Wyniki badania jakości współpracy pomiędzy administracją publiczną i organizacjami pozarządowymi w gminie Skierbieszów w oparciu o Lokalny Indeks Jakości Współpracy Skierbieszów, czerwiec 2015 r.
1. Wstęp Obecne badanie zostało zrealizowane w ramach projektu Wspólnie na Zamojszczyźnie, w oparciu o Model współpracy administracji publicznej i organizacji pozarządowych - wypracowanie i upowszechnianie standardów współpracy w 7 gminach powiatu zamojskiego. Zostało przeprowadzone w okresie maj czerwiec 2015 roku. Gmina Skierbieszów oraz funkcjonujące na jej terenie pozarządowe wdrażały rozwiązania rekomendowane przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Wyniki badań jakości pomiędzy tymi dwoma sektorami są punktem wyjścia do dalszych działań. Celem przygotowania niniejszego opracowania była pomoc przedstawicielom organizacji pozarządowych i administracji samorządowej gminy Skierbieszów w dokonaniu wspólnej oceny dotychczasowych wzajemnych relacji i jakości współpracy. Zaproponowane rozwiązania mają tę współpracę wzmocnić i w konsekwencji doprowadzić do poprawy jakości życia mieszkańców. Badanie było przeprowadzone jak przed rokiem, aby tę współpracę monitorować i przygotowywać kolejne rozwiązania w zakresie tworzenia i realizacji polityk publicznych oraz budowania płaszczyzny wsparcia dla rozwoju inicjatyw obywatelskich. 2. Grupa Robocza W styczniu 2014 roku powołano grupę roboczą w składzie: JST: NGO: 1. Sławomir Kugiel Sekretarz Gminy Skierbieszów 2. Iwona Baran pracownik odpowiedzialny za współpracą z organizacjami pozarządowymi z terenu gminy Skierbieszów 1. Andrzej Terlecki V-ce Prezes Zarządu Fundacji Świętego Kiliana 2. Elżbieta Siwiec V-ce Prezes Zarządu Fundacji Świętego Kiliana 3. Marta Dziwulska Prezes Stowarzyszenia Tworzymy Razem Marzenia w Lipinie Starej 4. Beata Szozda członek Stowarzyszenia Tworzymy Razem Marzenia w Lipinie Starej
5. Katarzyna Jeleń członek Stowarzyszenia Tworzymy Razem Marzenia w Lipinie Starej Grupa robocza złożona z przedstawicieli różnych instytucji i organizacji gwarantuje reprezentatywność opinii społeczności lokalnej. Jej celem było podejmowanie działań zmierzających do poprawy jakości współpracy pomiędzy JST i NGO. Mimo zmiany władz samorządowych, nie dokonano zmian personalnych w składzie grupy roboczej. Istotnym ich elementem była zmiana osoby odpowiedzialnej za kontakty z NGO tj. p. Iwonę Baran zastąpiła p. Ewa Dziama-Kloc. P. Ewa jest praktykującym członkiem orgnizacji pozarządowych i doskonale rozumie problemy obu sektorów, również jako pracownik samorządu. 3. Opracowanie na temat relacji sektorowej a)przedstawienie podstawowych danych o relacjach między organizacjami pozarządowymi a administracją samorządową. Liczba organizacji pozarządowych działających na terenie gminy Na terenie Gminy Skierbieszów działają: Fundacja Świętego Kiliana posiadająca status organizacji opp; Stowarzyszenie Tworzymy razem marzenia w Lipinie Starej Stowarzyszeniem Rozwoju Oświaty i Regionu Ziemia Skierbieszowska Gminny Klub Sportowy OSTOJA Stowarzyszenie Agroturystyczne "Szum Wolicy" w Skierbieszowie Towarzystwo Wędkarskie Staw w Skierbieszowie Skierbieszowskie Stowarzyszenie Kwaterodawców 19 jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej: Hajowniki, Huszczka Duża, Huszczka Mała, Iłowiec, Kalinówka, Lipina Stara, Łaziska, Majdan Skierbieszowski, Podwysokie, Kolonia Skierbieszów, Sławęcin, Sulmice, Szorówka, Wiszenki, Zabytów, Zawodzie, Kolonii Zrąb oraz Skierbieszów i Dębowiec, które znajdują się w Krajowym Systemie Ratownictwa Gaśniczego Na wsparcie zadań publicznych realizowanych przez organizacje pozarządowe oraz podmioty, o których mowa w art. 3 ust 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. w budżecie gminy Krasnobród na 2014 rok przeznaczono i przekazano kwotę w wysokości 68 800 zł. W 2014 roku ogłoszono 1 otwarty konkurs ofert na dowóz ośmiorga dzieci niepełnosprawnych do szkół.
