Polityki Efektywności Energetycznej i Systemy zobowiązujące do efektywności energetycznej. Raport o istniejących i planowanych krajowych systemach zobowiązujących do efektywności energetycznej w UE: Ocena istniejących systemów Prof. dr hab. i ż. Tadeusz Skoczkowski
Agenda Wprowadzenie Ocena istniejących systemów zobowiązujących do efektywności energetycznej (podstawy prawne, opis systemu, obszary wymagające poprawy) w krajach: Wielka Brytania Francja Włochy Belgia Dania Podsumowanie 2
Syste y Biały h Certyfikatów w Europie Holandia Rok uruchomienia: 2012 Dania Rok uruchomienia: 2006 Belgia - Flamandia Rok uruchomienia: 2003 Polska Rok uruchomienia: 2012 Rumunia Irlandia Planowany Planowany Bułgaria Planowany Portugalia Planowany System planowany do wdrożenia System wdrożony Wło hy Rok uruchomienia: 2001 3 3
Wprowadzenie Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE, zwaną dalej dyrektywą EED Instrumenty art. 7 ustawy EED: ust.1: EEO (ang. energy efficiency obligation) krajowy system zobowiązujący do efektywności energetycznej ust.9: inne środki polityki 4
Legislacja - Artykuł 7 EED Systemy zobowiązujące do efektywności energetycznej 1. Każde państwo członkowskie ustanawia system zobowiązujący do efektywności energetycznej. System ten zapewnia osiągnięcie przez dystrybutorów energii lub przedsiębiorstwa prowadzące detaliczną Sprzedaż energii, które zostały wyznaczone jako strony zobowiązane na podstawie ust. 4 i które prowadzą działalność na terytorium danego państwa członkowskiego, łącznego celu w zakresie oszczędności energii końcowej do dnia 31 grudnia 2020 r., bez uszczerbku dla ust. 2. Cel te jest o aj iej rów oważ y osiąga iu przez wszystki h dystry utorów e ergii lu wszystkie przedsię iorstwa prowadzą e detali z ą sprzedaż e ergii owy h osz zęd oś i każdego roku od d ia sty z ia r. do d ia grud ia r. w wysokoś i, % ro z ego wolu e u sprzedaży e ergii od ior o koń owy uśrednionej w ostatnim trzyletnim okresie przed dniem 1 stycznia 2013 r. Wolu e sprzedaży e ergii zużytej w tra spor ie oże yć zęś iowo lu w peł i wyłą zo y z tego o li ze ia. 5 5
Syste iały h ertyfikatów a szereg zadań.i.: 1. Powi ie wspierać tylko te przedsięwzię ia które ie z ajdują swojego uzasad ie ia ekonomicznego, w krótkiej, paroletniej perspektywie czasowej; 2. Prowadzić do wyraź ej tra sfor a ji ry ku w kieru ku rozwoju usług e ergety z y h, tak a y w określo ej perspektywie zasowej działa ie syste u ogło ustać; 3. U ożliwiać elasty z e dostosowywa ie para etrów do z ia za hodzą y h na rynku e ergii i elów działa ia syste u określo y h przez rząd; 4. U ożliwiać jakoś iową i iloś iową i terwe ję operatorów syste u państwa tj. prowadzić do realiza ji ko kret y h przedsięwzięć e ergoosz zęd y h, o określo y h koszta h, p. wy ia a okie, izola je iepl e, apędy o regulowa ej prędkoś i o rotowej i o określo y wolu e ie osz zęd oś i, p. TWh rocznie; 5. U ożliwiać sterowa ie osz zęd oś ia i e ergii w posz zegól y h oś ika h e ergii, np. e ergii elektry z ej, paliw pły y h, iepła; 6. Być arzędzie do realiza ji i y h elów, p. udowy ry ku wysokokwalifikowa y h usług e ergety z y h, wzrostu i owa yj oś i, tworze ia owy h iejs pra y, rozwoju owy h i stru e tów fi a sowa ia i westy ji e ergoosz zęd y h p. ESCO, PPP. 6 6
. Wielka Brytania CERT, CESP, ECO, Northern Ireland Sustainable Energy Programme
