ryby Delikatność i piękno czyli pielęgnice piaskowe z jeziora Tanganika w akwarium Zagadnienia ogólne tekst Lechosław Łątka Klub Miłośników Tanganiki, klub-tanganika.pl Fot. i grafika L. Łątka, P. Krawczyk, M. Serafin Jezioro Tanganika charakteryzuje się nie tylko dużą bioróżnorodnością występujących w nim gatunków ryb czy bezkręgowców, ale również ekosystemów. Każdy z nich posiada swój niepowtarzalny charakter pod względem występujących w nim gatunków oraz rodzaju strefy dennej. W jeziorze Tanganika występują trzy główne rodzaje biotopów pod względem podłoża: skalny (43% całości), piaszczysty (31 % całości) oraz pośredni (piaszczysto-skalny 21%). W poszczególnych strefach występują charakterystyczne dla nich gatunki ryb, które doskonale zaadaptowały się drogą ewolucji do istniejących warunków z uwagi na sposób pozyskiwania pożywienia, rozmnażania się czy też ochrony przed drapieżnikami. B Bardzo ciekawą grupę ryb w jeziorze Tanganika stanowią taksony zamieszkujące piaszczyste dno jeziora. Są to w większości gatunki, które doskonale opanowały techniki pobierania pokarmu z piaszczystego dna, przesiewając je lub nurkując w nim w poszukiwaniu drobnych bezkręgowców. Są to ryby z rodziny pielęgnicowatych (Cichlidae) należące do grupy rozrodczej pyszczaków żyjących w parach lub haremach, w zależności od gatunku. Charakteryzują się też niepowtarzalnym pięknem pod względem ubarwienia oraz zachowań. Do gatunków pielęgnic zamieszkujących piaszczyste dno zwanych potocznie pielęgnicami piaskowymi, zaliczają się taksony należące do plemienia Ectodini, a przede wszystkim do rodzaju Xenotilapia. Pozostałymi rodzajami, które obejmują pielęgnice piaskowe są: Callochromis, Ectodus, Enatiopus, Grammatotria, Lestradea. Inną grupą ryb zamieszkujących piaszczyste dno jeziora Tanganika w pobliżu skał są tzw. pielęgnice pierzastopłetwe, czyli taksony z rodzajów: Aulonocranus, Cardiopharynx, Cunningtonia, Cyathopharynx, Ophthalmotilapia. 26 Pielęgnice piaszczystego dna różnią się między sobą pod względem zachowań rozrodczych, wyglądu czy też zajmowanych nisz. Większość gatunków z tej grupy ryb zajmuje duże przestrzenie na piaszczystym podłożu, które stanowi dla nich miejsce żerowania, ale także rozrodu. Głównym sposobem, ale nie jedynym, jest przesiewanie piasku przez skrzela w celu odfiltrowania drobnego zooplanktonu stanowiącego ich podstawowe pożywienie. Inny sposób pobierania pokarmu reprezentuje gatunek Xenotilapia leptura, który zeskrobuje z powierzchni skalnych duże ilości glonów wraz z osadem.
Glonożerny przdstawiciel ksenotilapi skalnych - Xenotilapia leptura Piaszczyste dno jeziora stanowi dla większości gatunków miejsce zajmowania terytoriów dominujących samców różnych gatunków celem rozrodu i rywalizacji o samiczki. Samce poszczególnych taksonów rozwinęły bardzo ciekawe sposoby okazywania swojej dominacji na danym terytorium. Jedne kopią ogromne kopce z piasku (np. Aulonocranus dewindti, Callochromis macrops, Cyathopharynx furcifer), inne budują płaskie piaszczyste areny dochodzące do 50 cm średnicy (Xenotilapia melanogenys), a inne z kolei kopią małe dołki, wokół których budują również małe kopczyki z piasku (X. sp. kilesa, X. singularis). Są też takie, które nie budują żadnych kopców czy aren, a tarło odbywają na płaskiej powierzchni dna (np. X. papilio, X. nigrolabiata red princess, X. flavipinnis). Wyjątkiem wśród pielęgnic piaskowych, z uwagi na zajmowaną strefę, są pielęgnice zamieszkujące nisze w pobliżu strefy piaszczysto-skalnej, a dokładniej - wśród skał. Do tej nielicznej grupy należą gatunki z rodzaju Xenotilapia: X. papilio, X. sp. papilio