INFORMACJE W ZAKRESIE ADEKWATNOŚCI KAPITAŁOWEJ Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A. według stanu na 31.12.2014 Warszawa, luty 2015
Spis treści Spis treści... 2 Wstęp... 3 1. Fundusze własne... 3 1.1. Kapitał podstawowy Tier I... 10 1.2. Kapitał podstawowy Tier I korekty regulacyjne... 10 2. Ocena adekwatności kapitałowej na płaszczyźnie wymogów regulacyjnych... 11 2.1. Ryzyko kredytowe oraz kontrahenta... 12 2.2. Ryzyko operacyjne... 23 3. Informacje dotyczące polityki zmiennych składników wynagrodzeń.... 25 4. Ocena adekwatności kapitału wewnętrznego... 27 2
Wstęp Adekwatność kapitałowa definiowana jest jako stopień, w jakim ryzyko podejmowane przez Bank (mierzone za pośrednictwem wymogów kapitałowych) może zostać pokryte kapitałem (mierzonym przez fundusze własne) przy określonym poziomie istotności (apetyt na ryzyko) w określonym horyzoncie czasowym. Planowanie i monitorowanie adekwatności kapitałowej odbywa się na następujących dwóch płaszczyznach: 1. wymogów regulacyjnych (Filar I) gdzie regulacyjne wymogi kapitałowe porównywane są z regulacyjnymi funduszami własnymi (kapitałem regulacyjnym); 2. modeli wewnętrznych (Filar II) gdzie kapitał wewnętrzny wyliczony za pomocą metod wewnętrznych jest porównywany z ustalonymi przez Bank źródłami finansowania kapitału wewnętrznego. Polityka Informacyjna Banku Pekao S.A. określa zakres i zasady ogłaszania informacji dotyczących adekwatności kapitałowej, określonych Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 roku w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniające Rozporządzenie (UE) nr 648/2012. Polityka informacyjna, która została wprowadzona w życie uchwałą Zarządu Banku i zatwierdzona przez Radę Nadzorczą Banku, jest opublikowana na stronach internetowych Banku. Bank Pekao S.A. jest istotnym podmiotem zależnym unijnej instytucji dominującej Grupy UniCredit i zgodnie z polityką informacyjną ujawnia w niniejszym dokumencie informacje stosownie do wymogów określonych w artykule 13 Rozporządzenia 575/2013 tj. Bank ujawnia informacje określone w art. 437, 438, 440, 442, 450, 451 oraz 453 Rozporządzenia 575/2013 na zasadzie subskonsolidowanej (najwyższym krajowym szczeblu konsolidacji ostrożnościowej). Ujawnienia są publikowane na stronie internetowej Banku w terminie publikacji sprawozdań finansowych Banku. Niniejszy dokument zawiera informacje oparte na kalkulacjach zgodnych z przepisami obowiązującymi w dniu 31 grudnia 2014 roku. Ogłaszane informacje podlegają weryfikacji przez biegłego rewidenta, są zatwierdzane przez Zarząd Banku oraz przyjmowane do wiadomości przez Radę Nadzorczą. 1. Fundusze własne Bank Pekao S.A. definiuje części składowe funduszy własnych zgodnie z obowiązującymi przepisami na dzień 31 grudnia 2014 roku, w szczególności postanowieniami Rozporządzenia 575/2013 i Prawa Bankowego. Bank ujawniania informacje dotyczące funduszy własnych zgodnie z przepisami art. 437 oraz 492 Rozporządzenia 575/2013 oraz zgodnie z wymogami przedstawionymi w Rozporządzeniu wykonawczym Komisji (UE) nr 1423/2013 z dnia 20 grudnia 2013 roku ustanawiającym wykonawcze standardy techniczne w zakresie wymogów dotyczących ujawnienia informacji na temat funduszy własnych instytucji zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013. Zgodnie z tymi przepisami, fundusze własne składają się z następujących elementów: Kapitał podstawowy Tier I, obejmujący m.in. instrumenty kapitałowe i powiązane ażio emisyjne, zyski zatrzymane, skumulowane inne całkowite dochody, kapitały rezerwowe, fundusze ogólne ryzyka bankowego, Kapitał dodatkowy Tier I, obejmujący m.in. instrumenty kapitałowe, o których mowa w art. 52 Rozporządzenia 575/2013 oraz ażio emisyjne związane z tymi instrumentami, Kapitał Tier II, obejmujący m.in. instrumenty kapitałowe i pożyczki podporządkowane spełniające kryteria określone w art. 63 Rozporządzenia 575/2013 oraz ażio emisyjne związane z tymi instrumentami, korekta z tytułu ogólnego ryzyka kredytowego. Wszystkie wymienione kapitały podlegają korektom z tytułu pomniejszeń oraz mającym zastosowanie filtrom ostrożnościowym. Fundusze własne stanowią kapitały i fundusze tworzone przez spółki Grupy Kapitałowej zgodnie z obowiązującym prawem. Ponieważ zakres konsolidacji zastosowany w ramach opublikowanego sprawozdania finansowego różni się od zakresu konsolidacji wymaganego na podstawie Rozporządzenia 575/2013 w tabeli 1 zaprezentowany został zarys różnic w zakresie konsolidacji: 3
Tabela 1. Zarys różnic w zakresie konsolidacji do celów rachunkowości i regulacji ostrożnościowych (w tys. zł). BILANS W SPRAWOZDANIU FINANSOWYM BILANS O ZAKRESIE REGULACYJNYM REFERENCJA 31.12.2014 31.12.2014 AKTYWA A.1 Kasa, należności od Banku Centralnego 9 226 254 9 226 254 A.2 Weksle uprawnione do redyskontowania w Banku Centralnym 165 165 A.3 Należności od banków 7 169 872 7 169 872 A.4 Aktywa finansowe przeznaczone do obrotu 448 453 448 453 A.5 Aktywa z tytułu pochodnych instrumentów finansowych (przeznaczone do obrotu) 4 447 975 4 447 975 A.6 Kredyty i pożyczki udzielone klientom 111 871 948 111 883 186 A.7 Należności z tytułu leasingu finansowego 3 112 048 3 112 070 A.8 Instrumenty zabezpieczające 470 822 470 822 A.9 Inwestycyjne (lokacyjne) papiery wartościowe 24 712 776 24 712 776 Tab. 2 pkt 72 i 73 A.10 Aktywa przeznaczone do sprzedaży 37 102 31 952 A.11 Inwestycje w jednostkach zależnych - 118 542 Tab. 2 pkt 72 i 73 A.12 Inwestycje w jednostkach stowarzyszonych 184 228 184 228 Tab. 2 pkt 72 i 73 A.13 Wartości niematerialne 627 032 627 032 Tab. 2 pkt 8 A.14 Rzeczowe aktywa trwałe 1 544 139 1 544 109 A.15 Nieruchomości inwestycyjne 35 295 23 802 A.16 Aktywa z tytułu podatku dochodowego 879 991 877 225 A.16.1 Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego oparte na przyszłej rentowności z wyłączeniem aktywów wynikających z różnic przejściowych 22 856 22 856 Tab. 2 pkt 10 A.17 Inne aktywa 2 856 928 2 821 726 AKTYWA RAZEM 167 625 028 167 700 189 PASYWA Zobowiązania P.1 Zobowiązania wobec Banku Centralnego 971 971 P.2 Zobowiązania wobec innych banków 5 344 702 5 344 702 P.3 Zobowiązania finansowe przeznaczone do obrotu 591 311 591 311 P.4 Zobowiązania z tytułu pochodnych instrumentów finansowych (przeznaczone do obrotu) 4 417 706 4 417 706 P.5 Zobowiązania wobec klientów 125 609 000 125 671 241 P.6 Instrumenty zabezpieczające 1 484 428 1 484 428 P.7 Zobowiązania z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych 3 857 043 3 857 043 P.8 Zobowiązania z tytułu podatku dochodowego 70 257 70 257 P.8.1 Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego dotycząca wartości niematerialnych i prawnych 66 228 66 228 Tab. 2 pkt 8 P.9 Rezerwy 442 456 440 364 P.10 Pozostałe zobowiązania 1 761 422 1 760 608 ZOBOWIĄZANIA RAZEM 143 579 296 143 638 631 Kapitał własny P.11 Kapitał zakładowy 262 470 262 470 Tab. 2 pkt 1 P.12 Pozostałe kapitały 20 990 344 20 984 989 P.12.1 Premia emisyjna 9 137 221 9 137 221 Tab. 2 pkt 1 P.12.2 Pozostałe kapitały rezerwowe 9 373 298 9 367 943 Tab. 2 pkt 3 P.12.3 Fundusze ogólne ryzyka bankowego 1 937 850 1 937 850 Tab. 2 pkt 3a P.12.4 Inne skumulowane całkowite dochody 541 975 541 975 Tab. 2 pkt 3 P.12.4.1 Wycena instrumentów finansowych zabezpieczających 112 283 112 283 Tab. 2 pkt 11 P.12.4.2 Niezrealizowany zysk dotyczący wyceny portfela papierów wartościowych dostępnych do sprzedaży P.12.4.3 Niezrealizowana strata dotycząca wyceny portfela papierów wartościowych dostępnych do sprzedaży 525 676 525 676 Tab. 2 pkt 26a -16 397-16 397 Tab. 2 pkt 26a P.12.4.4 Przeszacowanie zobowiązań z tytułu określonych świadczeń pracowniczych -80 756-80 756 P.12.4.5 Różnice kursowe z przeliczenia jednostek działających za granicą 1 169 1 169 P.13 Zysk z lat ubiegłych i roku bieżącego 2 764 875 2 786 056 P.13.1 Zyski zatrzymane w poprzednich latach 50 161 69 569 Tab. 2 pkt 2 P.13.2 Zysk roku bieżącego 2 714 714 2 716 487 P.14 Udziały niedające kontroli 28 043 28 043 KAPITAŁ WŁASNY RAZEM 24 045 732 24 061 558 PASYWA RAZEM 167 625 028 167 700 189 4
Dodatkowo w tabeli nr 1 zaprezentowane zostały referencje pomiędzy pozycjami bilansu w zbadanym sprawozdaniu finansowym oraz pozycjami kapitału podstawowego Tier I, pozycjami kapitału dodatkowego Tier I, pozycjami kapitału Tier II, jak również stosowanymi filtrami i odliczeniami w odniesieniu do funduszy własnych Banku. Tabela nr 2, zgodnie z wymogiem Rozporządzenia Wykonawczego 1423/2013, przedstawia informacje o elementach składowych funduszy własnych wykorzystanych do obliczenia łącznego współczynnika kapitałowego na dzień 31 grudnia 2014 roku. Biorąc pod uwagę czytelność i wartość użytkową dokumentu dla odbiorców, zakres ujawnień w Tabeli nr 2 ograniczono do pozycji niezerowych, jednocześnie zachowując numerację pozycji zgodną z wzorem zaprezentowanym w Załączniku VI Rozporządzenia 1423/2013. Tabela 2. Fundusze własne wykorzystane do obliczenia łącznego współczynnika kapitałowego w ujęciu skonsolidowanym (w tys. zł). KWOTA W DNIU UJAWNIENIA KWOTY UJĘTE PRZED PRZYJĘCIEM CRR LUB KWOTA REZYDUALNA OKREŚLONA W CRR REFERENCJA KAPITAŁ PODSTAWOWY TIER I: INSTRUMENTY I KAPITAŁY REZERWOWE 1 Instrumenty kapitałowe i związane z nim ażio emisyjne 9 399 691 - Tab. 1 pkt P.11 i pkt P.12.1 2 Zyski zatrzymane 69 569 - Tab. 1 pkt P.13.1 3 Skumulowane inne całkowite dochody (i pozostałe kapitały rezerwowe) 9 909 918 - Tab. 1 pkt P.12.2 i pkt P.12.4 3a Fundusze ogólne ryzyka bankowego 1 937 850 - Tab. 1 pkt P.12.3 6 Kapitał podstawowy Tier I przed korektami regulacyjnymi 21 317 028 - KAPITAŁ PODSTAWOWY TIER I: KOREKTY REGULACYJNE 7 Dodatkowe korekty wartości (kwota ujemna) -34 972-8 Wartości niematerialne i prawne (po odliczeniu powiązanej rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego) (kwota ujemna) -560 804 - Tab. 1 pkt A.13 i P.8.1 10 Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego oparte na przyszłej rentowności z wyłączeniem aktywów wynikających z różnic przejściowych (po odliczeniu powiązanej rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego w przypadku spełnienia warunków określonych w art. 38 ust. 3) (kwota ujemna) -22 856 - Tab. 1 pkt A.16.1 11 Kapitały rezerwowe odzwierciedlające wartość godziwą związane z zyskami lub stratami z tytułu instrumentów zabezpieczających -112 283 - Tab. 1 pkt P.12.4.1 26a Korekty regulacyjne dotyczące niezrealizowanych zysków i strat zgodnie z art. 467 i 468: -522 397 - w tym: 80% filtr dla niezrealizowanej straty na instrumentach dłużnych dostępnych do sprzedaży 1 772 - Tab. 1 pkt P.12.4.3 w tym: 80% filtr dla niezrealizowanej straty na instrumentach kapitałowych dostępnych do sprzedaży 1 507 - Tab. 1 pkt P.12.4.3 w tym: 100% filtr dla niezrealizowanego zysku na instrumentach dłużnych dostępnych do sprzedaży -521 054 - Tab. 1 pkt P.12.4.2 w tym: 100% filtr dla niezrealizowanego zysku na instrumentach kapitałowych dostępnych do sprzedaży -4 622 - Tab. 1 pkt P.12.4.2 28 Całkowite korekty regulacyjne w kapitale podstawowym Tier I -1 253 312-29 Kapitał podstawowy Tier I 20 063 716 - KAPITAŁ DODATKOWY TIER I: INSTRUMENTY 36 Kapitał dodatkowy Tier I przed korektami regulacyjnymi - - KAPITAŁ DODATKOWY TIER I: KOREKTY REGULACYJNE 43 Całkowite korekty regulacyjne w kapitale dodatkowym Tier I - - 44 Kapitał dodatkowy Tier I - - 45 Kapitał Tier I (kapitał Tier I = kapitał podstawowy Tier I + kapitał dodatkowy Tier I) 20 063 716 - KAPITAŁ TIER II: INSTRUMENTY I REZERWY 51 Kapitał Tier II przed korektami regulacyjnymi - - KAPITAŁ TIER II: KOREKTY REGULACYJNE 57 Całkowite korekty regulacyjne w kapitale Tier II - - 58 Kapitał Tier II - - 59 Łączny kapitał (łączny kapitał = kapitał Tier I + kapitał Tier II) 20 063 716-60 Aktywa ważone ryzykiem razem 115 976 939-5
WSPÓŁCZYNNIKI I BUFORY KAPITAŁOWE Kapitał podstawowy Tier I (wyrażony jako odsetek łącznej kwoty 61 ekspozycji na ryzyko) Kapitał Tier I (wyrażony jako odsetek łącznej kwoty ekspozycji na 62 ryzyko) Łączny kapitał (wyrażony jako odsetek łącznej kwoty ekspozycji na 63 ryzyko) PUŁAPY STOSOWANE DO UWZGLĘDNIANIA REZERW W KAPITALE TIER II Bezpośrednie i pośrednie udziały kapitałowe podmiotów sektora finansowego, jeżeli instytucja nie dokonała znacznej inwestycji w te 72 podmioty (kwota poniżej progu 10 % oraz po odliczeniu kwalifikowalnych pozycji krótkich) Posiadane przez Instytucję bezpośrednie i pośrednie udziały kapitałowe w instrumentach w kapitale podstawowym Tier I 73 podmiotów sektora finansowego, jeżeli Instytucja dokonała znacznej inwestycji w te podmioty (kwota poniżej progu 10 % oraz po odliczeniu kwalifikowalnych pozycji krótkich) Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego wynikające z różnic przejściowych (kwota poniżej progu 10 %, po odliczeniu 75 powiązanej rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego w przypadku spełnienia warunków określonych w art. 38 ust. 3) KWOTA W DNIU UJAWNIENIA KWOTY UJĘTE PRZED PRZYJĘCIEM CRR LUB KWOTA REZYDUALNA OKREŚLONA W CRR 17,30-17,30-17,30-4 163-184 327 - REFERENCJA Tab. 1 pkt A.9, pkt A.11 i pkt A.12 Tab. 1 pkt A.9, pkt A.11 i pkt A.12 918 038 - Tab. 1 pkt A.16 Szczegółowy opis głównych cech instrumentów kapitałowych, które składają się na fundusze własne Banku w podziale na kapitał podstawowy Tier I, kapitał dodatkowy Tier I oraz kapitał Tier II zaprezentowano w Tabeli 3. 6
