Tropheus. niezwykłe pielęgnice z jeziora Tanganika

Transkrypt

1 Akwarystyka słodkowodna Tanganika tekst i fot. Lechosław Łątka Tropheus niezwykłe pielęgnice z jeziora Tanganika część 4 Hodując gatunki z rodzaju Tropheus, musimy pamiętać, że mimo swojej masywnej budowy i energicznego trybu życia, pielęgnice te należą do jednej z bardziej delikatnych i wrażliwszych grup ryb spotykanych w naszych akwariach. Problemy zdrowotne, z którymi możemy się zetknąć podczas opieki nad trofeusami, wynikają w głównej mierze z niedostatecznego teoretycznego przygotowania się w zakresie wymagań i hodowli ryb tanganickich. Kolejny najczęściej popełniany błąd to brak znajomości podstawowych procesów zachodzących w środowisku ryb, czyli w akwarium i nieodpowiednie przygotowanie zbiornika przed wpuszczeniem ryb (cykl nitryfikacyjny). Podczas hodowli trofeusów należy zadbać o unikanie sytuacji stresujących ryby w akwarium, do których m.in. należą: częsta ingerencja w funkcjonowanie zbiornika (zmiany dekoracji itp.), stukanie w szybę, częste zmiany oświetlenia, złe parametry wody, niewłaściwa dieta lub przekarmianie ryb. Stres jest cichym zabójcą trofeusów. Hodując te piękne ryby, należy pamiętać o żelaznej zasadzie ich hodowców: Trofeusy nie lubią zmian!. Przestrzeganie podstawowych zasad hodowli pozwoli nam cieszyć się zdrowym, kolorowym stadem tych pięknych i ciekawych ryb przez długie lata. choroby 36

2 Najczęściej spotykane choroby trofeusów 1. BLOAT zespół czynników chorobotwórczych Bloat to zespół kilku czynników chorobotwórczych występujących razem lub osobno. Schorzenie to w początkowej fazie zaczyna się rozwijać w przewodzie pokarmowym. W wyniku osłabienia i spadku odporności ryby w jej jelicie zaczynają się nadmiernie rozwijać bakterie, czasem razem z wiciowcami. W normalnych warunkach (duża odporność) ryba sama reguluje swoją florę jelitową, ale wskutek pojawienia się długotrwałych niekorzystnych warunków proces ten zostaje zaburzony i wówczas dochodzi do infekcji. Przyczyny choroby stres związany z agresją w akwarium (zły dobór obsady), częstą ingerencją akwarysty w zbiornik, zmianami w obsadzie ryb, spadek odporności ryb i duża wrażliwość na bakterie i wiciowce (zła dieta i brak podawania witamin), zła dieta ryb (podawanie pokarmów zawierających składniki pochodzenia zwierzęcego), przekarmianie ryb, złe parametry wody. TROFEUS WYKAZUJĄCY OZNAKI BLOATU (widoczne silne powiększenie powłok brzusznych) Tropheus sp. Murago samica brak apetytu i wypluwanie pokarmu, osowiałość (należy pamiętać, że zdrowy trofeus to dynamiczna ryba), kołyszące ruchy, składanie płetw, pociemnienie tułowia i zanik ubarwienia, nitkowate, ciągnące się, długie odchody w kolorze perłowobiałym, wytrzeszcz gałek ocznych, napuchnięcie powłok brzusznych i nastroszenie łusek (zaawansowana forma choroby). wyeliminowanie czynników stresu, w początkowej fazie leczenia przeprowadza się kurację w zbiorniku ogólnym za pomocą leków przeciwbakteryjnych oraz, w razie potrzeby, w połączeniu z antybiotykiem (np. Metronidazol). Sposób leczenia i dobór leków powinien być skonsultowany z ichtiopatologiem mającym wiedzę na temat leczenia ryb tropikalnych, w zaawansowanej formie leczenie jest mało skuteczne, chore ryby z zaawansowanym bloatem należy uśmiercić, spalić, a pozostałe stado przeleczyć w zbiorniku ogólnym, po zakończeniu kuracji konieczne jest usunięcie resztek leków z wody poprzez jej podmianę oraz przefiltrowanie przez węgiel aktywny. UWAGA! Przy wstępnym pierwszym rozpoznaniu bloatu bardzo pomocna jest analiza odchodów ryb w zbiorniku. Ich wygląd wskaże nam, czy coś złego dzieje się z naszymi rybami.