sunflower, X. leptura. Omawiana grupa pielęgnic należy do grupy pyszczaków, u których ikra jest składana na piaszczystym dnie, a następnie zbierana przez samice do pyszczka. Inkubacją dojrzewającej ikry zajmuje się zawsze samica. U większości gatunków to również samica wypuszcza narybek gotowy do samodzielnego życia. Jest grupa taksonów, gdzie inkubacją i opieką nad narybkiem zajmują się oboje rodzice. Należą do nich gatunki żyjące w parach bez stałych terytoriów lub łączą się w pary tylko na czas rozrodu (ławicowa X. flavipinnis): X. leptura, X. flavipinnis, X. papilio, X. sp. papilio sunflower. Samiec Xenotilapia singularis Xenotilapia papilio Tembwe Akwarium Dobierając wielkość akwarium dla piaskówek, należy wziąć pod uwagę, czy te ryby będziemy hodować w akwarium jednogatunkowym czy też wielogatunkowym. Szczególnie jest to ważne w przypadku łączenia pielęgnic piaskowych z pierzastopłetwymi. Drugim ważnym czynnikiem mającym wpływ na wielkość zbiornika jest wielkość dorosłych ryb oraz to, czy dany gatunek żyje w parach czy też Jeden ze spokojniejszych haremowych przedstawicieli Xenotilapia - X. nigrolabiata red princess Dominujący samiec Aulonocranus dewindti Callochromis macrops należy do najbardziej agresywnych przedstawicieli w swoim rodzaju Xenotilapia melanogenys www.magazynakwarium.pl
w haremie. Nie bez znaczenia są również wcześniej wspomniane zachowania rozrodcze. Najważniejszym parametrem wpływającym na dobrostan ryb jest bez wątpienia powierzchnia dna zbiornika. Dla małej grupy X. flavipinnis wystarczy akwarium z dnem o wymiarach 120x60 cm, ale już dla większych X. melanogenys będziemy potrzebować zbiornika, którego dno będzie miało minimalne wymiary 150x60 cm. Podane wymiary dotyczą wariantów zbiorników, w których będziemy hodować gatunki bez pierzastopłetwych. W innym przypadku akwaria powinny być stosunkowo większe, gdzie minimalna długość powinna wynosić 180-200 cm przy głębokości 60 cm i wysokości 50 cm. Do wystroju akwarium z omawianą grupą ryb możemy użyć pojedynczych dużych wapieni, dolomitów pozbawionych ostrych krawędzi, które mogłyby kaleczyć płochliwe ryby, oraz ułożonych grupami w akwarium przy pozostawionych dużych przestrzeniach wolnego piasku. Należy pozostawić ok. 70% wolnej powierzchni dna, gdzie ryby będą mogły żerować oraz obejmować swoje terytoria. Wyjątkiem jest grupa wcześniej wspomnianych ksenotilapii (X. papilio, X. sp. papilio, sunflower, X. leptura), której przedstawiciele przebywają w pobliżu skał, grot oraz większych szczelin, dlatego też, planując hodowlę tych gatunków, należy uwzględnić ich wymagania, zwiększając ilość kamieni tworzących groty. Grubość podłoża powinna wynosić min. 4-5 cm dla większości gatunków, nie uwzględniając pielęgnic pierzastopłetwych (np. A. dewindti, C. furcifer, O. ventralis) oraz Grammatotria lemairii, które wymagają piasku większej grubości ze względu na budowanie wysokich kopców i silne kopanie w podłożu. Wskazane jest, aby piasek miał drobną frakcję (np. doskonale nadaje się piasek używany do wysypywania w piaskownicach dla dzieci) oraz powinien być dobrze wypłukany. W akwarium możemy posadzić roślinny z rodzaju Vallisneria lub Ceratophyllum. Najlepiej jest posadzić je w pobliżu kamieni, gdzie ryby nie będą ich wykopywać z dna. Para Xenotilapia papilio Tembwe na swoim terytorium w pobliżu skał W akwarium z ksenotilapiami możemy posadzić nawet delikatne roślinny których to ryby nie niszczą Akwarium w zależności od taksonu może być jasno oświetlone, ponieważ większość gatunków tych pielęgnic występuje na dość płytkich wodach, gdzie nasłonecznienie jest dość silne (np.: X. ochrogenys, X. singularis, X. spiloptera, X. malanogenys, X. flavipinnis, C. pleurospilus lub pierzastopłetwe, np. O. ventralis). Część taksonów zajmuje głębsze partie wód w jeziorze i tu oświetlenie zbiornika powinno być nieco stonowane (np. X. bathyphylus, X. sp. fluorescent green, X. ornatipinnis, X. papilio lub pierzastopłetwe, np. C. furcifer). Akwarium z pielęgnicami piaskowymi Aulonocranus dewindti należy do grupy pierzastopłetwych które budują okazałe kopce z piasku 28
