Program Rewitalizacji. Gminy Bałtów. na lata

Program Rewitalizacji Gminy Bałtów na lata 2016 2023 Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych wraz z opisem skali i charakteru potrzeb rewitalizacyjnych Lipiec Sierpień 2016 Strona 1 z 67

Program Rewitalizacji Gminy Bałtów na lata 2016 2023 został opracowany przy udziale Funduszu Spójności w ramach PO PT 2014 2020 Opracowano na podstawie Wytycznych Ministra Infrastruktury i Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014 2020 (MIiR/H 2014 2020/20(01)/07/2015 Dokument przygotowany przez firmę: przy wpsarciu Zespołu ds. rewitalizacji powołanego zarządzeniem Wójta Gminy Bałtów nr 44/2016 z dnia 13 maja 2016 r. w następującym składzie: 1 Tomasz Mroczek Przewodniczący Zespołu ds. rewitalizacji, 2 Agnieszka Różalska Sekretarz Zespołu ds. rewitalizacji 3 Lidia Kieloch Członek Zespołu 4 Lidia Jasińska Członek Zespołu 5 Dorota Kośla Członek Zespołu oraz Komitetu Rewitalizacji Gminy Bałtów powołanego zarządzeniem Wójta Gminy Bałtów nr 88/2016 z 25.07.2016r. w składzie: 1 Jarosław Kuba Prezes Lokalnej Grupy Działania Krzemienny Krąg 2 Iwona Lis Dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej w Bałtowie 3 Krzysztof Zieliński Radny Rady Gminy w Bałtowie 4 Lidia Pastuszka Dyrektor Zespołu Szkół Publicznych w Bałtowie 5 Leszek Smoliński Radny Rady Gminy w Bałtowie 6 Piotr Lichota Prezes Stowarzyszenia Delta 7 Katarzyna Borowska Prezes Stowarzyszenia Na Rzecz Rozwoju Gminy Bałtów Bałt 8 Justyna Adamiec Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego 9 Adam Domańczyk Sołtys sołectwa Bałtów Strona 2 z 67

Wyjaśnienie pojęć W niniejszej diagnozie pojawią się liczne terminy specjalistyczne, np. związane z polityką społeczną, wymagające zdefiniowania. W ramach procesu rewitalizacji przyjmuje się, że wymienione poniżej terminy będą używane w opisanym znaczeniu. BEZDOMNOŚĆ to kryzysowy stan egzystencji osoby nieposiadającej faktycznego miejsca zamieszkania. BEZROBOCIE polega na tym, że osoba zdolna do pracy, aktywnie poszukująca jej i faktycznie gotowa do jej podjęcia nie znajduje zatrudnienia. Bezrobocie rejestrowane natomiast to formalny stan wpisania kogoś do rejestru prowadzonego przez Powiatowy Urząd Pracy. NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ według Europejskiego Forum Niepełnosprawności osobą niepełnosprawną jest jednostka w pełni swoich praw, znajdująca się w sytuacji upośledzającej ją na skutek barier środowiskowych, ekonomicznych i społecznych, których z powodu występujących u niej uszkodzeń nie może przezwyciężyć w taki sposób, jak inni ludzie. INTEGRACJA SPOŁECZNA z punktu widzenia jednostki, proces jej włączania społecznego, przełamywania jej wykluczenia. Z punktu widzenia społeczeństwa proces budowania spójności społecznej. KAPITAŁ SPOŁECZNY termin z pogranicza ekonomii i socjologii, oznaczający kapitał (jako element procesu produkcji i życia w zorganizowanym społeczeństwie), którego wartość opiera się na wzajemnych relacjach społecznych i zaufaniu jednostek, które dzięki niemu mogą osiągać więcej korzyści (z ekonomicznego i społecznego punktu widzenia). MARGINALIZACJA wykluczenie z udziału w życiu społecznym jednostek, grup społecznych lub w ujęciu globalnym społeczeństw w stosunku do ich otoczenia społecznego. Wykluczenie społeczne może odnosić się do procesu zarówno jednostek jak i całych grup. Wykluczenie jest rozumiane jako niemożliwość bycia uczestnikiem ważnych społecznie aspektów życia społecznego (np. procesów gospodarczych, politycznych czy kulturowych). Skutkiem marginalizacji (procesu) jest wykluczenie społeczne (stan). OBSZAR ZDEGRADOWANY obszar gminy znajdujący się w stanie kryzysowym z powodu koncentracji negatywnych zjawisk społecznych, w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, a także niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym, w przypadku występowania na nim ponadto, co najmniej jednego z następujących negatywnych zjawisk: gospodarczych w szczególności niskiego stopnia przedsiębiorczości, słabej kondycji lokalnych przedsiębiorstw lub środowiskowych w szczególności przekroczenia standardów, jakości środowiska, obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi lub stanu środowiska, lub przestrzenno funkcjonalnych w szczególności niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną lub jej złego stanu technicznego, braku dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, niedoboru lub niskiej, jakości terenów publicznych, lub Strona 3 z 67

technicznych w szczególności degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym oraz niefunkcjonowaniu rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska. Obszar zdegradowany może być podzielony na podobszary, w tym podobszary nieposiadające ze sobą wspólnych granic, pod warunkiem stwierdzenia na każdym z podobszarów występowania koncentracji negatywnych zjawisk społecznych oraz gospodarczych, środowiskowych, przestrzennofunkcjonalnych lub technicznych. OBSZAR REWITALIZACJI obszar obejmujący całość lub część obszaru zdegradowanego, cechującego się szczególną koncentracją negatywnych zjawisk. Obszar rewitalizacji może obejmować max. 20% powierzchni gminy, na którym zamieszkuje nie więcej niż 30% jej mieszkańców. REWITALIZACJA to proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych, prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji. Idea rewitalizacji polega na pobudzeniu rozwoju gospodarczego, zwiększeniu atrakcyjności inwestycyjnej zdegradowanego obszaru jak również na przeprowadzeniu inicjatyw na rzecz lokalnej społeczności. Kompleksowość planowanych do przeprowadzenia projektów stanowi klucz do faktycznego i długotrwałego wyjścia wyznaczone obszaru z sytuacji kryzysowej. Rewitalizacja zakłada optymalne wykorzystanie specyficznych uwarunkowań danego obszaru. To samorząd gminny przygotowuje, koordynuje i tworzy warunki do prowadzenie rewitalizacji, ale rewitalizacja prowadzona jest przez interesariuszy w szczególności: mieszkańcy obszaru rewitalizacji oraz właściciele, użytkownicy wieczyści nieruchomości i podmioty zarządzające nieruchomościami znajdującymi się na tym obszarze; mieszkańcy gminy inni niż wymienieni powyżej; podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić na obszarze gminy działalność gospodarczą; podmioty prowadzące lub zamierzające prowadzić na obszarze gminy działalność społeczną, w tym organizacje pozarządowe i grupy nieformalne; jednostki samorządu terytorialnego i ich jednostki organizacyjne; organy władzy publicznej; inne podmioty realizujące na obszarze rewitalizacji uprawnienia Skarbu Państwa. Rewitalizacja jest procesem wieloletnim, prowadzonym przez szeroki i otwarty katalog interesariuszy ze szczególnym uwzględnieniem mieszkańców obszaru rewitalizacji. Działania służące wspieraniu procesów rewitalizacji prowadzone są w sposób spójny: wewnętrznie (poszczególne działania pomiędzy sobą) oraz zewnętrznie (z lokalnymi politykami sektorowymi, np. transportową, energetyczną, celami i kierunkami wynikającymi z dokumentów strategicznych i planistycznych) 1. 1 Wytyczne w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014 2020, Warszawa, 3 lipca 2015 r. Strona 4 z 67

Inicjatorem rewitalizacji na terenie gminy Bałtów była Rada Gminy, która podjęła 29 kwietnia 2016r. odpowiednią uchwałę (nr XXI/130/2016 w sprawie przystąpienia do sporządzenia Programu Rewitalizacji Gminy Bałtów na lata 2016 2023 ) inicjującą cały proces. Strona 5 z 67

Położenie administracyjne gminy i sołectw Gmina Bałtów położona jest w północno wschodniej części województwa świętokrzyskiego, w powiecie ostrowieckim. Administracyjnie gmina graniczy z gminami: Tarłów powiatu opatowskiego od strony północno wschodniej, Bodzechów i Ćmielów od południa, Sienno powiatu lipskiego od północnego zachodu. Mapa 1 Położenie administracyjne Gminy Bałtów Źródło: http://ostrowiec.geoportal2.pl Bałtów należy do mniejszych gmin zarówno pod względem obszarowym jak i pod względem liczby mieszkańców. Powierzchnia gminy wynosi 10 510 ha. W skład gminy wchodzi 16 sołectw (20 miejscowości). Poniżej prezentujemy podział administracyjny gminy wraz z liczbą mieszkańców miejscowości. Lp. Tabela 1 Liczba mieszkańców poszczególnych miejscowości Gminy Bałtów Liczba Miejscowość Sołectwo mieszkańców 1. Okół 776 Okół I i Okół II 2. Bałtów 712 Bałtów 3. Maksymilianów 266 Maksymilianów 4. Pętkowice 211 Pętkowice 5. Pętkowice Kolonia 149 Pętkowice 6. Wólka Bałtowska 211 Wólka Bałtowska 7. Skarbka Dolna 205 Skarbka 8. Skarbka Górna 51 Skarbka 9. Bidzińszczyzna 37 Skarbka Strona 6 z 67

10. Wólka Bałtowska Kolonia 181 Wólka Bałtowska Kolonia 11. Lemierze 151 Lemierze 12. Rudka Bałtowska 142 Rudka Bałtowska 13. Antoniów 115 Antoniów 14. Michałów 114 Michałów 15. Wólka Pętkowska 107 Wólka Pętkowska 16. Wólka Pętkowska Kolonia 67 Wólka Pętkowska 17. Wycinka 64 Wycinka 18. Ulów 17 Wycinka 19. Borcuchy 57 Borcuchy 20. Wólka Trzemecka 88 Wólka Trzemecka Razem 3721 Źródło dane Urzędu Gminy Bałtów stan na 09.06.2016r. Mapa 2: Gmina Bałtów z podziałem na sołectwa Źródło: Zmiana Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Bałtów Strona 7 z 67

Mapa 3 Lokalizacja Gminy Bałtów na tle województwa świętokrzyskiego i powiatu ostrowieckiego Źródło: opracowanie własne Strona 8 z 67

Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych wraz z opisem skali i charakteru potrzeb rewitalizacyjnych Poniżej prezentujemy analizę ilościowo jakościową, która ma na celu identyfikację czynników i zjawisk kryzysowych oraz wytypowanie sołectwa, które jest najbardziej dotknięte kryzysem społecznym oraz gospodarczym, technicznym, funkcjonalno społecznym lub środowiskowym. Na wstępie warto zaznaczyć, że gmina znajduje się na obszarach strategicznej interwencji gmin o najgorszym dostępie do usług. Mapa 4 Obszary o najgorszym dostępie do usług na terenie województwa świętokrzyskiego Źródło: Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego http://www.2014 2020.rpo swietokrzyskie.pl/dowiedz sie wiecej o programie/zapoznaj sie z prawem idokumentami/dokumenty regionalne/item/385 mapy obszarow strategicznej interwencji Analiza ilościowa problemów w sferze społecznej Analizując problemy społeczne wzięto pod uwagę przede wszystkim dane z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej (dalej także GOPS), Policji, Powiatowego Urzędu Pracy nt. bezrobocia rejestrowanego w poszczególnych sołectwach. Poniższa tabela prezentuje ogólną liczbę rodzin i osób korzystających z pomocy GOPS w latach 2012 2015. Jak widać z poniższej tabeli liczba rodzin korzystająca z pomocy Ośrodka utrzymuje się na mniej więcej podobnym poziomie (418 rodzin w 2012r., 413 rodzin w 2013r., 405 rodzin w 2014r., 400 w 2015r.). Jeżeli chodzi o powód przyzwania pomocy najwięcej rodzin w 2014r. korzystało z tytuły ubóstwa (115), później bezrobocia (94) i niepełnosprawności (83). Z kolej w 2015r. spadła liczba rodzin korzystająca z zasiłku z tytułu bezrobocia (o 11 rodzin) oraz z powodu ubóstwa (o 7 rodzin), wzrosła natomiast z tytułu długotrwałej lub ciężkiej choroby (o 15). Strona 9 z 67

Tabela 2. Liczba rodzin i osób korzystających z pomocy GOPS w latach 2012 2014 Liczba rodzin i osób korzystających z pomocy GOPS w latach 2012 2015 2012 2013 2014 2015 Wyszczególnienie Liczba rodzin Liczba osób Liczba rodzin Liczba osób Liczba rodzin Liczba osób Liczba rodzin Liczba osób Bezrobocie 102 316 95 273 94 292 83 264 Ubóstwo 111 323 120 343 115 328 108 296 Niepełnosprawność 80 221 75 211 83 216 88 225 Długotrwała lub ciężka choroba 45 115 44 104 47 114 62 163 Przemoc 5 20 6 25 3 11 1 5 Bezradność w sprawach opiekuńczowychowawczych w tym: rodziny niepełne, rodziny wielodzietne 46 169 50 169 40 136 36 120 Trudności po opuszczeniu zakładów karnych 2 5 4 7 2 2 0 0 Alkoholizm 18 55 21 67 21 69 21 70 Sytuacja kryzysowa 1 6 0 0 0 0 0 0 Zdarzenia losowe 8 22 0 0 0 0 1 1 Razem 418 1252 415 1199 405 1168 400 1144 Źródło: dane GOPS w Bałtowie Liczba rodzin korzystających z pomocy GOPS w poszczególnych sołectwach w latach 2014 2015 Skala pomocy społecznej Ośrodka była największa w 2015r. w następujących sołectwach: Okół (Okół I, Okół II) (34 rodziny skorzystały ze wsparcia GOPS w 2015 r.) co stanowiło 19,2% ogółu korzystających, Bałtów (29 rodzin w 2015r.) co stanowiło 16,4 % ogółu korzystających, Skarbka (26 rodzin w 2015r.) co stanowiło 14,7% ogółu korzystających. Jeżeli chodzi o liczbę osób objętych pomocą GOPS to zarówno w 2014 jak i w 2015r. najwięcej mieszkańców Bałtowa skorzystało ze wsparcia Ośrodka (odpowiednio 117 i 91 osób). Tabela 3. Liczba rodzin korzystających z pomocy GOPS w latach 2043 2015 w podziale na sołectwa 2014 2015 Wyszczególnienie Liczba osób Liczba rodzin % do ogółu korzystających rodzin Liczba osób Liczba rodzin Strona 10 z 67 % do ogółu korzystających rodzin Antoniów 25 6 3,2% 30 7 4,0% Bałtów 117 39 20,6% 91 29 16,4% Borcuchy 4 2 1,1% 0 0 0,0% Lemierze 25 6 3,2% 29 8 4,5% Maksymilianów 37 15 7,9% 35 12 6,8% Michałów 5 2 1,1% 10 3 1,7% Okół (Okół I, Okół II) 82 32 16,9% 83 34 19,2% Pętkowice 15 7 3,7% 13 7 4,0% Rudka Bałtowska 34 16 8,5% 24 12 6,8% Skarbka 70 22 11,6% 80 26 14,7% Wólka Bałtowska 33 9 4,8% 27 10 5,6% Wólka Bałtowska Kolonia 34 11 5,8% 32 12 6,8% Wólka Pętkowska 40 15 7,9% 38 12 6,8% Wólka Trzemecka 13 3 1,6% 9 2 1,1%