Tabela 3. Główne cechy instrumentów kapitałowych. SERIA A SERIA B SERIA C 1 Emitent Bank Pekao SA Bank Pekao SA Bank Pekao SA 2 Unikatowy identyfikator (np. CUSIP, ISIN lub identyfikator Bloomberg dla ofert na rynku niepublicznym) ISIN: PLPEKAO00016 ISIN: PLPEKAO00016 ISIN: PLPEKAO00016 3 Prawo lub prawa właściwe, którym podlega instrument Prawo polskie Prawo polskie Prawo polskie Ujmowanie w kapitale regulacyjnym 4 Zasady przejściowe określone w rozporządzeniu CRR Tier I Tier I Tier I 5 Zasady określone w rozporządzeniu CRR obowiązujące po okresie przejściowym Tier I Tier I Tier I 6 Kwalifikowalne na poziomie jednostkowym lub (sub-skonsolidowanym/ na Jednostkowy / Jednostkowy / Jednostkowy / poziomie jednostkowym oraz sub-skonsolidowanym) Skonsolidowany Skonsolidowany Skonsolidowany 7 Rodzaj instrumentu (rodzaje określone zgodnie z systemem prawnym) Akcje zwykłe, Akcje zwykłe, Akcje zwykłe, Art. 50 CRR Art. 50 CRR Art. 50 CRR 8 Kwota uznana w kapitale regulacyjnym (waluta w min, według stanu na ostatni dzień sprawozdawczy) 137 650 000 PLN 7 690 000 PLN 10 630 632 PLN 9 Wartość nominalna instrumentu 1,00 PLN 1,00 PLN 1,00 PLN 9a Cena emisyjna 1,00 PLN 45,00 PLN 49,00 PLN 9b Cena wykupu 10 Klasyfikacja księgowa Kapitał zakładowy Kapitał zakładowy Kapitał zakładowy 11 Pierwotna data emisji 21.12.1997 r. 6.10.1998 r. 12.12.2000 12 Wieczyste czy terminowe Wieczyste Wieczyste Wieczyste 13 Pierwotny termin zapadalności Bez określonego Bez określonego Bez określonego 14 Opcja wykupu na żądanie emitenta podlegająca wcześniejszemu zatwierdzeniu przez organy nadzoru 15 Termin wykupu opcjonalnego, termin wykupu warunkowego oraz kwota wykupu 16 Kolejne terminy wykupu, jeśli dotyczy Kupony / dywidendy 17 Stała lub zmienna dywidenda / stały lub zmienny kupon Zmienna dywidenda Zmienna dywidenda Zmienna dywidenda 18 Kupon odsetkowy oraz dowolny powiązany wskaźnik 19 Istnienie zapisanych praw do niewypłacania dywidendy Nie Nie Nie 20a W pełni uznaniowe, częściowo uznaniowe czy obowiązkowe (po względem terminu) 20b W pełni uznaniowe, częściowo uznaniowe czy obowiązkowe (po względem kwoty) 21 Istnienie opcji z oprocentowaniem rosnącym lub innej zachęty do wykupu Nie Nie Nie 22 Niekumulowane czy skumulowane Niekumulowane Niekumulowane Niekumulowane 23 Zamienne lub niezamienne Niezamienne Niezamienne Niezamienne 24 Jeśli zamienne, zdarzenie lub zdarzenia wywołujące wymianę 25 Jeśli zamienne, w pełni czy częściowo 26 Jeśli zamienne, wskaźnik konwersji 27 Jeśli zamienne, zmiana obowiązkowa czy opcjonalna 28 Jeżeli zamienne, należy określić rodzaj instrumentu, na który można dokonać zamiany 29 Jeżeli zamienne, należy określić emitenta instrumentu, na który dokonuje się zamiany 30 Odpisy obniżające wartość Nie Nie Nie 31 W przypadku odpisu obniżającego wartość, zdarzenie lub zdarzenia wywołujące odpis obniżający wartość 32 W przypadku odpisu obniżającego wartość, w pełni czy częściowo 33 W przypadku odpisu obniżającego wartość, trwale czy tymczasowo 34 W przypadku tymczasowego odpisu obniżającego wartość, opis mechanizmu odpisu obniżającego wartość 35 Pozycja w hierarchii podporządkowania w przypadku likwidacji (należy określić rodzaj instrumentu bezpośrednio uprzywilejowanego, w odniesieniu do danego 36 Niezgodne cechy przejściowe Nie Nie Nie 37 Jeśli tak, należy określić niezgodne cechy 7
SERIA D SERIA E SERIA F 1 Emitent Bank Pekao SA Bank Pekao SA Bank Pekao SA 2 Unikatowy identyfikator (np. CUSIP, ISIN lub identyfikator Bloomberg dla ofert na rynku niepublicznym) ISIN: PLPEKAO00016 ISIN: PLPEKAO00016 ISIN: PLPEKAO00016 3 Prawo lub prawa właściwe, którym podlega instrument Prawo brytyjskie/ amerykańskie Prawo polskie Prawo polskie Ujmowanie w kapitale regulacyjnym 4 Zasady przejściowe określone w rozporządzeniu CRR Tier I Tier I Tier I 5 Zasady określone w rozporządzeniu CRR obowiązujące po okresie przejściowym Tier I Tier I Tier I 6 Kwalifikowalne na poziomie jednostkowym lub (sub-skonsolidowanym/ na Jednostkowy / Jednostkowy / Jednostkowy / poziomie jednostkowym oraz sub-skonsolidowanym) Skonsolidowany Skonsolidowany Skonsolidowany 7 Rodzaj instrumentu (rodzaje określone zgodnie z systemem prawnym) Akcje zwykłe, Akcje zwykłe, Akcje zwykłe, Art. 50 CRR Art. 50 CRR Art. 50 CRR 8 Kwota uznana w kapitale regulacyjnym (waluta w min, według stanu na ostatni dzień sprawozdawczy) 9 777 571 PLN 373 644 PLN 621 411 PLN 9 Wartość nominalna instrumentu 1,00 PLN 1,00 PLN 1,00 PLN 9a Cena emisyjna 49,00 PLN 55,00 PLN 108,37 PLN 9b Cena wykupu 10 Klasyfikacja księgowa Kapitał zakładowy Kapitał zakładowy Kapitał zakładowy 11 Pierwotna data emisji 12.12.2000 29.08.2003 9.03.2006-14.05.2007 12 Wieczyste czy terminowe Wieczyste Wieczyste Wieczyste 13 Pierwotny termin zapadalności Bez określonego Bez określonego Bez określonego 14 Opcja wykupu na żądanie emitenta podlegająca wcześniejszemu zatwierdzeniu przez organy nadzoru 15 Termin wykupu opcjonalnego, termin wykupu warunkowego oraz kwota wykupu 16 Kolejne terminy wykupu, jeśli dotyczy Kupony / dywidendy 17 Stała lub zmienna dywidenda / stały lub zmienny kupon Zmienna dywidenda Zmienna dywidenda Zmienna dywidenda 18 Kupon odsetkowy oraz dowolny powiązany wskaźnik 19 Istnienie zapisanych praw do niewypłacania dywidendy Nie Nie Nie 20a W pełni uznaniowe, częściowo uznaniowe czy obowiązkowe (po względem terminu) 20b W pełni uznaniowe, częściowo uznaniowe czy obowiązkowe (po względem kwoty) 21 Istnienie opcji z oprocentowaniem rosnącym lub innej zachęty do wykupu Nie Nie Nie 22 Niekumulowane czy skumulowane Niekumulowane Niekumulowane Niekumulowane 23 Zamienne lub niezamienne Niezamienne Niezamienne Niezamienne 24 Jeśli zamienne, zdarzenie lub zdarzenia wywołujące wymianę 25 Jeśli zamienne, w pełni czy częściowo 26 Jeśli zamienne, wskaźnik konwersji 27 Jeśli zamienne, zmiana obowiązkowa czy opcjonalna 28 Jeżeli zamienne, należy określić rodzaj instrumentu, na który można dokonać zamiany 29 Jeżeli zamienne, należy określić emitenta instrumentu, na który dokonuje się zamiany 30 Odpisy obniżające wartość Nie Nie Nie 31 W przypadku odpisu obniżającego wartość, zdarzenie lub zdarzenia wywołujące odpis obniżający wartość 32 W przypadku odpisu obniżającego wartość, w pełni czy częściowo 33 W przypadku odpisu obniżającego wartość, trwale czy tymczasowo 34 W przypadku tymczasowego odpisu obniżającego wartość, opis mechanizmu odpisu obniżającego wartość 35 Pozycja w hierarchii podporządkowania w przypadku likwidacji (należy określić rodzaj instrumentu bezpośrednio uprzywilejowanego, w odniesieniu do danego 36 Niezgodne cechy przejściowe Nie Nie Nie 37 Jeśli tak, należy określić niezgodne cechy 8
