ADAPTACYJNE PRZETWARZANIE SYGNAŁÓW LABORATORIUM Ćwiczenie 5 - suplement Realizacja na procesorze sygnałowym adaptacyjnego usuwania echa w łączu telefonicznym 1. SYMULACJA ECHA W ŁĄCZU TELEFONICZNYM I JEGO ADAPTACYJNE USUWANIE Delay In1 1 Out1 1 In1 2 F(z) H(z) e(n) - d(n) s(n) Out1 2 In2 2 Out2 1 In2 1 Rys. 1: Schemat blokowy symulowanego łącza telefonicznego i filtru adaptacyjnego LMS Oznaczenia: In1 1 1-sze wejście 1-szego procesora; In2 1 2-gie wejście 1-szego procesora; In1 2 1-sze wejście 2-giego procesora; In2 2 2-gie wejście 2-giego procesora; Out1 1 1-sze wyjście 1-szego procesora; Out2 1 2-gie wyjście 1-szego procesora; Out1 2 1-sze wyjście 2-giego procesora; H(z) transmitancja kanału telekomunikacyjnego; F (z) transmitancja filtru adaptacyjnego; s(n) sygnał użyteczny abonenta B; opóźniony w kanale telekomunikacyjnym sygnał abonenta A; 1
ˆ d(n) e(n) sygnał przesłuchu zakłócający sygnał s(n); estymata ; sygnał sumacyjny; sygnał błędu (odfiltrowany sygnał użyteczny abonenta B). Transmitancja H(z) realizowana jest jako dolrzepustowa sekcja bikwadratowa o tłumieniu w pasmie przepustowym A p = 3 db. W celach dydaktycznych jest to wartość wyraźnie zaniżona w stosunku do typowych przesłuchów w układach hybrydowych, aby efekt echa był wyraźnie słyszalny. Pasmo przenoszenia sekcji wynosi 4 khz. Należy pamiętać, aby sygnał wejściowy nie przekraczał 1 V pp, ze względu na ograniczenia przetwornika A/C. 2. PLAN POMIARÓW Na jednym stanowisku laboratoryjnym skompilować i załadować plik HzSn.asm realizujący symulację echa w kanale telekomunikacyjnym. W pliku Lms.asm wstawić w zaznaczonym polu kod realizujący filtrację LMS. Wykonać kolejne pomiary: 1. sygnał zakłócający sygnał sinusoidalny, sygnał użyteczny brak sygnału; 2. sygnał zakłócający sygnał sinusoidalny, sygnał użyteczny szum biały; 3. sygnał zakłócający sygnał mowy, sygnał użyteczny brak sygnału; 4. sygnał zakłócający sygnał mowy, sygnał użyteczny szum biały; 5. sygnał zakłócający sygnał mowy, sygnał użyteczny sygnał mowy (dupleks). Sygnał szumu białego dostępny jest na każdym stanowisku laboratoryjnym. Ocenić subiektywnie skuteczność tłumienia echa w kanale zwrotnym dla w/w przypadków. Zaproponować obiektywną metodę oceny skuteczności tłumienia. Do odsłuchu wykorzystywać jeden odbiornik, nie zmieniając jego ustawień głośności pomiędzy kolejnymi pomiarami. 3. OPIS I KOD FUNKCJI REALIZUJĄCYCH SYMULACJĘ I FILTRACJĘ ADAPTACYJNĄ 3.1. Funkcja realizująca symulację echa w łączu telefonicznym HzSn.asm W pamięci x: przechowywane są kolejne stany sekcji bikwadratowej oraz zadeklarowany bufor cykliczny, w którym przechowywane są próbki sygnału wejściowego. Zmieniając stałą T d, regulujemy pojemność bufora, a zarazem czas trwania opóźnienia. W pamięci y: przechowywane są współczynniki sekcji bikwadratowej. Pamięć programu p: rozpoczyna się od adresu 100hex. 3.2. Funkcja realizująca filtrację adaptacyjną Lms.asm W pamięci x: jest przechowywany wektor x n = [, x(n 1),..., x(n L 1)] T próbek sygnału wejściowego. W pamięci y: natomiast są zapisane współczynniki f n = 2
[f n (0), f n (1),..., f n (L 1)] T filtru adaptacyjnego. Zastosować makra: in12 a,b wczytanie próbek z wejść 1 i 2 do akumulatorów a i b; out1 b wysłanie próbki z akumulatora b na wyjście 1. Dobrać optymalne wartości parametrów L i α dla każdego wymienionego w punkcie 2. przypadku. Listingi na kolejnych stronach 3
KANA TELEKOMUNIKACYJNY N equ 2 ;liczba sekcji H(z) Td equ 40000 ;pojemnosc bufora opozniajacego org x:0 stany bsc N,0 ;stany NOI delay dsm Td ;bufor org y:0 coeffs dc -0.9641,0.3490,0.0576,0.0288,0.0288 ;wsp. sekcji org p:$100 init move #stany,r0 move #delay,r3 ;r3 wskazuje najstarsza probke move #coeffs,r4 move #N-1,m0 move #(Td-1),m3 move #2*N,m4 clr b ;d(0) = 0 do forever,petla move x:(r3),a ;pobierz najstarsza probke out12 a,b ;wyslij na wyjscie,d(n) ;...NOI move x:(r0),x0 y:(r4),y0 mac -x0,y0,a x:(r0),x0 y:(r4),y0 macr -x0,y0,a x:(r0),x0 y:(r4),y0 clr a a,y1 mac x0,y0,a x:(r0),x0 y:(r4),y0 mac x0,y0,a x:(r0)-,x0 y:(r4),y0 macr y1,y0,a y1,x:(r0) ;... move a,x1 ;xh(n) --> x1 in12 a,b ;pobierz sygna y x[new],s(n) add x1,b ;xh(n)s(n) move a,x:(r3) ;x[new] --> x[eldest] petla 4
RZDZE FILTRU ADAPTACYJNEGO LMS L equ 7 ;dlugosc filtru L nieparzyste! alfa equ 0.005 ;krok adaptacji ;L equ 11 ;alfa equ 0.001 org x:0 xn bsm L,0 ;probki we. filtru adapt. org y:0 fn bsm L,0 ;wsp. filtru org p:$100 init move #fn,r5 move #xn,r1 move #L-1,m1 move #L-1,m5 do forever,petla petla ;(tu wpisac kod lms) 5