Wycinka 17 4 2,1% 14 3 1,7% Razem 551 189 100,0% 515 177 100,0% Źródło: analiza własna na podstawie danych dane GOPS w Bałtowie Liczba dzieci i młodzieży korzystająca z dożywiania w latach 2014 2015 Państwowy program Pomoc państwa w zakresie dożywiania nakłada na gminę obowiązek dożywiania dzieci zwłaszcza, jeżeli chodzi o osoby z terenów objętych wysokim poziomem bezrobocia i ze środowisk wiejskich. Zjawisko dożywiania dzieci i młodzieży w Gminie Bałtów z roku na rok spada (o 142 dzieci w 2015 r. względem roku 2014). Ilościowo zjawisko to jest największe w Bałtowie, gdzie ze wsparcia w 2015r. skorzystało 14 dzieci, tj. aż 22% ogółu dzieci korzystających z dożywiania w gminie. Kolejne sołectwa to: Okół (Okół I, Okół II) 11 dzieci w 2015r., tj. 17% ogółu korzystających, Antoniów 6 dzieci w 2015r., tj. 9% ogółu korzystających. Tabela 4. Liczba dzieci i młodzieży korzystająca z dożywiania w latach 2014 2015 z podziałem na sołectwa 2014 2015 liczba liczba Wyszczególnienie % do ogółu % do ogółu dożywianych dożywianych korzystających korzystających dzieci dzieci Antoniów 10 5% 6 9% Bałtów 28 14% 14 22% Borcuchy 0 0% 0 0% Lemierze 14 7% 5 8% Maksymilianów 10 5% 4 6% Michałów 2 1% 1 2% Okół (Okół I, Okół II) 63 31% 11 17% Pętkowice 4 2% 1 2% Rudka Bałtowska 5 2% 2 3% Skarbka 25 12% 5 8% Wólka Bałtowska 13 6% 5 8% Wólka Bałtowska Kolonia 13 6% 4 6% Wólka Pętkowska 11 5% 3 5% Wólka Trzemecka 2 1% 0 0% Wycinka 6 3% 3 5% Razem 206 100% 64 100% Źródło: analiza własna na podstawie danych dane GOPS w Bałtowie Strona 11 z 67

Liczba osób w poszczególnych sołectwach, która skorzystała z zasiłków stałych, okresowych, celowych w latach 2014 2015 Liczba osób korzystająca z zasiłków: stałego, okresowego i celowego w ciągu ostatnich 2 lat nieznacznie spadła, natomiast wzrosła liczba zasiłków celowych. W roku 2015 najwięcej osób pobierało świadczenia w: Bałtowie (45 osób). Prawie w ogóle z zasiłków nie korzystają sołectwa Wycinka, Wólka Trzemecka, Michałów, Borcuchy. Tabela 5. Liczba osób korzystająca z zasiłków stałych, okresowych, celowych w poszczególnych sołectwach Gminy Bałtów w roku 2014 2015 2014 2015 Zasiłek Wyszczególnienie Stały Okresowy Celowy Stały Okresowy Celowy Antoniów 0 1 3 0 1 2 Bałtów 6 6 17 6 3 36 Borcuchy 0 1 1 0 0 0 Lemierze 1 0 4 0 0 4 Maksymilianów 3 3 15 4 2 6 Michałów 1 0 0 1 0 0 Okół (Okół I, Okół II) 7 4 17 5 4 8 Pętkowice 3 0 4 2 0 5 Rudka Bałtowska 4 3 0 4 0 8 Skarbka 6 4 6 4 5 9 Wólka Bałtowska 1 4 6 2 3 7 Wólka Bałtowska Kolonia 3 2 7 5 1 7 Wólka Pętkowska 3 0 4 4 1 6 Wólka Trzemecka 0 0 1 0 0 2 Wycinka 0 0 1 0 0 0 Razem 38 28 86 37 20 100 Źródło: analiza własna na podstawie danych dane GOPS w Bałtowie Strona 12 z 67

Liczba rodzin korzystająca z zasiłków GOPS z powodu bezrobocia w poszczególnych sołectwach Gminy Bałtów w roku 2015 Z pomocy Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej z powodu bezrobocia w 2015 r. skorzystało 81 rodzin. Sołectwa najbardziej dotknięte tym problemem to Skarbka (19 rodzin), Okół (17) i Bałtów (10). Tabela 6. Liczba osób korzystająca z zasiłków z powodu bezrobocia w latach 2014 2015 Rok 2015 Sołectwo Liczba rodzin % do ogółu korzystających Antoniów 3 4% Bałtów 10 12% Borcuchy 1 1% Lemierze 4 5% Maksymilianów 6 7% Michałów 2 2% Okół (Okół I, Okół II) 17 21% Pętkowice 0 0% Rudka Bałtowska 8 10% Skarbka 19 23% Wólka Bałtowska 4 5% Wólka Bałtowska Kolonia 4 5% Wólka Pętkowska 2 2% Wólka Trzemecka 0 0% Wycinka 1 1% Razem 81 100% Źródło: analiza własna na podstawie danych dane GOPS w Bałtowie Liczba osób korzystająca z zasiłków GOPS z powodu ubóstwa w poszczególnych sołectwach Gminy Bałtów w latach 2014 2015 W Gminie Bałtów w latach 2014 2015 ubóstwo było na pierwszym miejscu, jako najczęstszy powód udzielania pomocy i wsparcia. 3 sołectwo najbardziej dotknięte tym zjawiskiem to Okół, Skarbka i Bałtów. Tabela 7. Liczba osób korzystająca z zasiłków z powodu ubóstwa w latach 2014 2015 Rok 2014 Rok 2015 Wyszczególnienie Liczba osób % do ogółu korzystających Liczba osób % do ogółu korzystających Antoniów 7 3% 4 4% Bałtów 61 22% 17 17% Borcuchy 3 1% 1 1% Lemierze 12 4% 4 4% Maksymilianów 12 4% 7 7% Michałów 4 1% 3 3% Strona 13 z 67

Okół (Okół I, Okół II) 49 18% 23 22% Pętkowice 8 3% 3 3% Rudka Bałtowska 9 3% 8 8% Skarbka 55 20% 18 17% Wólka Bałtowska 19 7% 5 5% Wólka Bałtowska Kolonia 7 3% 4 4% Wólka Pętkowska 24 9% 5 5% Wólka Trzemecka 3 1% 0 0% Wycinka 4 1% 1 1% Razem 277 100% 103 100% Źródło: analiza własna na podstawie danych dane GOPS w Bałtowie Liczba osób korzystająca z zasiłków GOPS z powodu niepełnosprawności w poszczególnych sołectwach Gminy Bałtów w latach 2014 2015 Niepełnosprawność oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy. Niepełnosprawność w Gminie Bałtów zajmuje trzecie miejsce, w zestawieniu najczęstszych powodów przyznawania pomocy i wsparcia. Problem ten dotyczy przede wszystkim Bałtowa, Skarbki, Maksymilianowa, Okół (Okół I, Okół II). Tabela 8. Liczba osób korzystająca z zasiłków z powodu niepełnosprawności w latach 2014 2015 Rok 2014 Rok 2015 Wyszczególnienie Liczba osób % do ogółu korzystających Liczba osób % do ogółu korzystających Antoniów 0 0% 0 0% Bałtów 35 21% 17 21% Borcuchy 3 2% 0 0% Lemierze 8 5% 3 4% Maksymilianów 15 9% 9 11% Michałów 0 0% 2 3% Okół (Okół I, Okół II) 16 10% 13 16% Pętkowice 9 6% 6 8% Rudka Bałtowska 15 9% 3 4% Skarbka 28 17% 12 15% Wólka Bałtowska 4 2% 5 6% Wólka Bałtowska Kolonia 8 5% 6 8% Wólka Pętkowska 18 11% 3 4% Wólka Trzemecka 4 2% 1 1% Wycinka 0 0% 0 0% Razem 163 100% 80 100% Źródło: analiza własna na podstawie danych dane GOPS w Bałtowie Strona 14 z 67

Liczba rodzin korzystająca z zasiłków GOPS z powodu długotrwałej lub ciężkiej choroby w poszczególnych sołectwach Gminy Bałtów w latach 2014 2015 Długotrwała choroba oznacza utrudnienie, ograniczenie lub uniemożliwienie w pełni sprawnego funkcjonowania w środowisku ze względu na stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy. Ośrodek pomocy społecznej zapewnia osobom długotrwale chorym pomoc w postaci usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych w zakresie pielęgnacji, bądź też specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi. W 2014 r. ze świadczeń z tego tytułu skorzystało 69 rodzin, zaś w 2015r. 56. Obserwując uwarunkowania demograficzne (a przede wszystkim wzrost trwania średniej długości życia) w kolejnych latach należy się spodziewać wzrostu tej kategorii beneficjentów pomocy społecznej. W 2015r. najwięcej rodzin skorzystało z tego wsparcia w Bałtowie (11), Maksymilianowie (9), Wólka Bałtowska Kolonia (7) oraz Skarbka (3). Żaden mieszkaniec sołectwa: Borcuchy i Wycinka nie skorzystał z tego typu pomocy w 2015r. Tabela 9. Liczba rodzin korzystająca z zasiłków z powodu długotrwałej lub ciężkiej choroby w latach 2014 2015 Rok 2014 Rok 2015 Wyszczególnienie Liczba rodzin % do ogółu korzystających Liczba rodzin % do ogółu korzystających Antoniów 0 0% 3 5% Bałtów 13 19% 11 20% Borcuchy 0 0% 0 0% Lemierze 3 4% 3 5% Maksymilianów 13 19% 9 16% Michałów 0 0% 2 4% Okół (Okół I, Okół II) 3 4% 5 9% Pętkowice 2 3% 3 5% Rudka Bałtowska 5 7% 3 5% Skarbka 1 1% 3 5% Wólka Bałtowska 1 1% 3 5% Wólka Bałtowska Kolonia 16 23% 7 13% Wólka Pętkowska 7 10% 2 4% Wólka Trzemecka 5 7% 2 4% Wycinka 0 0% 0 0% Razem 69 100% 56 100% Źródło: analiza własna na podstawie danych dane GOPS w Bałtowie Liczba rodzin korzystająca z zasiłków GOPS z powodu bezradności w sprawach opiekuńczowychowawczych w poszczególnych sołectwach Gminy Bałtów w latach 2014 2015 Środowisko rodzinne jest pierwszym środowiskiem wychowawczym w życiu dziecka, w którym uczy się nawiązywać kontakty z innymi ludźmi i zdobywa pierwsze doświadczenia z dziedziny współżycia społecznego. Na środowisko rodzinne składają się: struktura rodziny, atmosfera wychowawcza w domu, warunki materialne i zdrowotne, stopień wykształcenia rodziców i ogólna struktura środowiska. W rodzinach zaburzonych, rodzicom brakuje umiejętności tworzenia właściwego klimatu życia rodzinnego, rozładowywania napięć powstałych poza domem, właściwych wzorców komunikacji i dawania rodzinie poczucia bezpieczeństwa, obdarzania dzieci uwagą. Rodziny te często żyją w takich społecznościach, które nie chcą ingerować w życie innych lub nie potrafią pomóc, gdyż same nie posiadają właściwych wzorców. W wielu sytuacjach dzieci Strona 15 z 67

pochodzące z tych rodzin pozostawione są same sobie i większość wolnego czasu spędzają wśród rówieśników na podwórku, częściej pojawiają się u nich problemy szkolne. Dzieci odrzucone przez środowisko rodzinne szukają akceptacji wśród rówieśników, łączą się w grupy subkulturowe, zaczynają wagarować, uciekać z domu i popadać w konflikt z prawem. Problemy opiekuńczo wychowawcze, przemoc w rodzinie, konflikty międzypokoleniowe wielokrotnie są przyczyną umieszczania dzieci i młodzieży w placówkach opiekuńczo wychowawczych lub resocjalizacyjnych, a dla dorosłych ofiar rodzinnej przemocy są powodem szukania schronienia i porad w placówkach i organizacjach pomocowych. W 2015 roku z powodu bezradności w sprawach opiekuńczo wychowawczych ze świadczeń pomocy społecznej w gminie Bałtów skorzystało 18 rodzin. Wsparcie dotyczyło przede wszystkim mieszkańców Skarbki i sołectw Okół i Wólka Bałtowska Kolonia. Tabela 10. Liczba rodzin korzystająca z zasiłków z powodu bezradności w sprawach opiekuńczowychowawczych w latach 2014 2015 Rok 2014 Rok 2015 Wyszczególnienie Liczba rodzin % do ogółu korzystających Liczba rodzin % do ogółu korzystających Antoniów 6 9% 1 6% Bałtów 8 12% 2 11% Borcuchy 0 0% 0 0% Lemierze 5 7% 1 6% Maksymilianów 2 3% 1 6% Michałów 0 0% 0 0% Okół (Okół I, Okół II) 6 9% 2 11% Pętkowice 1 1% 1 6% Rudka Bałtowska 0 0% 0 0% Skarbka 26 38% 5 28% Wólka Bałtowska 0 0% 1 6% Wólka Bałtowska Kolonia 4 6% 2 11% Wólka Pętkowska 9 13% 1 6% Wólka Trzemecka 1 1% 1 6% Wycinka 0 0% 0 0% Razem 68 100% 18 100% Źródło: analiza własna na podstawie danych dane GOPS w Bałtowie Liczba rodzin korzystająca z zasiłków GOPS z powodu alkoholizmu w poszczególnych sołectwach Gminy Bałtów w latach 2014 2015 Ogólnie spada liczba rodzin korzystająca ze wsparcia GOPS z tytułu alkoholizmu. W 2015r. było to jedynie 20 rodzin z czego najwięcej z Bałtowa (5) oraz Skarbki (4). Tabela 11. Liczba rodzin korzystająca z zasiłków z powodu alkoholizmu w latach 2014 2015 Rok 2014 Rok 2015 Wyszczególnienie Liczba rodzin % do ogółu korzystających Liczba rodzin % do ogółu korzystających Antoniów 4 6% 1 5% Bałtów 7 11% 5 25% Borcuchy 1 2% 1 5% Strona 16 z 67