SERIA G SERIA H SERIA I 1 Emitent Bank Pekao SA Bank Pekao SA Bank Pekao SA 2 Unikatowy identyfikator (np. CUSIP, ISIN lub identyfikator Bloomberg dla ofert na rynku niepublicznym) ISIN: PLPEKAO00016 ISIN: PLPEKAO00016 ISIN: PLPEKAO00016 3 Prawo lub prawa właściwe, którym podlega instrument Prawo polskie Prawo polskie Prawo polskie Ujmowanie w kapitale regulacyjnym 4 Zasady przejściowe określone w rozporządzeniu CRR Tier I Tier I Tier I 5 Zasady określone w rozporządzeniu CRR obowiązujące po okresie przejściowym Tier I Tier I Tier I 6 Kwalifikowalne na poziomie jednostkowym lub (sub-skonsolidowanym/ na Jednostkowy / Jednostkowy / Jednostkowy / poziomie jednostkowym oraz sub-skonsolidowanym) Skonsolidowany Skonsolidowany Skonsolidowany 7 Rodzaj instrumentu (rodzaje określone zgodnie z systemem prawnym) Akcje zwykłe, Art. 50 Akcje zwykłe, Art. 50 Akcje zwykłe, Art. 50 CRR CRR CRR 8 Kwota uznana w kapitale regulacyjnym (waluta w min, według stanu na ostatni dzień sprawozdawczy) 603 377 PLN 359 840 PLN 94 763 559 PLN 9 Wartość nominalna instrumentu 1,00 PLN 1,00 PLN 1,00 PLN 9a Cena emisyjna 123,06 PLN 66,00 PLN 256,69 PLN 9b Cena wykupu 10 Klasyfikacja księgowa Kapitał zakładowy Kapitał zakładowy Kapitał zakładowy 11 Pierwotna data emisji 6.02.2008-24.01.2013 12.08.2004 29.07.2007 12 Wieczyste czy terminowe Wieczyste Wieczyste Wieczyste 13 Pierwotny termin zapadalności Bez określonego Bez określonego Bez określonego 14 Opcja wykupu na żądanie emitenta podlegająca wcześniejszemu zatwierdzeniu przez organy nadzoru 15 Termin wykupu opcjonalnego, termin wykupu warunkowego oraz kwota wykupu 16 Kolejne terminy wykupu, jeśli dotyczy Kupony / dywidendy 17 Stała lub zmienna dywidenda / stały lub zmienny kupon Zmienna dywidenda Zmienna dywidenda Zmienna dywidenda 18 Kupon odsetkowy oraz dowolny powiązany wskaźnik 19 Istnienie zapisanych praw do niewypłacania dywidendy Nie Nie Nie 20a W pełni uznaniowe, częściowo uznaniowe czy obowiązkowe (po względem terminu) 20b W pełni uznaniowe, częściowo uznaniowe czy obowiązkowe (po względem kwoty) 21 Istnienie opcji z oprocentowaniem rosnącym lub innej zachęty do wykupu Nie Nie Nie 22 Niekumulowane czy skumulowane Niekumulowane Niekumulowane Niekumulowane 23 Zamienne lub niezamienne Niezamienne Niezamienne Niezamienne 24 Jeśli zamienne, zdarzenie lub zdarzenia wywołujące wymianę 25 Jeśli zamienne, w pełni czy częściowo 26 Jeśli zamienne, wskaźnik konwersji 27 Jeśli zamienne, zmiana obowiązkowa czy opcjonalna 28 Jeżeli zamienne, należy określić rodzaj instrumentu, na który można dokonać zamiany 29 Jeżeli zamienne, należy określić emitenta instrumentu, na który dokonuje się zamiany 30 Odpisy obniżające wartość Nie Nie Nie 31 W przypadku odpisu obniżającego wartość, zdarzenie lub zdarzenia wywołujące odpis obniżający wartość 32 W przypadku odpisu obniżającego wartość, w pełni czy częściowo 33 W przypadku odpisu obniżającego wartość, trwale czy tymczasowo 34 W przypadku tymczasowego odpisu obniżającego wartość, opis mechanizmu odpisu obniżającego wartość 35 Pozycja w hierarchii podporządkowania w przypadku likwidacji (należy określić rodzaj instrumentu bezpośrednio uprzywilejowanego, w odniesieniu do danego 36 Niezgodne cechy przejściowe Nie Nie Nie 37 Jeśli tak, należy określić niezgodne cechy W kolejnych podrozdziałach omówiono główne pozycje w kapitale podstawowym Tier I, w kapitale dodatkowym Tier I oraz w kapitale Tier II. 9
1.1. Kapitał podstawowy Tier I Instrumenty kapitałowe w kapitale podstawowym Tier I w kwocie 9 399 691 tys. zł dotyczą jedynie kapitału zakładowego Banku, jako podmiotu dominującego i jego wartość wykazana jest zgodnie ze statutem oraz wpisem do rejestru przedsiębiorców według wartości nominalnej. Liczba akcji razem wynosi 262 470 034, wszystkie akcje są akcjami zwykłymi na okaziciela w całości opłacone, o wartości nominalnej jednej akcji wynoszącej 1 zł. Ażio emisyjne związane z ww. instrumentami kapitałowymi powstałe przy emisji akcji powyżej ich wartości nominalne wynosi 9 137 221 tys. zł. Zyski zatrzymane rozumiane jako zyski zatrzymane z poprzednich lat powiększone o uznane zyski z bieżącego okresu lub zyski roczne zgodnie międzynarodowymi standardami rachunkowości wynoszą 69 569 tys. zł. Zysk netto bieżącego okresu sprawozdawczego zweryfikowany przez biegłego rewidenta odpowiedzialnego za badanie sprawozdania finansowego Banku, pomniejszony o wszelkie możliwe do przewidzenia obciążenia i dywidendy, może być ujęty w kapitale podstawowym Tier I po uzyskaniu zezwolenia od Komisji Nadzoru Finansowego. Na dzień 31 grudnia 2014 roku w tej pozycji nie została uwzględniona żadna część zysku Banku za 2014 rok. Skumulowane inne całkowite dochody, definiowane zgodnie z MSR, w kwocie 541 975 tys. zł prezentowane są po odliczeniu wszelkich obciążeń podatkowych dających się przewidzieć w chwili wyliczania tej kwoty, a przed zastosowaniem filtrów ostrożnościowych. Kapitały rezerwowe definiowane są jako kapitały w rozumieniu mających zastosowanie standardów rachunkowości, których ujawnienie jest wymagane zgodnie z tymi standardami rachunkowości, z wyjątkiem wszelkich kwot już uwzględnionych w ramach skumulowanych innych całkowitych dochodów lub zysków zatrzymanych. Prezentowane są po odliczeniu wszelkich obciążeń podatkowych dających się przewidzieć w chwili wyliczania tej kwoty i wynoszą 9 367 943 tys. zł. Fundusz ogólnego ryzyka bankowego w kwocie 1 937 850 tys. zł jest tworzony z zysku po opodatkowaniu zgodnie z Ustawą Prawo Bankowe z dnia 29 sierpnia 1997 roku z późn. zm. 1.2. Kapitał podstawowy Tier I korekty regulacyjne Wartości niematerialne i prawne (po odliczeniu powiązanej rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego), które wynoszą 560 804 tys. zł, pomniejszają kapitał podstawowy Tier I. Rezerwa odzwierciedlająca wartość godziwą związaną z