wykonawców poleceń central partyjnych. Szansa na obywatelskie decyzje JOW daje szansę lokalnym stowarzyszeniom i grupom obywateli do wydelegowania własnych kandydatów i do wyboru własnego radnego. Zmusza też partie do promowania faktycznych działaczy związanych ze swoją grupą sąsiedzką.
Jasny mechanizm demokracji System proporcjonalny Okręgi jednomandatowe Niezrozumiały mechanizm przydzielania mandatów Liczbę otrzymanych przez kandydatów głosów poddaje się skomplikowanym matematycznym obliczeniom. Wynik ostateczny zależy od takich czynników jak: liczba głosów otrzymanych przez daną partię w skali okręgu, miejsce kandydata na liście. Zdarza się, że przy dobrym wyniku lidera listy ciągnie on za sobą wiele anonimowych osób, które dostały bardzo niewiele głosów. Prosty mechanizm Tutaj obowiązuje prosta zasada: radnym w danym okręgu zostaje ten, kto w swoim okręgu zdobędzie najwięcej ważnych głosów.
Możliwość rozliczania radnego i posła System proporcjonalny Okręgi jednomandatowe Brak rzeczywistej odpowiedzialności radnych Radny nie czuje odpowiedzialności przed wyborcami, ponieważ w dużej mierze jest anonimowy. W następnych wyborach, niezależnie od swych dokonań i tak może znaleźć się na wysokim miejscu na liście i ponownie dostać mandat. Poseł reprezentuje Naród. Możliwość rozliczania swoich kandydatów Okręgi są małe, dokładnie wiemy na kogo głosujemy. Wiemy więc do kogo zwrócić się o wsparcie, kogo i z czego rozliczyć na koniec kadencji. Jeśli dana osoba nie spełni oczekiwań wyborców nie zostanie wybrana następnym razem. Poseł reprezentuje Wyborców.
Kontakt z wyborcą czy pieniądze na kampanię System proporcjonalny Okręgi jednomandatowe Kosztowna kampania Duże okręgi zmuszają kandydatów do walki o głosy wielu osób, dostosowanie kampanii do wielu grup interesów. To wymusza drogą, pełną sloganów kampanię. Radny nie musi kontaktować się bezpośrednio z wyborcami licząc na to, że zdezorientowani wyborcy zagłosują na partyjne logo. Tańsza kampania, bezpośredni kontakt z wyborcą Wyłanianie kandydatów z konkretnych społeczności lokalny premiuje tych, którzy zamiast kosztownych plakatów chcą wejść z wyborcą w bezpośredni kontakt, zwracają uwagę na faktyczne potrzeby danej społeczności.
Szansa dla mniejszości System proporcjonalny Okręgi jednomandatowe Większe szanse dla mniejszości Umożliwia wejście większej ilości mniejszości, bowiem gwarantuje % udział. Tworzy większą różnorodność polityczną obecną we władzach i parlamencie/radach/sejmikach. Mniejsze szanse dla mniejszości Zmusza mniejszości do integracji z innymi. Prowadzi do powstawania dwóch sił politycznych. Sprowadza politykę do centrum.
Ile tur głosowania System proporcjonalny Okręgi jednomandatowe Jedna tura głosowania Druga tura nie stosowana w systemie proporcjonalnym. Jedna tura głosowania Taniej. Poza tym, w drugiej frekwencja jest przeważnie dużo mniejsza. Jak kandydaci mają małą różnicę głosów, to bardzo dobrze dla mieszkańców. Ten co wygrał czuje oddech tego co był drugi i musi się bardziej starać. Nie ma możliwość handlowania poparcie między turami.
Ratusz w Westminster
Ratusz w Westminster
Ratusz w Westminster
proporcjonalność w Konstytucji JOW proporcjonalny wybory do Kongresu Stanów Zjednoczonych. Każdy stan ma ilość kongresmenów proporcjonalną do ilości jego mieszkańców. JOW nieproporcjonalny wybory do Senatu Stanów Zjednoczonych. Każdy stan ma dwóch senatorów, bez względu na ilość swoich mieszkańców.
proporcjonalność w Konstytucji JOW proporcjonalny wybory do Parlamentu Wielkiej Brytanii. Każdy mandat przypada na proporcjonalnie mniej więcej taką samą ilość mieszkańców. JOW nieproporcjonalny wybory na wójtów, burmistrzów i prezydentów w Polsce. Każdy z nich reprezentuje różne ilości wyborców. Prezydent Warszawy reprezentuje przeszło dwa razy więcej mieszkańców niż Prezydent Wrocławia.
proporcjonalność w Konstytucji JOW proporcjonalny wybory do Parlamentu Wielkiej Brytanii. Każdy mandat przypada na proporcjonalnie mniej więcej taką samą ilość mieszkańców. JOW nieproporcjonalny wybory na wójtów, burmistrzów i prezydentów w Polsce. Każdy z nich reprezentuje różne ilości wyborców. Prezydent Gronkiewicz w Warszawie reprezentuje przeszło dwa razy więcej mieszkańców niż Prezydent Dutkiewicz we Wrocławiu..