Parametry wody i filtracja Wymagania omawianej grupy ryb pod względem parametrów fizyko- -chemicznych wody nie odbiegają od preferencji innych gatunków z jeziora Tanganika. Jej podstawowe parametry powinny wynosić: odczyn wody (ph) - na poziomie 8,0-9,0, twardość ogólna (GH) - na poziomie 6-11 n, twardość węglanowa (KH) na poziomie 14-18 n oraz temperatura w zakresie 25-26 C. Bardzo ważne są poziomy związków azotu, na które ryby te są bardzo wrażliwe. Stała kontrola parametrów pozwoli uniknąć problemów w hodowli, a powinny one wynosić: amoniak (NH 3 ) poziom 0,0 mg/l, azotyny (NO 2- ) poziom 0,0 mg/l, azotany (NO 3- ) do poziomu 25 mg/l. Filtracja w akwarium z piaskówkami powinna być pod względem cyrkulacji wody bardzo spokojna oraz wysoce efektywna podczas filtracji biologicznej (usuwanie związków azotu). Doskonale obie funkcje spełniają filtry przesiąkające (tackowe) umieszczane jako część np. filtra zewnętrznego tzw. sumpa lub umieszczane nad akwarium. Warte uwagi są również tzw. panele filtrujące umieszczane na bocznej ściance akwarium. Pielęgnice piaskowe są rybami, które nie wytwarzają zbyt dużej ilości produktów przemiany materii w porównaniu z innymi gatunkami ryb z jeziora Tanganika, w związku z tym czyszczenie masy filtrującej odbywa się bardzo rzadko. Jako wkłady do filtracji mechanicznej możemy używać wszelkiego rodzaju gąbek, włóknin lub ceramiki do filtracji mechanicznej. Jako wkłady do filtrów biologicznych możemy zastosować biokule, bioceramikę, tłuczeń koralowy o odpowiedniej wielkości, naturalne złoża, np. małe kawałki lawy wulkanicznej dobrze wypłukanej. www.magazynakwarium.pl
Dobór obsady Chcąc uniknąć problemów w hodowli piaskówek, należy poznać wymagania i zachowania poszczególnych gatunków. Największy komfort wyboru jest przy dobieraniu obsady jednogatunkowej. Tu należy wziąć pod uwagę tylko ilość osobników w obsadzie, wielkość ryb i wielkość akwarium. Problem może się pojawić, jeżeli zdecydujemy się na akwarium wielogatunkowe. Należy wspomnieć, że im mniejsza różnorodność gatunków w zbiorniku, tym lepiej. Nie poleca się łączenia w tym samym zbiorniku taksonów o podobnych zwyczajach godowych, ponieważ gatunki te będą stanowiły dla siebie konkurencję, np. w opanowaniu dna w celu budowy kopców lub kraterów. Jeżeli jednak dysponujemy zbiornikiem o bardzo dużej powierzchni dna, możemy połączyć takie dwie grupy, ale w niezbyt licznej obsadzie. Omawiana grupa ryb zajmuje dolną część akwarium. W celu urozmaicenia i zwiększenia atrakcyjności zbiornika można pomyśleć o wpuszczeniu innych ryb, niezwiązanych z podłożem piaszczystym. Ophthalmotilapia ventralis podobnie jak pozostałe pierzastopłetwe nalezy hodować w grupach haremowych Gatunki te powinny charakteryzować się przede wszystkim spokojnym usposobieniem. Bardzo dobrze sprawdzają się taksony z rodzaju Paracyprichromis oraz wymagające większych zbiorników Benthochromis tricoti. Gatunek ten mimo swoich sporych rozmiarów należy do bardzo spokojnych ryb. Spokojny Benthochromis tricoti stanowi doskonałe uzupełnienie obsady wielogatunkowej z pielęgnicami piaskowymi Najspokojnieszym gatunkiem z rodzaju Callochromis jest Callochromis pleurospilus. Na zdjęciu podczas tarła 30
