Biomanipulacja szansą na poprawę efektywności działań ochronnych w gospodarce rybacko-wędkarskiej Tomasz Heese Katedra Biologii Środowiskowej Politechnika Koszalińska
Powierzchnia 295,1 ha Objętość 16,1 mln m 3 Maksymalna głębokość 11,8 m (12,62 m) Głębokość średnia 5,4 m Linia brzegowa 15,9 km Długość jeziora 5,5 km Szerokość 0,8 km Rozkład temperatury w 2005 roku 0-1 -2-3 -4-5 -6-7 -8-9 -10-11 -12-13 -14 IV V VI VII VIII IX X 22 20 18 16 14 12 10 8 6 4
-12-11 -10-9 -8-7 -6-5 -4-3 -2-1 0 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24-12 -11-10 -9-8 -7-6 -5-4 -3-2 -1 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 III V VI VII VIII 2007
Zastosowana metoda rekultywacji: 2004 badania szczegółowe warunków fizyko-chemicznych i biologicznych oraz opracowanie koncepcji rekultywacji 2005 posadowienie dwóch areatorów pulweryzacyjnych z dodatkowym dozownikiem koagulantu, oraz przeprowadzono zabiegu mobilnej aeracji z dozowaniem siarczanu żelaza (III) [Fe 2 (SO 4 ) 3 ] 2005 wprowadzenie gospodarki rybacko-wędkarskiej z zastosowaniem zasad biomanipulacji 2006 2011 coroczny zabieg koagulacji w ilości 9 kg PIX 112/ha na rok w trzech dawkach w zależności od sytuacji limnologicznej 2007 2009 ochrona zlewni bezpośredniej terenów zurbanizowanych poprzez zabezpieczenie kolektorów burzowych separatorami 2010 brak zarybień z przyczyn formalno prawnych związanych z zmianą użytkownika rybackiego 2011 zarybienia zgodne z harmonogramem
Tabela 1. Profil temperaturowo-tlenowy wód Jeziora Trzesiecko na stanowisku 1 w dniu 16 stycznia 2009. Profil temperaturowo-tlenowy wód Jeziora Trzesiecko na stanowisku 1 w dniu 16 stycznia 2009. Głębokość (m) Temperatura ( C) Tlen (mgo 2 dm -3 ) Tlen (% O 2 ) uwagi T-01 N 53 42.682, E 16 40.243 - głębokość 12 m 0 0,7 11,83 82,1 0,5 1,8 11,21 87,4 1 2,2 11,94 86,4 2 2,2 11,91 86,2 3 2,3 11,49 83,5 4 2,3 11,67 84,7 5 2,4 11,22 81,6 6 2,5 10,55 77,0 Pokrywa lodowa 20 cm 7 2,7 9,91 72,7 8 3,0 8,54 63,2 9 3,3 6,21 46,3 10 3,2 7,42 55,1 11 3,2 6,56 48,8 12 3,8 0,29 2,2
Strategia rekultywacji jezior obejmuje 7 następujących po sobie etapów: 1. diagnoza problemu i ustalenie celów rekultywacji, 2. zblokowanie zabiegów rekultywacji z mechanizmami determinującymi przechodzenie jeziora w kolejne stany stabilne, 3. redukcja ładunków nutrietów, 4. biomanipulacja, 5. rekolonizacja lub nasadzenia makrofitów zanurzonych, 6. regulacja zespołu ichtiofauny (gospodarka rybackowędkarska), 7. monitoring postępu rekultywacji
LITORAL LITORAL JEZIORA PŁYTKIE współczynnik Pe/Ve [m 2 /m 3 ] 0,3 LITORAL LITORAL JEZIORA GŁĘBOKIE współczynnik Pe/Ve [m 2 /m 3 ] 0,15
JEZIORA PŁYTKIE
JEZIORA GŁĘBOKIE
Harmonogram zarybień dla Jeziora Trzesiecko i koszty Gatunek 2005 2006 2007 2008 Uwagi Szczupak obsada w szt. Letni* 150.000 koszt w zł Obsada w szt. 15.000 Letni* 150.000 Koszt w zł Obsada w szt. 15.000 Letni* 150.000 Koszt w zł Obsada w szt. 15.000 Letni* 150.000 Koszt w zł 15.000 możliwa zamiana na wylęg Sandacz Węgorz Sum Miętus Jaź Lin Karaś letni 22.000 letni 10.000 jesien. 10.000 kroczek 6.000 kroczek 6.000 2.200 letni 22.000 20.000 letni 10.000 2.000 jesien. 10.000 3.600 kroczek 6.000 3.600 kroczek 6.000 2.200 letni 22.000 20.000 letni 10.000 letni 2.000 2.000 jesien. 10.000 3.600 kroczek 6.000 3.600 kroczek 6.000 2.200 letni 22.000 20.000 letni 10.000 2.000 letni 2.000 jesien. 4.000 2.000 jesien. 10.000 3.600 kroczek 6.000 3.600 kroczek 6.000 2.200 20.000 2.000 2.400 zależne od postępów rekultywacji Razem 46.400 46.400 48.400 50.800 192.000 * - zalecany podchowany wylęg od 3 cm 2.000 3.600 3.600
krąp 3,31% leszcz 11,38% okoń 43,75% płoć 24,41% sandacz 7,69% szczupak 9,46% 2009 jazgarz 0,03% krąp 2,41% leszcz 10,33% lin 1,83% okoń 55,89% płoć 16,74% sandacz 3,23% szczupak 8,33% węgorz 0,88% wzdręga 0,32% 2010 krąp 1,46% leszcz 13,24% lin 6,32% okoń 39,83% płoć 13,32% sandacz 10,04% szczupak 15,58% wzdręga 0,21% 2011 jazgarz 0,01% krąp 2,26% leszcz 11,61% lin 3,07% okoń 47,47% płoć 17,14% sandacz 6,66% szczupak 11,20% węgorz 0,37% wzdręga 0,21% RAZEM Udział % w biomasie
Keratella quadrata Kellicottia longispina Bosmina coregoni thersites Daphnia cucullata
Spotkano na pancerzach widłonoga Eudiaptomus gracilis nowy w zasadzie nieznany i nie podawany z wód słodkich gatunek zwierzęcia. Informacje z Włoch wskazują ze może to być Ellobiopsis sp. gatunek o słabo poznanej przynależności systematycznej, nieznanym cyklu rozwojowy i podobny do znanego z wód morskich
Różne typy Ceratium hirundinella obecne w Jeziorze Trzesiecko Asterionella formosa z wygiętymi okrywami
W jeziorach płytkich mamy duży udział litoralu (stref płytkowodnych) w stosunku do objętości wody i znaczący potencjał, w procesie rekultywacji, makrofitów zanurzonych. Głębokie jeziora o niskim udziale litoralu wymagają regulacji zespołami pelagicznymi co jest znacznie trudniejsze.
Należy pamiętać, że biomanipulacja nie jest panaceum na eutrofizację i może w skali wielolecia nie przynieść oczekiwanych rezultatów. Biomanipulację ichtiofauną należy traktować jako zabieg wspomagający ochronę jezior, a działania te winny być uzasadnione ekonomicznie tworząc tzw. usługi ekosystemowe.
Dziękuję za uwagę