PREFERENCJE POLAKÓW W WYBORACH SAMORZĄDOWYCH 2002 R.

PREFERENCJE POLAKÓW W WYBORACH SAMORZĄDOWYCH 2002 R. Warszawa, październik 2002 roku Zdecydowany zamiar wzięcia udziału w tegorocznych wyborach samorządo zadeklarowało w drugiej połowie września 45% badanych. Osoby, które stwierdziły, że raczej poszłyby głosować stanowiły 23%. wyborów raczej nie zamierzało iść 5% respondentów, a na pewno nie 15%. W drugiej połowie września wzrosła mobilizacja wyborców. Rzeczywista frekwencja mogłaby być zbliżona do frekwencji z poprzednich wyborów samorządo oraz z ubiegłorocznych wyborów parlamentarnych, najnowsze dane sugerują, że nie należy spodziewać się by do urn wyborczych poszło wyraźnie mniej osób niż wówczas. Osoby niezdecydowane jak głosować w wyborach do sejmików województw, mimo zadeklarowanej gotowości głosowania, stanowiły 24%. Osoby o sprecyzowanych preferencjach, które zapowiadały udział w głosowaniu najczęściej przekazywałyby poparcie SLD-UP (34%). PO-PiS uzyskało w naszym badaniu wynik 16%, LPR 12%, a PSL i Samoobrona po 11%. Unia Samorządowa i Razem Polsce otrzymały po 1% wskazań. Wspólnota 2002 zebrała mniej niż jeden procent głosów. Na kandydatów niezależnych zamierzało głosować 7% badanych, a na komitety lokalne 5%. Chęć poparcia jeszcze innych list deklarowało 2% badanych TNS OBOP ul. Dereniowa 11, 02 776 Warszawa Tel: (48 22) 648 2044 (-46), 644 9995 Fax: (48 22) 644 9947 e-mail: obop@obop.com.pl www.obop.com.pl Biura w ponad 50 krajach Grupa Taylor Nelson Sofres

TNS OBOP Preferencje Polaków w wyborach samorządo, sondaż 21-23.09.2002 r. Cytowanie, publiczne odtwarzanie, kopiowanie oraz wykorzystywanie w innej formie danych, informacji i opracowań zawartych w tej publikacji jest dozwolone pod warunkiem podania źródła. Preferencje Polaków w wyborach do samorządów województw było po raz kolejny przedmiotem badania przeprowadzonego przez TNS OBOP. Nasz sondaż realizowaliśmy w drugiej połowie września, gdy do dnia głosowania pozostawało niewiele więcej niż miesiąc czasu 1. FREKWENCJA W WYBORACH SAMORZĄDOWYCH W drugiej połowie września zainteresowanie Polaków udziałem w wyborach samorządo wyraźnie wzrosło. W ciągu dwóch tygodni odsetek osób zdecydowanie pewnych, że będą głosować wzrósł o siedem punktów procento z 38% do 45%. Różnica między deklaracjami dotyczącymi hipotetycznych wyborów parlamentarnych a rzeczywistych samorządo jest już wyraźna (sześć punktów procento), co może świadczyć o intensywności oddziaływania na wyborców trwającej właśnie kampanii samorządowej. Wzrost odsetka osób zapowiadających udział w głosowaniu w sposób zdecydowany nastąpił za sprawą zmniejszenia się liczby osób, które mówiły, że raczej poszłyby głosować. Nie zmieniła się istotnie grupa osób nie zamierzających uczestniczyć w wyborach (tak jak poprzednio jedna piąta badanych) i niezdecydowanych czy iść do urn (jedna ósma). PORÓWNANIE DEKLARACJI GOTOWOŚCI GŁOSOWANIA W WYBORACH: 2 8-10.VI.2002 6-8.VII.2002 3-5.VIII.2002 24-26.VIII.2002 7-9.IX.2002 21-23.IX.2002 Sejmu Sejmu Sejmu Sejmu Sejmu Sejmu Zdecydowanie tak 39% 41% 36% 37% 35% 36% 39% 40% 40% 38% 39% 45% Raczej tak 22% 23% 29% 31% 25% 26% 25% 29% 23% 28% 27% 23% Raczej nie 11% 7% 8% 8% 9% 7% 10% 6% 10% 7% 10% 5% Zdecydowanie nie 23% 14% 21% 12% 25% 16% 19% 13% 21% 14% 19% 15% Jeszcze nie wiem 5% 15% 6% 12% 6% 15% 7% 12% 6% 13% 5% 12% Najnowsze wyniki sugerują, że frekwencja wyborcza może być taka sama, a nie wykluczone, że nawet wyższa, niż w poprzednich wyborach samorządo jak i w wyborach parlamentarnych. 1 Sondaż TNS OBOP zrealizowany w dniach 21-23 września 2002 r. na reprezentatywnej, losowej 926-osobowej ogólnopolskiej próbie osób od 18 roku życia. Maksymalny błąd statystyczny dla takiej wielkości próby wynosi +/-3%, przy wiarygodności oszacowania równej 95%. 2 W kwestionariuszu ankiety bloki pytań o preferencje w wyborach do Sejmu i w wyborach samorządo były oddzielone. Pytanie dotyczące wyborów samorządo brzmiało Jesienią tego roku odbędą się wybory samorządowe, czy weźmie Pan(i) w nich udział?. 2