Wielka Brytania podstawy prawne Wielka Brytania (Anglia, Szkocja i Walia): od 1994 (Anglia i Walia), od 1995 (Szkocja) Irlandia Północna (ang. Northern Ireland Sustainable Energy Programme) skupiająca się w znacznej mierze na aspektach ubóstwa energetycznego Akty prawne zobowiązujące do efektywności energetycznej: CERT i CESP (2008/9 2012) ECO (2013 2017) 8
Wielka Brytania opis systemu Podstawowa koncepcja EEO (ang. energy efficiency obligation): Wartości docelowe w zakresie oszczędności energii nakładane są na przedsiębiorstwa energetyczne (w tym przypadku dużych dostawcy gazu i energii elektrycznej wśród gospodarstw domowych), które mają być osiągnięte dla odbiorcy końcowego i mogą nawiązywać do zużycia energii lub emisji dwutlenku węgla Wartość docelowa jest ustalona w stosunku do wariantu bazowego i nie wymaga obniżenia zużycia energii końcowej lub rzeczywistych emisji dwutlenku węgla 9
Wielka Brytania obszary wymagające poprawy Przykład Wielkiej Brytanii jest unikatowy w ograniczeniu systemu zobowiązującego do efektywności energetycznej (EEO) w sektorze gospodarstw domowych Jedyną wymienioną uwagą jest ryzyko subsydiowania skrośnego pomiędzy sektorem gospodarstw domowych i biznesowych nie ma jednak udowodnionego istotnego wpływu na przykładzie innych krajów Z historycznego punktu widzenia EEO z powodzeniem wspierały szereg środków w zakresie efektywności energetycznej dla gospodarstw domowych, ale przepisy ECO skupiają się na izolacji Istnieje ryzyko niedostatecznego wsparcia w zakresie oszczędności energii w przypadku oświetlenia i urządzeń 10
. Francja Certyfikaty Efektywności Energetycznej (ESC lub białe certyfikaty)
Francja podstawy prawne Ustawa programowa z lipca 2005 r., określająca kierunki polityki energetycznej Francji z dnia 13 lipca 2005 r., wprowadzona jako środek zmniejszający zużycie energii finalnej w sektorach działalności rozproszonej we Francji System Certyfikatów Efektywności Energetycznej (ESC lub białe certyfikaty) jest główną strategią Francji w celu osiągnięcia pożądanych wartości docelowych w zakresie efektywności energetycznej na 2020 r. 12
Francja opis systemu Głównym celem polityki jest zmniejszenie zużycia energii w budynkach mieszkalnych, handlowych i użyteczności publicznej, ale program obejmuje również działania przemysłu lekkiego, rolnictwa i transportu System ESC to narzędzie przeznaczone do rozpoczęcia nowych inwestycji w zakresie efektywności energetycznej System ESC wprowadza nową dźwignię finansową, która czyni inwestycje energooszczędne bardziej przystępne dla gospodarstw domowych i władz lokalnych oraz bardziej opłacalne dla firm; rachunki za energię ulegają zmniejszeniu System ESC jest zwykle dzielony na okres 3 lat: 1. 1 lipca 2006-30 czerwca 2009 2. 1 stycznia 2011-31 grudnia 2013 3. 1 stycznia 2015-31 grudnia 2017 13
Francja obszary wymagające poprawy System zarządzania administracyjnego ESC jest wg interesariuszy zbyt skomplikowany i wymaga wielu uproszczeń Ujednolicony i zdematerializowany system oparty na ustandaryzowanych dokumentach i kontroli ex post mógłby rozjaśnić kwestię opłaty administracyjnej dla stron zobowiązanych i PNCEE (ang. National Authority for Energy Saving Certificates) Nie udzielenie wsparcia w kierunku ubóstwa energetycznego w gospodarstw domowych, w przeciwieństwie do innych zobowiązujących europejskich systemów, np. Wielkej Brytanii Jak dotychczas, system francuski jest jednym z niewielu, które mają na celu oszczędność energii w sektorze transportowym 14