zyskami lub stratami z tytułu instrumentów zabezpieczających przepływy pieniężne z tytułu instrumentów finansowych, które nie zostały wycenione według wartości godziwej, w tym przewidywanych przepływów pieniężnych w kwocie 112 283 tys. zł nie są włączane do żadnego elementu funduszy własnych, zgodnie z art. 33 lit. a) Rozporządzenia (UE) nr 575/2013. Niezrealizowane straty na instrumentach wycenianych według wartości godziwej, zgodnie z art. 467 Rozporządzenia (UE) nr 575/2013, pomniejszają w 80% kapitał podstawowy Tier I. Na dzień 31 grudnia 2014 roku filtr dla niezrealizowanej straty wynosi 3 279 tys. zł. Niezrealizowane zyski na instrumentach wycenianych według wartości godziwej, zgodnie z art. 468 Rozporządzenia (UE) nr 575/2013, są w 100% usuwane z pozycji kapitału podstawowego Tier I tj. w kwocie 525 676 tys. zł. Dodatkowe korekty wartości z tytułu ostrożnej wyceny tworzone są dla wszystkich aktywów wycenianych według wartości godziwej, zgodnie z art. 34 Rozporządzenia (UE) nr 575/2013 i wynoszą na dzień 31 grudnia 2014 roku 34 972 tys. zł. Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego opartego na przyszłej rentowności i niewynikającego z różnic przejściowych, które wynoszą 22 856 tys. zł, pomniejszają kapitał podstawowy Tier I, zgodnie z art. 38 Rozporządzenia (UE) nr 575/2013. 10
2. Ocena adekwatności kapitałowej na płaszczyźnie wymogów regulacyjnych Celem dokonania oceny adekwatności kapitałowej jest spełnienie wymogów zawartych w obowiązujących regulacjach zewnętrznych, które mają na celu zapewnienie, aby banki utrzymywały minimalny wymagany poziom kapitału wyliczony na ogólnych zasadach. Wyliczenia regulacyjnych wymogów kapitałowych na poziomie skonsolidowanym, na dzień 31 grudnia 2014 roku, dokonano w oparciu o postanowienia Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 roku w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, przy zastosowaniu następujących metod (poniżej w nawiasach podano odwołanie do fragmentów Rozporządzenia 575/2013): metoda standardowa na ryzyko kredytowe (Część III, Tytuł II, Rozdział 2), kompleksowa metoda ujmowania zabezpieczeń finansowych do ograniczania ryzyka kredytowego (Część III, Tytuł II, Rozdział 4) metoda standardowa na ryzyko szczególne pozycji oraz metoda terminów zapadalności na ryzyko ogólne pozycji (Część III, Tytuł IV, Rozdział 2), metoda standardowa na ryzyko walutowe (Część III, Tytuł IV, Rozdział 3), metoda uproszczona na ryzyko cen towarów (Część III, Tytuł IV, Rozdział 4), metoda standardowa na ryzyko korekty wyceny kredytowej instrumentów pochodnych (Część III, Tytuł VI), zaawansowana metoda pomiaru ryzyka operacyjnego (Część III, Tytuł III, Rozdział 4) dla Banku oraz metoda standardowa (Część III, Tytuł III, Rozdział 3) dla spółek zależnych Banku.. Wymogi kapitałowe z tytułu poszczególnych ryzyk na dzień 31 grudnia 2014 roku przedstawia tabela nr 4 oraz rysunek nr 1, natomiast wybrane szczegółowe informacje dotyczące ryzyka kredytowego i operacyjnego zostały podane w następnych paragrafach ujawnień. Tabela 4. Regulacyjne wymogi kapitałowe (w tys. zł). REGULACYJNE WYMOGI KAPITAŁOWE 31.12.2014 Ryzyko kredytowe oraz kontrahenta 8 188 383 w tym: z tytułu wkładu do funduszu kontrahenta centralnego na wypadek niewykonania zobowiązania 71 Ryzyko rynkowe: 192 563 Ryzyko walutowe 2 467 Ryzyko pozycji 190 096 Ryzyko cen towarów - Ryzyko rozliczenia, dostawy - Ryzyko korekty wyceny kredytowej 191 428 Przekroczenie limitu dużych ekspozycji - Ryzyko operacyjne 705 781 Całkowity wymóg kapitałowy 9 278 155 Łączny kapitał (kapitał Tier I + kapitał Tier II) 20 063 716 Współczynnik kapitału podstawowego Tier I (%) 17,30 Współczynnik kapitału Tier I (%) 17,30 Łączny współczynnik kapitałowy (%) 17,30 11
Rysunek 1. Regulacyjne wymogi kapitałowe. Ryzyko kredytowe oraz kontrahenta Ryzyko rynkowe Ryzyko operacyjne Ryzyko korekty wyceny kredytowej 8% 2% 2% 88% W dalszej części ujawnień szczegółowo opisano poszczególne ryzyka, których wysokości obliczono w celu wyliczenia wartości współczynników kapitałowych Grupy Pekao. 2.1. Ryzyko kredytowe oraz kontrahenta Na wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego oraz kontrahenta w kwocie 8 188 312 tys. zł, który stanowi 88% całkowitego wymogu kapitałowego Grupy Kapitałowej Banku Pekao S.A., składają się następujące pozycje: wymóg kapitałowy z tytułu ekspozycji bilansowych podlegających ryzyku kredytowemu w kwocie 7 290 963 tys. zł, wymóg kapitałowy z tytułu udzielonych pozabilansowych zobowiązań warunkowych oraz transakcji pozabilansowych podlegających ryzyku kredytowemu w kwocie 602 934 tys. zł, wymóg kapitałowy z tytułu transakcji finansowania papierów wartościowych w kwocie 696 tys. zł, wymóg kapitałowy z tytułu instrumentów pochodnych oraz transakcji z długim terminem rozliczenia w kwocie 293 719 tys. zł. W tabeli nr 5 przedstawiono strukturę całkowitej kwoty ekspozycji z tytułu ryzyka kredytowego oraz kontrahenta według klas ekspozycji (po rozliczeniu równoważących się transakcji i bez uwzględniania skutków ograniczenia ryzyka kredytowego) oraz średnią kwotę ekspozycji w danym okresie (ekspozycje bilansowe, ekspozycje z tytułu udzielonych pozabilansowych zobowiązań warunkowych oraz transakcji pozabilansowych, ekspozycje podlegające ryzyku kredytowemu kontrahenta) na dzień 31 grudnia 2014 roku. 12
Tabela 5. Całkowita kwota ekspozycji z tytułu ryzyka kredytowego oraz kontrahenta według klas ekspozycji (w tys. zł). KLASA EKSPOZYCJI CAŁKOWITA KWOTA EKSPOZYCJI ŚREDNIA KWOTA EKSPOZYCJI 1 Ekspozycje wobec rządów centralnych lub banków centralnych 29 528 802 29 784 113 2 Ekspozycje wobec samorządów regionalnych lub władz lokalnych 13 005 640 12 886 824 3 Ekspozycje wobec podmiotów sektora publicznego 493 636 416 646 4 Ekspozycje wobec wielostronnych banków rozwoju - - 5 Ekspozycje wobec organizacji międzynarodowych - - 6 Ekspozycje wobec instytucji 12 404 375 10 944 078 7 Ekspozycje wobec przedsiębiorstw 59 537 489 54 270 763 8 Ekspozycje detaliczne 25 590 710 25 361 366 9 Ekspozycje zabezpieczone hipotekami na nieruchomościach 45 634 914 43 979 926 10 Ekspozycje, których dotyczy niewykonanie zobowiązań 3 126 114 3 080 472 11 Ekspozycje związane ze szczególnie wysokim ryzykiem 732 336 677 527 12 Ekspozycje w postaci obligacji zabezpieczonych - - 13 Pozycje stanowiące pozycje sekurytyzacyjne - - 14 Ekspozycje wobec instytucji i przedsiębiorstw posiadających krótkoterminową ocenę kredytową - - 15 Ekspozycje w postaci jednostek uczestnictwa lub udziałów w przedsiębiorstwach zbiorowego inwestowania - - 16 Ekspozycje kapitałowe 408 376 276 204 17 Inne pozycje 7 873 432 6 928 598 Razem 198 335 824 188 606 517 W tabeli nr 6 przedstawiono strukturę wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego oraz kontrahenta według klas ekspozycji (ekspozycje bilansowe, ekspozycje z tytułu udzielonych pozabilansowych zobowiązań warunkowych oraz transakcji pozabilansowych, ekspozycje podlegające ryzyku kredytowemu kontrahenta) na dzień 31 grudnia 2014 roku. Tabela 6. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego oraz kontrahenta według klas ekspozycji (w tys. zł). KLASA EKSPOZYCJI WYMÓG KAPITAŁOWY 1 Ekspozycje wobec rządów centralnych lub banków centralnych 14 690 2 Ekspozycje wobec samorządów regionalnych lub władz lokalnych 197 661 3 Ekspozycje wobec podmiotów sektora publicznego 10 839 4 Ekspozycje wobec wielostronnych banków rozwoju - 5 Ekspozycje wobec organizacji międzynarodowych - 6 Ekspozycje wobec instytucji 371 389 7 Ekspozycje wobec przedsiębiorstw 3 078 561 8 Ekspozycje detaliczne 1 201 982 9 Ekspozycje zabezpieczone hipotekami na nieruchomościach 2 395 630 10 Ekspozycje, których dotyczy niewykonanie zobowiązań 315 224 11 Ekspozycje związane ze szczególnie wysokim ryzykiem 87 644 12 Ekspozycje w postaci obligacji zabezpieczonych - 13 Pozycje stanowiące pozycje sekurytyzacyjne - 14 Ekspozycje wobec instytucji i przedsiębiorstw posiadających krótkoterminową ocenę kredytową - 15 Ekspozycje w postaci jednostek uczestnictwa lub udziałów w przedsiębiorstwach zbiorowego inwestowania - 16 Ekspozycje kapitałowe 54 778 17 Inne pozycje 459 914 Razem 8 188 312 13
Na rysunku nr 2 zostały przedstawione klasy ekspozycji o największym udziale w całkowitym wymogu kapitałowym z tytułu ryzyka kredytowego oraz kontrahenta. Są to: ekspozycje wobec przedsiębiorstw, ekspozycje zabezpieczone hipotekami na nieruchomościach oraz ekspozycje detaliczne. Rysunek 2. Klasy ekspozycji o największym udziale w całkowitym wymogu z tytułu ryzyka kredytowego oraz kontrahenta. Ekspozycje wobec przedsiębiorstw Ekspozycje zabezpieczone hipotekami na nieruchomościach Ekspozycje detaliczne Pozostałe klasy ekspozycji 18% 38% 15% 29% W tabelach nr 7 13 zaprezentowano szczegółowe informacje na temat ekspozycji Banku na ryzyko kredytowe oraz kontrahenta, zgodnie z wymaganiami stawianymi przez art. 442 Rozporządzenie 575/2013. 14
Tabela 7. Rozkład geograficzny ekspozycji według krajów (w tys. zł). KLASA EKSPOZYCJI (*) (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11) (12) (13) (14) (15) (16) (17) RAZEM Polska 28 479 915 13 005 640 493 506 - - 3 840 813 57 784 459 25 581 410 45 613 607 2 866 954 700-364 570 7 646 457 185 678 031 Wielka Brytania - - 1 890 542 435 857 660 4 188 2 190 44 705 2 378 142 Niemcy 52-130 - - 2 105 462 150 058 814 4 511 1 563 62 966 2 325 556 Stany Zjednoczone 1 048 585-196 542 1 282 2 956 510 4 391 1 253 267 Włochy - - 1 000 556 171 381 987 1 286 77 38 101 1 212 388 Francja - - 953 553 4 447 115 1 053 313 39 922 999 403 Ukraina 1 321 456 216 249 376 731 636 - - 492 983 497 Holandia - - 550 731 279 047 560 381 6 3 760 834 485 Austria 246-732 373 39 190 86 574 11 3 353 775 833 Luksemburg - - 210 690 173 647 41-2 181 347 386 906 Pozostałe kraje 4-923 113 498 081 5 299 6 142 2 933 - - 43 806 28 938 1 508 316 Razem 29 528 802 13 005 640 493 636 - - 12 404 375 59 537 489 25 590 710 45 634 914 3 126 114 732 336-408 376 7 873 432 198 335 824 (*) Numeracja klas ekspozycji zgodna z tabelą nr 5. Tabela 8. Struktura ekspozycji według typu klienta (w tys. zł). KLASA EKSPOZYCJI (*) (1) (2) (3) (4) (5) (6) (7) (8) (9) (10) (11) (12) (13) (14) (15) (16) (17) RAZEM Banki centralne 12 879 911-12 879 911 Instytucje kredytowe - - 710 - - 12 387 086 964 713 178-42 781 1 721 081 14 865 800 Sektor instytucji rządowych i samorządowych Instytucje finansowe inne niż instytucje kredytowe, w tym: 16 648 891 13 005 640 422 806 - - 53 49-16 853 5 313 - - 320 1 103 30 101 028 - - 17 158 5 010 494 6 205 2 956 14 589 - - 215 766 8 608 5 275 776 SME 1 180 6 206 2 956 507-10 849 Przedsiębiorstwa niefinansowe 53 986 803 4 808 263 13 291 084 1 904 210 19 158-149 509 42 919 74 201 946 SME 372 160 3 791 653 1 900 677 296 311-6 360 801 Gospodarstwa domowe, w tym: - - 70 120 540 143 20 776 242 32 324 021 1 201 038 2 537 54 914 101 osoby fizyczne 117 661 18 386 452 31 193 645 1 024 303 2 362 50 724 423 SME 75 552 2 389 790 885 012 159 589-3 509 943 Inne aktywa - - 78-6 097 184 6 097 262 RAZEM 29 528 802 13 005 640 493 636 - - 12 404 375 59 537 489 25 590 710 45 634 914 3 126 114 732 336-408 376 7 873 432 198 335 824 (*) Numeracja klas ekspozycji zgodna z tabelą nr 5. 15
Tabela 9. Zestawienie rezydualnych terminów zapadalności dla poszczególnych kategorii ekspozycji (w tys. zł). KLASA EKSPOZYCJI (*) DO 1 MIESIĄCA OD 1 DO 3 MISIĘCY OD 3 MIESIĘCY DO 1 ROKU OD 1 DO 5 LAT POWYŻEJ 5 LAT RAZEM (1) 12 828 113-587 759 13 108 278 3 004 656 29 528 806 (2) 420 040 38 224 654 257 3 368 509 8 524 610 13 005 640 (3) 198 518 5 512 22 005 96 468 171 133 493 636 (4) (5) (6) 2 893 285 404 775 465 037 4 695 867 3 945 410 12 404 374 (7) 14 962 635 3 926 574 10 025 223 21 493 604 9 129 453 59 537 489 (8) 5 651 939 270 810 1 276 317 7 603 343 10 788 301 25 590 710 (9) 3 241 562 519 866 1 675 595 6 122 151 34 075 739 45 634 913 (10) 2 148 479 5 730 291 658 325 038 355 208 3 126 113 (11) - - 351 931 380 405-732 336 (12) (13) (14) (15) (16) 419 42 781 - - 365 176 408 376 (17) 3 622 482 3 198 28 388 4 186 033 33 330 7 873 431 Razem 45 967 472 5 217 470 15 378 170 61 379 696 70 393 016 198 335 824 (*) Numeracja klas ekspozycji zgodna z tabelą nr 5. Definicja ekspozycji przeterminowanych Grupa kwalifikuje ekspozycję jako przeterminowaną (past due) w przypadku, gdy kredytobiorca nie dokonał płatności dotyczącej kapitału i/lub odsetek w umownym terminie wymagalności. Grupa prezentuje całą ekspozycję jako przeterminowaną, bez względu na fakt, czy opóźnienie płatności dotyczy całej ekspozycji, czy tylko jej części (raty). Definicja ekspozycji z utratą wartości Z godnie z zasadami MSR 39, Grupa kwalifikuje ekspozycję jako ekspozycję z utratą wartości w przypadku, gdy ocena utraty wartości ekspozycji skutkuje utworzeniem odpisu aktualizującego z tytułu utraty wartości. Na każdy dzień bilansowy Grupa przeprowadza ocenę utraty wartości aktywów wycenianych w