Lemierze 6 9% 2 10% Maksymilianów 4 6% 0 0% Michałów 0 0% 0 0% Okół (Okół I, Okół II) 10 16% 2 10% Pętkowice 0 0% 0 0% Rudka Bałtowska 1 2% 2 10% Skarbka 22 34% 4 20% Wólka Bałtowska 0 0% 1 5% Wólka Bałtowska Kolonia 4 6% 1 5% Wólka Pętkowska 5 8% 1 5% Wólka Trzemecka 0 0% 0 0% Wycinka 0 0% 0 0% Razem 64 100% 20 100% Źródło: analiza własna na podstawie danych dane GOPS w Bałtowie Liczba dokonanych przestępstw i wykroczeń w poszczególnych sołectwach w latach 2012 2015 W celu dokładnej analizy poziomu bezpieczeństwa na obszarze gminy przeanalizowano liczbę przestępstw odnotowanych w poszczególnych sołectwach w latach 2012 2015. Na podstawie danych Komisariatu Policji w Ćmielowie na terenie całej gminy popełniono w ciągu ostatnich 4 lat następujące przestępstwa i wykroczenia: Tabela 12. Ogólna liczba przestępstw i wykroczeń w Gminy Bałtów w podziale na kategorie L.p. Kategoria przestępstwa Rok 2012 Rok 2013 Rok 2014 Rok 2015 1. Nietrzeźwi kierujący 28 11 13 6 2. Znęcanie się nad osobą najbliższą 2 1 11 2 3. Kradzież z włamaniem 3 7 4 3 4. Wypadek drogowy 3 2 1 5. Kradzież mienia 2 7 7 3 6. Naruszenie zakazu sądowego 1 1 7. Uszkodzenie mienia 3 1 3 4 8. Oszustwo 1 1 9. Niealimentacja 1 1 10. Uszkodzenie ciała 2 11. Spowodowanie zagrożenia dla zdrowia i życia 12. Posiadanie narkotyków 1 1 13. Samobójstwo 1 2 1 1 14. Wyrąb drewna 4 4 2 1 15. Nieumyślne spowodowanie śmierci 2 16. Podrobienie podpisu 1 1 17. Paserstwo 1 18. Kradzież dokumentu Strona 17 z 67

19. Przywłaszczenie mienia 6 20. Fałszowanie znaków granicznych 21. Groźby karalne 1 1 1 22. Naruszenie miru domowego 23. Z ustawy o rybactwie śródlądowym 24. Pobicie 1 3 1 25. Posiadanie papierosów bez akcyzy 1 26. Znieważenie funkcjonariusza Policji 1 2 27. Rozbój 28. Wypadek lotniczy 29. Podpalenie 1 30. Uporczywe nękanie 31. Kradzież linii telefonicznej 2 3 32. Podrobienie oleju napędowego 33. Korupcja Źródło: Komisariat Policji w Ćmielowie Ogółem w latach 2012 2015 popełniono 182 przestępstwa/wykroczenia. Najbardziej zagrożona przestępczością jest miejscowość Bałtów (aż 94 przestępstwa/wykroczenia w ciągu ostatnich 4 lat, blisko co 3 przestępstwo/wykroczenie popełniane na terenie gminy w tym okresie). Kolejnymi sołectwami, w których odnotowuje się wysokie zagrożenie przestępczością są: Okół 21 przestępstw/wykroczeń w ciągu ostatnich 4 lat, Wólka Bałtowska 18 przestępstw/wykroczeń w latach 2012 2015, Pętkowice 16 przestępstw/wykroczeń w w/w okresie, Sołectwami, w których przestępczość jest znikoma są: Ulów (2 przestępstwo/wykroczenie w latach 2012 2015) oraz Borcuchy (3 przypadki w tym okresie). Tabela 13. Ogólna liczba przestępstw i wykroczeń w podziale na sołectwa Gminy Bałtów w latach 2013 2015 L.p. Miejscowość Rok 2012 Rok 2013 Rok 2014 Rok 2015 1. Bałtów 32 27 21 14 2. Okół 7 8 4 2 3. Wólka Bałtowska 5 7 5 1 4. Pętkowice 4 4 6 2 5. Maksymilianów 3 3 0 1 6. Lemierze 2 2 0 1 7. Rudka Bałtowska 2 2 0 1 8. Skarbka 1 1 6 3 9. Borcuchy 0 1 0 1 10. Ulów 0 0 2 0 Źródło: Komisariat Policji w Ćmielowie Strona 18 z 67

Analiza demograficzna Gminy Bałtów i poszczególnych sołectw Gminę Bałtów na koniec 2015 r. zamieszkiwało 3 781 osób. W ciągu ostatnich 4 lat liczba mieszkańców wzrosła o 32 osoby. Zjawiskiem niepokojącym jest niska liczba urodzonych dzieci (w ciągu ostatnich 4 lat średnio 30). Tabela 14. Struktura ludności na terenie Gminy Bałtów w latach 2012 2015 Struktura ludności Stan na koniec roku 2012 Stan na koniec roku 2013 Stan na koniec roku 2014 Stan na koniec roku 2015 Stan ludności ogółem, w tym: 3749 3829 3771 3781 Kobiety 1905 1974 1942 1929 Mężczyźni 1844 1855 1829 1852 Urodzenia żywe ogółem 28 29 43 20 Zgony ogółem 32 27 47 51 Przyrost naturalny 2% 1,50% 0,02% Ludność w wieku przedprodukcyjnym (0 17 lat) 786 761 742 732 Ludność w wieku produkcyjnym Kobiety (18 59 lat) / Mężczyźni (18 64) Kobiety 1002 Mężczyźni 1257 Kobiety 1000 Mężczyżni 1268 Kobiety 1027 Mężczyźni 1289 Kobiety 1286 Mężczyźni 1193 Ludność w wieku poprodukcyjnym Kobiety (60 lat i więcej) / Mężczyźni (65 lat i więcej) Kobiety 498 Mężczyźni 206 Kobiety 520 Mężczyźni 221 Kobiety 526 Mężczyźni 214 Źródło: Ewidencja ludności, Urząd Gminy w Bałtowie Kobiety 532 Mężczyźni 221 Wykres 1. Liczba ludności na terenie gminy Bałtów w latach 2013 2015 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędy Gminy w Bałtowie Sołectwa gminy Bałtów można podzielić na: duże powyżej 700 mieszkańców (2 tj. Okół 2 755 i Bałtów 721), średnie powyżej 250 mieszkańców (3 tj. Pętkowice 394, Skarbka 288 i Maksymilianów 266), małe powyżej 150 mieszkańców (4 tj. Wólka Bałtowska 217, Wólka Bałtowska Kolonia 187, Wólka Pętkowska 178, Lemierze 162), 2 Liczba mieszkańców dotyczy sołectw Okół I i Okół II. Dalej w diagnozie jeżeli podano dane dla miejscowości Okół dotyczą one sołectw Okół I i Okół II. Strona 19 z 67

bardzo małe (6 tj. Ruda Bałtowska 149, Michałów 121, Antoniów 115, Wycinka 87, Wólka Trzemecka 83 i Borcuchy 58). Analiza wzrostu/spadku liczby mieszkańców w poszczególnych sołectwach w latach 2013 2015 Analizując dynamikę wzrostu/spadku liczby mieszkańców w poszczególnych sołectwach wzięto pod uwagę liczbę mieszkańców na koniec 2013 i 2015 i porównano je ze sobą. Najliczniejszymi miejscowościami na terenie gminy są Okół, który zamieszkuje 755 osób oraz Bałtów 721 osób, zaś najmniej licznymi są Wycinka 87 osób oraz Borcuchy 58 mieszkańców. Największy wzrost odnotowano w sołectwach Pętkowice (24 osoby) i Maksymilianów (10 osób). Natomiast największy spadek liczby mieszkańców odnotowały sołectwa Bałtów ( 24), Okół ( 15) i Wólka Pętkowska ( 13). Poniższe tabele i wykresy obrazują strukturę demograficzną poszczególnych sołectw Gminy Bałtów na przestrzeni lat 2013 2015. Tabela 15. Liczba ludności w poszczególnych sołectwach gminy Bałtów w latach 2013 2015 Sołectwo 2013 r. 2014 r. 2015 r. Wzrost/sp adek Antoniów 114 114 115 1 Bałtów 745 724 721 24 Wólka Pętkowska 191 184 178 13 Borcuchy 57 59 58 1 Lemierze 159 160 162 3 Pętkowice 370 349 394 24 Rudka Bałtowska 157 152 149 8 Maksymilianów 256 252 266 10 Michałów 123 122 121 2 Skarbka 291 288 288 3 Wólka Bałtowska 223 221 217 6 Wólka Bałtowska Kolonia 197 183 187 10 Wycinka 87 86 87 0 Wólka Trzemecka 89 84 83 6 Okół 770 793 755 15 Razem 3829 3771 3781 48 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Bałtowie Wykres 2. Liczba ludności w poszczególnych sołectwach Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Bałtowie Strona 20 z 67

Starzejące się społeczeństwo i niski przyrost naturalny W gminie Bałtów najbardziej niepokojące są zmiany w strukturze wiekowej mieszkańców. Zauważalny jest stały spadek liczby osób w wieku przedprodukcyjnym oraz w wieku poprodukcyjnym. Sytuacje przedstawia poniższa tabela. Wykres 3 Struktura demograficzna ludności gminy Bałtów Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych BDL GUS Sytuacja kryzysowa dotyczy także niskiego przyrostu naturalnego. Od 2009 do 2012 roku była wyraźna tendencja spadkowa. W 2014 osiągnął on najwyższą wartość, co być może spowodowane wchodzeniem w okres usamodzielnienia i zakładania rodzin osób z pokolenia powojennego wyżu demograficznego. Jednak poważnym powodem malejącej liczby urodzeń w gminie Bałtów jest stopniowy odpływ młodych ludzi do większych miast, mało zróżnicowany i elastyczny rynek pracy, panujące niesprzyjające warunki do zakładania rodziny oraz wysoki wskaźnik ubóstwa. Taki stan rzeczy przekłada się na słabą kondycję przedszkoli i szkół, które posiadają ubogą ofertę opieki i nauczania. Tabela 16. Liczba dzieci urodzonych i zameldowanych na terenie gminy wg danych z ewidencji ludności Przyrost naturalny w Gminie Bałtów wg danych ewidencji ludności Rocznik 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Liczba rodzeń 31 37 23 35 35 31 31 23 28 42 Źródło: Dane na podstawie Informacji o stanie realizacji zadań oświatowych Gminy Bałtów za rok szkolny 2014/2015 Kolejne tabele przedstawiają demografię w poszczególnych sołectwach w podziale na różne kategorie wiekowe. Strona 21 z 67

Tabela 17. Liczba mieszkańców w poszczególnych sołectwach stan na 31.12.2013 Przedział wiekowy Sołectwo 0 5 5 16 17 25 26 40 41 50 51 60 61 70 71 i więcej Ludność ogółem K M K M K M K M K M K M K M K M 1. Antoniów 3 4 9 4 8 4 13 15 7 4 10 11 4 3 9 6 114 2. Bałtów 14 22 44 41 43 33 81 80 52 55 49 69 44 40 49 29 745 3. Wólka Pętkowska 4 4 11 19 17 25 13 14 11 15 20 15 9 12 2 191 4. Borcuchy 5 6 2 4 7 5 4 7 3 3 3 2 5 1 57 5. Lemierze 7 5 5 7 3 5 5 16 14 22 16 19 12 10 8 5 159 6. Pętkowice 2 7 19 13 29 21 35 39 37 42 28 29 19 21 24 5 370 7. Rudka Bałtowska 3 9 10 17 9 12 9 19 15 7 14 11 6 11 5 157 8. Maksymilianów 3 13 21 11 19 36 34 15 17 24 19 18 7 14 5 256 9. Michałów 1 3 5 6 5 19 25 7 6 9 6 8 7 8 8 123 10. Skarbka 6 21 32 20 27 36 32 19 19 18 15 17 10 15 4 291 11. Wólka Bałtowska 3 6 6 10 21 19 17 19 22 23 17 20 16 14 4 6 223 12. Wólka Bałtowska 5 5 13 12 14 7 21 23 9 12 16 12 18 15 6 9 197 Kolonia 13. Wycinka 4 7 7 3 4 12 8 2 6 5 4 5 8 9 3 87 14. Wólka Trzemecka 1 4 5 9 12 9 5 7 1 8 6 4 4 8 6 89 15. Okół 4 6 46 43 56 63 60 67 58 53 68 54 40 43 80 29 770 Razem 42 73 208 227 261 249 388 390 286 293 293 301 234 199 262 123 3829 Źródło: Ewidencja ludności, Urząd Gminy w Bałtowie Strona 22 z 67

Tabela 18. Liczba mieszkańców w poszczególnych sołectwach stan na 31.12.2014 Przedział wiekowy 0 5 5 16 17 25 26 40 41 50 51 60 61 70 71 i więcej Ludność Sołectwo K M K M K M K M K M K M K M K M ogółem 1. Antoniów 3 4 9 4 8 4 13 15 7 4 10 11 4 3 7 8 114 2. Bałtów 14 22 44 42 44 36 84 82 49 46 44 63 42 33 50 29 724 Wólka 3. Pętkowska 2 4 11 18 16 25 13 14 10 15 17 13 8 14 4 184 4. Borcuchy 5 6 4 4 7 5 4 7 3 3 5 2 3 1 59 5. Lemierze 7 5 5 7 3 5 16 14 22 18 19 15 10 7 5 2 160 6. Pętkowice 2 7 1 13 19 22 36 40 38 37 28 29 21 19 29 8 349 Rudka 7. Bałtowska 9 10 17 9 12 9 17 15 7 14 11 6 11 5 152 8. Maksymilianów 1 4 14 22 14 22 38 36 16 17 15 8 18 8 12 7 252 9. Michałów 1 3 4 6 5 19 25 7 6 9 6 8 7 8 8 122 10. Skarbka 1 7 21 32 20 22 36 32 19 19 18 15 17 10 15 4 288 Wólka 11. Bałtowska 3 6 6 10 21 19 17 19 22 18 17 20 16 14 8 5 221 Wólka Bałtowska 5 5 13 12 14 7 21 23 9 12 16 12 8 10 10 6 183 12. Kolonia 13. Wycinka 4 7 7 3 4 11 8 2 6 5 4 5 8 9 3 86 Wólka 14. Trzemecka 1 4 5 9 12 9 5 7 1 8 6 5 4 5 3 84 15. Okół 4 6 46 43 56 63 60 81 45 53 68 74 40 43 80 31 793 Razem 42 72 191 228 256 250 404 407 278 269 282 297 223 182 266 124 3771 Źródło: Ewidencja ludności, Urząd Gminy w Bałtowie Strona 23 z 67

