Rynek pracy w powiecie jarocińskim w latach 2006-2010

Autor: Michał Ginter Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Wydział: Informatyki i Gospodarki Elektronicznej Rynek pracy w powiecie jarocińskim w latach 2006-2010 Charakterystyka powiatu jarocińskiego Powiat jarociński jest jednym z 35 powiatów Województwa Wielkopolskiego. Utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Jarocin. W skład powiatu wchodzą: - gminy miejsko-wiejskie: Jarocin, Żerków - gminy wiejskie: Jaraczewo, Kotlin - miasta: Jarocin, Żerków Od północy graniczy z powiatem średzkim, na północnym wschodzie z wrzesińskim, na wschodzie i południowym wchodzie z pleszewskim, na południu z krotoszyńskim, a na zachodzie ze śremskim i gostyńskim. Rys. 1. Gminy powiatu jarocińskiego Źródło: http://powiat-jarocinski.pl/, data 12.01.2012r. Miasto i gmina Jarocin ma charakter przemysłowo-usługowy. Rozwija się tu przemysł odzieżowy, budowlany, rolno-spożywczy, elektromaszynowy i meblarski. Przeważają przedsiębiorstwa małe i średnie, których zaletą jest mobilność i elastyczność prowadzonej

działalności. Dużą rolę odgrywają firmy usługowe, takie jak: transport, gastronomia, budownictwo i bankowość. Miasto i gmina Żerków ma charakter głównie rolniczo-usługowy. Główną funkcją gminy jest produkcja rolna i turystyczna. Szansą na rozwój tych obszarów jest turystyka i agroturystyka. Jaraczewo jest typową gminą rolniczą, gdzie użytki rolne stanowią około 76 % jej powierzchni. Przedsiębiorstwa tu powstające to głównie firmy rodzinne. Zajmują się one rolnictwem i obsługą rolnictwa (weterynaryjną, bankową, transportową). Kotlin jest gminą wiejską. Ludność w zdecydowanej większości zajmuje się pracą w rolnictwie. Żyzne gleby i korzystne warunki klimatyczne sprzyjają uprawie zbóż, warzyw i owoców. Rolnicy mieli zapewniony zbyt swoich produktów w zakładach produkcyjnych Kotlin. Ważną rolę pełni też przedsiębiorstwo Paula zajmujące się produkcją suszonych owoców i warzyw oraz kopalnia gazu ziemnego w Wilczy. Dawny region - umownie dziś nazywany Ziemią Jarocińską - od północy zamyka Warta, od wschodu Prosna, przez środek przepływa Lutynia z jej dopływem Lubieszką, a na zachodzie Obra. Pierwsza wzmianka w źródłach pisanych o Jarocinie pochodzi z 1257 roku, wtedy to książę Bolesław Pobożny wydał immunitet dla kasztelana kaliskiego Jana z rodu Zarembów, który był właścicielem Jarocina. Zarembowie należeli do najwybitniejszych rodów rycerskich w Wielkopolsce [Łuczak 1998]. Położenie miasta na skrzyżowaniu ważnych szlaków handlowych, zwłaszcza przebiegającej tu drogi Kalisz-Poznań, zapewniało szybki rozwój gospodarczy. Zarembowie sprzedali Jarocin w 1396 roku i od tego czasu właściciele miasta się zmieniali. W 1661 roku Jarocin został sprzedany sędziemu grodzkiemu kaliskiemu, Andrzejowi Radolińskiemu, ród Radolinskich pozostawał właścicielem Jarocina aż do 1945 roku. W 1887 roku utworzono powiat jarociński. Wybudowano gazownię miejską, wodociągi i kanalizację. Powstała kolej żelazna, która połączyła Jarocin z wieloma ważnymi ośrodkami Wielkopolski. W latach 1918-1919 Jarocinianie włączyli się w walkę o niepodległość. Utworzono tajny Powiatowy Komitet Obywatelski, podlegający centrali poznańskiej a w koszarach powstała Tajna Organizacja Wojskowa Jedność, która dała początek dla jarocińskiego batalionu powstańczego. W latach międzywojennych nastąpił dalszy rozwój miasta i okolic. W 1928 roku wybudowano elektrownie miejską, powstawały nowe zakłady przemysłowe.