Przykładowe obsady Akwarium bez pierzastopłetwych Akwarium z pierzastopłetwymi Akwarium 120 cm x 60 cm x 50 cm X. flavipinnis, stado 6-7 sztuk lub X. rotundiventralis (X. tenuidentatua), grupa 8 sztuk. Akwarium 150 cm x 60 cm x 60 cm Xenotilapia melonogenys, układ 3 + 6, X. papilio, 2 pary, Paracyprichromis brieni, małe stado (ok. 12 sztuk) lub X. ochrogenys (X. singularis), układ 3 + 9, X. papilio, 2 pary lub X. spilopterus, 2 pary, P. brieni, małe stado (ok. 10 sztuk) lub B. tricoti, układ 1 + 2 lub X. nigrolabiata red princess (lub Żywienie mała grupa licząca ok. 12 sztuk, w tym dwa samce) lub X. ochrogenys (X. singularis) lub X. melonogenys, układ 3 + 6, X. papilio, 2 pary Zamiast X. ochrogenys lub X. melonogenys można wpuścić np. C. pleurospilus. Akwarium 200 cm x 60 cm x 60 cm X. melanogenys, układ 4-5 + 10, X. papilio, 2 pary, P. nigripinnis, stado ok. 12-15 sztuk lub X. ochrogenys, układ 5 + 12, X. papilio, 2 pary lub X. spilopterus, 2 pary, P. brieni, stado ok. 12 sztuk, B. tricoti, układ 2 + 4. Żerująca Xenotilapia papilio Tembwe Gatunki z rodzajów: Ectodus, Aulonocranus, Cardiopharynx, Cunningtonia, Cyathopharynx oraz gatunek Callochromis macrops kopią w akwarium bardzo duże kopce podczas tarła i dlatego też wymagają one nieco innego towarzystwa ryb oraz większych zbiorników. Akwarium 150 cm x 50cm x 50 cm A. dewindti (mała grupa, układ 2 samce, 7-8 samic), X. ochrogenys (mała grupa). Akwarium 150 cm x 60cm x 50 cm O. ventralis (mała grupa, 2 samce, 8 samic), X. leptura (1 para) lub X. ochrogenys (mała grupa), X. melanogenys (mała grupa 2 samce, 6 samic) lub zamiast O. ventralis można umieścić gatunek o podobnej wielkości i charakterze, czyli np. O. boops Akwarium 150 cm x 60cm x 60 cm O. nasuta (mała grupa, 2 samce, 6-8 samic), X. papilio (2-3 pary), X. spiloptera (2 pary). Akwarium 200 cm x 60cm x 60 cm C. furcifer lub C. foae (mała grupa, 2 samce, 6-8 samic), X. leptura (2-3 pary), X. papilio (2-3 pary), X. spiloptera (2-3 pary), X. flavipinnis (mała grupa ok. 10 sztuk). Pielęgnice piaszczystego dna z jeziora Tanganika nie są wybredne pod względem pobieranego pokarmu. Większość gatunków ma podobne preferencje pokarmowe, należy tylko pamiętać, żeby pokarm był dobrej jakości, a najlepiej naturalny (żywy lub mrożony). W środowisku naturalnym podstawą diety omawianych pielęgnic są drobne bezkręgowce odsiewane z piaszczystego dna (typowy sposób pobierania pokarmu przez gatunki z rodzaju Callochromis, Xenotilapia) lub osad wychwytywany i zbierany z powierzchni skał oraz dna (np. gatunki z rodzaju Cyathopharynx). W środowisku naturalnym większość ksenotilapii pobiera z podłoża larwy ochotkowatych (Chironomidae), małżoraczki (Ostracoda), widłonogi (Copepoda) oraz fitoplankton. Część gatunków preferuje dietę bardziej roślinną i należą do nich, m. in. X. leptura, L. perspicax, O. nasuta, O. ventralis. W warunkach sztucznych pielęgnice piaszczystego dna z jeziora Tanganika przyjmują różnorodny pokarm, pod warunkiem, że jest on odpowiedniej wielkości oraz że jest miękki. Doskonale do tego celu dla wszystkożernych gatunków nadaje się większość miękkich larw owadów w postaci żywej lub zamrożonej i później rozmrożonej, przepłukanej, m. in. artemia w postaci dorosłej, wodzień, mysis (częściowo rozdrobniony), czarny komar, dafnia. Ważne jest to, żeby pokarm mrożony był dobrej jakości i wcześniej nierozmrażany i ponownie zamrażany. Z obserwacji w akwarium Jedna z większych ksenotilapi hodowanych w akwarium Xenotilapia sima podczas pobierania pokarmu www.magazynakwarium.pl