Włochy. System białych certyfikatów (WhC ang. white certificates)
Włochy podstawy prawne System białych certyfikatów (WhC ang. white certificates) Został wprowadzony przez ministerialne rozporządzenia z dn. 24 kwietnia 2001 r. w związku z przepisami prawa związanymi z liberalizacją rynku energii elektrycznej i gazu ziemnego Główną wartością docelową systemu białych certyfikatów jest zmniejszenie zużycia energii pierwotnej poprzez realizację projektów w zakresie efektywności energetycznej 16
Włochy opis systemu System białych certyfikatów założenia: rozważenie wszystkich technologii w zakresie efektywności energetycznej (oprócz poprawy efektywności energetycznej w elektrowniach) oraz wszystkich sektorów (przemysł, usługi, transport, rolnictwo, mieszkaniowy) gotowość do opracowania modelu ESCO, pozwalając przedsiębiorstwom usług energetycznych na dobrowolne porozumienia obecność rynku zbytu 17
Włochy obszary wymagające poprawy Możliwe jest uzyskanie ciekawych rezultatów, zarówno w promowaniu technologii efektywności energetycznej oraz rozwoju operatorów rynkowych (takich, jak ESCO) W celu osiągnięcia pozytywnych wyników ważne jest, aby pracować w oparciu o podejście ciągłego doskonalenia się i monitorowania rozwoju systemu i rynku Systemy takie mogą być zaprojektowane w celu wspierania rozwoju ESCO i rozwoju finansowania zewnętrznego, pod warunkiem, że niektóre środki zostały wprowadzone w celu ograniczenia zmienności cen białych certyfikatów 18
. Belgia RUE (ang. rational use of energy - racjonalne wykorzystanie energii)
Belgia podstawy prawne Obowiązek RUE (ang. rational use of energy racjonalne wykorzystanie energii) Celem RUE jest "wspieranie efektywnego wykorzystania energii na zliberalizowanym rynku" RUE weszło w życie wkrótce po restrukturyzacji belgijskiego sektora energii elektrycznej, które prawnie podzieliło przesył, dystrybucję, oraz wytwarzanie energii elektrycznej i doprowadziło do powstania Flamandzkiej Regulacji na Rynku Energii Elektrycznej i Gazu (tzw. "VREG") Odpowiedzialność za nadzór nad sektorem energii elektrycznej i gazem ziemnym została podzielona między władze federalne i regionalne; wraz z władzami regionalnymi nadzorującymi racjonalne wykorzystanie energii 20
Belgia opis systemu Do 2012 roku dystrybutorzy energii elektrycznej musieli zapewnić zarówno bezpośrednie, jak i pośrednie wsparcie dla działań podejmowanych w zakresie efektywności energetycznej poprzez: wsparcie finansowe realizacji środków na rzecz efektywności energetycznej dostarczenie informacji o możliwościach oszczędzania energii dla użytkowników końcowych Obowiązki działania" Określane do 2011 roku przez ustawę RUE, oprócz wartości docelowej oszczędzania energii Obowiązki działania to konkretne działania, określone przez rząd flamandzki, które dystrybutorzy energii elektrycznej są zobligowani wdrożyć; nie wszystkie obowiązki działania zostały wliczane do realizacji celów w zakresie RUE 21
Belgia obszary wymagające poprawy (1) Zwiększenie przejrzystości RUE (np. metod obliczeniowych, szczegółowe wyniki na sektor), obok właściwej oceny programu (opłacalności) może prowadzić do wyższej skuteczności programu Przed rokiem 2012 odnotowany był brak jednolitego działania w regionie flamandzkim, jednak od 2012 działania zostały ujednolicone w całym regionie System zobowiązania flamandzkiego nie zwrócił szczególnej uwagi na dodatkowe oszczędności (oszczędności energii, która w innym wypadku by nie zaistniały) 22