24 stycznia 1945 roku Jarocin wyzwoliły wojska radzieckie. Powstały polskie władze a w dziejach miasta rozpoczął się nowy okres [Łuczak 1998]. Po drugiej wojnie światowej w Jarocinie powstała jedna z największych w Polsce fabryk mebli, która znalazła zbyt na swoje towary początkowo na terenie kraju a potem w wielu krajach Europy. Równocześnie nastąpił rozwój przemysłu odzieżowego, lniarskiego i budownictwa mieszkaniowego. Powstała cukrownia w Witaszycach i zakład produkujący obrabiarki w Jarocinie. Przemiany demograficzne w powiecie jarocińskim Od początku lat dziewięćdziesiątych w Polsce zachodzą znaczące przemiany demograficzne. Ich skutkiem jest spadek liczby urodzeń, starzenie się społeczeństwa i zmiana stylu życia gospodarstw domowych. Zmiany demograficzne mają kluczowy wpływ na sytuację na rynku pracy, zwłaszcza struktura według wieku ludności. W 2010 roku na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 55 osób w wieku nieprodukcyjnym, o 2 osoby mniej niż w 2006 roku. Największy spadek obciążenia ludnością w wieku nieprodukcyjnym nastąpił w gminie Kotlin (o 4 osoby), a najmniejszy w gminie Jarocin. Obciążenie ludności w wieku produkcyjnym ludnością w wieku poprodukcyjnym wzrosło w powiecie jarocińskim o 2 osoby, przy czym największy wzrost nastąpił w gminie Jarocin (o 2 osoby), a najmniejszy w gminie Żerków. Tabela 1. Wskaźniki obciążeń demograficznych w gminach powiatu jarocińskiego w 2006 i 2010 roku Jednostka terytorialna Wskaźnik obciążeń Lata Powiat demograficznych jarociński Jarocin Żerków Jaraczewo Kotlin Ludność w wieku 2006 57,1 54,4 62,3 62,4 60,2 nieprodukcyjnym na 100 ludności w wieku produkcyjnym 2010 55,3 53,7 58,8 58,6 56,1 Ludność w wieku 2006 63,9 69,6 56,8 56,0 53,0 poprodukcyjnym na 100 ludności w wieku przedprodukcyjnym 2010 74,4 81,5 63,8 65,2 62,3

Ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 ludności w wieku produkcyjnym 2006 22,2 22,3 22,6 22,4 20,8 2010 23,6 24,1 22,9 23,1 21,5 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS W powiecie jarocińskim nastąpił nieznaczny wzrost liczby ludności o 382 osób to jest o 0,54% w 2010 roku w porównaniu do 2006 (przy wzroście dla całego województwa o 1,21% i dla całej Polski 0,2%). Tabela 2. Liczba ludności w gminach powiatu jarocińskiego na tle Polski i województwa wielkopolskiego w latach 2006 i 2010 Liczba ludności Jednostka Lata 2006=100 terytorialna 2006 2010 Polska 38 125 479 38 200 037 100,20 Województwo wielkopolskie 3 378 502 3 419 426 101,21 Powiat jarociński 71 026 71 408 100,54 Jarocin 44 855 45 250 100,88 Żerków 10 667 10 602 99,40 Jaraczewo 8287 8324 100,45 Kotlin 7217 7232 100,21 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Dane statystyczne pokazują postępujący proces starzenia się ludności w powiecie jarocińskim. W 2006 roku ludność w wieku poprodukcyjnym stanowiła 14,1% ogółu ludności a w 2010 roku 15,2%. Najszybszy wzrost udziału ludności w wieku 59/64+ nastąpił w gminie Jarocin, a najmniejszy w gminie Żerków. Zmniejsza się udział ludności w wieku przedprodukcyjnym z 22,2% w 2006 roku do 20,4% w 2010 roku, najszybszy spadek udziału ludności w wieku do 18 lat nastąpił w gminie Jarocin, najmniejszy w gminie Żerków (zob. tabela 3.).

Wzrost ludności w wieku produkcyjnym we wszystkim gminach powiatu jarocińskiego związany jest z wyżem demograficznym lat osiemdziesiątych. Tabela 3. Struktura ludności według wieku w gminach powiatu jarocińskiego w latach 2006 i 2010 Jednostka terytorialna Powiat Ludność według Jarocin jarociński Żerków Jaraczewo Kotlin grup ekonomicznych Lata Lata Lata Lata Lata 2006 2010 2006 2010 2006 2010 2006 2010 2006 2010 Ogółem 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% Ludność w wieku 22,2 20,4 24,9 15,7 24,5 18,2 24,6 17,6 24,6 18 przedprodukcyjnym Ludność w wieku 63,7 64,4 61,3 68,6 61,6 67,4 61,6 67,8 62,4 68,2 produkcyjnym Ludność w wieku 14,1 15,2 13,8 15,7 13,9 14,4 13,8 14,6 13 13,8 poprodukcyjnym Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS W 2006 roku liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym w powiecie jarocińskim wynosiła 12140 osób, w wieku produkcyjnym 48291, a w wieku poprodukcyjnym 9968. W 2010 roku zmieniła się struktura ekonomiczna ludności. Zmniejszyła się o 401 osób w porównaniu do 2006 roku liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym (w 2010r. wynosiła - 11739 osób). Wzrosła o 168 osób w porównaniu do 2006 roku liczba ludności w wieku produkcyjnym (w 2010 r. wynosiła 48459 osób). Wzrosła liczba osób w wieku poprodukcyjnym w 2010 roku do 2006 o 807 osoby (w 2010 r. wynosiła 10775) (por. rys. 2. i rys. 3.).