TNS OBOP Preferencje Polaków w wyborach samorządo, sondaż 21-23.09.2002 r. PREFERENCJE W WYBORACH SAMORZĄDOWYCH Wśród osób deklarujących ( zdecydowanie i raczej ) gotowość głosowania, jedna czwarta nie była jeszcze zdecydowana, jaki komitet poprzeć. Odsetek ten jest o cztery punkty procentowe mniejszy niż na początku września. NIEZDECYDOWANI JAK GŁOSOWAĆ WŚRÓD OSÓB DEKLARUJĄCYCH GOTOWOŚĆ UCZESTNICZENIA W WYBORACH DO SEJMIKU WOJEWÓDZTWA 8-10.VI 6-8.VII 3-5. VIII 24-26.VIII 7-9. IX 21-23.IX 21% 29% 26% 24% 28% 24% Liderem wśród ogółu głosujących (osób, które deklarują, że będą głosować i wiedzą jak zachowałyby się przy urnie wyborczej) pozostaje koalicja SLD-UP, która w drugiej połowie września uzyskała 34% poparcia. Na drugiej pozycji z 16% głosów nadal utrzymuje się PO-PiS. LPR uzyskała w naszym badaniu 12% poparcia, a PSL i Samoobrona po 11%. UW, SKL-RNP i RS (uzyskujące 3% poparcia w sondażu z początku września, w którym uwzględnione były jeszcze we wspólnej koalicji Front Demokratyczny Wspólnota 2002 ) teraz w sondażu, w którym występują osobno jako Unia Samorządowa i Wspólnota 2002 zbierają wyniki nie dające po skumulowaniu wyniku sprzed podziału. Również z niewielkim zainteresowaniem ze strony wyborców spotkało się Razem Polsce podobnie jak dwa poprzednie komitety po raz pierwszy mierzone w naszych badaniach preferencji samorządo. NA KANDYDATÓW KTÓREJ PARTII LUB KOALICJI GŁOSOWAŁ(A)BY PAN(I) W TYCH WYBORACH DO SEJMIKU WOJEWÓDZTWA 8-10. VI 6-8. VII 3-5. VIII 24-26. VIII 7-9. IX 21-23. IX Koalicyjny Komitet Wyborczy Sojusz Lewicy Demokratycznej Unia Pracy 29% 30% 27% 37% 32% 34% Koalicyjny Komitet Wyborczy Platforma Obywatelska Rzeczypospolitej Polskiej Prawo i Sprawiedliwość 19% 21% 19% 17% 21% 16% Komitet Wyborczy Liga Polskich Rodzin 10% 11% 9% 9% 11% 12% Komitet Wyborczy Polskie Stronnictwo Ludowe 9% 9% 12% 10% 11% 11% Komitet Wyborczy Samoobrona Rzeczypospolitej Polskiej 14% 14% 15% 12% 11% 11% Komitet Wyborczy Wyborców Unia Samorządowa - - - - - 1% Komitet Wyborczy Wyborców RAZEM POLSCE - - - - - 1% Komitet Wyborczy Wyborców Wspólnota 2002 - - - - - 0% Front Demokratyczny Wspólnota 2002 5% 2% 2% 2% 3% - Osoba nie należąca do żadnego ugrupowania 8% 7% 6% 8% 7% 7% Lokalne ugrupowanie lub lokalna koalicja 5% 5% 8% 4% 3% 5% Inne 1% 1% 2% 1% 1% 2% 3