3 2. Infekcje bakteryjne Akwarium, jak każde środowisko, posiada swoją niepowtarzalną florę bakteryjną. Te mikroorganizmy funkcjonują razem z rybami, z którymi są w stałym związku zależności ryby dostarczają bakteriom pokarmu, bakterie zaś dbają o stabilność zbiornika pod względem biologicznym. Z różnych powodów zależności te mogą być zaburzone, co później ujemnie wpływa na zdrowie naszych ryb. W akwarium występują bakterie niepatogenne, warunkowo patogenne oraz patogenne. Do najczęściej występujących w akwarium bakterii chorobotwórczych zalicza się: Aeromonas sobria, Aeromonas salmonicida, Pseudomonas luteola, Mycobacterium fortuitum, Flexibacter columnaris. PŁETWY uszkodzone wskutek wystąpienia infekcji bakteryjnej Przyczyny infekcji złe parametry wody, niesprawny system filtrujący, zbyt gęsta obsada zbiornika, zły stan higieniczny zbiornika (przekarmianie ryb), częste używanie preparatów mogących wpłynąć na florę bakteryjną zbiornika. NADMIERNE WYCHUDZENIE, matowa skóra oraz brak apetytu mogą wskazywać m.in. na infekcję wiciowców lub infekcję bakteryjną zmatowienie skóry u ryb, ocieranie się o podłoże, zamglenie gałek ocznych, ubytki w płetwach (charakterystyczne białe zmatowienie końcówek płetw), zaniechanie pobierania pokarmu, chudnięcie. wyczyszczenie i, w razie potrzeby, ulepszenie systemu filtrującego, polepszenie parametrów wody, podmiany wody, redukcja obsady do przewidzianej dla danego zbiornika, dbałość o dobry stan higieniczny zbiornika (kontrola stref o słabym przepływie wody w akwarium), podawanie witamin i dobrej jakości pokarmów, zaniechanie używania preparatów leczniczych bez wyraźnej potrzeby. 38

4 USZKODZENIA PŁETW, a w konsekwencji martwica płetw, objawiają się również utratą kolorów przez rybę oraz osowiałością (tu na przykładzie Pseudosimochromis curvifrons). 3. Stres Hodując trofuesy i obserwując ich zachowania w akwarium, można dojść do wniosku, że stres jest wpisany w życie tych stadnych, dynamicznych i agresywnych ryb, ale jest to stres krótkotrwały, związany z określonymi zachowaniami ryb w akwarium. Wskutek działania długotrwałego stresu ryby tracą zdolność do prawidłowego funkcjonowania w środowis ku i przez to spada ich odporność, co w konsekwencji może doprowadzić do zmniejszenia się ich szans na przeżycie. Stres staje się cichym zabójcą naszych ryb. Rolą akwarysty jest dążenie do zminimalizowania powstawania czynników wywołujących stres. Tylko wtedy możemy bowiem cieszyć się zdrowymi trofeusami. Przyczyny stresu nadmierna agresja w akwarium, zmiana parametrów fizyko-chemicznych wody, źle dobrane do potrzeb ryb oświetlenie, brak możliwości skrycia się osobników słabszych, stale prześladowanych, częste odławianie ryb z akwarium, czynniki zewnętrzne (stukanie, złe ustawienie akwarium, m.in. w korytarzach itd.). SILNIE ZABRUDZONY wkład filtra wewnętrznego utrata kolorów i nerwowe pływanie po całym akwarium, pływanie góra-dół przy szybie, przebywanie w zwartej grupie w grotach, szczelinach lub miejscach zacienionych, długie, ciągnące się odchody (uszkodzenia śluzówki przewodu pokarmowego), spadek odporności u ryb i duża podatność na różnego rodzaju infekcje (namnażanie się bakterii i pasożytów)., zapobieganie zminimalizowanie agresji w akwarium poprzez odławianie najbardziej agresywnych osobników, zaniechanie tworzenia naturalnych dla dominujących samców terytoriów (np. groty, szczeliny), ograniczenie podawania pokarmów wysokoenergetycznych, dbałość i kontrola systemu filtrującego oraz parametrów wody, unikanie dopuszczania nowych dorosłych ryb do stabilnego pod względem hierarchii stada, ograniczenie do minimum prac wewnątrz akwarium oraz w jego otoczeniu.