Nie praktykowano do tej pory zlecania organizacjom pozarządowym realizacji zadań publicznych w trybie innym niż konkursowy. Nie było też umów wieloletnich. Gmina posiada przyjęty uchwałą Rady Gminy Skierbieszów Program Współpracy Gminy z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami w zakresie działalności pożytku publicznego na 2014 rok. Został poddany konsultacjom w terminie od 18 do 25 listopada 2013 zgodnie z uchwałą Nr XX/194/13 Rady Gminy Skierbieszów z dnia 26 listopada 2013 r. w sprawie określenia szczegółowego sposobu konsultowania z radami działalności pożytku publicznego lub organizacjami pozarządowymi i podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie projektów aktów prawa miejscowego w dziedzinach działalności statutowej tych organizacji. W wyznaczonym terminie żadna z organizacji nie zgłosiła żadnych uwag, ani wniosków do Programu współpracy Gminy Skierbieszów z organizacjami pozarządowymi. W zamiarem uregulowania dalszej współpracy z sektorem pozarządowym, samorząd Gminy Skierbieszów w dniu 10 listopada 2014 r. podjął Uchwałę Nr III/13/14 w sprawie uchwalenia programu współpracy Gminy Skierbieszów z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego na rok 2015. Ponadto standard współpracy finansowej z orgnizacjami został przyjęty Uchwałą Nr IV/23/15 z dnia 3 marca 2015 r. Rady Gminy Skierbieszów w sprawie przyjęcia standardu realizacji zadań publicznych z wykorzystaniem form finansowych. Gmina Skierbieszów wspiera organizacje pozarządowe również w sposób niefinansowy w postaci użyczenia sal, udostępniania nieodpłatnego zaplecza technicznego będącego w dyspozycji Gminy Skierbieszów. Wspiera merytorycznie grupy inicjatywne w ich działaniach. Sformalizowane porozumienia o współpracy organizacji pozarządowych z samorządem lokalnych zawierane są na potrzeby realizacji konkretnych projektów. Gmina na swojej stronie internetowej umożliwia organizacjom pozarządowym zamieszczanie linków do stron internetowych promujących ich działalność. Dodatkowo gmina pomaga w informowaniu o poszczególnych działaniach za pośrednictwem bezpłatnego Biuletynu Informacyjnego Urzędu Gminy Skierbieszów wydawanego 1 raz na kwartał. Ponadto Parafia Rzymsko-Katolicka pw. Wniebowzięcia NMP w Skierbieszowie dba o zachowanie dziedzictwa kulturowego gminy Skierbieszów podejmując
działania na rzecz rewitalizacji zabytkowego kościoła w miejscowości Skierbieszów pozyskując środki z Unii Europejskiej. b) Interpretację powyższych informacji na temat stanu relacji w ramach danej wspólnoty samorządowej w kontekście danych obrazujących stan współpracy międzysektorowej w skali kraju Ogólnopolskie badania wykazały, iż że dla organizacji pozarządowych najważniejszym partnerem są władze samorządowe (zwłaszcza władze tej gminy, na której obszarze znajduje się siedziba organizacji). Natomiast dla władz samorządu lokalnego podmioty trzeciego sektora są jednym z wielu (obok biznesu, Kościoła, mediów, innych instytucji publicznych np. innymi urzędami samorządowymi, administracją centralną lub jej przedstawicielstwami). Organizacjom zależy na dobrych kontaktach z samorządem przede wszystkim ze względu na możliwość pozyskiwania od nich środków finansowych. To sprawia, że bardziej organizacjom, a nie władzom lokalnym zależy na współpracy. Jest to pierwsze źródło nierówności między tymi dwoma sektorami. Współpraca finansowa jest realizowana przede wszystkim w obszarach: sportu, kultury, zdrowia i pomocy społecznej. W ramach współpracy finansowej jednostki samorządu terytorialnego zdecydowanie preferują wspieranie organizacji w realizacji zadania publicznego, a nie powierzanie im realizacji tego zobowiązania w całości, za czym musiałoby iść całościowe finansowanie. Dużym problemem we współpracy międzysektorowej jest niski poziom realnej konkurencyjności. Częstym zjawiskiem jest popieranie przez władze samorządowe organizacji działających na terenie własnej gminy i rozpisywania konkursów pod te właśnie, niejako swoje, organizacje. Podmioty organizacji pozarządowych same siebie postrzegają jako słabszą stronę współpracy. Znaczna część organizacji i nie podejmuje prób jej zmiany. Skutkuje to u członków organizacji, zwolnieniem się z odpowiedzialności za jakość współpracy międzysektorowej. W dalszej mierze sprzyja to budowaniu postawi roszczeniowej wobec lokalnego samorządu i upatrywaniu właśnie w nich głównego źródła zarówno dobrych, jak i złych cech współpracy. W opisowej części porównania gminy Skierbieszów do Polski sytuacja wygląda podobnie. Samorząd i organizacje pozarządowe oceniają swoją współpracę pozytywnie. Samorząd promuje lokalne organizacje zwłaszcza w obszarze zdrowia i sportu. Wzajemne relacje samorząd i organizacje oceniły pozytywnie. Przedstawiciele obydwu sektorów przyznają, że są niemalże od siebie wzajemnie zależni.