TNS OBOP Preferencje Polaków w wyborach samorządo, sondaż 21-23.09.2002 r. PREFERENCJE W WYBORACH SAMORZĄDOWYCH A W PARLAMENTARNYCH W badaniu preferencji samorządo niższe wyniki niż w badaniu preferencji parlamentarnych uzyskały UW, SLD-UP, Samoobrona i PO-PiS. Nieco lepszy rezultat był natomiast udziałem LPR i PSL.! W badaniu preferencji samorządo PSL uzyskało wynik o dwa punkty wyższy (11%) niż w badaniu preferencji parlamentarnych (9%). Wśród elektoratu tej partii (osób deklarujących poparcie w wyborach do Sejmu) głosowanie w wyborach do sejmików województw na PSL tak jak w kilku ostatnich badaniach deklarowało siedmiu na dziesięciu badanych. Inaczej natomiast niż poprzednio, pozostali pytani wyraźnie rzadziej wykazywali niezdecydowanie, a częściej wybierali listy innych komitetów, wśród których najbardziej atrakcyjne były dla nich listy kandydatów niezależnych (15%). O ile jeszcze do pierwszej połowy sierpnia zainteresowanie przerzucaniem głosu na Samoobronę było dość duże (takie głosowanie do sejmików dopuszczała jedna dziesiąta mającego sprecyzowane preferencje elektoratu PSL), to obecne badanie jest już trzecim z kolei, w którym poparcie dla Samoobrony wśród zwolenników PSL jest znikome (obecnie 2%) większe już odnotowywaliśmy wobec LPR (5%) i SLD-UP (4%).! Wyraźnie korzystniej w badaniu preferencji wyborczych do sejmików wojewódzkich niż do Sejmu wypadła LPR. O głosowaniu na jej listy mówiło w przypadku rankingu parlamentarnego 8% badanych, natomiast samorządowego 12%. Wśród elektoratu LPR obserwujemy wyraźny wzrost lojalności wobec preferowanej partii. O poparciu jej kandydatów w jesiennym głosowaniu mówiło niemal dziewięciu na dziesięciu jej zwolenników (poprzednio trzy piąte). Nieliczni z pozostałych najczęściej albo jeszcze nie podjęli decyzji, albo uwzględniali poparcie Samoobrony lub kandydatów niezależnych.! SLD-UP uzyskało w badaniu preferencji samorządo wynik o trzy punkty niższy niż w rankingu parlamentarnym. Elektorat tej koalicji 4

TNS OBOP Preferencje Polaków w wyborach samorządo, sondaż 21-23.09.2002 r. pozostaje jednym z najbardziej zdyscyplinowanych ośmiu na dziesięciu badanych popierających tę partię zamierza na nią głosować w wyborach samorządo, a spośród pozostałych większość stanowią osoby niezdecydowane jak głosować, mniejszość zaś rozpatrujące glosowanie na listy innych komitetów (po wyłączeniu niezdecydowanych, jeden na dwunastu wybierałby komitet inny niż SLD-UP).! Unia Samorządowa otrzymała w naszym badaniu 1% poparcia. Tymczasem w badaniu preferencji parlamentarnych Unia Wolności uzyskiwała 4% głosów. Ze względu na stosunkowo nieliczną reprezentację elektoratu UW w naszym badaniu tylko ogólnie można stwierdzić, że mniejszość respondentów deklarujących poparcie dla UW mówiła o popieraniu Unii Samorządowej, więcej osób rozpatrywało przekazanie poparcia PO-PiS, kandydatom niezależnym i deklarowało jeszcze brak ostatecznej decyzji, na kogo zagłosować w październiko wyborach.! Poparcie dla Samoobrony w wyborach samorządo deklarowało 11% badanych, czyli grupa osób o cztery punkty procentowe mniejsza niż wtedy, gdy pytaliśmy o głosowanie do Sejmu (15%). Wśród elektoratu Samoobrony konsekwentne głosowanie na swoją partię charakteryzowało trzy piąte osób, a po wyłączeniu niezdecydowanych jak głosować dwie trzecie. Zwolennicy Samoobrony zamierzający w wyborach samorządo popierać inne komitety najczęściej wskazywali na PSL (co siódmy), dwa razy rzadziej niż PSL wymieniali też kandydatów niezależnych. Warto w tym miejscu zauważyć, że o ile wyborcy Samoobrony rozpatrywali przeniesienie poparcia w wyborach do sejmików na PSL, to przechodzenie do Samoobrony z elektoratu PSL uwzględniane było bardzo rzadko.! W badaniu preferencji parlamentarnych głosowanie na PO i PiS zapowiadało po 11% badanych. Tymczasem wynik, jaki koalicja z ich udziałem uzyskała w badaniu preferencji samorządo (16%) odbiegał od sumy uzyskanej z automatycznego skumulowania wyników dla każdej z tych partii z osobna. Tak jak w poprzednio realizowanych 5