Ludność w wieku przedprodukcyjnym 17,25% Ludność w wieku produkcyjnym 68,60% Ludność w wieku poprodukcyjnym 14,16% Ogółem 100,00% Rys. 2. Piramida wieku ludności powiatu jarocińskiego w 2006 roku Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Ludność. Stan i struktura demograficzno-społeczna,gus Ludność w wieku przedprodukcyjnym 16,54% Ludność w wieku produkcyjnym 68,28% Ludność w wieku poprodukcyjnym 15,18% Ogółem 100,00% Rys. 3. Piramida wieku ludności powiatu jarocińskiego w 2010 roku Źródło: Opracowanie własne na podstawie Ludność. Stan i struktura demograficzno-społeczna,gus

Prognozy demograficzne do roku 2035 nie są optymistyczne nie tylko dla Wielkopolski i Polski ale także dla powiatu jarocińskiego. Od 2015 roku do 2035 roku następować będzie spadek liczby ludności w powiecie jarocińskim. Natężenie tego zjawiska będzie wzrastało wraz z upływem kolejnych lat. Największy spadek liczby ludności nastąpi w 2035 roku w porównaniu do 2030 roku (o 1778 osób mniej to jest o 2,6%). W 2035 liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym wyniesie 8599 osób, w wieku produkcyjnym 40651 osób, a w wieku poprodukcyjnym 17465 osób. Tabela 4. Prognoza ludności dla powiatu jarocińskiego Lata Liczba ludności Indeks prosty łańcuchowy Przyrost bezwzględny łańcuchowy 2015 70 935 x x 2020 70 731 99,7% -204 2025 69 914 98,8% -817 2030 68 493 98,0% -1421 2035 66 715 97,4% -1778 Źródło: Opracowanie własne na podstawie, Prognoza ludności na lata 2008-2035, GUS Ludność w wieku przedprodukcyjnym 12,89% Ludność w wieku produkcyjnym 60,93% Ludność w wieku poprodukcyjnym 26,18% Ogółem 100,00% Rys. 4. Piramida wieku ludności powiatu jarocińskiego w 2035 rok Źródło: Opracowanie własne na podstawie Prognoza ludności na lata 2008-2035, GUS

Tendencje demograficzne w Polsce i na świecie pokazują, że nie można oczekiwać korzystnych zmian w strukturze ludności w nadchodzących latach. Starzenie się społeczeństwa jest zjawiskiem o skali międzynarodowej i nie ma możliwości by prognozy te były inne dla powiatu jarocińskiego. Strukturę ludności według grup wieku w Polsce, Wielkopolsce i powiecie jarocińskim dla badanych lat jak i prognozę na rok 2035 przedstawiono w tab. 5. Tabela 5. Struktura ludności w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym w Polsce, Wielkopolsce i powiecie jarocińskim w latach 2006, 2010 oraz prognoza na 2035 rok. Lata 2006 2010 2035 Ludność według grup ekonomicznych ludność w wieku przedprodukcyjnym ludność w wieku produkcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym ludność w wieku przedprodukcyjnym ludność w wieku produkcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym ludność w wieku przedprodukcyjnym ludność w wieku produkcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym Terytorium Polska Wielkopolska Powiat jarociński 15,80% 16,65% 17,25% 68,51% 69,22% 68,60% 15,69% 14,13% 14,16% 15,07% 16,08% 16,54% 68,05% 68,59% 68,28% 16,87% 15,33% 15,18% 13,42% 13,02% 12,89% 60,12% 60,95% 60,93% 26,46% 26,03% 26,18% Źródło: Opracowanie własne na podstawie Prognoza ludności na lata 2008-2035,GUS W Polsce podejmowane są w ostatnich latach próby mające pobudzić liczbę urodzeń, choćby poprzez podatkowe ulgi prorodzinne, dodatkowe świadczenia w związku z urodzeniem dziecka czy wydłużania urlopów macierzyńskich. Jak dotąd zastosowane instrumenty nie odnoszą skutku w postaci zauważalnego wzrostu liczby urodzeń. Nie można jednoznacznie stwierdzić złego doboru stosowanych środków, z pewnością jednak brak zamierzonych efektów skłania do zastanowienia się nad właściwym rozmiarem i sposobem adresowania udzielanej pomocy.

Podmioty gospodarcze w powiecie jarocińskim Transformacja ustrojowa w Polsce spowodowała zmiany gospodarcze w Polsce, a kolejne fazy transformacji spowodowały upadek wielu przedsiębiorstw. W badanym okresie w powiecie jarocińskim upadły lub znacznie ograniczyły zatrudnienie duże firmy, m.in. meblarskie, odzieżowe, firmy produkujące obrabiarki, zakład lniarski, ośrodek maszynowy (POM ) oraz cukrownia a na ich miejsce zaczęły powstawać nowe, mniejsze firmy sektora prywatnego. Największy udział wśród podmiotów gospodarczych działających na terenie powiatu jarocińskiego miały małe firmy, zatrudniające do 9 osób. W 2010 roku w porównaniu do 2006 wzrosła liczba tych firm o 12,33% a ich udział w ogólnej liczbie przedsiębiorstw w 2010 roku wyniósł 94,94%. Największy wzrost działających firm w 2010 roku, w stosunku do 2006 roku miały firmy zatrudniające od 50-249 osób, liczba firm wzrosła o 22,92%. Zmniejszyła się ilość dużych przedsiębiorstw zatrudniających powyżej 250 osób o około 43% i stanowiły one w 2010 roku 0,07% ogółu firm działających w powiecie. Tabela 6. Podmioty gospodarcze według liczby zatrudnionych pracowników w powiecie jarocińskim w latach 2006 i 2010 Liczba Lata Udział podmiotów gospodarczych wg liczby zatrudnionych zatrudnionych pracowników w ogólnej liczbie pracowników 2006=100 podmiotów gospodarczych w % 2006 2010 w podmiotach Lata gospodarczych 2006 2010 ogółem 5075 5720 112,71 100 100 0-9 4818 5412 112,33 94,94 94,62 10-49 202 245 121,29 3,98 4,28 50-249 48 59 122,92 0,94 1,03 250-999 7 4 57,14 0,14 0,07 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS W 2010 roku w powiecie jarocińskim wzrosła liczba firm na 1000 ludności w wieku produkcyjnym w porównaniu do 2006 roku o 13 podmiotów na 1000 osób. Podmioty sektora