Mity o JOW Pieniądze. są dużo ważniejsze w ordynacji proporcjonalnej. W JOW mogę osobiście przejść swój okręg wyborczy w kampanii door-to-door. Senator Stokłosa stracił swój mandat senatora jak przestaliśmy wybierać senatorów z list ordynacji proporcjonalnej. Nie w Polsce a przecież Prezydenta Polski, prezydentów miast, burmistrzów, wójtów wybieramy w Polsce w JOW (w dwóch turach). Świat odchodzi od JOW referendum w UK
Ordynacje wyborcze na Świecie JOW: 69 państw (40,7%), 1.290 mln (50,5%) (USA, Wielka Brytania, Kanada, Francja, Indie) Ordynacja proporcjonalna: 65 państw (38,2%), 780 mln (30,1%) (Belgia, Holandia, Szwecja, Finlandia) Mieszane: 36 państw (21,2%), 502 mln (19,4%) (Niemcy, Rosja, Ukraina)
Jak często w wyniku wyborów następuje zmiana partii u władzy? Test Poppera: JOW Wielka Brytania (1945-97) : 6 na 15 Kanada: (1949-93) : 6 na 15 Indie: (1952-98) : 6 na 12 Nowa Zelandia (1946-90) : 7 na 16 Ord. Proporcjonalna Belgia (1946-98) : 3 na 17 RFN (1949-98) : 0 na 13 Włochy (1945-94) : 0 na 12 Japonia (1946-96) : 0 na 16 Holandia (1946-98) : 1 na 16 Szwecja (1946-98) : 2 na 16
Jak długo trwa formowanie rządu? W JOW rząd jest gotowy na drugi dzień po wyborach. Ord. Proporcjonalna Austria (1945-96): Finlandia: (1945-95): Belgia (1946-95): Holandia (1945-94): Włochy( 1945-1994): 814 dni 1.182 dni 1.241 dni 1.253 dni 1.374 dni Belgia była bez rządu przeszło przez rok. Obecnie Niemcy nie mogą utworzyć rządu.
Rzeczpospolita z 15/16 marca 2003 r.
Jan Nowak-Jeziorański - b. dyrektor Sekcji Polskiej Radia Wolna Europa Władysław Bartoszewski - historyk, b. minister spraw zagranicznych, prezes PEN Clubu Stefan Bratkowski - publicysta, honorowy prezes Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich Józefa Hennelowa - zastępca redaktora naczelnego "Tygodnika Powszechnego" Gustaw Holoubek - aktor Teatru Ateneum Ryszard Kaczorowski - ostatni prezydent RP na uchodźstwie Wojciech Kilar - muzyk Prof. Witold Kieżun - specjalista organizacji i zarządzania Janusz Kochanowski - prawnik Maciej Łukasiewicz - redaktor naczelny "Rzeczpospolitej"
Krystyna Mokrosińska - prezes Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich Krzysztof Pawłowski - rektor Wyższej Szkoły Biznesu w Nowym Sączu Prof. Jerzy Przystawa - fizyk, Uniwersytet Wrocławski Prof. Jerzy Regulski - prezes Fundacji Rozwoju Demokracji Lokalnej Prof. Andrzej Rottermund - historyk, dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie Prof. Adam Strzembosz - prawnik, były prezes Sądu Najwyższego Andrzej Wajda - reżyser filmowy Piotr Wojciechowski - prezes Stowarzyszenia Pisarzy Polskich Krzysztof Zanussi - reżyser filmowy i wielu innych
Teza do dyskusji: Jednomandatowa Ordynacja Wyborcza nie jest idealna. Ona jest jedynie LEPSZA od ordynacji proporcjonalnej, zwłaszcza w krajach dużych. Mały okręg jest kluczowy, aby móc rozliczać swojego radnego czy posła. Żadna inna ordynacja wyborcza nie daje mniejszych okręgów wyborczych.
Agenda: 1. Parę słów o NP 2. Definicje 3. Porównanie obu ordynacji 4. Dyskusja
Bardzo dziękuję Jesteśmy Organizacją Pożytku Publicznego. Pomyśl o nas jak będziesz wypełniał PIT i mógł przekazać 1% podatku - KRS: 0000246918 Bartłomiej Michałowski www.normalnepanstwo.pl