POLSKA AKADEMIA NAUK KANCELARIA PAN KOMITET PROGNOZ POLSKA 2000 PLUS' EUROPA W PERSPEKTYWIE ROKU 2050 EUROPĘ IN THE PERSPECTIVE TO 2050 Warszawa 2007
SPIS TREŚCI Uwagi wstępne 10 EUROPA 2050 - WYZWANIA GLOBALNE - WYBORY STRATEGICZNE - OTWARTE SCENARIUSZE - Antoni Kukliński 13 1. Eurofuturologia 2050 wobec wyzwań futurologii amerykańskiej i chińskiej ':..- 13 2. Europa w obliczu wyzwań globalnych XXI wieku 15 3. Typologia wyzwań globalnych 16 4. Europa XXI wieku wobec dramatycznych, a może i tragicznych, wyborów strategicznych 20 5. Koncepcja dwóch scenariuszy Europy XXI wieku 21 KŁOPOTY Z PERSPEKTYWĄ 2050 ROKU - Zdzisław Sadowski 23 SZANSĘ I ZAGROŻENIA W ROZWOJU EUROPY WI POŁOWIE XXI WIEKU - Andrzej Karpiński 29 1. Dwa warianty ewolucji współczesnego kapitalizmu 29 2. Dwa scenariusze rozwoju Europy 35 3. Strategia rozwoju Europy do roku 2050 37 4. Kierunek działań dostosowawczych 45 a) dostosowania demograficzne 45 b) dostosowania strukturalne 48 c) dostosowania w nauce i edukacji 52 d) dostosowania społeczne 55 e) dostosowania egzystencjalne 58 5. Zagrożenia i elementy prognozy ostrzegawczej dla Europy 2008-2050 60 Aneks I. Podstawowe dane o Europie 2050 63 POTENCJAŁ LUDNOŚCIOWY EUROPY I JEGO ZMIANY W PERSPEKTYWIE DO ROKU 2050 - Piotr Szukalski 65 1. Projekcje ludnościowe dla Europy 2050 66 2. Starzenie się ludności i zmiana relacji międzypokoleniowych 69 5
3. Masowe migracje-masowa imigracja ~ 79 4. Zmiany wzorca rodziny 87 5. Dwie wizje przyszłej Europy? 94 6. Kierunki działań 98 EUROPA WOBEC GLOBALIZACJI - Wojtek Lamentowicz 103 1. Wyzwania przyszłości 104 2. Scenariusze przyszłości: odpowiedzi na wyzwania i problemy 109 3. Rola USA i wyzwania chińskiego...! 114 4. Sytuacja demograficzna i jej skutki społeczno polityczne 116 5. Główny regulator: rynek czy ośrodek decyzji politycznych 118 6. Europa - globalny gracz czy główny płatnik 119 7. Wnioski 119 ZAGROŻENIA EKOLOGICZNE DLA EUROPY -Andrzej Kassenberg 122 1. Prognoza ostrzegawcza 123 2. Kierunki działań 128 WYKORZYSTANIE PRZESTRZENI KOSMICZNEJ W PERSPEKTYWIE ROKU 2050 - Robert R. Gałązka... 132 ENERGETYCZNA PRZYSZŁOŚĆ EUROPY - Juliusz Kotyński 138 PERSPEKTYWY TECHNOLOGII ENERGETYCZNYCH DLA EUROPY - Jacek Malko 151 1. Scenariusze przyszłości energetycznej 151 2. Techniczna i społeczna wizja przyszłości energetycznej Europy 157 3. Opcje energetyczne po 2030 roku 158 4. Wnioski 164 GOSPODARKA EUROPY W PERSPEKTYWIE 2050 ROKU - Stanisław M. Szukalski 166 1. Cechy strukturalne gospodarki europej skiej 166
2. Gospodarka europejska w obliczu ekspansji Chin i mdii 183 3. Ocena pozycji gospodarki Europejskiej metodą SWOT. 187 4. Scenariusze zmian a) Scenariusz - Europa jako element globalnego cen- 194 trum b) Scenariusz Europa jako element globalnego peryferium 199 c) Scenariusz samodzielnego rozwoju Europy 200 d) Scenariusz regresu Europy - prognoza ostrzegawcza 203 5. Pytania wymagające odpowiedzi : 205 6. Kierunki działań :...-. 208 NAUKA I TECHNIKA A PRZYSZŁOŚĆ EUROPY - Bogdan Galwas, Ryszard Tadeusiewicz 221 1. Infrastruktura telekomunikacji wsparta narzędziami informatyki 222 2. Techniką na usługach medycyny i ochrony zdrowia 225 3. Techniki pozyskiwania i wykorzystania energii 226 4. Techniki transportu 227 5. Technologie tworzenia i utrzymania wielkich skupisk ludzkich 228 6. Technika i technologie kosmiczne 230 7. Technika i technologie militarne 231 8. Wizje futurystyczne 233 a) Genomika 234 b) Nanótechnologie 237 ROLA DIAGNOSTYKI MEDYCZNEJ W SPOŁECZEŃSTWIE PRZYSZŁOŚCI - Marcin Binkowski 241 1. Scenariusz rozwoju obrazowej diagnostyki medycznej.. 242 2. Wpływ na społeczeństwo Europy 245 3. Wnioski 247 CZŁOWIEK I POLITYKA SPOŁECZNA W PERSPEKTYWIE PRZYSZŁOŚCI - Ryszard Szarfenberg 249 1. Nowe i stare państwo opiekuńcze 249 2. Czynniki pro i anty-wzrostowe dla roli polityki społecznej 253 3. Teoria polityki społecznej a jej przyszłość 258 4. Europejski model społeczny i polityka społeczna 260
5. Debaty wokół polityki społecznej w UE 266 6. Powszechny dochód obywatelski 270 7. Prognozy ostrzegawcze - problemy i rozwiązania 274 PRZYSZŁOŚĆ DEMOKRACJI I PAŃSTWA W EUROPIE - Antoni Z. Kamiński 282 1. Historyczna logika rozwoju 282 2. Zmiany roli państwa 284 3. Dwie alternatywy 288 4. Wnioski ; 290 Executive Summary 292
Contents Introductory remarks 10 Europę 2050 - The global challenges - the strategie choices - the open scenarios - by Antoni Kukliński 13 Troubles with the remote horizon of 2050 - by Zdzisław Sadowski 23 Chances and threats in Europę's development in the first half of XXI century - by Andrzej Karpiński...':...-. 29 Europę's demographic potential and its changes up to the year 2050 - by Piotr Szukalski 65 Europę in the process of globalization -by Wojtek Lamentowicz 103 Ecological threats for Europę - by Andrzej Kassenberg 122 Europę in the process of cosmos exploration -by Robert R. Gałązka 132 The future of energy in Europę - by Juliusz Kotyński 138 Prospects of energy producing technologies for Europę - by Jacek Malko 151 The European economy in the 2050 perspective - by Stanisław Szukalski 166 Science and technology facing the future of Europę - by Bogdan Galwas and Ryszard Tadeusiewicz 221 The role of medical diagnosties in the society of the future -by Marcin Binkowski 241 The human being and the social policy of the future - by Ryszard Szarfenberg 249 The future of democracy and the European state - by Antoni Z. Kamiński 282 English summary 292