publicznego przypadające na 1000 ludności w wieku produkcyjnym wykazywały w badanym okresie względnie stałą ilość a wzrosła liczba firm sektora prywatnego o 13 podmiotów (w 2010 roku na 1000 ludności w wieku produkcyjnym przypadało 114 podmiotów). Największy przyrost podmiotów gospodarczych na 1000 ludności w wieku produkcyjnym w 2010 roku w porównaniu do 2006 nastąpił w gminach miejsko-wiejskich (Jarocin - 15, Żerków - 12) a najmniejszy w gminach wiejskich (Jaraczewo - 5 i Kotlin - 10). Tabela 7. Liczba podmiotów gospodarczych według sektorów własności na 1000 ludności w wieku produkcyjnym na terenie gmin i powiatu jarocińskiego w latach 2006 i 2010 Jednostka terytorialna Lata Powiat jarociński Jaraczewo Jarocin Kotlin Żerków Podmioty gospodarki narodowej na 1000 ludności w wieku produkcyjnym Podmioty sektora publicznego na 1000 ludności w wieku produkcyjnym Podmioty sektora prywatnego na 1000 ludności w wieku produkcyjnym 2006 105,1 3,8 101,3 2010 118,0 3,8 114,3 2006 77,5 5,0 72,5 2010 83,3 4,8 78,5 2006 122,0 4,3 117,8 2010 137,1 4,2 132,9 2006 58,5 2,3 56,2 2010 69,2 2,3 66,9 2006 84,9 1,8 83,1 2010 96,6 2,0 94,7 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Najwięcej firm w powiecie jarocińskim prowadzi działalność z zakresu usług, przemysłu i budownictwa. W 2010 roku na 1000 ludności produkcyjnej przypadało około 84 firmy działające w usługach (o 9 więcej niż w 2006), 31 firmy działające w przemyśle i budownictwie (o 3 więcej niż w 2006 roku) i tylko 3 podmioty działające w rolnictwie, leśnictwie, łowiectwie i rybactwie ( bez zmian w porównaniu do 2006 roku).

Tabela 8. Liczba podmiotów gospodarczych według rodzajów działalności na 1000 ludności w wieku produkcyjnym w powiecie jarocińskim w latach 2006 i 2010 Lata Rodzaj działalności gospodarczej 2006 2010 ogółem 105,1 118,0 rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 3,0 3,2 przemysł i budownictwo 27,5 31,1 usługi 74,5 83,7 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS W 2010 roku w powiecie jarocińskim wzrosła liczba podmiotów gospodarczych wpisanych do rejestru REGON na 1000 ludności w wieku produkcyjnym o 13 firm w porównaniu do 2006 roku ( w Wielkopolsce był to wzrost o 12 firm). Zarejestrowano 15 nowych firm, to jest o 6 firm więcej niż w 2006 roku ( w Wielkopolsce zarejestrowano o 4 firmy więcej niż w 2006), a wykreślono z rejestru REGON 9 podmiotów gospodarczych w 2010 roku w stosunku do 2006 roku (zob.tab.9.). Tabela 1.9. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON w powiecie jarocińskim na tle Wielkopolski w latach 2006 i 2010 Powiat Wielkopolska jarociński podmioty gospodarki narodowej- wskaźniki Lata Lata 2006 2010 2006 2010 Podmioty gospodarki narodowej wpisane do rejestru REGON na 1000 ludności w wieku produkcyjnym 105,1 118,0 147,8 160,1 Podmioty gospodarki narodowej nowo zarejestrowane w rejestrze REGON na 1000 ludności w wieku 9,7 15,3 12,6 16,3 produkcyjnym Podmioty gospodarki narodowej wykreślone z rejestru REGON na 1000 ludności w wieku produkcyjnym 9,3 9,0 10,6 9,5 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Wśród zarejestrowanych podmiotów gospodarczych podobnie jak w roku 2006 najliczniejsze grupy stanowiły jednostki zajmujące się usługami, przemysłem i budownictwem. W 2010 roku wzrósł udział firm zajmujących się usługami w gminie Jarocin, w gminie Jaraczewo i Kotlin powstało więcej podmiotów zajmujących się budownictwem i produkcją, a w gminie Żerków wzrósł udział przedsiębiorstw sektora rolniczego (zob. tabela 10.). Tabela 10. Struktura podmiotów gospodarczych według sektorów działalności w gminach powiatu jarocińskiego w latach 2006 i 2010 Jarocin Jaraczewo Kotlin Żerków Sektor gospodarki Lata Lata Lata Lata narodowej 2006 2010 2006 2010 2006 2010 2006 2010 Ogółem 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo 1,7 1,5 6,5 6,1 7,1 4,4 5,8 7,3 i rybactwo Przemysł i budownictwo 25,6 25,1 28,4 31,1 19,4 23,1 31,8 31,9 usługi 72,7 73,4 65,1 62,7 73,5 72,5 62,4 60,8 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Na terenie powiatu jarocińskiego działają przede wszystkim małe firmy, które zapewniają zatrudnienie pracownikom najemnym oraz właścicielom nowo tworzonych przedsiębiorstw i ich rodzinom. W badanym okresie liczba nowo tworzonych firm systematycznie rośnie przy czym przeważą przedsiębiorstwa sektora prywatnego. Przedsiębiorstwa sektora publicznego stanowią niezmienny udział w ogólnej liczbie podmiotów gospodarczych od 2006 roku. Likwidacja wielu dużych zakładów w okresie transformacji spowodowała, że na rynku pracy pojawiła się nadwyżka siły roboczej czego odzwierciedleniem było wysokie bezrobocie w powiecie. Jedyną możliwością zapewnienia sobie i rodzinie dochodów stało się podejmowanie pracy na własny rachunek albo poszukiwanie zatrudnienia w innych miejscowościach często odległych od miejsca zamieszkania.

