WYJAŚNIENIA INSTYTUCJI POŚREDNICZĄCEJ (WOJEWÓDZKIEGO URZĘDU PRACY W RZESZOWIE) DOTYCZĄCE PODDZIAŁANIA 8.2.1 PO KL Typ projektów obejmujący staże i szkolenia dla : - pracowników przedsiębiorstw w jednostkach naukowych - pracowników naukowych w jednostkach Grupę docelową tego typu projektu stanowią pracownicy przedsiębiorstw oraz pracownicy naukowi (uczelni i jednostek naukowych) będący mieszkańcami Województwa Podkarpackiego (szczegółowe wytyczne znajdują się w Dokumentacji Konkursowej). I. Uzasadnienie potrzeby realizacji projektu. Udowadniając potrzebę realizacji projektu można wykorzystać definicję wiedzy (celem konkursu jest właśnie transfer wiedzy): Wiedza może być traktowana jako jak zinterpretowane i uporządkowane informacje będące w posiadaniu grup docelowych konkursu (pracownicy naukowi, doktoranci, absolwenci) przekształca się w innowacje kiedy zostanie przekazana do przedsiębiorstwa 1. Nie w każdym przypadku dotyczyć to będzie informacji technicznej transfer ten może też dotyczyć informacji ekonomicznej, organizacyjnej, marketingowej i in. (przekazanie wiedzy odbywać się będzie poprzez realizację staży grupy docelowej). Cele ogólne projektu z punktu widzenia organizacji staży mogą dotyczyć zwiększenia innowacyjności przedsiębiorstw poprzez zacieśnienie i rozwój współpracy świata nauki z przedsiębiorstwami i zwiększenie transferu wiedzy między światem nauki, a przedsiębiorstwami. Przykładowe cele szczegółowe: - dostosowanie programu nauczania zawodowego do potrzeb praktyki gospodarczej - uzyskanie przez uczelnie informacji nt. zapotrzebowania na innowacje i technologie wśród przedsiębiorstw w regionie, zwiększenie wiedzy o potrzebach przedsiębiorstw; - zwiększenie zdolności innowacyjnych przedsiębiorstw poprzez ułatwienie firmom dostępu do zasobów ludzkich sektora badawczo-rozwojowego; - podniesienia konkurencyjności przedsiębiorstw działających na lokalnym i regionalnym rynku poprzez wzmocnienie współpracy pomiędzy sektorem badawczo-rozwojowym a gospodarką. Trzeba jednak pamiętać, że cel (zarówno ogólny jak szczegółowy) zawsze zależał będzie od specyfiki projektu (każdy projekt jest niepowtarzalny). Podany przykład powinien zwrócić jednak uwagę, że poddziałanie 8.2.1 nie jest tożsame z Działaniem 2.6 realizowanym w ramach ZPORR (w ramach Działania 2.6 realizowane były projekty, których cele mogą być niezgodne z celem ogłoszonego Konkursu nr4/pokl/8.2.1/2008) - 1 Transfer wiedzy z nauki do biznesu doświadczenia regionu Mazowsze - praca zbiorowa pod redakcją Marzeny A. Weresa, Warszawa, SGH;
II. Kwestie formalne dotyczące pomocy publicznej Projekty dotyczące organizacji staży powinny być pozbawione znamion pomocy publicznej. 1. Staże pracowników naukowych w przedsiębiorstwach. Pomoc publiczna nie wystąpi pod warunkiem, że skierowany do odbycia stażu pracownik naukowy nie będzie wykonywał pracy bezpośrednio związanej z działalnością przedsiębiorstwa, a jedynie będzie gromadził materiały niezbędne do przygotowania pracy naukowej. 2. Staże pracowników przedsiębiorstw w jednostkach naukowych Pomoc udzielona przedsiębiorcy również nie będzie stanowiła pomocy publicznej, chyba że przedsiębiorca otrzyma pomoc finansową w formie rekompensaty wypłacanej z tytułu pokrycia wynagrodzenia pracownika na czas jego skierowania na staż. III. Zalecenia i sugestie dotyczące realizacji projektu Zaleca się, aby regulamin staży i program staży został opracowany na etapie opracowywania projektu - ułatwi wypełnianie wniosku: 1. Rekrutacja (punkt 3.2 wniosku) opis przebiegu procesu rekrutacji (wniosek o przyjęcie na staż, nabór i kryteria naboru, wymagane dokumenty weryfikujące kryteria formalne przyjęte w Dokumentacji konkursowej). 2. Określenie stanowisk na których odbywa się staż (punkt 3.1 - uzasadnienie dotyczące wyboru określonych dziedzin wiedzy, która podlegać będzie przeniesieniu poprzez realizację staży, punkt 3.2 - kryteria szczegółowe dotyczące wyboru grupy docelowej). 