Tabela 19. Liczba mieszkańców w poszczególnych sołectwach stan na 31.12.2015 Przedział wiekowy 0 5 5 16 17 25 26 40 41 50 51 60 61 70 71 i więcej Ludność Sołectwo K M K M K M K M K M K M K M K M ogółem 1. Antoniów 4 8 6 4 9 5 16 15 8 3 9 12 3 2 6 5 115 2. Bałtów 16 23 48 40 46 56 72 56 60 32 43 49 50 53 50 27 721 Wólka 2 3 10 17 14 16 12 14 11 13 16 15 9 18 8 3. Pętkowska 178 4. Borcuchy 1 4 5 1 3 6 6 3 5 3 3 4 3 4 7 58 5. Lemierze 7 4 4 7 4 6 16 14 22 18 19 16 10 8 5 2 162 6. Pętkowice 5 19 13 19 22 36 40 34 33 22 28 24 50 36 13 394 Rudka 9 10 17 9 12 9 12 12 7 14 11 6 11 10 7. Bałtowska 149 8. Maksymilianów 1 4 14 22 12 23 42 36 15 18 15 11 18 11 15 9 266 9. Michałów 1 3 4 6 5 19 25 7 6 9 6 7 7 8 8 121 10. Skarbka 6 7 21 32 20 22 31 32 19 19 18 15 14 10 17 5 288 Wólka 3 4 10 10 19 18 16 23 16 15 14 20 16 15 11 7 11. Bałtowska 217 Wólka 4 5 14 12 15 7 23 23 9 12 17 12 8 12 11 3 Bałtowska 12. Kolonia 187 13. Wycinka 1 1 7 7 3 4 11 8 2 6 5 4 5 11 9 3 87 Wólka 4 5 9 12 9 5 7 1 8 6 5 4 5 3 14. Trzemecka 83 15. Okół 4 4 41 43 50 61 44 60 45 53 66 74 40 43 81 46 755 Razem 48 67 207 224 247 267 369 364 273 244 268 286 230 244 287 156 3781 Źródło: Ewidencja ludności, Urząd Gminy w Bałtowie Strona 24 z 67

Analiza wzrostu/spadku liczby mieszkańców do 25 r. ż. w poszczególnych sołectwach Gminy Bałtów w latach 2013 2015 Analizując dynamikę wzrostu/spadku liczby mieszkańców do 25 r. ż. w poszczególnych sołectwach wzięto pod uwagę liczbę mieszkańców w wieku do 25 roku życia dla całej gminy 1060 osób tj. 28%. Sołectwa, gdzie wskaźnik tej jest najmniej korzystny to: Michałów (16%), Lemierze (20%) i Pętkowice (20%). Warto zwrócić uwagę, że w ciągu 3 lat ostatnich lat aż o 32 osoby zwiększyła się liczba mieszkańców do 25 r. ż. w sołectwie Bałtów. Wzrost odnotowano także w Maksymilianowie (9 osób), Antoniowie (4 osoby), Skarbce (2 osoby) i Wólka Bałtowska Kolonia (1 osoba). Tabela 20. Liczba mieszkańców do 25 roku życia w poszczególnych sołectwach Gminy Bałtów % do ogółu Sołectwo 2013 r. 2015 r. Wzrost/ spadek mieszkańców sołectwa Antoniów 32 36 4 31% Bałtów 197 229 32 32% Wólka Pętkowska 55 46 9 26% Borcuchy 17 14 3 24% Lemierze 32 32 0 20% Pętkowice 91 78 13 20% Rudka Bałtowska 48 45 3 30% Maksymilianów 67 76 9 29% Michałów 20 19 1 16% Skarbka 106 108 2 38% Wólka Bałtowska 65 64 1 29% Wólka Bałtowska Kolonia 56 57 1 30% Wycinka 25 23 2 26% Wólka Trzemecka 31 30 1 36% Okół 218 203 15 27% Razem 1060 1060 0 28% Źródło: analiza własna na podstawie danych Ewidencji Ludności Urząd Gminy w Bałtowie Analiza wzrostu/spadku liczby mieszkańców powyżej 61 r. ż. w poszczególnych sołectwach Gminy Bałtów w latach 2013 2015 Analizując dynamikę wzrostu/spadku liczby mieszkańców powyżej 61 r. ż. w poszczególnych sołectwach wzięto pod uwagę liczbę mieszkańców w wieku 61 lat i więcej dla całej gminy 917 osób tj. 24%. Najstarsze społeczeństwo jest w sołectwie Wycinka (32% mieszkańców powyżej 61 r. ż.), Borcuchy/Pętkowice (31%), Okół (28%). Najmniej osób w wieku 61+ w swojej strukturze mają sołectwa: Antoniów (14%), Lemierze (15%) i Skarbka (16%). Zdecydowanie największy wzrost liczby osób w wieku 61+ odnotowano w Pętkowicach aż 54 osoby więcej w tym przedziale wiekowym w ciągu ostatnich 3 lat. Tabela 21. Procentowy udział mieszkańców powyżej 61 lat i więcej w poszczególnych sołectwach Gminy Bałtów % do ogółu Sołectwo 2013 r. 2015 r. Wzrost/ spadek mieszkańców sołectwa Antoniów 22 16 6 14% Bałtów 162 180 18 25% Strona 25 z 67

Wólka Pętkowska 38 50 12 28% Borcuchy 11 18 7 31% Lemierze 35 25 10 15% Pętkowice 69 123 54 31% Rudka Bałtowska 33 38 5 26% Maksymilianów 44 53 9 20% Michałów 31 30 1 25% Skarbka 46 46 0 16% Wólka Bałtowska 40 49 9 23% Wólka Bałtowska Kolonia 48 34 14 18% Wycinka 25 28 3 32% Wólka Trzemecka 22 17 5 20% Okół 192 210 18 28% Razem 818 917 99 24% Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Ewidencji Ludności, Urząd Gminy w Bałtowie Rynek pracy i bezrobocie rejestrowane na terenie Gminy Bałtów W niżej wymienionych 3 sołectwach liczba osób zarejestrowanych w PUP Ostrowcu Świętokrzyskim jako bezrobotne była w 2015r. największa: Bałtów 46 osób, Okół 45 osób, Skarbka 31 osób. Lp Tabela 22 Liczba bezrobotnych w Gminie Bałtów z podziałem na sołectwa w latach 2013 2015 Miejscowość Rok 2013 Rok 2014 Rok 2015 Razem Kobiety Razem Kobiety Razem Kobiety % do ogółu (2015) 1 Okół 56 26 41 24 45 23 19% 2 Bałtów 48 27 42 24 46 21 20% 3 Maksymilianów 24 11 11 5 13 7 6% 4 Pętkowice 26 10 19 6 19 8 8% 5 Wólka Bałtowska 22 13 15 7 18 11 8% 6 Skarbka 32 11 26 11 31 15 13% 7 Wólka Bałtowska Kolonia 2 1 2 1 2 1 1% 8 Lemierze 11 6 7 5 11 5 5% 9 Rudka Bałtowska 14 5 12 2 13 4 6% 10 Antoniów 10 5 7 5 4 2 2% 11 Michałów 3 1 3 1 1 1 0% 12 Wólka Pętkowska 18 9 18 10 18 8 8% 13 Wycinka 5 3 4 2 5 4 2% Strona 26 z 67

14 Borcuchy 3 3 4 2 3 3 1% 15 Wólka Trzemecka 3 2 2 1 3 1 1% Razem 277 133 213 106 232 114 100% Źródło: analiza własna na podstawie danych z PUP w Ostrowcu Świętokrzyskim Analiza kapitału społecznego Analizując kapitał społeczny wzięto pod uwagę m.in.: działalność kulturalną na terenie Gminy Bałtów, organizacje pozarządowe (stowarzyszenia, fundacje, ochotnicze straże pożarne) działające w poszczególnych sołectwach. Działalność Gminnej Biblioteki Publicznej Funkcję instytucji kultury na terenie gminy pełni Gminna Biblioteka Publiczna. Posiada ona księgozbiór w ilości 24 200 woluminów 3, a z jej usług regularnie korzysta około 412 czytelników. W bibliotece mieści się wypożyczalnia, czytelnia ogólna i czytelnia internetowa. Łączna liczba odwiedzin wyniosła w 2014r.: 2825, w tym: wypożyczalnia 2425, czytelnia ogólna 142, czytelnia internetowa 258. Tabela 23. Czytelnicy Gminnej Biblioteki Publicznej według wieku i rodzaju wykonywanego zajęcia L.p. Przedział wieku Liczebność Rodzaj wykonywanego zajęcia Liczebność 1. 1 5 lat 12 Dzieci 12 2. 6 12 lat 106 Uczniowie 216 3. 13 15 lat 57 Studenci 27 4. 16 19 lat 51 Pracownicy umysłowi 37 5. 20 24 lata 43 Robotnicy 12 6. 25 44 lata 87 Rolnicy 5 7. 45 60 lat 47 Inni zatrudnieni 30 8. 60 lat i więcej 26 Emeryci, renciści 47 9. Pozostali, niezatrudnieni 43 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Gminnej Biblioteki Publicznej w Bałtowie Statystka dotycząca działalności Biblioteki w 2014r. liczba wypożyczeń wyniosła 7523, w tym wypożyczenia do 15 lat: 3798, wypożyczenia na 100 mieszkańców: 210, czytelnicy ogółem: 412, w tym czytelnicy do 15 lat: 166, czytelnicy na 100 mieszkańców: 11,5 3 Stan na 31.12.2014r. Strona 27 z 67

Biblioteka jest organizatorem wielu imprez kulturalnych m.in. koncert kolęd i pastorałek, ferie w bibliotece, konkursy plastyczne, pasowanie na czytelnika, przeglądy zespołów ludowych, wycieczki, uroczystości patriotyczne (3 Maja, 11 Listopada). Biblioteka sprawuje opiekę nad: świetlicą w Bałtowie w tym: kawiarenka internetowa w 2014r. odnotowano 1225 udostępnień; playstation w 2014r. odnotowano 515 udostępnień, bilard i piłkarzyki w 2014r. odnotowano 240 udostępnień; siłownią odnotowano 738 odwiedzin, boiskiem wielofunkcyjnym z wolnym dostępem. Zdjęcie 1 Budynek Gminnej Biblioteki Publicznej w Bałtowie Źródło: GRACZKOWSKI DOTACJE Sp. z o.o., luty 2015 Gminna Biblioteka Publiczna współpracuje z: zespołami ludowymi: "Bałtowianie", "Biesiada", "Okolanki", Kołami Gospodyń Wiejskich, twórcami ludowymi, stowarzyszeniami, Młodzieżową Grupą Junior Bałt, szkołami, świetlicą opiekuńczo wychowawczą w Okole, Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej. Aktywność mieszkańców w różnego rodzaju organizacjach Na terenie Gminy Bałtów działa aż 25 różnego rodzaju organizacji pozarządowych i zorganizowanych grup nieformalnych: 8 organizacji pozarządowych, z czego 6 ma swoją siedzibę w Bałtowie, 5 ochotniczych straży pożarnych, 9 kół gospodyń wiejskich, 3 zespoły folklorystyczne. Strona 28 z 67

Pełny wykaz prezentuje poniższa tabela: Tabela 24. Analiza w których sołectwie zarejestrowane są organizacje pozarządowe L.p. Nazwa organizacji Ilość osób działających w organizacji 1. STOWARZYSZENIE KÓŁ GOSPODYŃ WIEJSKICH Brak danych POWIATU OSTROWIECKIEGO W BAŁTOWIE 2. STOWARZYSZENIE NA RZECZ ROZWOJU GMINY 120 BAŁTÓW "BAŁT" Bałtów 3. STOWARZYSZENIE WSPIERANIA AKTYWNOŚCI 27 LOKALNEJ "MOTYW" Bałtów 4. STOWARZYSZENIE LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA Brak danych "KRZEMIENNY KRĄG" Bałtów 5. STOWARZYSZENIE "PRZYJAZNA GMINA BAŁTÓW" Brak danych Okół 6. FUNDACJA QUESTINGU Bałtów Brak danych 7. STOWARZYSZENIE ABSOLWENTÓW I PRZYJACIÓŁ Brak danych SZKÓŁ ROLNICZYCH W BAŁTOWIE "PAŁACOWE WZGÓRZE" Bałtów 8. FUNDACJA CENTRUM ROZWOJU REGIONALNEGO Brak danych "EDU BAŁT" Pętkowice OSP 1. OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA W SKARBCE 31 2. OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA W WÓLCE 15 PĘTKOWSKIEJ 3. OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA W ANTONIOWIE 30 4. STOWARZYSZENIA OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA W 41 BAŁTOWIE 5. OCHOTNICZA STRAŻ POŻARNA W LEMIERZACH 49 Koła Gospodyń Wiejskich 1. Koło Gospodyń Wiejskich w Okole 8 2. Koło Gospodyń Wiejskich w Wólce Bałtowskiej Kolonii 9 3. Koło Gospodyń Wiejskich w Bałtowie 7 4. Koło Gospodyń Wiejskich w Lemierzach 9 5. Koło Gospodyń Wiejskich w Wólce Bałtowskiej 19 6. Koło Gospodyń Wiejskich w Skarbce 15 7. Koło Gospodyń Wiejskich w Rudce Bałtowskiej 12 8. Koło Gospodyń Wiejskich w Michałowie 10 9. Koło Gospodyń Wiejskich w Maksymilianowie 14 Zespoły folklorystyczne 1. Zespół Ludowy Biesiada 12 2. Zespół Ludowy Bałtowianie 14 3. Zespół Ludowy Okolanki 8 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Bałtowie Strona 29 z 67