5 4. Schorzenia przewodu pokarmowego, błędy żywieniowe Dbałość o ryby przejawia się również w dostarczaniu rybom odpowiednio zbilansowanej karmy zgodnie z ich preferencjami pokarmowymi. Trofeusy należą do ścisłych roślinożerców (ok. 90% podstawy karmy to składniki roślinne) i taką też karmę należy im podawać. W celu ułatwienia im trawienia należy też podawać pokarmy balastowe (odczyn w przewodzie pokarmowym roślinożerców jest zasadowy). Nieprzestrzeganie podstawowych zasad karmienia może doprowadzić do powstania schorzeń układu pokarmowego oraz spadku płodności ryb i otłuszczania narządów wewnętrznych (nadmierne karmienie, zła dieta dla danej grupy ryb, zbyt mała przestrzeń do pływania). Nieodpowiednie karmienie powoduje również spadek odporności ryb na choroby, m.in. wzrasta możliwość wystąpienia infekcji bakteryjnych oraz zmniejsza się odporność na stres, co w przypadku trofeusów jest bardzo ważnym czynnikiem. W przypadku głodzenia ryb występuje patologiczne zmniejszenie się narządów wewnętrznych. Głodzenie ryb może mieć kilka przyczyn, takich jak m.in. konkurencja pokarmowa, w której słabsze osobniki przegrywają, złe dostosowanie wielkości podawanej karmy do wielkości otworów gębowych ryb, nieodpowiednia dieta dla konkretnej grupy ryb. Wskutek wychudzenia następuje zanik mięśni u ryb, co jest widoczne poprzez nadmierne ogólne wychudzenie. Do chorób spowodowanych nieprawidłowym żywieniem zaliczamy: zaparcia, otłuszczenie narządów wewnętrznych oraz dziurawkę. Ważne jest też właściwe zbilansowanie w karmie witamin, aminokwasów, substancji mineralnych i nienasyconych kwasów tłuszczowych. W czasie PROBLEMÓW JELITOWYCH ryby wydalają niby-odchody w postaci uszkodzonej śluzówki przewodu pokarmowego. Przyczyny otłuszczenie narządów wewnętrznych, podawanie pokarmów zawierających nienasycone kwasy tłuszczowe (mięso ssaków), podawanie pokarmów zawierających duże ilości skrobi, zatrucie pokarmowe, hodowanie ryb w przerybionych zbiornikach, zły dobór litrażu akwarium do ilości osobników. spadek zainteresowania pobieraniem pokarmu, wypluwanie go, długie, ciągnące się, nitkowate odchody koloru białoperłowego (uszkodzenie śluzówki przewodu pokarmowego warstwy wyściełającej jelito), pociemnienie tułowia, występowanie obrzęku powłok brzusznych (podobny jak przy BLOAT) wskutek powiększenia się wątroby i powstającej wodnicy, nadmierne wychudzenie wskutek głodzenia (podobne do infekcji wiciowców). stosowanie odpowiedniej karmy zgodnie z preferencjami pokarmowymi danej grupy ryb, stosowanie karmy urozmaiconej i pokarmów balastowych, stosowanie krótkotrwałych głodówek (1-2 dni w ciągu tygodnia u dorosłych ryb), nieprzekarmianie ryb. 40