3. Harmonogram stażu (punkt 3.3) czas stażu zależy z pewnością indywidualnie od realizowanego projektu, jednak wydaje się że nie powinien być krótszy niż1 miesiąc 4. Przebieg stażu określający prawa i obowiązki zaangażowanych stron. Źródłem weryfikacji realizacji stażu mogą być sprawozdania stażowe opisujące: 1. Dane ogólne (dane osobowe, okres trwania stażu, liczba przepracowanych godzin, okres sprawozdawczy i in.). 2. Opis zadań zaplanowanych do realizacji podczas stażu. 3. Opis zadań zrealizowanych w okresie sprawozdawczym. 4. Opis zadań planowanych do realizacji w następnym okresie sprawozdawczym. 5. Opis zadań związanych z transferem wiedzy (opis innowacji i nowych rozwiązań zaproponowanych przez stażystę - liczba innowacji wdrożonych w przedsiębiorstwie z inicjatywy stażysty). 6. Opinia przełożonego (opiekuna stażu). Można rozważyć realizację programu stażowych na zasadzie miniprojektów (określenie celów i rezultatów dla każdego stażu). Realizacja staży na podstawie umowy stażowej Umowa trójstronna zawarta pomiędzy uczestnikiem projektu, projektodawcą, a przyjmującym na staż określa obowiązki oraz zabezpiecza interesy każdej ze stron. Z punktu widzenia
projektodawcy zmniejszy ona z pewnością ryzyko związane z dostarczeniem zakładanych rezultatów i celów projektu. Umowa ta określa: 1. Obowiązki stażysty: - dostarczenie do projektodawcy raportu ze stażu (dostarczenie raportu może warunkować wypłatę dodatku stażowego); - przestrzegania przyjętego przez pracodawcę rozkładu czasu pracy; - przestrzeganie przepisów i zasad obowiązujących w określonym przedsiębiorstwie (regulaminu pracy, tajemnicy służbowej, zasad BHP i przepisów p/poz); - udział w okresowych badaniach monitoringowych i ewaluacyjnych wykonywanych przez projektodawcę (umożliwiająca weryfikacja rezultatów miękkich). Stażysta nie powinien korzystać z innych źródeł pomocy w zakresie dotyczącym przedsięwzięcia. Pozwoli to uniknąć zasady podwójnego finansowania tych samych działań w przypadku korzystania ze stażu w czasie pracy pracodawca nie powinien finansować wynagrodzenia takiego pracownika w ramach czasu, w którym jest on oddelegowany do odbycia stażu może on otrzymać dodatek stażowy do wysokości swojego wynagrodzenia; przy realizacji stażu i jednoczesnej pracy proporcja wypłaty wynagrodzenia i dodatku stażowego zależy od czasu przeznaczonego na staż i pracę; nie zaleca się na jednoczesnej pracy na cały etat oraz dodatkowego korzystania ze stażu (efektywność działań mających na celu transfer wiedzy jest oceniana pod kątem merytorycznym). 2. Obowiązki i prawa przyjmującego na staż: - zapewnienia miejsca pracy stażysty; - wyznaczenia opiekuna stażysty (określony czas pracy opiekuna stażu - opiekun powinien być dyspozycyjny w zakresie przewidzianego czasu pracy, w ramach którego będzie otrzymywał dodatek z budżetu projektu; opisanie zakresu zakres obowiązków opiekuna, opis kompetencji jakie powinien posiadać opiekun stażystów); - monitoring obecności; - zapewnienia szkolenia BHP i p/poż; - udział przy rekrutacji przyszłych stażystów (bezpośredni udział w rekrutacji lub weryfikacja kandydatów na podstawie dokumentacji dotyczącej osób przyjętych do projektu przez osoby odpowiedzialne za zarządzania projektem); - opracowanie lub akceptacja indywidualnego programu stażu (godziny pracy, zakres pracy itp.); - nadzór (akceptacja) i współpraca w zakresie przygotowania raportów przez stażystę; - udział w badaniach monitoringowych i ewaluacyjnych; 3. Prawa i obowiązki projektodawcy: - Koordynacja i zarządzanie całością projektu (co wynika z umowy z Instytucją Pośredniczącą oraz zatwierdzonego wniosku). Projektodawca może zobowiązać się też do wypłacania (wszystkie koszty wypłacane są do wysokości założonych w projekcie limitów zgodnie z obowiązującymi zasadami): - dodatków stażowych Dodatek stażowy jest koszem kwalifikowanym dla wszystkich stażystów biorących udział w projekcie. Projektodawca jako płatnik dodatku stażowego jest zobowiązany do opłacenia stosownych podatków i pochodnych.