Analiza ilościowa problemów w sferze środowiskowej Analizując aspekty środowiskowe wzięto pod uwagę w szczególności negatywne zjawiska dotyczące obecności odpadów stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia ludzi lub stanu środowiska (zwłaszcza na obszary chronione). Azbest pozostający do utylizacji na terenie gminy Na podstawie spisu wykonanego w 2004 roku przez Urząd Gminy w Bałtowie o wyrobach zawierających azbest i miejscu ich wykorzystywania przez właścicieli i zarządców nieruchomości, określono ilości oraz miejsca występowania takich wyrobów na terenie gminy Bałtów. Do dnia 31 grudnia 2009 roku, zinwentaryzowano 205 012 m2 eternitu na dachach nieruchomości. Z analizy danych wynika, że dominują wyroby zawierające azbest w postaci płyt azbestowo cementowych falistych (eternit). Tabela 25. Masa wyrobów azbestowych w Gminie Bałtów [w kg] zinwentaryzowane unieszkodliwione pozostałe do unieszkodliwienia razem os. fizyczne os. prawne razem os. fizyczne os. prawne razem os. fizyczne os. prawne 2 253 775 2 253 775 0 75 113 75 113 0 2 178 662 2 178 662 0 Źródło: Urząd Gminy w Bałtowie Mapa 5 Azbest pozostający do utylizacji na terenie poszczególnych gmin powiatu ostrowieckiego Źródło: http://esip.bazaazbestowa.gov.pl/ Strona 30 z 67

kod wyrobu razem Tabela 26 Masa wyrobów wg rodzajów zinwentaryzowane os. fizyczne os. prawne razem unieszkodliwione os. fizyczne os. prawne razem pozostałe do unieszkodliwienia os. fizyczne os. prawne W01 211 917 211 917 0 22 200 22 200 0 189 717 189 717 0 W02 2 041 858 2 041 858 0 52 913 52 913 0 1 988 945 1 988 945 0 *Wyroby W12.1 oraz W12.2 podane są w m 2 Źródło: Urząd Gminy w Bałtowie W poszczególnych miejscowościach pozostają następujące ilości azbestu do utylizacji: Tabela 27 Masa wyrobów wg miejscowości [w kg] zinwentaryzowane unieszkodliwione pozostałe do unieszkodliwienia miejscowość os. os. os. os. os. os. % do razem razem razem fizyczne prawne fizyczne prawne fizyczne prawne ogółu Antoniów 135 806 135 806 0 1 650 1 650 0 134 156 134 156 0 6,2% Bałtów 235 469 235 469 0 15 414 15 414 0 220 055 220 055 0 10,1% Bidzińszczyzna 29 623 29 623 0 0 0 0 29 623 29 623 0 1,4% Borcuchy 83 864 83 864 0 0 0 0 83 864 83 864 0 3,8% Kolonia Wólka Pętkowska 53 227 53 227 0 1 967 1 967 0 51 260 51 260 0 2,4% Lemierze 135 298 135 298 0 7 830 7 830 0 127 468 127 468 0 5,9% Maksymilianów 102 931 102 931 0 7 440 7 440 0 95 491 95 491 0 4,4% Michałów 87 054 87 054 0 440 440 0 86 614 86 614 0 4,0% Okół 479 265 479 265 0 8 850 8 850 0 470 415 470 415 0 21,6% Pętkowice 109 101 109 101 0 6 702 6 702 0 102 399 102 399 0 4,7% Pętkowice Kolonia 69 815 69 815 0 2 000 2 000 0 67 815 67 815 0 3,1% Rudka Bałtowska 82 976 82 976 0 3 842 3 842 0 79 134 79 134 0 3,6% Skarbka Dolna 54 246 54 246 0 3 360 3 360 0 50 886 50 886 0 2,3% Skarbka Górna 21 274 21 274 0 0 0 0 21 274 21 274 0 1,0% Ulów 21 450 21 450 0 2 200 2 200 0 19 250 19 250 0 0,9% Wólka Bałtowska 176 814 176 814 0 9 196 9 196 0 167 618 167 618 0 7,7% Wólka Bałtowska Kolonia 131 461 131 461 0 1 892 1 892 0 129 569 129 569 0 5,9% Wólka Pętkowska 85 954 85 954 0 0 0 0 85 954 85 954 0 3,9% Wólka Trzemecka 105 754 105 754 0 1 100 1 100 0 104 654 104 654 0 4,8% Wycinka 52 393 52 393 0 1 230 1 230 0 51 163 51 163 0 2,3% Razem 2 253 775 2 253 775 0 75 113 75 113 0 2 178 662 2 178 662 0 100,0% Źródło: Urząd Gminy w Bałtowie Najwięcej azbestu pozostaje do utylizacji w miejscowości Okół 21,6% ogółu azbestu na terenie gminy oraz w Bałtowie 10,1%. Najmniej w miejscowości Ulów 0,9% Strona 31 z 67

Obszary chronione i cenne przyrodniczo Na terenie Gminy Bałtów występują: 2 Obszary Specjalnej Ochrony Siedlisk Natura 2000 (11% powierzchni gminy), Dolina Kamiennej PLH260019 na terenie gminy ochroną objęte jest 1148,12 ha, tj. 46,70% całego obszaru, Krzemienny Krąg PLH260024 na terenie gminy ochroną objęte jest 24,83 ha, tj. 3,59% całego obszaru, 1 obszar chronionego krajobrazu (Obszar Chronionego Krajobrazu Dolina Kamiennej), 2 rezerwaty przyrody (Modrzewie i Ulów), 5 pomników przyrody. Na terenie gminy nie występują: Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000, parki narodowe, zespoły przyrodniczo krajobrazowe, użytki ekologiczne, stanowiska dokumentacyjne. Mapa 6 Obszary chronione na terenie Gminy Bałtów Źródło: http://geoserwis.gdos.gov.pl/mapy/ Legenda: Rezerwaty Parki Krajobrazowe Parki Narodowe Obszar Chronionego Krajobrazu Zespoły Przyrodniczo Krajobrazowe Natura 2000 obszary ptasie Natura 2000 Obszary siedliskowe Gmina Bałtów została w całości zaliczona do Obszaru Chronionego Krajobrazu Dolina Kamiennej i prawie cały obszar został uznany, zgodnie z koncepcją krajowej sieci ekologicznej Strona 32 z 67

ECONET PL, za fragment węzła ekologicznego o randze międzynarodowej (Obszar Środkowej Wisły). Gmina posiada znaczne walory krajobrazowe, zwłaszcza w odcinkach przełomowych doliny Kamiennej z licznymi odsłonięciami skalnymi, jaskiniami oraz głębokimi wąwozami. Obszar ten jest ważnym elementem krajowego i europejskiego systemu przyrodniczego. W skład Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Kamiennej na terenie gminy Bałtów wchodzą dwa rezerwaty przyrody: Rezerwat leśny Modrzewie utworzony zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z 13.X.1971 roku, obejmujący 5,06 ha pagórkowatego terenu poprzecinanego głębokimi, lessowymi wąwozami o stromych zboczach i porośniętego wielogatunkowym lasem liściastym o charakterze naturalnym z udziałem modrzewia polskiego. Rezerwat leśny Ulów o powierzchni 23,5 ha, położony w pobliżu miejscowości Bałtów i Lemierze. Utworzony zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z 27. VI 1995 roku. Już od 1986 roku podlegał ochronie mając status rezerwatu częściowego, co oznaczało wyłączenie z cięcia okazów pomnikowych. Na szatę roślinną składa się szereg okazów rzadkich i zagrożonych wymarciem. Ochroną objęte zostały okazy porostów i mszaków. Pomniki przyrody Na terenie gminy występuje 5 pomników przyrody/ poniższa tabela zawiera informacje na ich temat. Numer w rej. RDOŚ 25 40 Nazwa pomnika przyrody dęby szypułkowe, 5 szt. dęby bezszypułkowe, 2 szt. Data utworzenia 125 skałki 02.10.1987 126 skałki 02.10.1987 127 odsłonięcie geologiczne Tabela 28. Pomniki przyrody Opis pomnika Miejscowość Sołectwo Nr działki 02.10.1953 wiek około 300 lat Bałtów Bałtów 28.10.1954 wiek około 150 lat Bałtów Bałtów 02.10.1987 Grupa składająca się z kilku form skalnych występujących na długości ok. 80 m. Są to: (od północy) baszta skalna o wysokości do 10 m. Wapienne skałki zboczowe mające kształt kazalnic o wysokości 6 7 m, połączonych niższym progiem skalnym (długość grupy skalnej ok. 20 m). Formy te zbudowane są z białych, nieuławiconych wapieni koralowych. Kamieniołom zboczowy o wysokości ścian 20 25 m, długości 60 70 m, szerokości 50 m. akt: 401/1202 gm.: 404/1002 akt: 401/1202 gm.: 396/1200 Bałtów Bałtów 1007 Bałtów Bałtów 1016/5 Skarbka Dolna Źródło: http://kielce.rdos.gov.pl/formy ochrony przyrody Skarbka Dolna 398/2 Strona 33 z 67

Zagrożenie powodziowe Część terenu Gminy Bałtów usytuowana jest na obszarze zagrożonym powodzią z prawdopodobieństwem wystąpienia powodzi Q 0,2% raz na 500 lat, co przedstawia poniższa mapa. Mapa 7 Zagrożenie powodziowe na terenie gminy Bałtów Legenda Obszar zagrożenia powodziowego Prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi Drogi krajowe wojewódzkie Pokrycie terenu wody powierzchniowe tereny zantropogenizowane tereny rolne las Źródło: http://mapy.isok.gov.pl/imap/ Wstępna ocena ryzyka powodziowego (WORP) jest pierwszym z czterech dokumentów planistycznych wymaganych Dyrektywą 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r. w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim (Dyrektywa Powodziowa). Celem wstępnej oceny ryzyka powodziowego jest wyznaczenie obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi, czyli obszarów, na których istnieje znaczące ryzyko powodziowe lub na których wystąpienie dużego ryzyka jest prawdopodobne. Wstępną ocenę wykonuje się w oparciu o dostępne lub łatwe do uzyskania informacje. Zgodnie z art. 82.2. ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo Wodne (Dz.U. z 2012 r., poz. 145, ze zm.) dla obszarów nieobwałowanych narażonych na niebezpieczeństwo powodzi dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej sporządza studium określające w szczególności granice obszarów bezpośredniego zagrożenia powodzią, uwzgledniające Strona 34 z 67

częstotliwość występowania powodzi, ukształtowanie dolin rzecznych i tarasów zalewowych, strefę przepływu wezbrań powodziowych, tereny zagrożone osuwiskami skarp lub zboczy, tereny depresyjne lub bezodpływowe. W strefie powodziowej obowiązują ograniczenia w użytkowaniu i zagospodarowaniu zgodnie z ww. ustawą. Głównym źródłem zagrożenia powodziowego dla gminy Bałtów jest rzeka Kamienna. Obszary zagrożone powodzią obejmują tarasy zalewowe w/w rzeki. We wstępnej ocenie ryzyka powodziowego dla województwa świętokrzyskiego obszar wzdłuż rzeki Kamiennej przepływającej przez Gminę Bałtów jest oznaczony na mapach obszarów narażonych na niebezpieczeństwo powodziowe oraz na których wystąpienie powodzi jest prawdopodobne. Z przeprowadzonej analizy wynika, iż w strefie powodziowej, wyznaczonej na terenie gminy Bałtów, znajduje się część gospodarstw rolnych zlokalizowanych w Pętkowicach (Pętkowice Kolonia), południowa część miejscowości Okół, a także znaczna część kompleksu parku rozrywki JuraPark Bałtów. Mapa 8 Obszary gdzie występuje zagrożenie powodziowe Źródło: Zmiana Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Bałtów Część 1 Analiza ilościowa problemów w sferze gospodarczej Analizując sferę gospodarczą wzięto pod uwagę negatywne zjawiska dotyczące niskiego stopnia przedsiębiorczości. W 2015 roku liczba podmiotów zarejestrowanych w Ewidencji Działalności Gospodarczej na terenie Gminy Bałtów wynosiła 108, w stosunku do trzech poprzednich lat odnotowano spadek o 8 firm. Tabela 29. Liczba podmiotów zarejestrowanych w ewidencji działalności gospodarczej w poszczególnych latach L.p. Sołectwo 2012 2013 2014 2015 1 Wycinka 1 2 Lemierze 1 3 1 3 Okół 4 2 1 5 Strona 35 z 67

4 Pętkowice 1 1 2 1 5 Skarbka 1 1 6 6 Maksymilianów 1 4 3 2 7 Antoniów 1 2 1 1 8 Rudka Bałtowska 1 1 9 Bałtów 4 4 4 10 Wólka Bałtowska 5 11 Wólka Bałtowska Kolonia 2 2 12 Wólka Trzemecka 1 13 Wólka Pętkowska 1 1 1 14 Michałów 1 15 Borcuchy Razem 11 26 14 23 Źródło: Urząd Gminy w Bałtowie Analiza liczby zarejestrowanych firm w poszczególnych sołectwach w Centralnej ewidencji i informacji o działalności gospodarczej (CEiDG) Łączna liczba firm zarejestrowana w CEiDG na 02.06.2016 wynosiła 99. Najwięcej firm funkcjonuje w sołectwie Bałtów 32 co stanowiło 32% ogółu przedsiębiorstw na terenie gminy (co 3 firma jest zarejestrowana w Bałowie). Dosyć dobrze wygląda również przedsiębiorczość w Okole (18 firm) oraz Maksymilianowie (12). Z kolei żadnej zarejestrowanej firmy nie ma sołectwo Wólka Bałtowska Kolonia. Wskaźnik procentowy liczby osób prowadzących działalność gospodarczą do ogółu mieszkańców sołectwa był najwyższy w sołectwie Borcuchy i wynosił 16,7%. Ogólnie dla całej gminy wyniósł on 4,3%. Tabela 30. Liczba sołectw, w których liczba zarejestrowanych firm w Centralnej ewidencji i informacji o działalności gospodarczej (CEiDG) jest poniżej średniej dla sołectwa Sołectwo CEiDG % do ogółu podmiotów % do ogółu mieszkańców w wieku produkcyjnym Antoniów 6 6% 7,8% Bałtów 32 32% 7,7% Wólka Pętkowska 2 2% 1,8% Borcuchy 5 5% 16,7% Lemierze 3 3% 2,6% Pętkowice 4 4% 1,7% Rudka Bałtowska 4 4% 4,3% Maksymilianów 12 12% 7,0% Michałów 3 3% 3,6% Skarbka 1 1% 0,6% Wólka Bałtowska 5 5% 3,5% Wólka Bałtowska Kolonia 0 0% 0,0% Wycinka 1 1% 2,3% Wólka Trzemecka 3 3% 5,3% Strona 36 z 67

Okół (Okół I, Okół II) 18 18% 4,0% Razem 99 100% 4,3% Źródło: Centralna ewidencja i informacja o działalności gospodarczej (CEiDG), stan na 02.06.2016 Najwięcej podmiotów gospodarki narodowej na terenie gminy Bałtów zajmuje się działalnością budowlaną oraz przemysłową. Trzecią pozycję stanowi sektor rolniczy. Tabela 31. Podmioty gospodarki narodowej w rejestrze REGON w 2014 roku POWIAT GMINA BAŁTÓW OGÓŁEM 10265 207 tym w sektorze: rolniczym 108 7 przemysłowym 920 22 budowlanym 1284 35 na 10 tys. Ludności 903 580 Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na 10 tys. ludności 728 448 Źródło: Opracowanie na podstawie danych z Urzędu Statystycznego w Kielcach Analiza lokalizacji obiektów noclegowo gastronomicznych Gmina ze względu na walory krajobrazowe i rozkwit turystyki związany z parkiem tematycznym poświęconym dinozaurom stała się atrakcyjnym miejscem noclegowym, co sprzyja powstawaniu nowych podmiotów w tym obszarze. Na terenie gminy funkcjonuje 28 gospodarstw agroturystycznych, 3 restauracje i 2 obiekty noclegowe. Tabela 32. Wykaz gospodarstw agroturystycznych na terenie gminy Bałtów Gospodarstwa Agroturystyczne L.p. Nazwa i adres 1. Pod modrzewiem Andrzej Lichocki, Wólka Bałtowska Kolonia 66, 27 423 Bałtów 2. Świat kucyków Zofia Szczygieł, Wólka Bałtowska Kolonia 58, 27 423 Bałtów 3. U Zdzicha Wiesława Chodzińska, Bałtów 161, 27 423 Bałtów 4. Na wzgórzu Rdzonek Ewa, Bałtów 145, 27 423 Bałtów 5. Agro Turbo Marzena Fryziel, Antoniów 47, 27 423 Bałtów 6. U Zosi Zofia Szczygieł, Skarbka Dolna 47, 27 423 Bałtów 7. Pałacowe wzgórze Teresa Różak. Bałtów 93a, 27 423 Bałtów 8. Zacisze Teresa Antonkiewicz, Bałtów 159, 27 423 Bałtów 9. U Karoliny Sławomir Szczygieł, Wólka Bałtowska Kolonia 61, 27 423 Bałtów 10. Pod świerkami Danuta Kowalczyk, Bałtów 156, 27 423 Bałtów 11. Bałtowski Dworek Rafał Maziarski, Okół 161, 27 423 Bałtów 12. Nad Kamienną Eugenia Kołodziej, Bałtów 58, 27 423 Bałtów 13. W dolinie u Eli Elżbieta Chuchała, Wólka Bałtowska 31A, 27 423 Bałtów 14. Leśne zacisze Marianna Nowak, Maksymilianów 8, 27 423 Bałtów 15. W Polańskim Grażyna Muchalska, Wólka Bałtowska Kolonia 81, 27 423 Bałtów Strona 37 z 67