zamortyzowanym koszcie (zwanych ekspozycjami kredytowymi ), poprzez analizę obiektywnych przesłanek utraty wartości. W procesie oceny utraty wartości Grupa uwzględnia wszystkie ekspozycje kredytowe, niezależnie od poziomu ryzyka poszczególnych ekspozycji kredytowych lub grup ekspozycji kredytowych. Grupa dokonuje podziału ekspozycji kredytowych na ekspozycje indywidualnie znaczące i ekspozycje nieznaczące indywidulanie. Grupa w odniesieniu do ekspozycji ocenianych indywidualnie stosuje następujący katalog przesłanek utraty wartości: opóźnienie w spłacie równe lub większe niż 90 dni w odniesieniu do kapitału, odsetek lub prowizji kredytowych i większe niż 2 dni robocze w odniesieniu do ekspozycji kredytowych wobec banków lub w przypadku należności od banków z tytułu zakupionych papierów wartościowych z otrzymanym przyrzeczeniem odkupu, znaczące trudności finansowe dłużnika (w tym utrata pracy lub inne zdarzenie mogące wpłynąć na zdolność spłaty zadłużenia w przypadku osób fizycznych). Znaczące trudności finansowe podmiotu gospodarczego oznaczają sytuację ekonomiczno-finansową, która stanowi zagrożenie terminowej spłaty zobowiązań wobec Grupy, a zwłaszcza gdy ponoszone straty na działalności naruszają kapitały własne w 50%, z wyłączeniem projektów, które zakładają występowanie straty lub gdzie występuje zewnętrzne wsparcie finansowe (w formie np. dopłat do kapitału, udzielenia pożyczki, poręczenia/gwarancji przez podmiot powiązany lub inną osobę trzecią, konwersji pożyczki, emisji akcji lub obligacji), restrukturyzacja, jeżeli polega na przyznaniu ze względów ekonomicznych lub prawnych wynikających z trudności finansowych klienta udogodnienia, którego w innym przypadku Grupa by nie udzieliła. Udogodnienia, o których mowa w definicji, w konsekwencji prowadzą do uszczuplenia należności Grupy i w szczególności mogą polegać na: obniżeniu oprocentowania wierzytelności, zaniechaniu naliczania oprocentowania w określonym czasie od całości lub części wierzytelności, na umorzeniu części lub całości wierzytelności, w tym odsetek lub kapitału, 16
obniżenie przez uznaną i powszechnie akceptowaną zewnętrzną instytucję oceny wiarygodności kredytowej (agencję ratingową) ratingu klienta, ratingu kraju siedziby klienta, ratingu jakichkolwiek papierów dłużnych emitowanych przez klienta o co najmniej 4 klasy w skali włączając modyfikatory, w ciągu roku. Spadek ratingu kredytowego jednostki nie jest sam w sobie dowodem utraty wartości, jednakże może być potwierdzeniem utraty wartości, jeśli jest analizowany wraz z innymi dostępnymi informacjami, znaczące pogorszenie wyników analizy ratingowej lub scoringowej. Znaczące pogorszenie wyników analizy ratingowej oznacza spadek ratingu o 4 stopnie w skali i równoczesne przejście do grupy zagrożone w oparciu tylko o kryterium ratingu, z wyłączeniem sytuacji pogorszenia ratingu wynikających z sezonowości działalności i z wyłączeniem wpływu klasyfikacji do wewnętrznych klas ryzyka w systemie wspierającym proces monitorowania (Risk Management Tool RMT) na rating. Spadek ratingu kredytowego klienta nie jest sam w sobie dowodem utraty wartości, jednakże może być potwierdzeniem utraty wartości, jeśli jest analizowany wraz z innymi dostępnymi informacjami, Grupa złożyła wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego lub powzięła wiadomość o prowadzeniu egzekucji wobec dłużnika, ekspozycja kredytowa jest kwestionowana przez dłużnika np. poprzez wszczęcie postępowania sądowego, wierzytelność stała się wymagalna w całości w wyniku wypowiedzenia umowy kredytowej, został złożony wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika lub wniosek o wszczęcie postępowania naprawczego, zanik aktywnego rynku na daną bilansową ekspozycję kredytową ze względu na trudności finansowe. Przesłanka ta może dotyczyć np. ekspozycji w instrumenty finansowe notowane na giełdach, gdy z uwagi na znaczne pogorszenie sytuacji finansowej emitenta (ewentualne bankructwo), płynność obrotu tymi aktywami jest na tyle niska, że wiarygodne ustalenie ceny aktywów nie jest możliwe, został ustanowiony zarząd komisaryczny lub dłużnik zawiesił działalność, nieznane miejsce pobytu i nieujawniony majątek dłużnika. Grupa w odniesieniu do ekspozycji ocenianych grupowo stosuje następujący katalog przesłanek utraty wartości: przeterminowanie ekspozycji kredytowej klienta na datę bilansową w odniesieniu do kapitału, odsetek lub prowizji kredytowych równe lub większe niż 90 dni, znaczące trudności finansowe dłużnika detalicznego, w tym utrata pracy lub inne zdarzenie mogące wpłynąć na zdolność spłaty zadłużenia, nieznane miejsce pobytu i nieujawniony majątek dłużnika detalicznego oraz osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Grupa, w przypadku identyfikacji przesłanki lub przesłanek utraty wartości dla co najmniej jednej ekspozycji wobec danego kredytobiorcy, poddaje ocenie utraty wartości wszystkie ekspozycje kredytowe wobec tego kredytobiorcy. Opis strategii określenia korekt z tytułu szczególnego i ogólnego ryzyka kredytowego Grupa ustalając wartość ekspozycji stosuje następujące korekty z tytułu szczególnego ryzyka kredytowego: korekty dotyczące odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości ekspozycji indywidualnie znaczących, korekty dotyczące odpisów aktualizujących z tytułu utraty wartości ekspozycji indywidualnie nieznaczących, wyznaczonych w ramach oceny grupowej, korekty dotyczące odpisów na straty poniesione w wyniku zaistniałych, ale jeszcze niezaraportowanych zdarzeń (zwanych odpisami IBNR ), dla ekspozycji bez rozpoznanej utraty wartości. Zgodnie z art. 1 Rozporządzenia Delegowanego Komisji (UE) nr 183/2014 z dnia 20 grudnia 2013 r. (uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących określenia sposobu obliczania korekt z tytułu szczególnego i ogólnego ryzyka kredytowego), przy ustalaniu wartości ekspozycji Bank uwzględnia tylko te kwoty korekt z tytułu ogólnego i szczególnego ryzyka kredytowego, o które został obniżony kapitał podstawowy Tier I Banku, w celu odzwierciedlenia strat związanych wyłącznie z ryzykiem kredytowym zgodnie z mającymi zastosowanie standardami rachunkowości i uznanych jako takie w rachunku zysków i strat niezależnie od tego, czy wynikają one z utraty wartości, korekt wartości czy rezerw na pozycje pozabilansowe. Dla wszystkich ekspozycji kredytowych, które utraciły wartość Grupa wyznacza wartość odpisu aktualizującego jako różnicę pomiędzy wartością bilansową ekspozycji kredytowej a wartością bieżącą oszacowanych przyszłych przepływów pieniężnych, zdyskontowanych z zastosowaniem efektywnej stopy procentowej z momentu rozpoznania utraty wartości. Wartość bilansowa ekspozycji kredytowej obniżana jest poprzez zastosowanie konta odpisu aktualizującego. 17
