DIAGNOSTYKA LABORATORYJNA NORMY BADAŃ LABORATORYJNYCH Ćw. 1 Badanie moczu w chorobach nerek i dróg moczowych BADANIE OGÓLNE MOCZU: 1. Badanie fizykochemiczne moczu (suchy test paskowy) Barwa - żółta/słomkowa Przejrzystość - klarowny ph - 5.0-6.0 SG - 1.015-1.025 Białko - negatywny = <15 mg/dl Glukoza - negatywny = <30 mg/dl Ciała ketonowe - negatywny = <5 mg/ dl Nitraty/Azotyny - negatywny Bilirubina - negatywny Urobilinogen - 0.2-1 mg/dl Krew- negatywny Leukocyty - negatywny Kwas askorbinowy - negatywny 2. Mikroskopowe badanie osadu moczu Bakterie - nie wykryto Erytrocyty: 0-2 w polu widzenia Leukocyty: 0-5 w polu widzenia INNE PARAMETRY: Próg nerkowy dla glukozy: 160-180 mg/dl Próg nerkowy dla ciał ketonowych: 70 mg/dl Osmolalność moczu: 275-900 mosmo/kgh 2 0 Krwinkomocz kłebuszkowy: Erytrocyty dysmorficzne > 60% ; Akantocyty > 5% KRYTERIA AKI: Ostre uszkodzenie nerek (AKI) - nagłe (godziny, dni) pogorszenie czynności nerek, któremu towarzyszy jeden z następujących objawów: wzrost stężenia kreatyniny w surowicy krwi o 0,3 mg/dl w ciągu 48 godzin co najmniej 1,5 krotny wzrost stężenia kreatyniny w okresie 7 dni od wyjściowego stężenia diureza <0,5 ml/kg/godz. trwająca 6 godzin KRYTERIA PRZEWLEKŁEJ CHOROBY NEREK (PCHN): Potwierdzenie występowanie przynajmniej jednego z dwóch kryteriów utrzymujące się powyżej 3 miesięcy: Obniżony GFR <60 ml/min/1,73m 2 Markery uszkodzenia nerek (jeden lub więcej): - Albuminuria > 30 mg/g kreat. - Nieprawidłowości w osadzie moczu - Zmiany strukturalne nerek widoczne w badaniu obrazowym 1
- Zmiany histopatologiczne w biopsji nerki - Stan po transplantacji nerki Ćw. 2 Stężenie glukozy w osoczu na czczo Badania laboratoryjne w cukrzycy Wskazanie 70-99 mg/dl Prawidłowy poziom glukozy na czczo 100-125 mg/dl 126 mg/dl lub powyżej w powtórnych badaniach Stan przedcukrzycowy (podwyższony poziom glukozy na czczo) Cukrzyca Stężenie glukozy 2 godziny po spożyciu 75g roztworu glukozy doustny test tolerancji glukozy Wskazanie Poniżej 140 mg/dl 140-199 mg/dl Prawidłowa tolerancja glukozy Stan przedcukrzycowy (upośledzona tolerancja glukozy) 200 mg/dl lub powyżej w badaniach powtórnych Cukrzyca Poziom HbA1c Wskazanie Poniżej 5,7% Prawidłowy 5,7% - 6,4% Stan przedcukrzycowy 6,5% lub powyżej Cukrzyca Ćw. 3 Laboratoryjna diagnostyka ostrych i przewlekłych stanów zapalnych CRP: < 10 mg/l hscrp: Ryzyko choroby sercowo-naczyniowej niskie: poniżej 1,0 mg/l Ryzyko choroby sercowo-naczyniowej umiarkowane: 1,0 do 3,0 mg/l Ryzyko choroby sercowo-naczyniowej wysokie: powyżej 3,0 mg/l Prokalcytonina: < 15 ng/ml 2