16. Pod filarami Jadwiga Bukała, Bałtów 59, 27 423 Bałtów 17. Słoneczna dolina Krystyna Lisowska, Wólka Bałtowska 38B, 27 423 Bałtów 18. Na leśnej u Eli Elżbieta Różalska, Bałtów 92A, 27 423 Bałtów 19. Pod dębem Teresa Zieja, Bałtów 162, 27 423 Bałtów 20. U Oli Piotr Pelczarski, Wólka Bałtowska Kolonia 100b, 27 423 Bałtów 21. Arkadia Joanna Grudniewska, Skarbka Dolna 35A, 27 423 Bałtów 22. Panorama Marek Górczyński, Bałtów 155A, 27 423 Bałtów 23. Agro Relax Agnieszka Wolak, Bałtów 13, 27 423 Bałtów 24. Świerkowa Chata, Bałtów 153A, 27 423 Bałtów 25. Przy Boćku Tomasz Siepietowski, Bałtów 75, 27 423 Bałtów 26. Domek na Zarzeczu Marian Mendyk, Bałtów 171, 27 423 Bałtów 27. Rodzinny wypoczynek Wólka Pętkowska 24, 27 423 Bałtów 28. Pod wisienką Agnieszka Zufla, Pętkowice 57a, 27 423 Bałtów Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Bałtowie, stan na: styczeń 2016 Tabela 33. Restauracje na terenie gminy Bałtów Restauracje/Bary/Pizzerie L.p. Nazwa i adres 1. Zajazd pod czarcią stopką Dorota Kiljan, Jerzy Gierczak Bałtów 12, 27 423 Bałtów 2. Zajazd pod Jarem Adam Kurek, Bałtów 27, 27 423 Bałtów 3. Restauracja Bałtowski zapiecek Bałtów 169a, 27 423 Bałtów Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Bałtowie, stan na: styczeń 2016 Tabela 34. Inne obiekty noclegowe na terenie gminy Bałtów Obiekty noclegowe inne np. schroniska, pensjonaty L.p. Nazwa i adres 1. Zajazd pod Jarem Adam Kurek, Bałtów 27, 27 423 Bałtów 2. Domki rodzinne Szwajcaria Bałtowska, Bałtów 170A, 27 423 Bałtów Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Bałtowie, stan na: styczeń 2016 Rolnictwo W związku z niską jakością gleb oraz rzeźbą terenu ukształtowaną przez wapienne skały i jary, rolnictwo na terenie gminy Bałtów nie jest wysoko rozwinięte. Dodatkowym problemem jest rozdrobnienie gospodarstw rolnych i niska opłacalność produkcji rolniczej oraz trudności w zbycie. W gminie powierzchnia i liczba gospodarstw rozkłada się następująco. L.p. Tabela 35. Dane dotyczące powierzchni i liczby gospodarstw w gminie Bałtów w 2014 roku Sołectwo Liczba gospodarstw Powierzchnia sołectwa Średnia powierzchnia w ha gospodarstwa 1 Antoniów 33 306 9,27 2 Bałtów 212 2255 10,64 3 Borcuchy 16 108 6,75 Strona 38 z 67

4 Lemierze 43 435 10,12 5 Maksymilianów 74 324 4,38 6 Michałów 29 1163 40,10 7 Okół I 229 2584 11,28 8 Okół II 9 Pętkowice 118 568 4,81 10 Rudka Bałtowska 41 185 4,51 11 Skarbka 62 570 9,19 12 Wólka Bałtowska 113 681 4,15 13 Wólka Bałtowska 51 4,15 Kolonia 14 Wolka Pętkowska 57 983 17,25 15 Wólka Trzemecka 22 192 8,73 16 Wycinka 25 156 6,24 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Bałtowie Dużą szansą dla regionu świętokrzyskiego, w tym także gminy Bałtów 0 jest rozwój przetwórstwa rolno spożywczego. Wytwarzanie produktów regionalnych oraz zdrowej żywności byłoby idealną promocją dla gospodarstw agroturystycznych, które stanowią alternatywę dla konwencjonalnego sposobu spędzania wolnego czasu. Na korzyść działa także fakt, że województwo świętokrzyskie, a w szczególności powiat ostrowiecki ma najmniej zanieczyszczone nawozami, pestycydami i metalami ciężkimi grunty rolne. W gminie Bałtów grunty rolne stanowią aż 53,15% użytków. Najwięcej gospodarstw liczą sołectwa Bałtów i Okół i zajmują one aż 4839 h. Szczegółowe dane dotyczące powierzchni oraz rodzaju i użytkowania gruntów zawierają wyżej i niżej prezentowane tabele. Tabela 36. Rodzaj użytków rolnych w gminie Bałtów w 2014 roku Rodzaje gruntów Powierzchnia ha % Grunty orne 5586 53,15 Sady 101 10,47 Łąki 4,29 454 Pastwiska Ogółem użytki i nieużytki (w ha) Lasy 4439 41,95 Pozostałe Suma 10580 100 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Bałtowie Tabela 37. Użytkowanie gruntów w gminie Bałtów w 2014 roku Użytki rolne (w ha) I klasa II klasa III klasa IV klasa V klasa VI klasa Nieużytki rolne (w ha) 10580 0 38 1205 2147 1003 648 86 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Bałtowie Drugim pod kątem zajmowanej powierzchni gminy obszarem są lasy, będące pozostałością dawnej Puszczy Iłżeckiej. Stopniowo zaczynają być wykorzystywane w turystyce poprzez wyznaczenie Strona 39 z 67

i wyposażenie w podstawową infrastrukturę szlaków turystycznych i ścieżek rowerowych. Duże kompleksy leśne sprzyjają, także hodowli koni, które umożliwiają wzbogacanie oferty turystycznej poprzez tworzenie szkółek jeździeckich i ośrodków hipoterapii. Mapa 9 Lasy na terenie Gminy Bałtów Źródło: http://ostrowiec.geoportal2.pl Analiza ilościowa problemów w sferze przestrzenno funkcjonalnej Analizując sferę przestrzenno funkcjonalną wzięto pod uwagę negatywne zjawiska dotyczące niewystarczającego wyposażenia w infrastrukturę techniczną i społeczną lub jej złego stanu technicznego, braku dostępu do podstawowych usług lub ich niskiej jakości, niedostosowania rozwiązań urbanistycznych do zmieniających się funkcji obszaru, niskiego poziomu obsługi komunikacyjnej, niedoboru lub niskiej jakości terenów publicznych. Gospodarka wodno ściekowa Gmina Bałtów w 95% jest zwodociągowana i w 39% skanalizowana. Szczegółowe dane prezentują poniższe zestawienia: L.p. Tabela 38. Wskaźnik zwodociągowania w Gminie Bałtów Wyszczególnienie Jednostka miary Stan na dzień 15.01.2016r. 1. Wskaźnik zwodociągowania gminy % 95 2. Długość sieci wodociągowej rozdzielczej km 78,66 3. Podłączenia wodociągowe prowadzące do budynków szt. 939 mieszkalnych 4. Zużycie wody z wodociągów w gospodarstwach domowych m3/mieszk./rok 20,00 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Bałtowie Strona 40 z 67

Sołectwa nieposiadające kanalizacji lub nie są w całości skanalizowane to Maksymilianów, Wólka Bałtowska, Wólka Trzemecka, Borcuchy, Antoniów, Wólka Bałtowska Kolonia, Lemierze, Ulów, Wycinka, Skarbka Górna, Wólka Pętkowska, Wólka Pętkowska Kolonia, Okół, Michałów. Tylko niewielka ilość bezodpływowych zbiorników na ścieki jest opróżniana przez specjalistyczne firmy i wywożona do oczyszczalni ścieków w Ostrowcu Świętokrzyskim. Zdecydowana większość właścicieli opróżnia szamba we własnym zakresie. L.p. Tabela 39. Wskaźnik skanalizowania w Gminie Bałtów Wyszczególnienie Jednostka miary Stan na dzień 15.01.2016r. 1. Wskaźnik skanalizowania gminy % 39 2. Długość sieci kanalizacji sanitarnej km 28,47 3. Podłączenia kanalizacyjne prowadzące do budynków szt. 379 mieszkalnych 4. Ilość zbiorników bezodpływowych na ścieki szt. 467 5. Ścieki odprowadzane do kanalizacji m3 /mieszk./rok 15,77 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Bałtowie W poszczególnych sołectwach sytuacja wygląda następująco: Tabela 40 Dostęp do infrastruktury wodociągowo kanalizacyjnej i gazowej na terenie gminy Bałtów CZY SOŁECTWO POSIADA L.p. Sołectwo WODOCIĄG [TAK/NIE/CZĘŚCIOWO] KANALIZACJA [TAK/NIE/CZĘŚCIOWO] GAZ [TAK/NIE/CZĘŚCIOWO] 1. Antoniów Tak Nie Nie 2. Bałtów Tak Tak Nie 3. Borcuchy Tak Nie Nie 4. Lemierze Tak Nie Nie 5. Maksymilianów Tak Nie Nie 6. Michałów Tak Nie Nie 7. Okół I Tak Nie Nie 8. Okół II Tak Nie Nie 9. Pętkowice Tak Tak Nie 10. Rudka Bałtowska Tak Tak Nie 11. Skarbka Tak Częściowo Nie 12. Wólka Bałtowska Tak Nie Nie 13. Wólka Bałtowska Kolonia Tak Nie Nie 14. Wólka Pętkowska Tak Nie Nie 15. Wólka Trzemecka Tak Nie Nie 16. Wycinka Tak Nie Nie Źródło: Urząd Gminy w Bałtowie, stan na 16.08.2016r. Strona 41 z 67

Gmina posiada jedną oczyszczalnię ścieków, której charakterystykę zawarto w tabeli poniżej. Tabela 41. Oczyszczalnie ścieków komunalnych Nazwa/lokalizacja RLM (liczba) Dociążenie % Skarbka 4939 45 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy Bałtów Infrastruktura drogowa Przez teren gminy przebiegają drogi o różnym zasięgu administracyjnym. Najważniejszy jest szlak komunikacyjny o znaczeniu wojewódzkim droga nr 754 relacji Ostrowiec Świętokrzyski Solec n/wisłą. Drogi gminne i powiatowe to łącznie ponad 115 infrastruktury. L.p. Tabela 42. Przebieg dróg na terenie gminy Długość na terenie gminy Drogi gminne 76,551 km Drogi powiatowe 39,237 km Drogi wojewódzkie 14,567 km Drogi krajowe 0,00 km Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z Urzędu Gminy w Bałtowie Część dróg wymaga wykonania remontu/modernizacji, przede wszystkim dotyczy to sołectw Bałtów, Wólka Trzemecka, Borcuchy, Skarbka, Pętkowice, Okół. Zabytki wpisane do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Świętokrzyskiego Na terenie gminy Bałtów znajdują się zabytki widniejące w rejestrze zabytków województwa świętokrzyskiego. Zalicza się do nich pałac książąt Druckich Lubeckich, który otacza kilkuhektarowy park. Zespół pałacowo parkowy został objęty ochroną konserwatorską. W sąsiedztwie pałacu znajduje się kaplica z 1786 r. Do rejestru zabytków wpisano również młyn wodny na prawym brzegu rzeki Kamiennej. Oba obiekty mieszczą się w Bałtowie i są w bardzo złym stanie technicznym. Cennym zabytkiem Gminy Bałtów jest także Kościół pw. św. Teresy z XVII w., dawny zbór ariański w miejscowości Pętkowice. Poniżej wykaz zabytków wraz ze zdjęciami. Tabela 43. Wykaz zabytków na terenie Gminy Bałtów L.p. Miejscowość Zabytek Numer w rejestrze 1 Bałtów 2 Bałtów zespół pałacowo parkowy, na który składa się: pałac, kaplica, park młyn wodny na prawym brzegu rzeki Kamiennej, w skład którego wchodzi: budynek młyna wraz z komorą turbiny napędu, koryto prawe doprowadzające wodę do w/w komory, grunt w granicach zewn. i powyższego koryta A.591/1 3 A.4/1 3 3 Pętkowice dawny zbór (ob. kościół par.) A.592 Źródło: Rejestr zabytków nieruchomych województwa świętokrzyskiego Strona 42 z 67

Zdjęcie 2. Pałac Druckich Lubeckich w Bałtowie Źródło: Urząd Gminy w Bałtowie Zdjęcie 3. Młyn wodny na prawym brzegu rzeki Kamiennej Źródło: GRACZKOWSKI DOTACJE Sp. z o.o. Strona 43 z 67

Zdjęcie 4. Kościół pw. Św Teresy w Pętkowicach Źródło: GRACZKOWSKI DOTACJE Sp. z o.o. Dostęp do usług edukacyjnych Bałtów jest organem prowadzącym dla dwóch publicznych szkół podstawowych i jednego gimnazjum, dwóch oddziałów przedszkolnych działających przy szkołach podstawowych. Zestawienie placówek wraz liczbą oddziałów i uczniów od roku szkolnego 2012/2013 przedstawia poniższa tabela. Tabela 44 Liczba uczniów w poszczególnych szkołach na terenie Gminy Bałtów Liczba Liczba Liczba Liczba Liczba Liczba Wyszczególnione placówki oddziałów uczniów oddziałów uczniów oddziałów uczniów 2012/2013 2012/2013 2013/2014 2013/2014 2014/2015 2014/2015 ZSP Szkoła Podstawowa w Bałtowie oraz Filia SP w Wólce 7 152 6 136 6 126 Bałtowskiej PSP im. Legionów Polskich w Okole 6 63 6 57 6 55 Oddział Przedszkolny w Filii Szkoły Podstawowej w Wólce Bałtowskiej 1 25 1 18 1 23 Oddział Przedszkolny w PSP im. Legionów Polskich w Okole 1 7 1 20 1 19 ZSP Gimnazjum w Bałtowie 5 109 5 118 5 106 Strona 44 z 67

Razem 20 356 19 349 19 329 Źródło: Urząd Gminy w Bałtowie Zdjęcie 5 Publiczne Gimnazjum w Bałtowie Źródło: GRACZKOWSKI DOTACJE Sp. z o.o. Ponadto w Gminie Bałtów funkcjonuje od września 2014 roku Niepubliczne Przedszkole "Kraina fantazji", którego organem prowadzącym jest Stowarzyszenie Wspierania Aktywności Lokalnej "Motyw". Do przedszkola uczęszczają dzieci w wieku 3 4 lat. W roku szkolnym 2014/2015 było ich 38, a zajęcia były prowadzone w dwóch oddziałach. Zdjęcie 6. Szkoła Podstawowa w Wólce Bałtowskiej Źródło: GRACZKOWSKI DOTACJE Sp. z o.o. Strona 45 z 67