6 5. Ichtiofonoza Ichtiofonoza jest chorobą narządów wewnętrznych. Wywołuje ją grzyb Ichthyosphomus hoferi (Ichthyosporidum hoferi). Jest to choroba trudna do zewnętrznego (wzrokowego) zidentyfikowania, ponieważ nosiciele tego grzyba (ryby) mogą zachowywać się bezobjawowo. W zależności od warunków I. hoferi może rozwijać się bardzo powoli lub, w sprzyjających warunkach, ma szybki przebieg, prowadząc do dużej śmiertelności ryb. W przypadku zakażenia ryb I. hoferi może wystąpić sytuacja, gdzie ryby jako nosiciele grzyba mogą nie wykazywać żadnych oznak chorobowych, przy czym zarażają śmiertelnie inne ryby, np. nowo wpuszczone do akwarium. Ichtiofonoza często jest mylona z mykobakteriozą (gruźlica ryb). Kwarantanna trwająca nawet 6 miesięcy nie zapewni nam ew. wcześniejszego rozpoznania choroby. Choroba może trwać kilka miesięcy, a nawet kilka lat! Czynnikiem sprzyjającym rozwojowi i zakażaniu zdrowych osobników w akwarium jest m.in. zbyt duże zagęszczenie ryb w zbiorniku. Przyczyny spożycie narządów wewnętrznych lub mięśni chorych osobników (również ich odchodów), przebywanie we wspólnym akwarium z nosicielami I. hoferi, używanie do odławiania ryb oraz obsługi akwarium zakażonych siatek i węży do wody, wpuszczenie do akwarium ślimaków nosicieli I. hoferi. ICHTHYOSPHOMUS cysty ryby zaatakowane przez Ichthyosphomus hoferi chudną, aż do śmiertelnego wyczerpania (oznacza to, że grzyb w głównej mierze zaatakował przewód pokarmowy), lub np. puchną przy zaatakowaniu wątroby oraz pęcherza pławnego (ryby opadają na dno i nie mogą pływać), występuje wytrzeszcz gałek ocznych, ryby wykonują drgające ruchy i wykazują zaburzenia w pływaniu, występują objawy duszności, mogą wystąpić czarne plamki na skórze, na skórze pojawiają się również drobne blade guzki lub występują miejsca przekrwione (występuje wówczas nastroszenie łusek), płetwy ryb są blade i postrzępione, występują czerwonawe obrzęki w okolicy podstaw płetw. Ichtiofonoza jest, jak do tej pory, uważana za chorobę nieuleczalną i dlatego też w przypadku wykrycia u ryb I. hoferi całą obsadę należy uśmiercić i spalić, a akwarium oraz cały sprzęt poddać gruntownej dezynfekcji. Wkłady filtrujące należy wymienić. FOT. MACIEJ DRAGAN Zapobieganie Profilaktyka polega przede wszystkim na stworzeniu rybom właściwych środków do życia. Ryby dobrze odżywiane, hodowane w odpowiednich warunkach dla danego gatunku są w dużym stopniu odporne na ichtiofonozę.