Dojazdy do pracy w powiecie jarocińskim Współczesny rynek pracy wymaga od pracowników zmiany miejsca zamieszkania, zmiany zawodu i zdobywania nowych kwalifikacji. Nierównowaga popytu i podaży siły roboczej na rynkach lokalnych powoduje konieczność dojazdów do pracy w obrębie nie tylko swojego powiatu lecz i województwa czy kraju. Kwiatkowski [2002] wskazuje, że mechanizmem umożliwiającym zmniejszenie niedopasowania popytu i podaży na rynku pracy jest zwiększenie mobilności międzyregionalnej. Po przystąpieniu Polski do UE i otwarciu zagranicznych, niedostępnych dotąd rynków pracy Polacy początkowo chętnie decydowali się na wyjazd do pracy skłonieni wyższymi zarobkami, a więc zapewnieniem sobie i rodzinie wyższego poziomu życia. Dotyczyło to przede wszystkim ludzi młodych, którzy nie podjęli jeszcze pracy w kraju i w związku z tym bez zobowiązań rodzinnych. Dużej liczbie wyjazdów zarobkowych w pierwszym okresie wstąpienia Polski do Unii Europejskiej towarzyszyła w większości przypadków deklaracja powrotu do kraju, po zgromadzeniu zasobów pozwalających na stabilne urządzenie sobie życia w Polsce. Polska jest tradycyjnym krajem w którym więzi rodzinne odgrywają decydującą rolę przy podejmowaniu decyzji o emigracji zarobkowej. Stanowi to jednocześnie istotną barierę mobilności społeczeństwa, zwłaszcza tej jego części, która już utworzyła rodzinę i czuje się za nią odpowiedzialna. Ważną przeszkodą są wysokie koszty zakupu czy wynajęcia mieszkań, zorganizowania opieki dla dzieci jak i stres związany z oddzieleniem od rodziny. Wysokość wynagrodzenia nie zawsze rekompensuje ponoszone w ten sposób straty. Brak mobilności przestrzennej bezrobotnych jest przyczyną powstawania i trwania bezrobocia [Kwiatkowski 2002]. W 2006 roku Ośrodek Statystyki Miast Urzędu Statystycznego w Poznaniu przeprowadził badania Przepływy ludności związane z zatrudnieniem w Polsce w 2006 roku. Postępując w sposób zgodny z badaniem z 2006 roku zostały zebrane informacje z Urzędu Skarbowego w Jarocinie z bazy POLTAX na dzień 31.12.2010 roku dla powiatu jarocińskiego. Pozwoliło to na dokonanie analizy skali i natężenia dojazdów do pracy mieszkańców powiatu jarocińskiego w 2006 i 2010 roku.

Zróżnicowanie przestrzenne dojazdów do pracy w układzie gmin województwa wielkopolskiego Około 50% gmin województwa wielkopolskiego charakteryzuje się dużym natężeniem przyjeżdżających do pracy na 1000 ludności w wieku produkcyjnym. Najczęściej są to miasta powiatowe i miasta na prawach powiatu, które pełnią rolę ośrodków centralnych w danym rejonie. Na podstawie wskaźników określających natężenie przyjazdów [Konecka-Szydłowska] gmina Jarocin należy do klasy przeciętnego poziomu przyjazdów do pracy, pozostałe gminy powiatu jarocińskiego należą do grupy niskiego poziomu. Tylko 17% gmin w Wielkopolsce charakteryzuje się bardzo dużą mobilnością przestrzenną w zakresie przyjazdów do pracy. Zakwalifikowanie gmin powiatu jarocińskiego do klasy przeciętnego i niskiego poziomu przyjazdów do pracy oznacza mniejszą mobilność mieszkańców powiatu w stosunku do mieszkańców Wielkopolski.