Ćw. 4 Białka osocza Białko całkowite: 60-80 g/l (6-8 g/dl) Ćw. 5 Badania laboratoryjne w endokrynologii TSH: 2-10 mu/l FT4: 0,8-1,5 ng/dl Ćw. 6 Znaczenie diagnostyczne morfologii krwi obwodowej Ćw. 7 Rozmaz krwi obwodowej wartość diagnostyczna Ćw. 8 Podstawowe badania z zakresu hemostazy Morfologia z rozmazem i retikulocytami: - WBC: 4-10 x 10 3 /µl - rozmaz krwi obwodowej: granulocyty obojętnochłonne (neutrofile) 40-72%; 1,9-7,5 x10 3 /µl granulocyty kwasochłonne (eozynofile) 0,5-6%; 0,05-0,5 x10 3 /µl granulocyty zasadochłonne (bazofile) 0-1,5%; 0-0,2 x10 3 /µl limfocyty 18-48%; 0,9-4,5 x10 3 /µl monocyty 2,5-10%; 0,1-1,0 x10 3 /µl Parametr Mężczyźni Kobiety Parametr Mężczyźni Kobiety RBC 4,5-6 x 10 6 /µl 4,0-5,5 x 10 6 /µl RET 0,025-0,1 x 10 6 /µl HGB 14-18g/dL 12-16g/dL RET% 0,5-2,5 % HCT 40-54% 37-47% MCV 80-94% 81-99% MCH MCHC - PLT: 130-350 x 10 3 /µl 27-34 pg 31-37 g/dl Układ krzepnięcia: - PT- 11,5-15s; Aktywność PT- 70-120%; INR- 0,8-1,2 - APTT- 24-35S; Ratio (APTT)- 0,8-1,2 - TT 14-21 sec. 3
- Fibrynogen: dorośli: 200-400 mg/dl; noworodki: 125-300 mg/dl - D-dimery: <0,5 μg/ml- do 50 roku życia Po 50 roku życia cut off dla D-dimerów: wiek w latach x 0,01 μg/ml Wartości krytyczne: Parametr Wartości poniżej Powyżej RBC 2,00 10 6 /μl 7,00 10 6 /μl HGB 7,0 g/dl 18,0 g/dl HCT 21% 55% WBC 1,00 10 3 /μl 100,00 10 3 /μl PLT 10 10 3 /μl 1000 10 3 /μl INR 5 APTT 18sec 90 sec Fibrinogen 100 mg/dl Ćw. 9 Elektrolity i równowaga kwasowo-zasadowa Parametr Wartości prawidłowe ph 7,35 7,45 ctco 2 22 28 mmol/l pco 2 35 45 mmhg po 2 75 108 mmhg Na + 135 147 mmol/l K + 3,7 5,3 mmol/l Cl - 97 108 mmol/l Ca 2+ 1,15 1,29 mmol/l total Ca 2,1 2,6 mmol/l P 0,8 1,4 mmol/l Mg 0,7 1,1 mmol/l Lactate 0,5 1,5 mmol/l osmolalność surowicy 275 295 mosm/kg wody osmolalność moczu 50 1200 mosm/kg wody 4
Ćw. 10 Enzymologia kliniczna Test: Wartości prawidłowe: 1. Aminotransferaza asparaginianowa (AST) 5 50 U/L 2. Aminotransferaza alaninowa (ALT) 5 50 U/L 3. Kinaza kreatyninowa (CK) F: 25 170 M: 25 195 U/L 4. Izoenzym sercowy kinazy kreatyninowej (CK-MB) < 26 U/L 5. Dehydrogenaza mleczanowa (LDH) 125 220 U/L 6. Fosfataza alkaiczna (ALP) F: 37 123 M: 37 110 U/L 7. Gamma-glutamylotransferaza (GGTP) F: 10 40 U/L M: 10 75 U/L 8. Amylaza w surowicy < 90 U/L Amylaza w moczu < 490 U/L 9. Lipaza 7 60 U/L Ćw. 11 Badania laboratoryjne płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR) i innych płynów z jam ciała Płyn mózgowo-rdzeniowy norma i przedziały referencyjne Parametry fizyczne i biochemiczne Barwa: wodojasny/bezbarwny Przejrzystość: klarowny Tendencja do wykrzepiania: nie stwierdzono Białko całkowite: 15-45 mg/dl Albumina: 10-30 mg/dl Glukoza: 50-80 mg/dl Chlorki: 115-130 mmol/l Mleczany: 1.1-2.4 mmol/l Badanie mikroskopowe osoby dorosłe Cytoza: 0-5 komórek/µl Limfocyty: 40-80% Monocyty: 15-45% Neutrofile: 0-6% 5