Dla wszystkich ekspozycji indywidualnie znaczących, które na datę bilansową utraciły wartość Grupa wyznacza wartość odpisu aktualizującego (straty z tytułu utraty wartości) w ramach oceny indywidualnej. Ocena indywidualna przeprowadzana jest przez pracowników Grupy i polega na indywidualnej weryfikacji wystąpienia utraty wartości ekspozycji kredytowych oraz prognozie przyszłych przepływów pieniężnych wynikających z przejęcia zabezpieczeń, pomniejszonych o koszty przejęcia i sprzedaży lub z innych źródeł spłat. Grupa przeprowadza regularne przeglądy mające na celu porównanie oszacowanych przyszłych przepływów pieniężnych i wykorzystanych do wyznaczenia indywidualnych odpisów aktualizujących z rzeczywistymi zrealizowanymi przepływami pieniężnymi. Dla wszystkich ekspozycji nieznaczących indywidualnie, które na datę bilansową utraciły wartość Grupa wyznacza wartość odpisu aktualizującego (straty z tytułu utraty wartości) w ramach oceny grupowej. Każda ekspozycja oceniana grupowo przypisywana jest do jednej z grup o podobnej charakterystyce ryzyka na podstawie rodzaju kredytobiorcy, rodzaju produktu kredytowego, okresu opóźnienia w spłacie lub innych istotnych czynników wpływających na zdolność dłużnika do spłaty całości zobowiązania zgodnie z warunkami umowy. Przyszłe przepływy pieniężne szacowane są na podstawie danych historycznych o przepływach pieniężnych i ponoszonych stratach dla ekspozycji o podobnych charakterystykach ryzyka kredytowego do charakterystyki ekspozycji, które znajdują się w poszczególnych grupach. Wykorzystywane dane historyczne w przypadkach, dla których jest to konieczne, są odpowiednio korygowane na podstawie najaktualniejszych danych w celu wyeliminowania czynników wpływających w przeszłości na dane historyczne i niewystępujących obecnie. Dla wszystkich ekspozycji kredytowych, dla których Grupa nie zidentyfikowała utraty wartości tworzony jest odpis na straty poniesione w wyniku zaistniałych ale jeszcze niezaraportowanych zdarzeń (zwany odpisem IBNR ). W ramach oceny IBNR Grupa szacuje stratę wynikającą ze zdarzeń, które na datę bilansową nie zostały jeszcze zaraportowane i nie zidentyfikowano przesłanek utraty wartości, ale zdarzenia miały miejsce przed datą bilansową i strata została poniesiona. Podczas szacunku odpisu IBNR zakłada się, że istnieje kilkumiesięczny okres od daty zaistnienia obiektywnej przesłanki utraty wartości do daty jej zaraportowania, zwany okresem identyfikacji straty (LIP). Wartości parametru LIP Grupa szacuje na podstawie analiz statystycznych wykorzystujących dane historyczne. Grupa stosuje różne okresy identyfikacji straty dla różnych grup ekspozycji kredytowych biorąc pod uwagę w szczególności segment klienta, rodzaj produktu i sposób zabezpieczenia ekspozycji. Aktualizacja wartości parametrów LIP dokonywana jest przynajmniej raz na rok. Wartość odpisu IBNR wyznaczana jest jako iloczyn prawdopodobieństwa niewykonana zobowiązania w okresie identyfikacji straty (PD_LIP) i straty z tytułu utraty wartości, szacowanej analogicznie jak odpis grupowy dla wartości ekspozycji na moment niewykonania zobowiązania (EAD). Grupa szacuje wartości parametru EAD na podstawie danych historycznych. Grupa szacuje wartości parametru PD_LIP wykorzystując wartości PD wyznaczone przez modele bazylejskie i wykonując odpowiednią transformację uwzględniającą skrócenie okresu identyfikacji straty do przyjętych długości LIP i korektę Point-in- Time. W ramach transformacji Grupa przeprowadza raz na miesiąc kalibrację wartości parametru PD do najbardziej aktualnych zrealizowanych wartości PD_LIP. Tak oszacowane wartości PD_LIP jak najlepiej odzwierciedlają aktualne warunki ekonomiczne a model stosowany do ich wyznaczania jest typu Point-In-Time. Grupa, ze względu na stosowanie Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej, nie stosuje korekt z tytułu ogólnego ryzyka kredytowego. Tabela 10. Ekspozycje o utraconej wartości i ekspozycje przeterminowane według typu klienta (w tys. zł). TYP KLIENTA EKSPOZYCJE BRUTTO O UTRACONEJ WARTOŚCI EKSPOZYCJE BRUTTO PRZETERMINOWANE KOREKTA Z TYTUŁU SZCZEGÓLNEGO RYZYKA KREDYTOWEGO W TYM: DLA EKSPOZYCJI O UTRACONEJ WARTOŚCI Banki centralne - Instytucje kredytowe 6 826 6 826 17 976 5 862 Sektor instytucji rządowych i samorządowych - 6 520 32 113 0 Instytucje finansowe inne niż instytucje kredytowe 31 153 26 271 44 524 24 051 Przedsiębiorstwa niefinansowe 5 265 820 5 073 855 2 542 937 2 184 405 Gospodarstwa domowe 2 625 298 4 134 412 2 226 623 1 870 803 Razem 7 929 097 9 247 884 4 864 173 4 085 121 18
Tabela 11. Rozkład geograficzny ekspozycji o utraconej wartości i ekspozycji przeterminowanych według krajów (w tys. zł). KRAJ EKSPOZYCJE BRUTTO O UTRACONEJ WARTOŚCI EKSPOZYCJE BRUTTO PRZETERMINOWANE KOREKTA Z TYTUŁU SZCZEGÓLNEGO RYZYKA KREDYTOWEGO W TYM: DLA EKSPOZYCJI O UTRACONEJ WARTOŚCI Polska 7 557 405 8 874 107 4 734 639 3 967 994 Ukraina 265 067 265 070 15 811 15 691 Niemcy 54 235 54 332 52 908 52 672 Luksemburg 27 873 27 873 35 811 27 121 Francja 11 380 11 400 11 081 11 068 Stany Zjednoczone 3 635 3 634 3 166 3 134 Indonezja 3 507 3 507 3 012 3 012 Rosja 3 326 3 326 2 851 2 851 Chiny 1 374 1 968 1 047 174 Pozostałe kraje 1 295 2 667 3 847 1 404 Razem 7 929 097 9 247 884 4 864 173 4 085 121 Tabela 12. Uzgodnienie zmian stanu korekt dla ekspozycji o utraconej wartości (w tys. zł). (*) STAN NA 31.12.2013 SPISANIE Z BILANSU ZMNIEJSZENIA INNE KOREKTY STAN NA 31.12.2014 (*) ZMIANA W OKRESIE Ekspozycje bilansowe 4 755 081-192 547-485 125 4 077 409-677 672 Ekspozycje pozabilansowe 56 203 - -48 491 7 712-48 491 Razem 4 811 284-192 547-533 616 4 085 121-726 163 (*) Przy ustalaniu wartości ekspozycji Bank uwzględnia tylko te kwoty korekt z tytułu ogólnego i szczególnego ryzyka kredytowego, o które został obniżony kapitał podstawowy Tier I Banku, w celu odzwierciedlenia strat związanych wyłącznie z ryzykiem kredytowym zgodnie z mającymi zastosowanie standardami rachunkowości i uznanych jako takie w rachunku zysków i strat niezależnie od tego, czy wynikają one z utraty wartości, korekt wartości czy rezerw na pozycje pozabilansowe. 19