Żerków 58,1 Jaraczewo 22,3 Jarocin 143,9 Kotlin 58,6 Rys.5. Liczba przyjeżdżających ż ż do pracy w Wielkopolsce na 1000 osób w wieku produkcyjnym w 2006 roku Źródło: Opracowanie własne na podstawie B. Konecka-Szydłowska,(2006 s. 31) Najwięcej osób na 1000 ludności w wieku produkcyjnym wyjeżdża ż ża z gmin okalających miasto Poznań, Kalisz, Piłę, Turek i Koło. Na podstawie wskaźników określających natężenie wyjazdów [Konecka-Szydłowska] gmina Jarocin należy do klasy przeciętnego poziomu wyjazdów do pracy, pozostałe gminy powiatu jarocińskiego należą do grupy niskiego poziomu. 60% gmin w Wielkopolsce należy do klasy pierwszej wyjazdów do pracy czyli charakteryzują się ę one bardzo dużą mobilnością przestrzenną. Zakwalifikowanie gmin powiatu jarocińskiego do klasy przeciętnego i niskiego natężenia wyjazdów do pracy oznacza mniejszą mobilność mieszkańców powiatu w stosunku do mieszkańców Wielkopolski.

Żerków 195,5 Jaraczewo 149,3 Jarocin 168 Kotlin 171,7 Rys. 6. Liczba wyjeżdżających ż ż do pracy w Wielkopolsce na 1000 osób w wieku produkcyjnym w 2006 roku Źródło: Opracowanie własne na podstawie B. Konecka-Szydłowska,(2006, s.28) Saldo przepływów jest różnicą między liczbą przyjeżdżających a wyjeżdżających do pracy na 1000 ludności w wieku produkcyjnym. Wartość dodatnia wskazuje na nadwyżkę przyjeżdżających nad wyjeżdżającymi z gminy, a wartość ujemna nadwyżkę ę wyjeżdżających [Konecka-Szydłowska]. Gminy powiatu jarocińskiego cechują się ujemną wartością ś ą salda przepływów i w przekroju gmin Wielkopolski zaliczane są do grupy gmin o niskim poziomie salda przepływów.

Żerków -137,5 Jaraczewo - -77,0 Jarocin -24,1 Kotlin -113,1 Rys. 7. Saldo przepływów w Wielkopolsce w 2006 roku Źródło: Opracowanie własne na podstawie B. Konecka-Szydłowska, (2006, s.33) Iloraz przyjeżdżających do wyjeżdżających zwany ilorazem przepływów informuje o aktywności społeczno-gospodarczej obszaru. 22% gmin w Wielkopolsce cechuje się nadwyżką przyjeżdżających do wyjeżdżających, w tej grupie nie ma jednak gmin powiatu jarocińskiego. Nadwyżką ż ą przepływów charakteryzują się największe miasta wielkopolskie, Poznań, Kalisz, Koło, Leszno. Gminy powiatu jarocińskiego należą do grupy przeciętnego (gmina Jarocin) i niskiego (gmina Jaraczewo, Kotlin, Żerków) poziomu ilorazu przepływów [Konecka-Szydłowska].

Żerków 0,30 Jaraczewo 0,15 Jarocin 0,86 Kotlin 0,34 Rys. 8. Iloraz przepływów w Wielkopolsce w 2006 roku Źródło: Opracowanie własne na podstawie B. Konecka-Szydłowska,(2006, s. 35) Na podstawie analizy przyjazdów i wyjazdów do pracy można stwierdzić, że województwo wielkopolskie charakteryzuje się dużymi przepływami w dojazdach do pracy. Gminy powiatu jarocińskiego w 2006 roku na tle innych w Wielkopolsce przyjmują wartości przeciętne co świadczy o niewielkiej mobilności przestrzennej mieszkańców powiatu jarocińskiego w 2006 roku.. Zróżnicowanie przestrzenne dojazdów do pracy w układzie gmin powiatu jarocińskiego Ludność dojeżdżająca do pracy ogółem w 2006 roku stanowiła 57,8% pracujących w powiecie, a w 2010 roku 63,4%. Najwięcej osób przyjeżdża ż ża do pracy w Jarocinie z gminy Jarocin, w 2006 roku 20,4% a w 2010 nastąpił wzrost o 10,5 punktów procentowych.

2006r. 20,4% 2010r. 30,9% Żerków 2006r 5.8% 2010r. 5,8% 2006r. 4,2% 2010r. 4,5% Jaraczewo Jarocin Rys.9. Udział przyjeżdżających ż ż do pracy z gmin powiatu jarocińskiego w liczbie zatrudnionych w mieście Jarocin w 2006 i 2010 roku Źródło: Opracowanie własne na podstawie Przepływy ludności związane zane z zatrudnieniem w 2006, Urząd Statystyczny w Poznaniu i danych z Urzędu Skarbowego w Jarocinie Kotlin 2006r 3,6% 2010r. 4,3% Omawiany już upadek wielu przedsiębiorstw funkcjonujących na terenie Jarocina i zatrudniających pracowników z całego powiatu spowodował, że na miejsce upadających firm zaczęły powstawać ć nowe, mniejsze przedsiębiorstwa, które nie były niestety w stanie wchłonąć nadwyżki siły roboczej. Bezrobotni mieszkańcy powiatu z biegiem czasu coraz częściej ciej podejmowali decyzje o pracy w miejscowościach ciach poza powiatem jarocińskim. W powiecie jarocińskim w 2010 roku 37 osób na 100 pracujących dojeżdżało do pracy. Najwięcej osób dojeżdżało ż żało w gminie Żerków (2010r. - 555 osób) i w gminie Kotlin (2010r. - 40 osób). Wysoki wskaźnik charakteryzuje też gminę Jaraczewo (29 osób) i gminę Jarocin (32 osoby) (zob. tabela 11.).