c) Wstępna ocena współpracy na podstawie zebranych informacji Dokonując wstępnej oceny współpracy orgnizacji pozarządowych i samorządu gminy Skierbieszów, należy określić ją jako dobrą. Samorząd wspiera finansowo i niefinansowo funkcjonowanie III sektora pozarządowego. Stwarza możliwości korzystania z majątku gminy. Wspiera, doradza i partneruje (zwłaszcza za pośrednictwem Gminnego Ośrodka Kultury w Skierbieszowie) przy aplikowaniu o fundusze. 4. Ankieta i jej opracowanie (do NGO i JST) Podsumowując współpracę z samorządem lokalnym w roku 2014 organizacje pozarządowe z terenu gminy Skierbieszów wskazały, że nadal najważniejszym dla niech jest zakres współpracy (3,93). Respondenci wysoko ocenili też rezultaty współpracy (3,80) oraz podejście administracji do współpracy (3,70). Nieco poniżej średniej oceniono podejście orgnizacji do współpracy i jej uwarunkowania współpracy, na poziomie 3,60. Średnia ocena jakości współpracy to 3,80 w 5 stopniowej skali, czyli wynik pozytywny. Wśród atutów współpracy z administracją pozarządową wymieniono: kompetencję urzędników i otwartość na współpracę, dobry kontakt, szybkość działania oraz zaangażowanie. Jako główne wady zaś: ograniczenia w przepisach prawa oraz brak dostatecznego dofinansowania. Organizacje jakość współpracy oceniają na poziomie bardzo dobrym, dobrym i neutralnym. Żadna nie wskazała oceny złej lub bardzo złej. Cztery organizacje biorące udział w badaniu, współpracowały z samorządem w zakresie tworzenia prawa i programów, realizacji zadań publicznych oraz korzystały ze wsparcia niefinansowego samorządu. Jedna z orgnizacji oceniła intensywność współpracy z samorządem jako bardzo dużą, dwie określiły ją dużą, a pozostałe dwie jako średnią. Oceniając działania samorządu w obszarze aktywizacji społecznej mieszkańców, 2 organizacje wskazały ocenę bardzo dobrą. Natomiast pozostałe 3 organizacje oceniły ją jako dobrą, naturalną i złą. Daje to więc samorządowi wysoką ocenę 3,80, w zakresie aktywizacji mieszkańców. Wolę współpracy ze strony przedstawicieli JST respondenci ocenili na 3,60, czyli nieco wyżej niż w roku ubiegłym (3,50). Na tę obecną ocenę składają się: - wola współpracy (3,60) - partnerskie podejście (3,40) - przejrzystość procedur (3,80). Oceniając działania JST w poszczególnych obszarach na uwagę zasługuje fakt, że najlepiej zostały ocenione niefinansowe formy wspierania NGOs (udostępnianie zasobów lokalowych i sprzętowych przez samorząd) oraz
diagnozowanie loklnych problemów, na poziomie 4,00. Wysokie oceny (3,80) otrzymały też obszary: wzajemnego informowania się o podejmowanych działaniach oraz pomoc samorządu w zakresie pozyskiwania funduszy zewnętrznych. Obszar włączania NGO w procesy decyzyjne oraz oceniono na poziomie 3,40. Najniższą opinię zaś wystawiono w zakresie finansowania działań orgnizacji (3,20). Średnia ocena działań samorządu w w/w obszarach w 2014, wyniosła 3,70, a w roku ubiegłym 3,46. Pozytywnie członkowie organizacji ocenili własną działalność, na poziomie 3,60. Oceniając poziom aktywności mieszkańców w tym samych NGO na terenie gminy, 3 organizacje wystawiły ocenę dobrą, a 1 organizacja nie miała zdania. Pojawiła się też jedna zła ocena. Nieco lepiej oceniono podejście organizacji do współpracy z samorządem i innymi partnerami, na poziomie 3,73. Tu organizacje wystawiły sobie 4,00 za wolę współpracy, a 3,60 za partnerskie podejście i przejrzystość w działaniu. Przy samoocenie związanej ze sposobem działania organizacje najwyżej oceniły sposoby informowania o swojej działalności (4,20). Na poziomie 4,00 znalazły się działania na rzecz integracji III sektora). Nieco niżej korzystanie z dostępnych form wsparcia (3,80), aktywność w zakresie zaangażowania w procesy decyzyjne (3,40), pozyskiwanie