Dodatek stażowy może zostać oszacowany na podstawie średniego wynagrodzenia za pracę pracowników o zbliżonym zakresie obowiązków, zatrudnionych w danym przedsiębiorstwie (informacje takie we wniosku ułatwią weryfikację zasadności wydatków zaproponowanych w budżecie projektu) lub na podstawie wynagrodzenia, jakie otrzymuje potencjalny stażysta w swoim miejscu pracy. - dodatek dla opiekuna stażysty Dodatek dla opiekuna stażysty jest kosztem kwalifikowanym dla pracownika przedsiębiorstwa gdzie pracownik naukowy odbywa staż lub dla pracownika jednostki naukowej, gdzie pracownik przedsiębiorstwa odbywa staż. Stawka godzinowa pracownika przedsiębiorstwa lub jednostki naukowej (opiekuna stażysty) nie może wynosić więcej niż stawka godzinowa brutto wynikająca z jego umowy o pracę. Dodatkowe koszty kwalifikowane refundowane przez projektodawcę: - koszty: podróży Koszty podróży są kosztami przejazdu z miejsca stałego zameldowania do miejsca odbywania stażu i będą refundowane w przypadku odbywania stażu poza miejscem stałego zameldowania (weryfikacja czy dojazd dotyczył miejsca dojazdu oraz czasu w jakim odbywany będzie staż). - zakwaterowania Koszty zakwaterowania są kosztami poniesionymi przez stażystę przez okres odbywania stażu poza miejscem stałego zameldowania i będą refundowane na podstawie faktury, rachunku lub innego dokumentu księgowego o podobnej wartości dowodowej (np. umowa cywilno-prawna). Faktury lub inne dokumenty księgowe powinny być wystawione na imię i nazwisko stażysty. Przy ustalaniu miejsca zakwaterowania należy wziąć pod uwagę stawki obowiązujące w danej miejscowości. - wyżywienia, Koszty wyżywienia będą refundowane w przypadku odbywania stażu poza miejscem stałego zameldowania i będą zwracane na podstawie przedstawionych przez stażystę rachunków, paragonów, faktur, dokumentów księgowych pochodzących ze stołówek, jadłodajni itp. Faktury lub inne dokumenty księgowe powinny być wystawione na imię i nazwisko stażysty. - inne nie wymienione koszty niezbędne do realizacji projektu (kwalifikowane zgodnie z obowiązującymi wytycznymi). IV. Działanie 8.2.1 nawiązuje do Działania 2.6 realizowanego w ramach ZPORR Wsparcie w postaci staży organizowane było ramach Działanie 2.6 ZPORR (Instytucją wdrażającą był Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego). Dodatkowe informacje na temat projektów realizowanych na terenie Województwa Podkarpackiego w ramach Działania 2.6 ZPORR znaleźć można na stronie www: http://www.wrota.podkarpackie.pl/pl/zporr/dobre_praktyki
Typ projektu: promocja idei przedsiębiorczości akademickiej, w celu komercjalizacji wiedzy i umiejętności zespołu działającego na uczelni lub w jednostce naukowej (firmy typu spin-off lub spin-out). I. Definicja firm typu spin-out/spin-off Jednym z typów projektów możliwych do realizacji w ramach Poddziałania 8.2.1 PO KL jest promocja idei przedsiębiorczości akademickiej, w celu komercjalizacji wiedzy i umiejętności zespołu działającego na uczelni lub w jednostce naukowej. Ten typ projektów powinien obejmować rozpowszechnianie wiedzy na temat tworzenia i funkcjonowania firm typu spin-off/out. Zgodnie z definicją PO KL spółka spin-off to nowe przedsiębiorstwo, które zostało założone przez co najmniej jednego pracownika instytucji naukowej albo studenta bądź absolwenta w celu komercjalizacji innowacyjnych pomysłów lub technologii, zwykle zależne w pewien sposób ( organizacyjnie, formalno-prawnie, finansowo) od organizacji macierzystej. Z kolei spółka spin-out to nowe przedsiębiorstwo, które zostało założone przez co najmniej jednego pracownika instytucji naukowej albo studenta bądź absolwenta w celu komercjalizacji innowacyjnych pomysłów lub technologii, zwykle niezależne od organizacji macierzystej oraz posiadająca