Tabela 11. Wyjeżdżający ż z gmin do pracy poza powiat jarociński w latach 2006 i 2010 Lata 2006 2010 Jednostka liczba osoby wyjeżdżające liczba osoby wyjeżdżające terytorialna pracujących do pracy na 100 pracujących do pracy na 100 osób pracujących osób pracujących Ogółem w powiecie 12 024 25 12 743 37 Jarocin 9402 23 9968 32 Jaraczewo 1077 26 1025 29 Kotlin 819 39 769 40 Żerków 726 44 981 55 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Przepływy ludności związane zane z zatrudnieniem w 2006, Urząd Statystyczny w Poznaniu i danych z Urzędu Skarbowego w Jarocinie W badanym okresie wzrósł niewiele udział pracujących, dojeżdżająż żających do pracy na terenie powiatu jarocińskiego (zob. rys. 10.). Brak nowych ofert pracy na terenie powiatu spowodował poszukiwanie zatrudnienia poza powiatem, a także poza województwem. 2006r.-9,2% 2010r.- 10,4% 2006r.- 69,9% 2010r.- 70,4% Żerków 2006r.-10,5% 2010r.-12,4% 13,4%13,4 Jaraczewo Jarocin Kotlin 2006r.- 10,4% 2010r.-10,7% Rys. 10. Wyjeżdżający do pracy z gmin powiatu jarocińskiego w liczbie pracujących w gminie w 2006 i 2010 roku Źródło: Opracowanie własne na podstawie Przepływy ludności związane zane z zatrudnieniem w 2006, Urząd Statystyczny w Poznaniu i danych z Urzędu Skarbowego w Jarocinie

W 2006 roku do pracy poza powiat wyjeżdżało 3095 osób, a w 2010 roku już 4730 osób. W 2006 roku tylko 170 pracowników (5,5% wyjeżdżających poza powiat) znalazło zatrudnienie poza województwem, a w 2010 roku 749 osób (15,8% wyjeżdżających poza powiat). Zwiększyło się ę natężenie wyjazdów do pracy i zmieniły się ę kierunki mobilności przestrzennej. W 2006 roku najczęściej wybierano miejsce pracy położone niedaleko miejsca zamieszkania, w 2010 roku mieszkańcy powiatu chętniej wyjeżdżali ż żali do miejscowości w rożnych częściach kraju. Rys. 11. Wyjeżdżający do pracy poza powiat jarociński w 2006 i 2010 roku Źródło: Opracowanie własne na podstawie Przepływy ludności związane zane z zatrudnieniem w 2006, Urząd Statystyczny w Poznaniu i danych z Urzędu Skarbowego w Jarocinie Saldo przyjazdów i wyjazdów do pracy świadczy o kondycji rynku pracy danego ośrodka, w stosunku do potrzeb. Dodatnie saldo świadczy o większej liczbie przyjeżdżających niż wyjeżdżających do pracy. Taka sytuacja utrzymywała się w 2006 i 2010 roku tylko w gminie Jarocin, pozostałe gminy wykazywały salda ujemne zarówno w 2006 jak i w 2010 roku, co oznacza większą liczbę ę osób wyjeżdżających z gminy.

2006r. +1074 osób 2010r. +2297 osób Żerków 2006r. -13 osób 2010r. -122osób 2006r. -77 osób 2010r. -310 osób Jaraczewo Jarocin Kotlin 2006r. -163 osób 2010r. -445 osób Rys. 12. Saldo przyjazdów i wyjazdów do pracy na terenie powiatu jarocińskiego w 2006 i 2010 roku Źródło: Opracowanie własne na podstawie Przepływy ludności związane zane z zatrudnieniem w 2006, Urząd Statystyczny w Poznaniu i danych z Urzędu Skarbowego w Jarocinie Na terenie województwa wielkopolskiego poza powiat jarociński do pracy wyjeżdżało w 2010 roku o 1056 osób czyli o 36,10% więcej niż w 2006 roku. Gwałtownie wzrosła liczba osób dojeżdżający z gminy Żerków o 80,31% i gminy Jarocin o 34,23%. Mniejszy był wskaźnik dla gminy Kotlin (o 28,48%) i gminy Jaraczewo 7,53%. W 2006 roku najwięcej mieszkańców powiatu jarocińskiego dojeżdżało do pracy do Poznania (1272 osób tj. 43,49% wszystkich dojazdów na terenie Wielkopolski), do powiatu pleszewskiego (380 osób) i powiatu średzkiego (312 osób). W 2010 roku kierunki dojazdów na terenie Wielkopolski niewiele się zmieniły wzrosło natomiast ich natężenie. Do Poznania dojeżdżało 1325 osób a do powiatu poznańskiego 432 osoby oby (stanowi to 44,13% wszystkich dojazdów na terenie Wielkopolski). Mieszkańcy gminy Jarocin w 2006 roku dojeżdżali ż żali do pracy przede wszystkim do Poznania i powiatu średzkiego a w 2010 oprócz Poznania i powiatu średzkiego gwałtownie wzrosły dojazdy do powiatu poznańskiego (wzrost o 248% w stosunku do 2006 roku) (zob. rys.11.).