7 6. Pasożyty Choroby wywołane przez wiciowce Wiciowce Cryptobia iubilans występują przeważnie w przewodzie pokarmowym różnych gatunków ryb, w tym pielęgnic. Obecność tych wiciowców stwierdza się również w głębi śluzówki przewodu pokarmowego. Wiciowce do akwarium mogą dostać się wraz z zakażonymi rybami lub wodą z zakażonego zbiornika. Najbardziej narażone na infekcje wiciowców z rodzaju Cryptobia są młode i słabe osobniki zarażające się od starszych ryb. Dorosłe ryby o silnym układzie immunologicznym mogą być odporne na infekcje wiciowców i nie wykazywać żadnych oznak chorobowych. Kryptobie mają wpływ na obniżenie odporności ryb, przez co wzrasta możliwość pojawienia się u słabszych okazów infekcji grzybiczych i bakteryjnych. wskutek zaatakowania wątroby i śledziony następuje gromadzenie się płynu przesiąkowego w jamie ciała chorej ryby i następuje powiększenie się jamy brzusznej (nadęcie powłok brzusznych), ospałość ryb, brak pobierania pokarmu. Profilaktyka dbanie o higienę zbiornika oraz czystość wkładów filtrujących, właściwa karma pod względem odpowiedniego składu, zapewniająca rybom dobrą kondycję, unikanie czynników stresujących ryby, dbanie o właściwe parametry fizyko-chemiczne wody. Wydaje się, że najskuteczniejszym lekiem do zwalczania infekcji wiciowców jest metronidazol. Ze względu na zdolność wytwarzania cyst w zwalczaniu kryptobii zaleca się zastosowanie dwukrotnej kuracji metronidazolem w odstępie 3-5 dni. może przebiegać w wodzie lub poprzez podanie leku do karmy (bardziej efektywne). Należy zadbać o skuteczne wyleczenie ryb z Cryptobia iubilans, ponieważ ryby niedoleczone (np. o słabszej odporności) mogą stanowić źródło ponownego zakażenia zdrowych ryb, leczonych wcześniej. Choroby wywołane przez nicienie FOT. MACIEJ DRAGAN CRYPTOBIA IUBILANS Kapilarioza jest chorobą przewodu pokarmowego wywoływaną przez nicienie z rodzaju Capillaria. Do tej pory była to typowa choroba spotykana w hodowlach ryb pochodzących z Ameryki Południowej (np. skalary, paletki). Jednak ostatnie badania ryb przeprowadzone w hodowlach ryb akwariowych, specjalizujących się w hodowli i sprzedaży ryb tanganickich pokazują, że coraz częściej inwazje nicieni obserwujemy również m.in. u trofeusów. U ryb tych najczęściej występuje Capillaria pterophylii. Zakażenie następuje poprzez przewód pokarmowy po połknięciu przez rybę jaja pasożyta. Do zakażenia może również dojść poprzez przebywanie w tym samym akwarium zdrowych ryb oraz ryb będących nosicielami nicieni. Kolejnym źródłem zakażenia ryb kapilariozą jest spożycie przez zdrowe ryby zarażonych skorupiaków planktonowych (w przypadku żywienia trofeusów używanych jako pokarm balastowy). Podobne do kapilariozy objawy możemy zaobserwować przy występowaniu u ryb inwazji wiciowców. 42

8 słabnące zainteresowanie pokarmem lub całkowite niepobieranie pokarmu, wychudzenie, białawe, galaretowate, ciągnące się odchody. Do leczenia używa się leków do zwalczania nicieni. Podczas podawania lekarstw należy zwrócić szczególną uwagę na dawkowanie oraz na fakt, że nasze ryby przebywają w wodzie o podwyższonym odczynie ph. Popularnym środkiem do leczenia ryb zaatakowanych przez nicienie jest Flubendazol (po konsultacji z ichtiopatologiem w kwestii dawkowania). Choroby wywołane przez przywry monogeniczne z rodzaju Dactylogyrus Daktylogyroza jest wywoływana przez przywry monogeniczne Dactylogyrus