TNS OBOP Preferencje Polaków w wyborach samorządo, sondaż 21-23.09.2002 r. badaniach większą lojalnością wobec koalicyjnego komitetu wykazywał się elektorat PO (ponad trzy piąte) niż PiS (ponad połowa), przy czym wśród elektoratu PO więcej osób nie miało sprecyzowanych preferencji (16%), natomiast wśród elektoratu PiS więcej rozpatrywało przenoszenie poparcia na inne ugrupowania (niezdecydowani jak głosować stanowili tylko 4%). Wśród elektoratu PO uwzględniającego przenoszenie poparcia na inne komitety najczęściej wymieniane były listy komitetów lokalnych, natomiast w przypadku PiS listy kandydatów niezależnych, a także LPR. 6

JESIENIĄ TEGO ROKU ODBĘDĄ SIĘ WYBORY SAMORZĄDOWE, CZY WEŹMIE PAN(I) W NICH UDZIAŁ? zdecydowanie tak raczej tak DANE W PROC. raczej nie zdecydowanie nie jeszcze nie wiem OGÓŁEM 45 23 5 15 12 926 PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE MIEJSCE ZAMIESZKANIA GRUPA SPOŁECZNO - ZAWODOWA PRAKTYKI RELIGIJNE SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ ZAINTERESOWANIE POLITYKĄ LICZBA OSÓB mężczyźni 50 21 4 15 11 443 kobiety 39 26 7 15 13 483 18-24 lata 33 29 2 24 11 137 25-34 lata 42 26 8 16 8 181 35-44 lata 45 24 4 13 13 165 45-54 lata 50 21 4 10 15 185 55-64 lata 56 21 5 6 12 103 65 i więcej lat 43 19 8 18 12 155 podstawowe 37 26 5 14 17 252 zasadnicze zawodowe 39 25 6 19 11 265 średnie i pomaturalne 49 22 4 14 11 300 wyższe i licencjat 65 16 6 10 3 108 wieś 47 26 5 9 14 343 miasta do 20 tys. 52 15 2 16 14 113 miasta 20-100 tys. 43 27 4 19 6 184 miasta 100-500 tys. 39 23 5 20 13 176 miasta pow. 500 tys. 42 19 12 18 9 111 kierownicy, specjaliści 56 22 4 11 7 64 prywatni przedsiębiorcy pracownicy administracji i usług 54 11 7 20 8 45 59 15 2 14 10 85 robotnicy 37 36 5 13 9 131 rolnicy 57 14 5 6 17 63 gospodynie domowe 22 36 15 12 15 36 emeryci 47 21 7 13 12 179 renciści 45 16 6 14 19 116 uczniowie i studenci 42 29 2 17 10 70 bezrobotni 32 29 3 25 11 137 regularnie praktykujący nieregularnie praktykujący 49 24 5 11 11 559 41 24 5 19 11 241 niepraktykujący 30 21 6 26 18 126 dobra 63 14 3 14 5 111 średnia 46 25 4 13 12 527 zła 35 25 8 18 14 283 w ogóle się nie interesują raczej się nie interesują 20 17 10 34 19 177 35 29 6 13 16 335 raczej się interesują 59 23 2 9 6 356