funduszy oraz udział we wspólnych zespołach i pisanie dobrej jakości projektów (3,40), a także diagnozowanie lokalnych potrzeb (3,20). Formami aktywności organizacji jest udział w konsultacjach, pozyskiwanie środków oraz udział w partnerstwach. Sposób działania NGO oceniony przez nie same na poziomie 3,67 wskazuje na dalszą potrzebę podejmowania dalszych działań w tym zakresie. Zastanawiając się nad oddziaływaniem jakości współpracy pomiędzy NGO i JST na terenie gminy Skierbieszów większość respondentów wskazała dobry poziom świadczonych mieszkańcom usług. Oceniając jak ta współpraca przekłada się na rozwój ich organizacji, 1 wskazała ocenę bardzo dobrą, 3 wskazały na dobry rozwój związany ze współpracą, natomiast jedna złą. Wszystkie cztery organizacje biorące udział w badaniu opierają swoją działalność na społecznym zaangażowaniu członków. Dwie organizacje wskazują, że czynnie działa w niej 20 29 osób, jedna wskazała na 30-49 osób, jedna na 10-19 i jedna na mniej niż 10 osób zaangażowanych w pracę organizacji. 3 organizacje powstały w latach 2005 2009, jedna została zarejestrowana po 2010 roku, a jedna przed 1990 rokiem. Większość organizacji działała w obszarze pomoc społeczna, edukacja i wychowanie, osoby niepełnosprawne, kultura i sztuka, wspólnoty lokalne oraz w innych obszarach.
Jako rekomendacje do dalszej współpracy członkowie NGO proponują dzień otwartych dni dla orgnizacji. 5.Spotkanie grupy podsumowującej wyniki Spotkanie fokusowe grupy roboczej dot. oceny jakości współpracy w Gminnym Domu Kultury w Skierbieszowie odbyło się w dniu 25.06.2015 roku. Spotkanie zorganizował zespół roboczy złożony z przedstawicieli organizacji i pracowników samorządu gminnego i podległych mu jednostek. Zebrane osoby wysłuchały analizy wyników ankiety dotyczącej współpracy organizacji pozarządowych z samorządem. Następnie odpowiadały na pytania wykorzystane w późniejszym czasie do przygotowania raportu, a dotyczące szczegółowych spraw w sferze działalności organizacji pozarządowych na terenie gminy. Zobowiązano się również do przekazania społeczeństwu informacji na temat realizowanego projektu. Najważniejsze rekomendacje, propozycje zmian na przyszłość: Wprowadzenie spotkań organizacji pozarządowych z samorządem gminnym, przynajmniej 2 razy w roku, przy okazji tworzenia programu współpracy i planowania budżetu gminnego. Spotkania te mają posłużyć wymianie doświadczeń, nawiązywania współpracy, poznawania dobrych praktyk. Wspólna, realna praca samorządu lokalnego i organizacji pozarządowych nad Programem współpracy z organizacjami pozarządowymi. Urozmaicenie trybu konkursowego i zwiększenie ilości konkursów na realizacje zadań publicznych przez organizacje pozarządowe Uruchomienie trybu pozakonkursowego realizacji zadań publicznych dla organizacji pozarządowych. Udostępnienie nowego miejsca na stronie internetowej Gminy Skierbieszów do zamieszczania informacji i stworzenia możliwości promowania się organizacji pozarządowych z terenu Gminy Skierbieszów. Podejmowanie prób formalizacji współpracy samorządu lokalnego z orgnizacjami na bazie umów czy porozumień partnerskich. 6.Upowszechnianie Wyniki oceny naszej współpracy zostaną zamieszczone na stronie internetowej Urzędu Gminy. O pracach nad wspólną samooceną będziemy informować lokalną społeczność w czasie sesji Rady Gminy, za pośrednictwem informacji wysyłanych do NGO i placówek podległych samorządowi.
Załączniki: 1. Lista kontrolna Skierbieszów 2. Podsumowanie listy kontrolnej ze spotkania w gminie Skierbieszów 3. Przebieg spotkania w ramach badania jakości współpracy JST i NGO Opracowali: Animator współpracy w powiecie zamojskim - Aleksandra Rutkowska we współpracy z grupą roboczą gminy Skierbieszów, 25 czerwca 2015 r.