wynika, że największa aktywność żerowania omawianej grupy pielęgnic przypada na godziny poranne i wieczór. Pokarmy naturalne powinny stanowić podstawę diety. Ten rodzaj pokarmów pozwala na utrzymanie ryb w dobrej kondycji do rozrodu i uniknięcie nadmiernego otłuszczenia narządów wewnętrznych. Z pokarmów sztucznych doskonale sprawdzają się jako uzupełnienie dobrej jakości pokarmy płatkowane i drobne granulaty (przeznaczone dla ryb do 6 cm). Niektóre granulaty należy rozdrobnić i moczyć. Pokarmy twarde i zbyt duże nie będą chętnie przyjmowane. Taksony preferujące dietę bardziej roślinną powinny dostawać również spirulinę dobrej jakości, najlepiej w połączeniu ze skorupiakami (np. dafnia). Żerująca Xenotilapia melanogenys Rozmnażanie Wszystkie gatunki z grupy pielęgnic piaskowych należą do pyszczaków. Większość z nich to gatunki bezproblemowo rozmnażające się w akwarium (jeżeli zapewnimy im odpowiednie warunki bytowania) poza małymi wyjątkami. Do gatunków bezproblemowych można zaliczyć: X. melanogenys, X. ochrogenys, X. sigularis X. flavipinnis, C. pleurospilus czy też A. dewindti. Są to gatunki stosunkowo mało agresywne. Hodowlę ich prowadzi się w haremach, czyli grupach, gdzie na jednego samca powinny przypadać 3-4 samice. Wyjątkiem jest tutaj X. flavipinnis, która na okres inkubacji i opieki nad potomstwem łączy się w pary, poza tym okresem ryby pływają w małym stadzie. Do trudniejszych w hodowli można zaliczyć gatunki z grupy ksenotilapii skalnych jak: X. papilio, X. sp. papilio sunflower. Należą one do ryb szczególnie agresywnych, zwłaszcza podczas łączenia się ryb w stałe pary. Wówczas para taka atakuje wszystkie inne ryby własnego gatunku w obrębie terytorium. Dla tych gatunków wymagane są większe zbiorniki. W tym wypadku, po dobraniu się ryb w pary, poleca się pozostawienie w akwarium 2-3 par. Taki układ pozwoli na prawidłowe zachowania rozrodcze ryb oraz bezproblemowe wychowanie narybku w akwarium ogólnym. Pozostawienie w akwarium tylko jednej pary może doprowadzić do kłótni między samcem a samicą, a w konsekwencji ikra może być wypluta lub połknięta podczas utarczek między rybami. Zbyt duża ilość osobników tego samego gatunku w akwarium również nie jest wskazana, ponieważ za bardzo rozprasza to uwagę opiekujących się narybkiem par oraz umożliwia zjadanie narybku przez inne ryby niebędące w parach. Większość taksonów przed tarłem wznosi większe lub mniejsze budowle z piasku, które stanowią rewiry dominujących samców oraz miejsce tarła. Jedne budują płaskie areny o dość dużej średnicy (do 50 cm, X. melanogenys), inne kopią małe dołki z wieżyczkami z piasku umieszczonymi na obwodzie dołka (np. X. sp. kilesa, X. singularis), a jeszcze inne usypują ogromne kopce w pobliżu konstrukcji skalnych (np. A. dewindti, C. furcifer). Dlatego wskazane jest zadbanie o odpowiednią grubość podłoża. Samiec Xenotilapia papilio Tembwe podczas opieki nad narybkiem w akwarium ogólnym Gatunek Xenotilapia leptura należy do pielęgnic piaskowych gdzie opieką nad narybkiem sprawują obydwoje rodziców 32
r e k l a m a Karma dla pielęgnic To jest to. Prawda? Aulonocranus dewindti podczas tarła Dominujący samiec po obraniu swojego terytorium i przygotowaniu miejsca do tarła stara się o względy samiczki (gatunki żyjące w parach) lub samiczek (gatunki żyjące w haremach). Gotowa do tarła ikrzyca wpływa w rewir samca, który jeszcze bardziej wykazuje swoją aktywność oraz prezentuje swoje wdzięki przed samiczką. Po zalotach dochodzi do właściwego tarła: samiczka składa ikrę na piaszczystym podłożu, następnie ją zbierając wraz z nasieniem wydalanym