Tabela 45 Informacje na temat placówek oświatowych na terenie gminy Bałtów, rok szkolny 2015/2016 Stan budynku Lp. Szkoła Liczba uczniów (dobry, średni, zły wymaga modernizacji, jeśli tak proszę krótko opisać zakres modernizacji) 1. Zespół Szkół Publicznych Szkoła Podstawowa w Bałtowie 63 zły, wymagana kompleksowa przebudowa i remont, budynek niedostosowany do aktualnie obowiązujących przepisów techniczno budowlanych 2. Zespół Szkół Publicznych Szkoła 77 j.w. Podstawowa w Bałtowie (Filia w Wólce Bałtowskiej) 3. Zespół Szkół Publicznych Gimnazjum w 106 j.w. Bałtowie Publiczna Szkoła Podstawowa im. Legionów Polskich w Okole 71 j.w. Źródło: Urząd Gminy w Bałtowie Tabela 46. Upowszechnienie wychowania przedszkolnego w wieku 3 4 lat w roku szkolnym 2014/2015 Wyszczególnienie Liczba dzieci Razem Przedszkole "Kraina fantazji" 3 letnie 4 letnie Oddział w Bałtowie 12 13 Oddział w Okole 5 8 13 Źródło: Dane na podstawie Informacji o stanie realizacji zadań oświatowych Gminy Bałtów za rok szkolny 2014/2015 Tabela 47. Upowszechnienie wychowania przedszkolnego w wieku 3 4 lat w roku szkolnym 2015/2016 wraz z oceną stanu budynku Lp. Przedszkola Liczba dzieci Stan budynku 1 Niepubliczne Przedszkole 24 dobry Kraina Fantazji Oddział w Bałtowie 2 Niepubliczne Przedszkole 9 dobry Kraina Fantazji Oddział w Okole Źródło: Urząd Gminy w Bałtowie Tabela 48. Wyniki sprawdzianu szóstoklasistów w 2015 r. 25 SZKOŁA Część 1 JĘZYK POLSKI MATEMAT YKA JĘZYK ANGIELSKI Liczba zdających Wynik % Wynik % Wynik % Liczba zdających wynik % Szkoła Podstawowa w Bałtowie Publiczna Szkoła Podstawowa im. Legionów Polskich w 25 66,3 71,0 61,4 25 73,5 9 66,1 78,8 52,8 9 81,1 Strona 46 z 67

Okole Źródło: Dane na podstawie Informacji o stanie realizacji zadań oświatowych Gminy Bałtów za rok szkolny 2014/2015 Tabela 49. Wyniki egzaminu gimnazjalnego z 2015r. Egzamin Najniższe Bardzo niskie Niskie Niżej średnie Średnie Wyżej średnie Wysokie Bardzo wysokie Najwyższe GIMNAZJUM Zespół Szkół Publicznych Gimnazjum w Bałtowie 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Rozkład krajowy wyników 4 % 7 % 12 % 17 % 20 % Liczba uczniów w szkole według wyników 17 % 12 % 7 % 4 % Niskie Średnie Wysokie Język polski 0 1 1 6 6 4 4 3 1 Historia i WOS 0 1 0 6 9 6 2 2 0 Matematyka 0 0 0 6 8 7 3 1 1 Przedmioty przyrodnicze 0 2 2 5 3 6 5 3 0 Język angielski PP 0 0 2 2 4 6 0 1 Język angielski PR 0 1 0 3 Język angielski PP 0 0 3 7 5 2 3 0 1 0 0 0 1 0 Źródło: Dane na podstawie Informacji o stanie realizacji zadań oświatowych Gminy Bałtów za rok szkolny 2014/2015 Na gminie spoczywa obowiązek organizacji dowozów szkolnych, który wynika z ustawy o systemie oświaty. Przewoźnikami uczniów do szkół są Gimbus oraz komunikacja publiczna PKS. Odrębnie dowożeni są uczniowie niepełnosprawni, środkami transportu zorganizowanymi przez gminę. W roku szkolnym 2014/2015 z dowozów szkolnych skorzystało 213 uczniów oraz 4 uczniów niepełnosprawnych. Tabela poniżej pokazuje dowóz uczniów z poszczególnych miejscowości. Tabela 50. Dowóz uczniów do szkół z poszczególnych miejscowości z terenu Gminy Bałtów Miejscowość Ilość uczniów Przewoźnik Szkoła Antoniów 7 Ulów 2 Wycinka 5 Lemierze 9 Maksymilianów 24 PKS Gimbus Gimbus Gimbus Gimbus Filia SP w Wólce Bałtowskiej Szkoła Podst. i Gimnazjum Filia SP w Wólce Bałtowskiej Szkoła Podst. i Gimnazjum Filia SP w Wólce Bałtowskiej Gimnazjum Filia SP w Wólce Bałtowskiej Szkoła Podst. i Gimnazjum Filia SP w Wólce Bałtowskiej Szkoła Podst. i Gimnazjum Strona 47 z 67

Rudka Bałtowska Filia SP w Wólce Bałtowskiej 9 Gimbus Szkoła Podst. i Gimnazjum Skarbka, Bidzińszczyzna PSP im. Legionów Polskich w 9 34 Okole Filia SP w Wólce Bałtowskiej PKS Szkoła Podst. i Gimnazjum Michałów 4 4 PSP im. Legionów Polskich w Okole PKS Gimnazjum Wólka Pętkowska PSP im. Legionów Polskich w 4 Okole 3 PKS Gimnazjum Wólka Pętkowska Kolonia PSP im. Legionów Polskich w 3 Okole 2 PKS Gimnazjum Pętkowice Kolonia PSP im. Legionów Polskich w 3 Okole 3 Gimnazjum Pętkowice 10 1 PSP im. Legionów Polskich w Okole 1 PKS Gimnazjum Okół 10 PKS Gimnazjum Wólka Bałtowska PKS Filia SP w Wólce Bałtowskiej 15 Gimbus Szkoła Podst. i Gimnazjum Kol. Wólka Bałtowska PKS Filia SP w Wólce Bałtowskiej 19 Gimbus Szkoła Podst. i Gimnazjum Wólka Trzemiecka 4 PKS Borcuchy Filia SP w Wólce Bałtowskiej Bałtów 28 Gimbus Filia SP w Wólce Bałtowskiej Źródło: Dane na podstawie Informacji o stanie realizacji zadań oświatowych Gminy Bałtów za rok szkolny 2014/2015 Zdjęcie 7. Nieużytkowany budynek po Zespole Szkół Publicznych Źródło: GRACZKOWSKI DOTACJE Sp. z o.o. Strona 48 z 67

Zdjęcie 8. Budynek Szkoły Podstawowej w Bałtowie Źródło: GRACZKOWSKI DOTACJE Sp. z o.o. Dostęp do infrastruktury zdrowotnej Ochrona zdrowia i opieka medyczna stanowią bardzo istotny element usług o charakterze publicznym. Dostępność i ilość placówek opieki zdrowotnej na obszarach wiejskich znacząco przekłada się na profilaktykę i wachlarz usług medycznych. Na terenie gminy Bałtów jednostką prowadzącą działalność z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej jest Niepubliczny Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej GOMED OSTROWIEC Spółka z o.o. Sp. k., Ośrodek Podstawowej Opieki Zdrowotnej w Bałtowie oraz Okole. W skład usług medycznych wchodzą: 1. Poradnia lekarza POZ Bałtów 32 2. Poradnia lekarza POZ Okół 117 3. Gabinet Pielęgniarki Środowiskowo Rodzinnej Bałtów 32 4. Gabinet Fizjoterapii Bałtów 32 Świadczenia lekarza POZ udzielane są przez 5 lekarzy, w tym: specjalista pediatrii 1, specjalista chorób wewnętrznych i medycyny rodzinnej 1, specjalista chorób wewnętrznych i medycyny ogólnej 1, specjalista chorób wewnętrznych i medycyny społecznej 1, lekarz medycyny pracy 1. W ramach POZ realizowane są również świadczenia 3 pielęgniarek i pielęgniarki szkolnej, z których korzysta 317 uczniów ze szkół z terenu Gminy Bałtów. Tabela 51. Liczba osób zapisanych do ośrodka zdrowia w Bałtowie Grupy wiekowe Niepubliczny Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej GOMED OSTROWIEC Strona 49 z 67

Mężczyźni Kobiety 0 6 50 56 15 lip 105 127 16 19 85 86 20 65 964 915 Powyżej 65 roku życia 260 412 Suma 1464 1596 Źródło: Niepubliczny Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej GOMED OSTROWIEC, maj 2016 Mieszkalnictwo Na terenie gminy zlokalizowanych było na koniec 2014 roku 1235 mieszkań, w których znajduje się 4579 izb. Wszystkie mieszkania zlokalizowane na terenie Gminy Bałtów mają łączną powierzchnie użytkową 101813 m². Według danych GUS na dzień 31.12.2014 r. 768 mieszkań posiada łazienkę, 796 mieszkań posiada ustęp spłukiwany, 649 mieszkań wyposażonych jest w centralne ogrzewanie, 874 mieszkań podpiętych jest do wodociągu, 0 mieszkań podpiętych jest do gazociągu. Zmiany w ilości mieszkań na terenie gminy Bałtów w latach 2011 2014 przedstawia poniższa tabela. Wykres 4. Liczba mieszkań na terenie gminy Bałtów w okresie 2011 2014 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS BDL Dostęp do infrastruktury kulturalnej w poszczególnych sołectwach Na terenie gminy funkcjonują świetlice wiejskie zlokalizowane w miejscowościach: Antoniów, Michałów, Rudka Bałtowska, Lemierze, Kolonia Wólka Bałtowska, Skarbka, Okół, Wólka Pętkowska. Strona 50 z 67

L.p. Sołectwo Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych wraz z opisem skali i charakteru potrzeb rewitalizacyjnych Tabela 52 Dostęp do infrastruktury sportowej w poszczególnych sołectwach gminy Bałtów CZY SOŁECTWO POSIADA [TAK 1] BUDYNEK STRAŻNICY OSP BUDYNEK ŚWIETLICY STRAŻNICA OSP I ŚWIETLICA STANOWIĄ JEDEN BUDYNEK SOŁECTWO/OSIEDLE NIE POSIADA TEGO TYPU BUDYNKÓW 1. Antoniów 1 1 1 2. Bałtów 1 1 3. Borcuchy 1 4. Lemierze 1 1 1 5. Maksymilianów 1 6. Michałów 1 7. Okół I 1 8. Okół II 1 9. Pętkowice 1 10. Rudka Bałtowska 1 11. Skarbka 1 1 1 12. Wólka Bałtowska 1 13. Wólka Bałtowska- Kolonia 1 14. Wólka Pętkowska 1 1 1 15. Wólka Trzemecka 1 16. Wycinka 1 Razem 5 10 4 6 Źródło: Urząd Gminy w Bałtowie, stan na 16.08.2016r. Strona 51 z 67

Zdjęcie 9 Świetlica wiejska w Okole Źródło: GRACZKOWSKI DOTACJE Sp. z o.o. Zdjęcie 10 Świetlica wiejska w Skarbce Źródło: GRACZKOWSKI DOTACJE Sp. z o.o. Strona 52 z 67

Zdjęcie 11 Świetlica wiejska w Michałowie Źródło: GRACZKOWSKI DOTACJE Sp. z o.o. Dostęp do infrastruktury sportowej Najwięcej infrastruktury sportowej zlokalizowanej jest w sołectwie Bałtów. Tabela 53. Analiza infrastruktury sportowej dostępnej w poszczególnych sołectwach L.p. Lokalizacja boisk/obiektów sportowych 1. Boisko wielofunkcyjne w Bałtowie 2. Boisko trawiaste w Bałtowie (Okręglica) 3. Hala sportowa przy Zespole Szkół Publicznych w Bałtowie (nienormatywna) 4. Hala sportowa przy Publicznej Szkole Podstawowej im. Legionów Polskich w Okole (nienormatywna) Źródło: dane Urzędu Gminy Bałtów, stan na czerwiec 2016 Sytuację w poszczególnych sołectwach w tym aspekcie prezentuje również poniższa tabela: Strona 53 z 67

Tabela 54 Dostęp do infrastruktury sportowej w poszczególnych sołectwach gminy Bałtów CZY SOŁECTWO POSIADA [TAK X] L.p. Sołectwo BOISKA SIŁOWNIE WEWNĘTRZNA SIŁOWNIE ZEWNĘTRZNE BASEN MINIGOLF STADIO LEKKOATLETYCZNY PLAŻÓWKI KORT TENISOWY 1. Antoniów 2. Bałtów x x x 3. Borcuchy 4. Lemierze 5. Maksymilianów 6. Michałów 7. Okół I 8. Okół II x 9. Pętkowice 10. Rudka Bałtowska x 11. Skarbka x 12. Wólka Bałtowska x x 13. Wólka Bałtowska Kolonia 14. Wólka Pętkowska 15. Wólka Trzemecka 16. Wycinka Źródło: Urząd Gminy w Bałtowie, stan na 16.08.2016r. Strona 54 z 67

Analiza ilościowa problemów w sferze technicznej Analizując sferę przestrzenno funkcjonalną wzięto pod uwagę negatywne zjawiska dotyczące degradacji stanu technicznego obiektów budowlanych, w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym oraz niefunkcjonowaniu rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska. Stan techniczny obiektów budowlanych Stan techniczny szkół i gimnazjów Budynki wymagają kompleksowej przebudowy bądź remontu, gdyż nie są dostosowane do aktualnie obowiązujących przepisów techniczno budowlanych. Obiekty kultury Modernizacji wymagają budynki Domu Ludowego w Okole oraz świetlic wiejskich w Wólce Pętkowskiej, Skarbce i Michałowie. Zabytki Na terenie gminy Bałtów zabytki, które wymagają renowacji to: Zespół pałacowo parkowy książąt Druckich Lubeckich w Bałtowie, Młyn wodny na prawym brzegu rzeki Kamiennej w Bałtowie, Kościół pw. św. Teresy z XVII w., dawny zbór ariański w Pętkowicach. Budynek Referatu Gospodarki Komunalnej w Skarbce Budynek jest nie dostosowany do aktualnie obowiązujących przepisów techniczno budowlanych. Urząd Gminy w Bałtowie Budynek wymaga kompleksowej przebudowy lub remontu. Ochotnicza Straż Pożarna Budynek remizy strażackiej w Antoniowie pochodzi z 1966 roku i do chwili obecnej stanowi siedzibę OSP. Budynek jest stary i wymaga remontu. Tabela 55. Wykaz obiektów wymagających prac remontowych lub modernizacyjnych L.p. Budynek Krótki opis prac modernizacyjnych 1 2 3 Zespół Szkół Publicznych w Bałtowie budynek szkoły podstawowej, 543,2 m2, budynek gimnazjum, 326,1 m2 Filia Zespołu Szkół Publicznych w Bałtowie z siedzibą w Wólce Bałtowskiej, 385,0 m2 Publiczna Szkoła Podstawowa im. Legionów Polskich w Okole, 662,2 m2 Po utworzeniu Gminnego Centrum Edukacyjnego (Lp. 4) zmiana sposobu użytkowania lub sprzedaż, nie przewiduje się w chwili obecnej remontu. Po utworzeniu Gminnego Centrum Edukacyjnego (Lp. 4) zmiana sposobu użytkowania lub sprzedaż, nie przewiduje się w chwili obecnej remontu. Kompleksowa termomodernizacja: ocieplenie przegród budowlanych ściana w gruncie, ściana zewnętrzna, strop pod dachem, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej, wymiana instalacji c.o. oraz źródła ciepła. Dodatkowo: wymiana dachu, wymiana instalacji elektrycznej, wod. kan. oraz inne roboty remontowe (wymiana posadzek i okładzin, licowanie ścian płytkami, szpachlowanie, malowanie). Strona 55 z 67