Parametry różnicujące płyny z jam ciała na przesięk/wysięk BADANY PARAMETR PRZESIĘK WYSIĘK Barwa bladożółta, żółta zmienna (żółta, zielonkawa, różowa, czerwona, mleczna) Przejrzystość przejrzysty/lekko mętny mętny/bardzo mętny Tendencja do wykrzepiania (-) (+) lub (-) Ciężar właściwy < 1.016 > 1.018 ph 7.35-7.45 7.35 < lub > 7.45 Białko całkowite < 3.0 g/dl > 3.5 g/dl Q białkowy 0.5 > 0.5 Q LDH 0.6 > 0.6 Q cholesterolowy 0.3 > 0.3 Glukoza Stężenie takie jak w surowicy Stężenie niższe lub takie jak w surowicy SAAG* (tylko otrzewna) < 1.1 g/dl >1.1 g/dl < 1000 komórek/µl Cytoza (opłucnowy) > 1000 komórek/µl (opłucnowy) < 300 komórek/ µl > 500 komórek/ µl (otrzewnowy) (otrzewnowy) Preparat barwiony May-Grünwald Giemsa Dominują komórki jednojądrzaste Początkowo dominują komórki wielojądrzaste, w późniejszych etapach mogą dominować komórki jednojądrzaste. Mogą występować komórki atypowe. *SAAG SUROWICZO PUCHLINOWY GRADIENT ALBULINY (SERUM ASCITES ALBUMIN GRADIENT) SAAG [g/dl] = ALBUMINA SUROWICA ALBUMINA PŁYN Ćw. 12 Diagnostyka laboratoryjna chorób układu pokarmowego i chorób pasożytniczych Wirusowe zapalenie wątroby typu B: HBsAg < 0,9 COI niereaktywne 0,9-1,0 COI wartość graniczna >= 1,0 COI reaktywne Przeciwciała anty-hbs < 10 IU/L - niereaktywne >= 10 IU/L reaktywne Wirusowe zapalenie wątroby typu C: Przeciwciała anty-hcv < 0,9 COI niereaktywne 0,9-1,0 COI wartość graniczna >= 1,0 COI reaktywne 6
Zarażenie Toxoplasma gondii: Toxo IgM < 0,55 wynik ujemny >= 0,65 wynik dodatni Toxo IgG < 4 IU/ml wynik ujemny >=8 wynik dodatni Zarażenie Giardia lamblia: IgA < 5 IU/ml wynik ujemny >= 10 IU/ml wynik dodatni IgG < 5 IU/ml wynik ujemny >= 10 IU/ml wynik dodatni IgM < 25 IU/ml wynik ujemny >= 30 IU/ml wynik dodatni Zakażenie H.pylori: IgA < 10 IU/ml wynik ujemny >= 13 IU/ml wynik dodatni Ćw. 13 Markery nowotworowe CA 19-9 0 37 U/ml PSA - 0-4 ng/ml CEA 0-5 ng/ml CA 125 0-35 U/ml CA 15-3 0-31,3 U/ml Ćw. 14 - cholesterol całkowity - poniżej 190 mg/dl - TG poniżej 150 mg/dl, Gospodarka lipidowa - LDL-cholesterol poniżej 115 mg/dl, brak czynników ryzyka, score 1-5% - poniżej 100 mg/dl nasilony pojedynczy czynnik ryzyka, cukrzyca bez powikłań narządowych, score 5-10%, - poniżej 70 mg/dl ryzyko choroba wieńcowa, miażdżyca, stan po udarze, cukrzyca z powikłaniami narządowymi, przewlekła choroba nerek, score powyżej 10% - HDL-cholesterol: Kobiety powyżej 45 mg/dl, mężczyźni powyżej 40 mg/dl - lipoproteina (a) poniżej 30 mg/dl (wartość pożądana), Ćw. 15 Badania laboratoryjne w stanach nagłych [normy biochemiczne z ww. ćwiczeń] 7