Belgia obszary wymagające poprawy (2) Zaobserwowano mocne nakładanie się ulg podatkowych dla środków efektywności energetycznej i odnawialnych źródeł energii (np. izolacja dachu, instalacja fotowoltaiczna), wydzielonych przez rząd federalny Od kiedy ulgi podatkowe (z wyjątkiem izolacji dachów w 2012 roku) zostały wyeliminowane, pokrywanie się z ulgami podatkowymi dla odbiorców końcowych mieszkających na miejscu zostało zredukowane do minimum Zwiększenie zainteresowanie dla przemysłu i promowanie badań energetycznych we wszystkich typach budynków (ograniczenie nie tylko do szkół i zakładów opieki zdrowotnej) może być możliwością zwiększenia wpływu polityki RUE 23
. Dania The Energy Savings Agreement
Dania podstawy prawne Porozumienie o oszczędności energii (ang. The Energy Savings Agreement) Obecnie duńskie EEO jest oparte na dobrowolnym porozumieniu z dn. 13 listopada 2012 pomiędzy Ministrem Klimatu, Energii i Budownictwa oraz przedsiębiorstwami przesyłowymi i dystrybucyjnymi w zakresie energii elektrycznej, gazu ziemnego, centralnego ogrzewania i oleju Czas trwania: od 2012-2020, renegocjowane co trzy lata 25
Dania opis systemu Początki duńskiego systemu zobowiązującego do efektywności energetycznej sięgają 1990 roku i obejmują kilka faz Ogólny cel polityki nie zmienił się znacząco, ale sposób, w jaki można osiagnąć oszczędności energii zmienił się radykalnie EEO promuje opłacalne oszczędności energii z korzyścią dla konsumentów, przedsiębiorstw i społeczeństwa oraz koncentruje się przede wszystkim na realizacji oszczędności w zużyciu końcowym; oszczędności te nie zostałyby zrealizowane bez udziału spółek Oszczędności są ważone ze współczynnikiem, który odzwierciedla długość życia oszczędności, wpływ na zużycie energii pierwotnej związanej z realizacją oszczędności, a także oczekiwany wpływ oszczędności CO2, w tym, czy istnieje oszczędność wewnątrz lub poza obszarem EU ETS 26
Dania obszary wymagające poprawy (1) Dotacje Dla gospodarstw domowych są głównym, jeśli nie jedynym używanym środkiem Zapewniają jedynie niewielką część całkowitych kosztów inwestycji dla odbiorcy końcowego (zaledwie ok. 2% w niektórych przypadkach), dlatego kwestionowanym może być, czy dotacja naprawdę jest decydującym czynnikiem w podejmowaniu decyzji inwestycyjnych; tym samym dodatkowe oszczędności są wątpliwe Z drugiej strony dotacje w połączeniu z poradami są bardzo mocnym czynnikiem w przemyśle 27
Dania obszary wymagające poprawy (2) "Uznany potencjał" potencjalna oszczędność, o której przemysł i konsumenci wiedzą oraz uznają za wykonalną, co nie jest równoznaczne z wykonalnością techniczną i ekonomiczną System oparty na rynku implikuje, iż operatorzy rynkowi osiągają zysk, co nie jest w pełni zrozumiane dla polityków i władze w Danii Politycy spodziewają się bardzo małych lub braku zysków generowanych przez spółki wykonujące/operacyjne W systemie opartym na rynku należy zezwolić na zysk na poziomie wykonawczym, w przeciwnym razie nie osiągnie się pożądanych oszczędności energii 28
Dziękujemy za uwagę www.kape.gov.pl ul. Nowowiejska 21/25 tel. 22 825 86 92 fax. 22 825 78 74 e-mail: kape@kape.gov.pl 29
Laboratorium przemysłowe Polsko-Japońskiego Centrum Efektywności Energetycznej Dziękujemy za uwagę www.kape.gov.pl ul. Nowowiejska 21/25 tel. 22 825 86 92 fax. 22 825 78 74 e-mail: kape@kape.gov.pl 30