spp. Są to pasożyty ryb występujące przede wszystkim na skrzelach i skórze (tam też stwierdzano je podczas badań u trofeusów). Do zaatakowania ryby przez pasożyta dochodzi w wodzie, w której z jaja pasożyta rozwinęła się larwa pływająca w poszukiwaniu swojego żywiciela. Jeżeli w ciągu 20 godzin larwa pasożyta nie znajdzie żywiciela ginie. Atakowane są przede wszystkim skrzela. Drugim źródłem zarażenia może być wspólne przebywanie zdrowych ryb w akwarium z zarażonymi rybami tego samego gatunku. Starsze, zarażone osobniki ryb, nie wykazujące objawów chorobowych, mogą stanowić źródło zarażenia dla młodych ryb, które w szybkim czasie mogą zacząć padać. DACTYLOGYRUS SPP. pływanie ryb przy powierzchni mimo intensywnego natleniania, szeroko rozchylone wieczka skrzelowe, w okolicach skrzeli obserwuje się zwiększone wydzielanie się śluzu, ryby ocierają się o podłoże, szczególnie w okolicach głowy, ryby chudną i stają się osowiałe, spada odporność ryb, regeneracja ran i płetw jest spowolniona, plamistość skóry, wybroczyny, ubytki płetw. Profilaktyka stosowanie kwarantanny dla nowo zakupionych ryb, unikanie zbyt dużego zagęszczenia ryb w akwarium, dbanie o higienę zbiornika, stosowanie regularnych podmian wody, dbanie o właściwe fizyko-chemiczne parametry wody, właściwe żywienie. FOT. MACIEJ DRAGAN Do zwalczania przywr jajorodnych Dactylogyrus spp. używa się np. Flubendazolu (po konsultacji z ichtiopatologiem w kwestii dawkowania). W związku z tym że środki lecznicze działają tylko na samego pasożyta, a nie na jego jaja, konieczne jest ponowienie leczenia po kilku dniach. Takie zabiegi w zależności od potrzeb (konieczne badania kontrolne po każdym leczeniu) należy powtarzać nawet kilkakrotnie.

9 7. Zatrucia Mieszkańcy akwarium, żyjąc w dość ograniczonym przestrzennie środowisku wodnym, są bardzo podatni na wszelkiego rodzaju zatrucia. Źródłem zatruć u ryb akwariowych mogą być: zbyt duże stężenie produktów przemiany materii, szkodliwe gazy, substancje zawarte w odświeżaczach powietrza, nikotyna (które dostają się do akwarium poprzez pompki powietrzne lub falowanie powierzchni wody). Toksyczność poszczególnych związków azotowych jest różna i może ona również w różny sposób wpływać na zdrowie ryb. Najbardziej dla ryb toksyczny jest amoniak (NH 3 ), którego koncentracja wzrasta wraz ze wzrostem poziomu ph (jak widać jego poziom ma duże znaczenie podczas hodowli trofeusów). Brak podmian wody może wpłynąć na podwyższenie się w akwarium poziomów trujących związków chemicznych (NH 4, NO 2 i H 2 S). Dzieje się tak wskutek zalegania na dnie oraz w filtrach dużych ilości substancji organicznych. W wyniku beztlenowego rozkładu zaczyna się proces gnicia, co wpływa ujemnie na kondycję ryb. Zatrucie ryb może być również spowodowane dostaniem się do zbiornika z zewnątrz, np. podczas napowietrzania lub przez silne falowanie powierzchni wody, substancji chemicznych szkodliwych dla naszych podopiecznych. Należy unikać palenia papierosów w miejscu, gdzie stoi akwarium (nikotyna jest szkodliwa dla ryb). Niezalecane jest stosowanie w pobliżu akwarium wszelkich odświeżaczy do powietrza oraz umieszczanie źródeł wydobywania się gazu (kuchnie, piecyki, kominki). Zatrucia mogą również powstać podczas nieumiejętnego stosowania leków w trakcie kuracji leczniczych ryby mogą wykonywać chaotyczne i drgawkowe ruchy podczas pływania, woda może tracić swoją