niezależne źródła finansowania. Tak więc, główna różnica między spółkami spin-out i spin-off dotyczy stopnia samodzielności (organizacyjnej, formalno-prawnej czy finansowej) spółki od macierzystej uczelni. II. Branże, w których najczęściej pojawiają się firmy typu spin-off/out to: informatyka, biotechnologie, medycyna/zdrowie, elektronika, inżynieria. Sukcesy odnoszone przez spin-off w tych sektorach często związane jest z faktem, że struktury podmiotowe tych rynków jeszcze nie są dobrze wykształcone, co oznacza niewielkie ryzyko działań odwetowych ze strony konkurentów. III. Bariery w powstawaniu spółek spin-off i spin-out. Do głównych barier utrudniających powstawanie i rozwój firm spin-off/out należy zaliczyć: - źródła finansowania, - transfer technologii z uczelni do spółki uwarunkowania prawne (prawo własności intelektualnej patenty, licencje), - dostęp do nowoczesnych technologii, - relacje z uczelnią uwarunkowania organizacyjne, formalno-prawne, finansowe, - kultura społeczna instytucji naukowej. Brak środków finansowych to bardzo często bariera decydująca o rezygnacji z podejmowania działalności gospodarczej, zwłaszcza dotyczącej komercjalizacji badań naukowych. Do barier finansowych powiązanych z zakładaniem i prowadzeniem firmy należy wymienić brak kapitału początkowego oraz brak zdolności kredytowej nowo powstałej firmy. Ponadto nowo powstałe firmy maja małą płynność finansową a obciążenia podatkowe są wysokie. Do głównych barier prawnych ograniczających współpracę nauki z gospodarką należy zaliczyć brak jednoznacznych regulacji w zakresie praw intelektualnych oraz wzajemnie wykluczające się przepisy dotyczące transferu technologii. Problemem jest również brak przejrzystych reguł funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstw oraz częste zmiany przepisów.
Proces transferu wiedzy i innowacji z jednostek naukowych do gospodarki napotyka również przeszkody w postaci barier psychologiczno-społecznych. Przejawiają się one m.in.: obawami przed kontaktem ze środowiskiem gospodarczym i ryzykiem porażki rozwiązania badawczego w praktyce gospodarczej, brakiem wiedzy w obszarze funkcjonowania przedsiębiorstw i wyceny własności intelektualnej czy presją dydaktyczną (rozwój oferty dydaktycznej będzie bardziej pożądanym źródłem dochodu dla uczelni niż komercjalizacja wyników badań naukowych). IV. Czynniki warunkujące sukces firmy spin off/out. Osiągnięcie sukcesu przez firmę działającą na styku nauki i biznesu uzależnione jest od wielu czynników, na które często nie ma ona wpływu. Można jednak wyodrębnić kilka z nich, które mają kluczowe znaczenie dla jej powstania i rozwoju Są to: dostępność środków finansowych, mocny fundament naukowy (instytucjonalna baza naukowa), zasoby wiedzy zarówno technologicznej, jak i biznesowej, skoncentrowanie się na konkretnej aplikacji i niszy rynkowej, doświadczenie biznesowe ma (od pewnego momentu) dużo większe znaczenie dla tempa rozwoju firmy niż wiedza naukowa. Aktywność i reputacja naukowa ośrodka akademickiego ma bardzo istotne znaczenie dla podaży spółek spin-off. Z jednej strony oznacza ona funkcjonowanie w licznych sieciach społecznych (co wpływa na jakość badań i podaż pomysłów), a drugiej strony stwarza możliwości łatwiejszego pozyskiwania środków finansowych ze źródeł prywatnych (reputacja zwiększa wiarygodność i obniża premię za ryzyko). Istotny wpływ na powstawanie spółek spin-off mają również czynniki instytucjonalne, w szczególności takie jak: kultura społeczna instytucji naukowej, polityka wobec pracowników podejmujących działalność gospodarczą oraz kompetencje osób zajmujących się wsparciem procesu komercjalizacji. Dla rozwoju firmy szybkie efekty przynosi skoncentrowanie się na konkretnej aplikacji i niszy rynkowej i w pierwszej