przez samca. W zależności od gatunku ilość ikry może być różna. Średnio samiczki z rodzaju Xenotilpia składają od kilku do ponad 20 ziaren ikry. Bardziej płodne są gatunki z grupy pierzastopłetwych, u których ilość ikry może przekraczać 40 sztuk. Średni czas inkubacji wynosi ok. 17-18 dni. Po wypuszczeniu narybku przez rodzica jest on zdolny do samodzielnego żerowania na piaszczystym podłożu. Pielęgnice piaskowe reprezentują dwa typy opieki nad narybkiem. Pierwszy z nich charakteryzuje się inkubacją ikry, larw a następnie opieką narybku w pyszczku tylko przez samicę (po wypuszczeniu młodych rybek samiczka nie interesuje się nimi). Taki sposób opieki jest charakterystyczny dla A. dewindti, C. macrops, C. furcifer, L. perspicax, O. nasuta, O. ventralis, X. melanogenys, X. singularis. Drugi sposób to sytuacja, kiedy inkubacją ikry zajmuje się samiczka, następnie po wykluciu larw i później narybkiem opiekują się oboje rodzice. Takie zachowania możemy obserwować u X. flavipinnis, X. leptura, X. nigrolabiata red princess, X. papilio. Narybek karmimy drobnym pokarmem żywym, np. świeżo wyklutymi larwami artemii, po którym młode ryby bardzo szybko rosną. Przy podawaniu tego rodzaju pokarmu należy zwrócić uwagę na to, żeby skorupki świeżo wyklutych larw lub niewyklute jaja nie dostały się do akwarium z narybkiem. Skorupki te mają dość ostre mikrokrawędzie. Po wykluciu naupilusów i po dostaniu się do przewodu pokarmowego młodej rybki będą go podrażniać, wywołując infekcje bakteryjne lub grzybiczne. Innymi pokarmami, które można podawać młodym rybkom są oczlik (Cyclops) lub Bosmina sp. Z pokarmów sztucznych podajemy roztar- Właściwy pokarm dla różnych gatunków pielęgnic opracowany dzięki badaniom naukowym. Można na nim polegać! www.jbl.de rmu owanie poka Zobacz test ych. ch naturaln w warunka JBL Ekspedycje editionen xp /e de www.jbl.de/ Postęp przez naukę
Narybek w akwarium wymaga piaszczystego podłoża w którym stale szuka pokarmu (widoczne na pisaku małe dołki) te pokarmy płatkowane oraz granulaty dobrej jakości, dbając o podawanie jednorazowo mniejszej ilości karmy, ale częściej. Choroby Ogólnie można powiedzieć, że pielęgnice piaskowe nie sprawiają większych kłopotów zdrowotnych, o ile mają zapewnione właściwe warunki środowiskowe. Na dobrostan ryb mają wpływ, m. in. dobrej jakości woda, wysokiej jakości karma ze znaczną przewagą naturalnej, sytuacje stresujące ryby oraz właściwy dobór obsady. Czasami jednak nasi podopieczni mogą wykazywać swoją niedyspozycję zdrowotną, objawiające się specyficznym zachowaniem. Osobniki, którym coś dolega, są ospałe, tracą kolory, bardzo często na ich tułowiu pojawiają się ciemne plamy, czasami pod skórą widać czerwonawe przebarwienia, ich płetwy są złożone. Takie ryby przez dłuższy czas zalegają na podłożu, nie pobierając pokarmu. Przyczyn takiego zachowania może być kilka, ale zawsze w pierwszej kolejności sprawdzamy warunki środowiskowe ryb, czyli mierzymy parametry wody (związki azotu) oraz filtrację. Z moich obserwacji wynika, że pielęgnice piaskowe najczęściej zapadają na infekcje bakteryjne wywołane różnymi czynnikami, tj. zły stan higieniczny akwarium, zła monotonna karma (przekarmianie granulatami), osłabienie układu odpornościowego na skutek stresu w akwarium lub np. po transporcie. Jeżeli zauważymy takie niepokojące objawy u naszych ryb należy podać do wody preparaty lecznicze przeciwko infekcjom bakteryjnym i nie karmić ryb przez okres leczenia. W przypadku ryb posiadających srebrną łuskę, np. A. dewindti, C. macrops, C. furcifer, L. perspicax, O. nasuta, O. ventralis X. ornatipinnis, X. sima itd., nie zaleca się odławiania ryb zbyt nowymi siatkami, których siateczka może być zbyt ostra dla ich delikatnej skóry, w konsekwencji czego będą one po wpuszczeniu do akwarium nadmiernie wydzielać śluz oraz mogą mieć problemy z adaptacją do nowych warunków. Dobrym sposobem jest delikatne wyłapywanie ryb ręką. Często ryby po przebytej martwicy płetw tracą całkowicie płetwę ogonową. 