Głosy nieważne w wyborach samorządowych hipotezy, pierwsze analizy

Transkrypt

1 Głosy nieważne w wyborach samorządowych hipotezy, pierwsze analizy dr Adam Gendźwiłł Zakład Rozwoju i Polityki Lokalnej Wydział Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytet Warszawski

2 Kontrowersje wokół wyborów 2014 Awaria systemu wyborczego Różnica pomiędzy prognozą exit-poll a oficjalnymi wynikami wyborów Zmiana systemu wyborczego (wzorów kart do głosowania) Tylko ten czynnik jest uprzedni względem zachowań wyborczych

3 Odsetek głosów nieważnych Największy przyrost odsetka głosów nieważnych między 2010 a 2014 w wyborach do rad powiatów RG RP SW WBP WBP II

4 Jak rozumieć głosy nieważne? Głosy puste traktuje się zwykle jako oddane świadomie jako nieważne. Głosy nieważne z powodu postawienia zbyt wielu znaków X mogą ale nie muszą być wynikiem pomyłek.

5 Hipotezy Specyfika wyborów Wybory samorządowe mobilizują inny elektorat niż wybory parlamentarne Równocześnie odbywają się 3-4 elekcje Alienacja protest Wyborcy (zwłaszcza z peryferii) mało interesują się samorządem wojewódzkim i powiatowym Wybory do Sejmików są upartyjnione Efekt zbroszurowanej karty do głosowania Broszura więcej głosów nieważnych Broszura korzyść dla numeru 1

6 Średni poziom frekwencji (%) Specyfika wyborów samorządowych: porównanie frekwencji w gminach różnej wielkości d 2d 3d 4d 5d 6d 7d 8d 9d 10d Przedziały decylowe wielkości gmin frekwencja 2011 frekwencja 2014

7 Dla wyborców najważniejsze są wybory władz gminnych (CBOS, październik 2014) Wy bory do rady gminy (miasta) Wy bory wójta, burmistrza, prezy denta miasta Wy bory do rady powiatu Wy bory do sejmiku województwa Wszy stkie są jednakowo ważne Trudno powiedzieć 54 (%) Wieś Miasto do 20 ty s. ludności Miasto ty s. Miasto ty s. Miasto ty s. Miasto powy żej 500 ty s. ludności

8 Czy Polacy interesują się tym, co postanawiają (CBOS, październik 2014) 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Rada mojej gminy, wójt burmistrz, prezydent miasta Rada mojego powiatu, starosta Sejmik mojego województwa, marszałek Polski Sejm, Rząd, Prezydent TP Nie Tak

9 Alienacja peryferii? % głosów nieważnych w wyborach do Sejmików w 2014 r. na poziomie gmin wyjaśniają dość dobrze łącznie: Samorządowa mobilizacja różnica frekwencji pomiędzy wyborami 2011 a 2014 Mobilizacja w ogóle frekwencja w 2014 Wielkość gminy (liczba mieszkańców) Status miasta na prawach powiatu (mniej kart do głosowania?) Dla 2010 r. taki sam model (+kontrola Mazowsze ) sprawdza się podobnie Ale trzeba sprawdzić jeszcze inne parametry

10 Protest / Rozczarowanie? Przyrost gł. nieważnych a poparcie dla PO w ,0% 8,0% 7,0% 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% 0,0% 0% 20% 40% 60% Przyrost gł. nieważnych a poparcie dla PiS w ,0% 8,0% 7,0% 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% 0,0% 0% 20% 40% 60% Konieczne dalsze testy ryzyko błędu ekologicznego

11 Efekt karty zbroszurowanej

12 Przyrost odsetka głosów nieważnych (p. proc.) Efekt karty zbroszurowanej: Eksperyment, z którego nie wyciągnęliśmy wniosku 9,0% 8,0% 7,0% 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% 0,0%

13 Ś-O PPd M W B-Ż B-PPn T-R-W-W U-W B-U-W 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% Wybory do Rady Warszawy : tu też zadziałał efekt broszury 0,0% -1,0% -2,0% -3,0% zmiana frekwencji zmiana % głosów nieważnych

14 Ile jest warta pierwsza strona? Czy umieszczenie na 1 stronie karty przekłada się na zysk w głosach? W wyborach do Sejmików bardzo trudno to jednoznacznie ocenić Wybory do Rady m. st. Warszawy niewielki (ok. 1-2%) przyrost poparcia, który można przypisać efektowi pierwszej strony Demokracja Bezpośrednia vs. PiS

15 Rekomendacje Zmiana projektu kart wyborczych Najlepiej A3, jeśli książeczka to spis treści Wyraźniejsza instrukcja i nazwy komitetów Przyczyny głosów nieważnych w protokołach Więcej informacji o kandydatach W systemie PKW linki do stron komitetów / kandydatów Poszerzenie możliwości wyrażenia opinii w wyborach: Jednoznaczny głos wstrzymujący rezygnacja z wyboru (uzasadnione w wyborach równoczesnych) Głos oddany na listę bez wskazania kandydata (przy zachowaniu charakteru personalnego list)

16 Rekomendacje Mniej kandydatów na listach Np. zamiast 2N wystarczy N+1 lub N+2 Większe sejmiki W 1998 r. wybieraliśmy 855 radnych, dziś 555 Na Mazowszu trudniej zostać radnym niż posłem Inne zmiany ostrożnie, dyskusje do odbycia: Miasta: upowszechnienie JOW / miasto = 1 okręg Limit kadencji wójtów Niezbędność II tury wyborów wójtów Większość bezwzględna potrzebna do wyboru w II turze to zwykle mniej wyborców niż zwykła większość w I turze

17