klarowność, utrata kolorów ryb, płochliwość ryb, nagłe padanie ryb bez widocznego powodu, wydzielanie śluzu, zmętnienie gałek ocznych. Zapobieganie kontrola parametrów wody i systemu filtrującego, systematyczne podmiany wody, usunięcie z otoczenia akwarium potencjalnych źródeł dostarczania toksyn, dbanie o stan higieniczny akwarium, używanie sprzętu z tworzyw sztucznych z atestami. WSKUTEK INFEKCJI WICIOWCÓW LUB ZATRUCIA może dojść do silnego wychudzenia oraz zapadnięcia się gałek ocznych. Chore osobniki są dodatkowo atakowane przez inne ryby w zbiorniku samiec Tropheus sp. Murago. 44

10 8. Zranienia i urazy mechaniczne Trofeusy, jak wcześniej już wielokrotnie wspomniano, należą do gatunków agresywnych i bardzo terytorialnych. W ich codziennym życiu przepychanki i walki są normą. Podczas takich walk, m.in. o terytoria, często dochodzi do uszkodzeń ciała. Są to przede wszystkim ubytki w płetwach oraz rany w okolicach środkowej części tułowia. Czasami też może się zdarzyć uraz gałki lub gałek ocznych. W tych miejscach często można zauważyć dość spore rany, miejsca pozbawione łusek. W przypadku zdrowych, silnych ryb takie obrażenia nie są czymś niebezpiecznym dla ich zdrowia i bardzo szybko dochodzi do regeneracji naskórka oraz płetw. Czasami dorosłe samce trofeusów potrafią złapać się za pyszczki i następuje siłowanie. Po takim akcie dominacji przeważnie miękkie fałdy skórne, które znajdują się nad górną szczęką, bywają mocno poszarpane. Trofeusy są przyzwyczajone do takich walk i po stosunkowo krótkim okresie rekonwalescencji wszystko wraca do normy. Zawsze istnieje jednak ryzyko, że w takich świeżych ranach może powstać infekcja. W zbiornikach, w których nie ma dbałości o higienę akwarium, a ryby są w złej kondycji (niewłaściwe odżywianie i złe parametry wody), istnieje możliwość pojawienia się infekcji grzybiczych. Wówczas na- Dorosły samiec Tropheus annectens tuż po WALCE O TERYTORIUM z innym samcem (widoczne rany na boku tułowia) leży poprawić jakość warunków życia ryb, a chorej rybie podać leki przeciwgrzybicze. Możemy to zrobić na dwa sposoby: poprzez kąpiel w wodzie z lekiem lub poprzez przemycie ran tzw. pędzelkowaniem (nanoszenie leku na wacik lub delikatny pędzelek i przemycie rany na rybie trzymanej w mokrej ściereczce). Rany mogą powstawać również podczas gonitw ryb w akwarium i ocieranie się o ostre krawędzie dekoracji, np. koral lub wapień muszlowy. Wówczas należy usunąć dekoracje, które mogą ranić ryby. r e k l a m a

11 Gdzie badać ryby? W celu prawidłowego zdiagnozowania choroby ryb, występującej w naszym akwarium, niezbędne jest posiadanie odpowiedniej wiedzy z zakresu ichtiopatologii. W warunkach domowych większość chorób nie jest możliwa do rozpoznania i dlatego też, po zauważeniu pierwszych niepokojących nas objawów u ryb, należy jak najszybciej udać się do specjalisty w celu właściwego rozpoznania choroby. Uważam, że każdy odpowiedzialny akwarysta powinien mieć świadomość, że to specjaliści chorób ryb w profesjonalny sposób pomagają nam i naszym rybom we właściwym prowadzeniu hodowli oraz dbaniu o zdrowie ryb. To dzięki ich pracy i wiedzy możemy cieszyć się zdrowymi rybami w akwarium, unikając przykrych sytuacji, kiedy to tracimy pojedyncze ryby lub całe obsady zbiorników. litera tura Kilka uwag przed oddaniem ryby na badania: na badanie oddajemy w miarę możliwości żywe ryby, ryby przed badaniem