34 Niewłaściwie prowadzona hodowla może powodować u ryb deformacje kręgosłupa (na zdjęciu Xenotilapia caudafasciata) Krótka charakterystyka gatunków pielęgnic piaskowych hodowanych w akwariach: Aulonocranus dewindti (wielkość do 14 cm, żyje w haremach, inkubacją ikry zajmuje się samica, kopie w piasku, pierzastopłetwy, agresywny),
Callochromis macrops (wielkość do 14 cm, żyje w haremach, inkubacją ikry zajmuje się samica, kopie w piasku, bardzo agresywny), Callochromis pleurospilus (wielkość do 10 cm, żyje w haremach, inkubacją ikry zajmuje się samica, spokojny), Cyathopharynx foae (wielkość do 22 cm; żyje w haremach, inkubacją ikry zajmuje się samica, buduje duże konstrukcje z piasku, pierzastopłetwy, agresywny), Cyathopharynx furcifer (jak C. foae), Ectodus descampsii (wielkość do 13 cm, żyje w haremach, inkubacją ikry zajmuje się samica, kopie w piasku, gatunek podczas rozrodu bardzo agresywny), Lestradea perspicax (wielkość do 12 cm, żyje w małych grupach z przewagą samic, inkubacją ikry zajmuje się samica, samce kopią duże kopce, agresywne wobec innym samców własnego gatunku podczas rozrodu, gatunek z dietą w przeważającej części typowo roślinną), Ophthalmotilapia boops (wielkość do 14 cm, żyje w haremach, inkubacją ikry zajmuje się samica, potrzebuje dużo wolnej przestrzeni, rewiry w pobliżu kamieni, pierzastopłetwy, agresja wobec innych samców własnego gatunku), Ophthalmotilapia nasuta (wielkość do 20 cm, żyje w haremach, inkubacją ikry zajmuje się samica, kopie w piasku, pierzastopłetwy, agresja wobec innych samców własnego gatunku), Ophthalmotilapia ventralis (wielkość do 14 cm, żyje w haremach, inkubacją ikry zajmuje się samica, pierzastopłetwy, agresja wobec innych samców własnego gatunku), Xenotilapia flavipinnis (wielkość do 10 cm, podczas rozrodu dobiera się w pary, inkubacją ikry i narybku zajmują się obydwoje rodzice, gatunek agresywny tylko podczas opieki nad narybkiem), Xenotilapia sp. kilesa (jak Xenotilapia melanogenys), Xenotilapia leptura (wielkość do 12 cm, żyje w parach, opieką nad narybkiem zajmują się obydwoje rodzice, gatunek agresywny, dieta w przeważającej części typowo roślinna), Xenotilapia melanogenys (wielkość do 15 cm, żyje w haremach, inkubacją ikry zajmuje się samica, kopie kratery, agresywny wobec innych samców własnego gatunku), Xenotilapia nigrolabiata red princess (wielkość do 12 cm, żyje w małych grupach haremowych, inkubacją ikry zajmuje się samica), Xenotilapia ochrogenys (wielkość do 12 cm, żyje w haremach, inkubacją ikry zajmuje się samica, kopie małe dołki), r e k l a m a www.magazynakwarium.pl
Xenotilapia ornatipinnis Xenotilapia sima Xenotilapia caudafasciata Xenotilapia papilio Kanoni Xenotilapia papilio Tembwe Xenotilapia sp. papilio sunflower Xenotilapia spiloptera Xenotilapia sp. Kilesa Xenotilapia melanogenys Xenotilapia ornatipinnis (wielkość do 13 cm, żyje w haremach, inkubacją zajmuje się samica, gatunek spokojny), Xenotilapia sima (wielkość do 16 cm, żyje w haremach, inkubacją ikry zajmuje się samica, gatunek agresywny w stosunku do samców własnego gatunku), Xenotilapia singularis (jak X. ochrogenys), Xenotilapia papilio (wielkość do 11 cm, żyje w parach, inkubacją ikry i narybku zajmują się obydwoje