Genealogia żydowskich nazwisk rodowych. (Uwagi ogólne) Genealogia żydowskich nazwisk rodowych w myśl przepisów o księgach stanu cywilnego (w tym metrykalnych) nie jest tak odległa jak by się początkowo wydawało. Do końca XVIII wieku Żydzi zamieszkujący centralną i wschodnią Europę nie posiadali nazwisk dziedzicznych we współczesnym rozumieniu. Nie znaczy to, że do identyfikacji wystarczało im tylko samo imię. Podobnie jak inne narody: obok imienia używali nazw miejsca pracy, urodzenia czy pochodzenia, wykonywanego zawodu itp., dodając do tego imię ojca lub matki. Znacząca próbę uporządkowania tej kwestii została podjęta na ziemiach polskich będącymi pod zaborami pruskim i austriackim pod koniec XVIII wieku. Uregulowania tego zagadnienia dokonano w zaborze austriackim ustawą w roku 1782r podpisaną przez cesarza Józefa II, wprowadzającą tym samym obowiązek posiadania stałych nazwisk przez Żydów.. W roku 1787 zostały założone Izraelickie księgi Metrykalne. Podobnie postąpiono w zaborze pruskim w 1797r. regulując aktem prawnym o nazwie General - Juden Reglement. Władze austriackie i pruskie dążąc do germanizacji Żydów, preferowały przy nadawaniu nazwisk nazwy osobowe o niemieckim brzmieniu, początkowo od imienia ojca. Nadawali je w imieniu starosty urzędnicy państwowi. W owym czasie panowała moda na nazwiska o brzmieniach bardziej poetyckich. Preferowano nazwiska tzw. ładniejsze które, pochodziły od nazw metali lub kamieni szlachetnych oraz kwiatów. Mało prestiżowymi były nazwiska pochodzenia odzwierzęcego. W konsekwencji o nadaniu nazwiska decydować mogła dość często gratyfikacja pieniężna wręczana lokalnemu urzędnikowi. W zaborze rosyjskim (na terenach Królestwa Polskiego) od 1821 roku Żydzi, podobnie jak inni obywatele, zmuszeni byli przybrać nazwiska dziedziczne. Należy podkreślić, że nie zawsze mogli sami decydować o wyborze nazwiska. Bardzo często zależało to od urzędnika, który mógł narzucić swoją wolę. Nazwiska Żydów zawierały różne elementy językowe. Spotykało się brzmienia hebrajskie, aramejskie, niemieckie (bardzo liczne), jidysz, a nawet słowiańskie i inne. Żydzi którzy, przybyli do Królestwa Polskiego z terenów niemieckojęzycznych posiadali typowo aszkenazyjskie 1 nazwiska z dostosowaniem do pisowni polskiej zachowując oryginalną niemiecką wymowę fonetyczną. Żydzi, którzy od początku swojej emigracji z krajów Bliskiego Wschodu zamieszkali na terenie Polski tworzyli nazwiska rodowe od swoich hebrajskich imion dodając jedynie polskie końcówki, przez co nie można ich zakwalifikować do typowo aszkenazyjskich. Cechą charakterystyczną nazewnictwa żydowskiego jest hybrydalność nazwisk, np. do hebrajskiego lub słowiańskiego tematu (rdzenia) dodawano końcówkę z innego języka. Poniżej prezentuję niektóre akty prawne wydawane w Królestwie Polskim, które regulowały posiadanie i używanie pełnego imienia i nazwiska przez społeczność żydowską. 1 Aszkenazyjczycy (hebr,,(םי utożsamiano ich w średniowieczu z zamieszkiwaniem na terenie Niemiec. Lepiej charakteryzuje tą grupę określenie mieszkujących w Europie środkowej (wschodniej i częściowo zachodniej). Do czasu Szoah posługiwali się specyficznym językiem jidysz, co obok różnic religijnych było podstawową cechą odróżniającą ich od Żydów sefardyjskich. Aszkenazyjczycy stworzyli w tym języku odrębną kulturę i odrębną tożsamość. 1
2
3
4
Poniżej akt prawny z 7 września 1830 roku a ogłoszonego w dniu 27 października 1930 roku mówiący o Dozorach Bożniczych, prowadzeniu Urzędów Stanu Cywilnego i Księgach Stanu Cywilnego oraz dokonywania w nich zapisów. 5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
Powyżej prezentowany dokument z 7.09.1830r ustanawia też bardzo ważną sprawę związaną z funkcjnkcjonowaniem społeczności żydowskiej a mianowicie: w Artykule I Istniejące dziś Parafie (które odtąd nazywać się mają Okręgami Dozorów Bożniczych)... Ukaz Rady Administracyjnej Królestwa Polskiego o zakazie powszechnie ponującemu zwyczajowi zmiany nazwisk przy przechodzeniu Żydów na którekolwiek wyznanie chrześcijańskie. Poniższy akt prawny został wydany 13/25 czerwca 1850 roku a ogłodzony 6/18 listopada 1850roku. 17
18
19
I tak więc rozpoczęła się około połowy XIX wieku historia tworzenia rodowych nazwisk żydowskich w Królestwie Polskim a tym samym i w Rejowcu. 20