nie powinny być leczone w akwarium żadnymi lekami, jeżeli już został podany lek rybom, należy odczekać ok. min. 10 dni i po upływie tego czasu oddajemy rybę na badanie, wskazane jest nie karmić ryb przed badaniem, rybę na badania zawozimy w wodzie z akwarium, należy przygotować informacje o rybie i warunkach w akwarium (nazwa gatunkowa ryby, parametry wody, rodzaj pokarmu, wielość zbiornika itd.), przed transportem ryby na badania należy ją właściwe zabezpieczyć (worki foliowe, woda z akwarium, ocieplany box itd.). Antychowicz J. Choroby ryb akwariowych śródlądowych i morskich. PWRiL, Antychowicz J. Choroby i zatrucia ryb. Wydawnictwo SGGW, Bassleer G. The new illustrated guide to fish diseases in ornamental tropical and pond fish. Bassleer Biofish, Brichard P. Book of cichlids and all the other fishes of Lake Tanganyika. TFH Publ., Neptune, New Jersey, USA, Herrmann H.J. Tropheus. Verbreitung, Arten, Haltung. Dähne Verlag, Herrmann H.J. AquaLex Catalog. Cichlids from Lake Tanganyika. Dähne Verlag, Konings A Pielęgnice moja pasja. Cichlid Press Tigra System Polska, Konings A. Back to Nature. Przewodnik po świecie pielęgnic z Tanganiki. Fohrman Aquaristik AB Tigra System Polska, Konings A. Tanganyika Cichlids in their natural habitat. Cichlid Press, St.Leon- Rot,

12 Podsumowanie Każdy akwarysta dąży do tego, aby jego podopieczni czuli się jak najlepiej w jego akwarium, eksponowali piękne kolory oraz dostarczali oglądającym ten mały wycinek przyrody niesamowitych wrażeń podczas ich obserwacji. Zwieńczeniem włożonego w opiekę nad rybami zaangażowania jest pojawienie się narybku i cieszenie się widokiem wyprowadzania go przez rodzica na jego pierwszy spacer. Oczywiście to jest sytuacja, do której należy dążyć i starać się, żeby tak było cały czas. Przestrzeganie zasad opisanych w tym opracowaniu pomoże w dążeniu do zapewnienia komfortu życia rybom i odczuwaniu satysfakcji ich opiekuna z obcowania z pielęgnicami z jeziora Tanganika, a szczególnie z trofeusami zwanymi przez niektórych królami Tanganiki. W razie powstania problemów odpowiedzialny akwarysta zawsze będzie dążył do poznania przyczyny źródła dyskomfortu życia jego ryb, usunięcia niekorzystnych dla nich czynników i poprawienia jakości bytowania jego podopiecznych. Chciałbym bardzo podziękować lek. wet. Maciejowi Draganowi, specjaliście chorób ryb, za udostępnienie i możliwość wykorzystania zdjęć pasożytów ryb w niniejszym opracowaniu, które niewątpliwie wzbogaciły wartość merytoryczną artykułu. Dragan M. Najczęściej występujące choroby pielęgnic Afryki Południowo-Wschodniej i Ameryki Południowej. Magazyn Weterynaryjny 2011, vol.20, nr 168. Pawlak R., Adamski A. Pielęgnice jeziora Tanganika. BGA Science Publisher, Puczkow N.W. Fizjologia ryb. PWN, Schupke P. African Cichlids II. Tanganyika I. Tropheus. Aqualog, Schneidewind F. Mini Atlas Tropheus. Bede, czaso pisma Wiecheccy B. i K. Endemiczne pielęgnice wielkich jezior Afryki. Zarząd Główny Polskiego Związku Akwarystów, Zientek H. Rozmnażanie ryb w akwarium. Poradnik hodowcy. Galaktyka, Hovanec T.A. What Is: Basic Aquarium Microbiology? Aquarium Fish Magazine Staeck W. Pół wieku doświadczeń z trofeusami cz.1. Tanganika Magazyn 2008, nr 4. Staeck W. Pół wieku doświadczeń z trofeusami cz.2. Tanganika Magazyn 2009, nr 5 Wiele cennych informacji można znaleźć również na forum dyskusyjnym Klubu Miłośników Tanganiki