rodziców, gatunek agresywny), Xenotilapia sp. papilio sunflower (jak X. papilio), Xenotilapia spiloptera (wielkość do 11 cm, żyje w parach, inkubacją ikry i narybku zajmują się obydwoje rodzice), Xenotilapia tenuidentatus (wielkość do 8 cm, żyje w małych grupach od 8 sztuk, inkubacją ikry i narybku zajmuje się samica, gatunek bardzo spokojny). Podsumowanie Mam nadzieję, że powyższy artykuł zainteresuje Czytelników Magazynu Akwarium pielęgnicami piaszczystego dna jeziora Tanganika, które urzekają swoją delikatnością, pięknem oraz ciekawymi zachowaniami. Omawiane gatunki ryb zdobywają coraz większe zainteresowanie wśród miłośników ryb tanganickich, nawet tych mniej zaawansowanych. Celem artykułu było wstępne zapoznanie się z taksonami reprezentującymi omawianą grupę ryb oraz ich podstawowymi wymaganiami podczas hodowli. Szczegółowe poznanie wymagań poszczególnych gatunków wymaga oddzielnego opisu. Mam nadzieję w przyszłości podzielić się pogłębionymi wiadomościami na ten temat z Czytelnikami. Mając na uwadze piękne ubarwienie samców, ciekawe zachowania oraz wyzwania 36 podczas opieki liczę, że hodowla pielęgnic piaskowych będzie inspiracją do nieustających poszukiwań oraz wymiany doświadczeń i spostrzeżeń między akwarystami. W artykule wspomniałem o gatunkach, które są u nas znane i dostępne, co jak myślę, pozwoli na właściwy wybór interesujących ryb oraz właściwe połączenie ich w akwarium. Kończąc, chciałbym bardzo serdecznie podziękować moim Koleżankom i Kolegom z Klubu Miłośników Tanganiki za pomoc w opracowaniu artykułu, za chęć dzielenia się swoimi uwagami i spostrzeżeniami dotyczącymi hodowli pielęgnic piaskowych oraz użyczenie zdjęć, które bardzo wzbogaciły powyższy tekst. Podziękowania kieruję dla Joanny Adamskiej-Maślanki (Szarooka), Piotra Krawczyka (Krawiec) oraz Macieja Serafina (maciek897).
www.magazynakwarium.pl
Xenotilapia singularis Ectodus descampsii Lestradea perspicax Ophthalmotilapia boops Ophthalmotilapia nasuta Ophthalmotilapia ventralis Aulonocranus dewindti Xenotilapia tenuidentata Grammatotria lemairi L i t e r a t u r a Antychowicz J., 2007. Choroby ryb akwariowych śródlądowych i morskich. PWRiL. Antychowicz J., 1996. Choroby i zatrucia ryb. Wydawnictwo SGGW. Bassleer G., 2006. The new illustrated guide to fish diseases in ornamental tropical and pond fish. Bassleer Biofish. Konings A., 2002. Pielęgnice moja pasja. Cichlid Press Tigra System Polska. Konings A., 2005. Back to Nature. Przewodnik po świecie pielęgnic z Tanganiki. Fohrman Aquaristik AB Tigra System Polska. Konings A., 1998. Tanganyika Cichlids in their natural habitat. Cichlid Press, St.Leon- Rot. Loose S., 2006. Fadenmaulbrüter im Tanganjikasee. Labensräume, Arten, Pflege und Zucht. Dähne Verlag. Zientek H., 2009. Rozmnażanie ryb w akwarium. Poradnik hodowcy. Galaktyka. Krasuski A., 2007. System filtracji dla pielęgnic piaskowych. Magazyn Tanganika nr 1. Krasuski A., 2007. Xenotilapia nigrolabiata Red princess - hodowla i obserwacje własne. Magazyn Tanganika nr 2. Łątka L., 2007. Akwarium dla pielęgnic piaskowych z jeziora Tanganika. Magazyn Tanganika nr 1. 38 Mierzeńska M., 2008. Xenotilapia papilio Büscher, 1990 - tanganicki motyl. Magazyn Tanganika nr 4. Mierzeńska M., 2010. Ectodini. Wyspecjalizowani mieszkańcy stref dennych jeziora Tanganika. Magazyn Tanganika nr 7. Klub Miłośników Tanganiki: forum dyskusyjne: klub-tanganika.pl/forum, [dostęp online 17.07.19]. FishBase: fishbase.org, [dostęp online 17.07.19]. The Cichlidroom Companion: cichlidae.com [dostęp online 17.07.19]. Destination Tanganyika: destintanganyika.com [dostęp online 17.07.19].