4 Zespół Szkół Publicznych w Bałtowie wraz z internatem, pozyskany od powiatu ostrowieckiego, w chwili obecnej wyłączony z użytkowania, Kompleksowa termomodernizacja: ocieplenie przegród budowlanych ściana w gruncie, ściana zewnętrzna, stropodach, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej, wymiana instalacji c.o. oraz źródła ciepła. Dodatkowo: wymiana instalacji elektrycznej, wod. kan. oraz inne roboty remontowe (wymiana posadzek i okładzin, licowanie ścian płytkami, szpachlowanie, malowanie). W budynku planowane jest utworzenie Gminnego Centrum Edukacyjnego. 5 Ośrodek Zdrowia w Bałtowie, 1185,2 m 2 Budynek po termomodernizacji, nie wymaga remontu. Kompleksowa termomodernizacja: ocieplenie przegród budowlanych ściana w gruncie, ściana zewnętrzna, stropodach, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej, 6 Urząd Gminy, 1234,0 m 2 wymiana instalacji c.o. Dodatkowo: wymiana instalacji elektrycznej, wod. kan. oraz inne roboty remontowe (wymiana posadzek i okładzin, licowanie ścian płytkami, szpachlowanie, malowanie). Wymiana instalacji elektrycznej, wod. kan. oraz inne 7 Gminne Centrum Kultury w Bałtowie roboty remontowe (wymiana posadzek i okładzin, licowanie ścian płytkami, szpachlowanie, malowanie). 8 Budynek Klubu Bałtek w Bałtowie, 724,8 m 2 Budynek po termomodernizacji, nie wymaga remontu. Kompleksowa termomodernizacja: ocieplenie przegród budowlanych ściana w gruncie, ściana zewnętrzna, strop pod dachem, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej, 9 Dom Ludowy w Okole, 579,0 m2 wymiana instalacji c.o. oraz źródła ciepła. Dodatkowo: wymiana dachu, wymiana instalacji elektrycznej, wod. kan. oraz inne roboty remontowe (wymiana posadzek i okładzin, licowanie ścian płytkami, szpachlowanie, malowanie). 10 Budynek Referatu Gospodarki Komunalnej w Budynek po termomodernizacji, nie wymaga remontu. Skarbce, 187.3 m2 11 Świetlica wiejska w Rudce Bałtowskiej Budynek nie wymaga remontu. 12 Świetlica wiejska w Wólce Pętkowskiej Ocieplenie przegród budowlanych ściana w gruncie, ściana zewnętrzna, strop pod dachem, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej, Dodatkowo: wymiana dachu, wymiana instalacji elektrycznej oraz inne roboty remontowe (wymiana posadzek i okładzin, licowanie ścian płytkami, szpachlowanie, malowanie). 13 Świetlica wiejska w Wólce Bałtowskiej Kolonii Budynek nie wymaga remontu. 14 Świetlica wiejska w Michałowie Ocieplenie przegród budowlanych ściana w gruncie, ściana zewnętrzna, strop pod dachem, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej, Dodatkowo: wymiana dachu, wymiana instalacji elektrycznej oraz inne roboty remontowe (wymiana posadzek i okładzin, licowanie ścian płytkami, szpachlowanie, malowanie). 15 Remiza strażacka w Lemierzach Budynek nie wymaga remontu. Strona 56 z 67

16 17 Remiza strażacka w Antoniowie Remiza strażacka w Skarbce Ocieplenie przegród budowlanych ściana w gruncie, ściana zewnętrzna, strop pod dachem, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej, Dodatkowo: wymiana dachu, wymiana instalacji elektrycznej oraz inne roboty remontowe (wymiana posadzek i okładzin, licowanie ścian płytkami, szpachlowanie, malowanie). Ocieplenie przegród budowlanych ściana w gruncie, ściana zewnętrzna, strop pod dachem, wymiana stolarki okiennej i drzwiowej, Dodatkowo: wymiana dachu, wymiana instalacji elektrycznej oraz inne roboty remontowe (wymiana posadzek i okładzin, licowanie ścian płytkami, szpachlowanie, malowanie). 18 19 20 21 Pętkowice dawny zbiór Ariański Bałtów młyn wodny na rzece Kamiennej Bałtów Kaplica z 1786 r, Bałtów Pałac książąt Druckich Lubeckich Budynek będący własnością Parafii Pętkowice, obecnie kościół rzymsko katolicki. Własność Gminy Bałtów. Prace konserwatorskie (wpisany do rejestru zabytków). Zakres prac do uzgodnienia z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Własność prywatna rodziny Druckich Lubeckich. Obiekt wpisany do rejestru zabytków. Własność prywatna rodziny Druckich Lubeckich. Obiekt wpisany do rejestru zabytków. Źródło: Dane z Urzędu Gminy w Bałtowie Podsumowanie diagnozy W wyniku diagnozy jako obszar zdegradowany (w każdym przypadku zidentyfikowano zjawiska kryzysowe w sferze społecznej oraz przynajmniej jednej ze sfer: gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno funkcjonalnej lub technicznej) przewidziane do objęcia programem rewitalizacji wyznaczono sołectwo Bałtów. Tabela 56 Delimitacja obszaru rewitalizacji ze względu na limit liczby mieszkańców Sołectwo Stan na 31.12.2015r. Ujęto do rewitalizacji Antoniów 115 Bałtów 721 721 Wólka Pętkowska 178 Borcuchy 58 Lemierze 162 Pętkowice 394 Rudka Bałtowska 149 Maksymilianów 266 Michałów 121 Skarbka 288 Wólka Bałtowska 217 Wólka Bałtowska Kolonia 187 Wycinka 87 Wólka Trzemecka 83 Okół 755 Razem 3781 721 Strona 57 z 67

Źródło: opracowanie własne Procesem rewitalizacji zatem zostanie objętych 721 mieszkańców tj. 19,07% ogółu ludności gminy. Tabela 57 Delimitacja obszaru rewitalizacji ze względu na limit powierzchni L.p. Sołectwo % do Powierzchnia Powierzchnia Powierzchnia Inne ogółu całkowita [w % do ogółu użytków lasów [ha] [ha] (bez ha] rolnych [w ha] lasów) 1. Antoniów 306 2,91% 291 2 13 2,89% 2. Bałtów 2255 21,46% 741 1404 110 8,10% 3. Borcuchy 108 1,03% 103 0 5 1,03% 4. Lemierze 435 4,14% 298 104 33 3,15% 5. Maksymilianów 324 3,08% 216 93 15 2,20% 6. Michałów 1163 11,07% 311 838 14 3,09% 7. Okół I 8. Okół II 2584 24,59% 1310 1164 110 13,51% 9. Pętkowice 568 5,40% 431 86 51 4,59% 10. Rudka Bałtowska 185 1,76% 152 16 17 1,61% 11. Skarbka 570 5,42% 439 96 35 4,51% 12. Wólka Bałtowska 681 6,48% 559 84 38 5,68% 13. Wólka Bałtowska Kolonia 0,00% 0,00% 14. Wólka Pętkowska 983 9,35% 427 528 28 4,33% 15. Wólka Trzemecka 192 1,83% 181 1 10 1,82% 16. Wycinka 156 1,48% 127 23 6 1,27% Razem 10510 100,00% 5586 4439 485 57,76% Procesem rewitalizacji objęte zostanie 851 ha powierzchni sołectwa Bałtów (bez lasów) co stanowi 8,1% powierzchni gminy. Strona 58 z 67

Zdjęcie 12 Budynki użyteczności publicznej w sołectwie Bałtów Źródło: GRACZKOWSKI DOTACJE Sp. z o.o. Strona 59 z 67

Mapa 10 Sołectwo Bałtów obszar rewitalizacji zaznaczono kolorem niebieskim (bez lasów na zielono). Źródło: opracowanie własne na podstawie geoserwis.pl Strona 60 z 67

Mapa 11 Sołectwo Bałtów obszar rewitalizacji zaznaczono kolorem (bez lasów na zielono). Źródło: opracowanie własne na podstawie geoserwis.pl Strona 61 z 67

Mapa 12 Obszar rewitalizacji obejmujący sołectwo Bałtów (bez lasów) na tle gminy Bałtów Źródło: opracowanie własne na podstawie geoserwis.pl Strona 62 z 67

Uzasadnienie wskazania sołectwa Bałtów jako obszaru zdegradowanego: Bałtów miejscowość w województwie świętokrzyskim nad rzeką Kamienną, ok. 15 km na północnywschód od Ostrowca Świętokrzyskiego. Stanowi centrum gminy, w związku z czym mieści się tu wiele budynków użyteczności publicznej tj. Urząd Gminy, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Gminna Biblioteka Publiczna, Remiza OSP, Ośrodek Zdrowia oraz Zespół Szkół Publicznych: Szkoła Podstawowa i Gimnazjum. Część tych budynków wymaga kompleksowej przebudowy lub remontu. W Bałtowie mieści się także Zespół Szkół Publicznych wraz z internatem (dawne Technikum Rolnicze i Zasadnicza Szkoła Zawodowa), pozyskany od powiatu ostrowieckiego, w chwili obecnej wyłączony z użytkowania. Zdjęcie 13. Budynek Urzędu Gminy w Bałtowie Źródło: GRACZKOWSKI DOTACJE Sp. z o.o. Zidentyfikowane problemy społeczne: Duża liczba rodzin korzysta z pomocy GOPS 1 miejsce w gminie, 39 rodzin w 2014r. 117 osób, 29 rodzin w 2015r. 91 osób, W 2015 spadła liczba dożywianych dzieci w szkołach i wynosiła 28 to o 14 mniej względem poprzedniego roku. Największa liczba mieszkańców w gminie pobiera zasiłki: stały: 6 mieszkańców w 2015r. okresowy: 3 mieszkańców w 2015r., celowy: 36 mieszkańców w 2015r. Zasiłki ze względu na powód przyznawania: bezrobocie: 47 w 2014r. i 10 w 2015r., ubóstwo: 61 w 2014r. i 17 w 2015r., niepełnosprawność: 35 w 2014r. i 17 w 2015r., długotrwała lub ciężka choroba: 13 w 2014r. i 11 w 2015r. bezradność w sprawach opiekuńczo wychowawczych: 8 w 2014r. i 2 w 2015r. alkoholizmu: 7 w 2014r. i 5 w 2015r. Rosnące zagrożenie występowania patologii społecznych (alkoholizm, ubóstwo). Strona 63 z 67

Najwięcej z wszystkich sołectw mieszkańców Bałtowa zarejestrowanych jest w PUP jako bezrobotne: 2013r.: 48 osób, w tym 27 kobiet, 2014r.: 42 osoby, w tym 24 kobiety, 2015r.: 46 osób (tj. 19% ogółu bezrobotnych w gminie), w tym 21 kobiet, W przeciągu 4 ostatnich lat na terenie sołectwa popełniono aż 94 przestępstwa i wykroczenia (blisko co drugie przestępstwo/wykroczenie w gminie! Blisko 52% wszystkich tego typu przypadków) Wzrasta liczba osób w wieku 61+ (o 18 osób w ciągu ostatnich 2 lat) wynosi obecnie 180 osób tj. 25% ogółu mieszkańców. Potencjały w sferze społecznej: Wzrasta liczba mieszkańców do 25 r. ż. na terenie sołectwa. Na terenie sołectwa działa wiele organizacji pozarządowych i zorganizowanych grup nieformalnych: Stowarzyszenie Kół Gospodyń Wiejskich Powiatu Ostrowieckiego w Bałtowie, Stowarzyszenie Na Rzecz Rozwoju Gminy Bałtów Bałt, Stowarzyszenie Wspierania Aktywności Lokalnej Motyw, Stowarzyszenie Lokalna Grupa Działania Krzemienny Krąg, Fundacja Questingu, Stowarzyszenie Absolwentów i Przyjaciół Szkół Rolniczych w Bałtowie Pałacowe Wzgórze, Ochotnicza Straż Pożarna w Bałtowie, Koło Gospodyń Wiejskich, Zespół Ludowy Bałtowianie Zidentyfikowane problemy środowiskowe: Azbest pozostający do utylizacji wynosi: 220 055 kg, tj. 10,1% ogółu azbestu na terenie gminy (2 miejsce spośród sołectw). Potencjały w obszarze środowiska: Na terenie sołectwa występują 3 pomniki przyrody. Teren sołectwa obejmuje Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Kamiennej. Potencjały w sferze funkcjonalno przestrzennej: Sołectwo posiada zabytki wpisane do Rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. zespół pałacowo parkowy, na który składa się: pałac, kaplica, park młyn wodny na prawym brzegu rzeki Kamiennej, w skład którego wchodzi: budynek młyna wraz z komorą turbiny napędu, koryto prawe doprowadzające wodę do w/w komory, grunt w granicach zewn. i powyższego koryta Problemy w sferze funkcjonalno przestrzennej: Istnieje potrzeba modernizacji dróg przebiegających przez teren sołectwa oraz budowy na niektórych z nich infrastruktury towarzyszącej np. oświetlenie, chodniki, ciągi rowerowe, itp. Potencjały w obszarze gospodarczym: 32 firmy tj. 7,7 % mieszkańców sołectwa w wieku produkcyjnym prowadzi własną działalność gospodarczą (1 miejsce w gminie). Dużym potencjałem gospodarczym sołectwa jest Kompleks Turystyczny Jura Park. Strona 64 z 67

Potrzeby w obszarze gospodarczym: Istnieje potrzeba dalszego rozbudowywania usług turystycznych na terenie sołectwa. Zdjęcie 14 Dom do góry nogami jedna z atrakcji turystycznych Bałtowa Źródło: e turysta.net Zidentyfikowane problemy w sferze technicznej: Istnieje potrzeba remontu budynków użyteczności publicznej i dostosowanie ich do potrzeb osób niepełnosprawnych: Urząd Gminy wymaga kompleksowej przebudowy lub remontu, Zespół Szkół Publicznych w Bałtowie wraz z internatem, pozyskany od powiatu ostrowieckiego, w chwili obecnej wyłączony z użytkowania, zabytki, które wymagają renowacji to: Zespół pałacowo parkowy książąt Druckich Lubeckich, Młyn wodny na prawym brzegu rzeki Kamiennej. Strona 65 z 67