kolejności dążenie do uzyskania akceptacji rynkowej dla swoich produktów bądź usług a następnie pozyskiwanie zewnętrznego źródła finansowania. V. Czynniki sprzyjające tworzeniu firm spin-off/out. Tworzeniu spółek spin-off/out sprzyja szereg czynników, które możemy podzielić na trzy grupy: 1. Związane z polityką państwa i systemem wsparcia dla tworzenia firm spin-off: polityka uniwersytetu, prawne podstawy określenia własności intelektualnej, wykorzystanie środków technicznych, doświadczenia i wsparcia prawnoadministracyjnego, kapitał zalążkowy, zasoby uczelnianych biur transferu technologii, doświadczenie biur w tworzeniu firm, jakość uniwersytetu, współpraca uniwersytetu z przemysłem. 2. Związane ze zdolnością środowisk naukowych do tworzenia tego typu firm: wiedza nieformalna, radykalne innowacje,
doświadczenie w pracach badawczo-rozwojowych, informacje o technologii. 3. Związane z uwarunkowaniami rynkowymi: młody przemysł, łatwa segmentacja rynku, dominacja małych i średnich firm, duża efektywność ochrony patentowej, niszowy rynek. VI. Źródła kapitału. Pozyskanie kapitału początkowego w większości przypadków stanowi barierę w powstawaniu firm typu spin-off/out. Źródła kapitału, z jakich korzystają osoby chcące założyć tego typu firmę to przede wszystkim: 1. FFF (Friends and family funds) środki własne, rodziny czy przyjaciół; 2. Business angels przedsiębiorcy i biznesmeni o dużym doświadczeniu zawodowym, posiadający dzięki swej pracy znaczny majątek osobisty, samodzielnie inwestujący swoje własne pieniądze i doświadczenia w małe przedsiębiorcze firmy. Aniołowie biznesu są najstarszym, największym i najczęściej używanym źródłem zewnętrznego finansowania przedsiębiorczości. W Polsce aniołowie biznesu skupieni są w dwóch sieciach Polban i klub Lewiatan Buissness Angels; 3. Venture capital fundusz, który angażuje środki finansowe w młode, innowacyjne przedsiębiorstwa, kiedy ryzyko i potencjalne zyski są wysokie; 4. Fundusze pożyczkowe wspierają finansowo projekty o podwyższonym ryzyku nie stając się jednak udziałowcem firmy. Fundusze pożyczkowe są świetnym partnerem dla firm zakładanych przez studentów bądź absolwentów, potrzebujących kapitału początkowego. Barierą współpracy jest wysoki poziom zbiurokratyzowania procedury ubiegania się o dofinansowanie. Pożyczki nie są zbyt wysokie i dlatego nie odgrywają wielkiej roli w przypadku nowych technologii; 5. Fundusze strukturalne UE Działanie 8.2 Transfer wiedzy PO KL szkolenia z zakresu tworzenia spółek spin-off i out, Działanie 1.1 Wsparcie kapitałowe przedsiębiorczości RPO Województwa Podkarpackiego dotacje na inwestycje dla działających firm, Działania 3.1 Inicjowanie działalności innowacyjnej PO IG zasilenie kapitałowe nowopowstałego przedsiębiorstwa do kwoty max. 200 000 EUR, Działanie 4.4 Nowe inwestycje o wysokim potencjale innowacyjnym PO IG dotacje inwestycyjne w wysokości max. 160 mln zł, Działanie 6.2 Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia PO KL dotacje na rozpoczęcie działalności gospodarczej w wysokości 40 000 zł.
Literatura - Ekspertyza: Przygotowanie i przeprowadzenie badań dotyczących wspierania rozwoju przedsiębiorczości akademickiej w Polsce w zakresie transferu technologii i innowacyjności, Public Profits Sp. z o.o., Poznań, 2005 r.; - Przedsiębiorczość akademicka. Spółki spin-off w Polsce Piotr Tamowicz, PARP, Warszawa 2006 r.; - Innowacyjna przedsiębiorczość akademicka światowe doświadczenia praca zbiorowa pod redakcją Jacka Gulińskiego oraz Krzysztofa Zasiadłego, PARP, Warszawa 2005 r.;, - Business angels. Pomocna dłoń kapitału Piotr Tamowicz, PARP, Warszawa 2007r.; - Transfer wiedzy z nauki do biznesu doświadczenia regionu Mazowsze - praca zbiorowa pod redakcją Marzeny A. Weresa, Warszawa, SGH.