POGLĄDY POLITYCZNE bardzo zainteresowani 85 9 1 5 59 lewicowe 61 20 4 8 6 211 centrolewicowe 60 25 2 9 4 91 centroprawicowe 55 27 7 5 7 69 prawicowe 59 24 4 9 5 139 trudno powiedzieć 27 24 6 23 19 416 NA KANDYDATÓW KTÓREJ PARTII LUB KOALICJI GŁOSOWAŁ(A)BY PAN(I) W WYBORACH SAMORZĄDOWYCH DO SEJMIKU WOJEWÓDZTWA? 1.PO-PiS; 2.SLD-UP; 3.LPR; 4.PSL; 5.Samoobrona; 6."Wspólnota 2002"; 7.RAZEM POLSCE; 8.Unia Samorządowa 9.lokalne ugrupowanie lub lokalna koalicja; 10.osoba nie należąca do żadnego ugrupowania; 96.inne(a) DANE W PROC. 1 2 3 4 5 7 8 9 10 96 OGÓŁEM 16 34 12 11 11 1 1 5 7 2 477 PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE MIEJSCE ZAMIESZKANIA GRUPA SPOŁECZNO - ZAWODOWA PRAKTYKI RELIGIJNE SAMOOCENA SYTUACJI MATERIALNEJ LICZBA OSÓB mężczyźni 16 33 8 11 14 2 0 6 6 3 253 kobiety 16 34 16 12 8 0 2 3 8 2 225 18-24 lata 17 26 6 8 21 4 1 8 6 3 66 25-34 lata 19 29 17 12 8 2 3 7 2 92 35-44 lata 22 25 8 14 10 2 7 9 4 82 45-54 lata 11 41 10 14 7 1 4 8 3 102 55-64 lata 16 44 16 9 7 2 2 4 1 63 65 i więcej lat 12 36 14 9 15 1 1 4 5 2 72 podstawowe 5 28 21 11 22 2 5 6 1 112 zasadnicze zawodowe 9 30 14 16 16 1 4 7 3 128 średnie i pomaturalne 24 38 8 10 5 2 1 5 4 3 170 wyższe i licencjat 28 39 4 5 2 4 15 3 66 wieś 7 25 16 20 17 2 9 3 185 miasta do 20 tys. 23 24 15 10 8 3 8 8 1 57 miasta 20-100 tys. 21 40 5 4 11 2 9 7 1 94 miasta 100-500 tys. 12 53 11 3 5 4 1 5 3 2 85 miasta pow. 500 tys. 36 33 6 7 4 3 1 2 4 3 55 kierownicy, specjaliści 39 26 4 3 4 6 13 4 40 prywatni przedsiębiorcy 33 38 21 6 2 18 pracownicy administracji i usług 19 35 11 2 5 1 1 5 16 4 48 robotnicy 11 31 12 10 16 2 2 7 6 4 73 rolnicy 12 13 61 11 3 33 gospodynie domowe 14 22 37 7 7 12 11 emeryci 12 45 9 7 13 1 1 4 6 2 90 renciści 14 38 17 8 12 2 8 1 60 uczniowie i studenci 22 25 3 8 19 4 2 13 5 44 bezrobotni 12 36 16 16 13 2 4 2 60 regularnie praktykujący 17 26 15 14 12 1 1 4 8 3 310 nieregularnie praktykujący 14 49 7 6 11 1 4 7 1 116 niepraktykujący 17 45 5 5 6 3 3 10 3 3 50 dobra 26 27 7 3 7 1 4 8 13 3 72 średnia 16 35 12 13 10 1 1 5 5 2 283

ZAINTERESOWANIE POLITYKĄ POGLĄDY POLITYCZNE zła 11 33 14 13 16 3 9 2 121 w ogóle się nie interesują 10 22 27 20 16 6 43 raczej się nie interesują 15 32 12 13 12 0 6 6 4 152 raczej się interesują 18 35 9 9 10 2 2 5 8 1 236 bardzo zainteresowani 17 42 11 8 8 2 7 5 46 lewicowe 7 70 1 7 7 0 4 2 1 151 centrolewicowe 13 41 6 25 2 5 9 62 centroprawicowe 42 8 8 12 7 4 9 8 1 47 prawicowe 25 3 31 5 18 1 2 3 7 5 90 trudno powiedzieć 12 17 17 14 17 2 2 5 11 4 127 a Braki wyszczególnionych w opisie tytułu tabeli kolumn oraz puste komórki w tabeli danych oznaczają, że w badanej zbiorowości dana kategoria nie została wskazana przez żadną z osób. Zera występują w sytuacji, gdy kategoria została wskazana - w badanej zbiorowości - przez liczbę osób stanowiącą mniej niż 1%.