Mieszkańcy powiatu jarocińskiego przede wszystkim dojeżdżali ż żali do pracy do samego miasta Jarocin. W 2010 roku natężenie dojazdów do Jarocina wzrosło o 18 punktów procentowych. Wzrosła jednocześnie nie liczba dojazdów do Poznania i innych miejscowości w Wielkopolsce. Poza województwem wielkopolskim znalazło pracę o 579 osób więcej w 2010 roku niż w roku 2006. Największą ę ą grupę wyjeżdżających poza województwo stanowili mieszkańcy gminy Jarocin. Iloraz liczby osób przyjeżdżających do wyjeżdżających do pracy przyjmował w gminie Jarocin wartości powyżej 1, co oznacza, że więcej osób przyjeżdżało żało do pracy niż wyjeżdżało z tej gminy. W pozostałych gminach wartość ilorazu była poniżej jedności, co oznacza, że więcej osób wyjeżdżało ż niż ż przyjeżdżało Najwyższe wartości ilorazów w gminie Jarocin, świadczą pozycji centralnego ośrodka rozwoju dla całego powiatu (zob.rys.13) 2006r. 1,5 2010r. 1,7 Żerków 2006r. 0,9 2010r. 0,8 2006r. 0,7 2010r. 0,4 Jaraczewo Jarocin Kotlin 2006r. 0,5 2010r 0,4 Rys. 13. Iloraz przyjazdów i wyjazdów do pracy na terenie powiatu jarocińskiego w 2006 i 2010 roku Źródło: Opracowanie własne na podstawie Przepływy ludności związane zane z zatrudnieniem w 2006, Urząd Statystyczny w Poznaniu i danych z Urzędu Skarbowego w Jarocinie Analiza dojazdów do pracy w latach 2006 i 2010 w powiecie jarocińskim umożliwiła poznanie kierunków i natężenia tych migracji. Na terenie powiatu jarocińskiego pracownicy dojeżdżali do pracy głównie do Jarocina. W województwie kierunkiem migracji było miasto Poznań i powiaty: pleszewski, poznański i średzki.

Mieszkańcy powiatu jarocińskiego znaleźli zatrudnienie również w miejscowościach poza województwem wielkopolskim. Najwięcej osób pracowało w województwie mazowieckim (miasto Warszawa), województwie śląskim ( powiat bielski), w województwie dolnośląskim (miasto Wrocław). Przeprowadzone badania dowodzą o znacznym wzroście mobilności mieszańców powiatu jarocińskiego. O ile jeszcze w 2006 roku natężenie dojazdów do pracy należało do niskich i przeciętnych, to w 2010 roku (biorąc za podstawę wyniki w pozostałych powiatach dla 2006 roku) należały już do wysokich. Sprawdzeniem prawdziwości tej tezy mogłyby być badania dojazdów przeprowadzone dla powiatów całej polski dla 2010 roku. Niestety badania tego rodzaju, o dużej wartości poznawczej i w oparciu o wiarygodne dane, zostały przeprowadzone tylko jeden raz dla roku 2006. Niemniej badania przeprowadzone w 2010 roku tylko dla powiatu jarocińskiego pozwalają wyciągnąć wnioski, co do zdolności adaptacyjnych strony podażowej badanego rynku pracy. Bezrobocie w powiecie jarocińskim Wskaźnikiem charakteryzującym rynek pracy jest stopa bezrobocia. Powiat jarocińskich w latach 2006 2010 charakteryzował się większą w porównaniu do Polski i Wielkopolski stopą bezrobocia. Mimo, iż ogólny trend dla Polski, Wielkopolski i powiatu był podobny to stopa bezrobocia zawsze przewyższała wartości charakterystyczne dla kraju i województwa. Decydujący wpływ na kondycję rynku pracy miało zamknięcie dużych zakładów pracy, które dominowały na tym rynku do 2000 roku. W 2006 roku stopa bezrobocia rejestrowanego w powiecie jarocińskim wynosiła 19,5% (w Wielkopolsce 11,7%, a w Polsce 14,8%) i do 2008 roku ulegała zmniejszeniu. W 2008 roku nastąpił ponowny wzrost bezrobocia i w 2010 roku osiągnął poziom 15,2% (w Wielkopolsce 9,2%, a w Polsce 12,4%) (por. rys.14. i tabela 13.).

25 Stopa bezrobocia w latach 2006-2010 20 15 10 5 Polska Wielkopolska stopa bezrobocia w powiecie jarocińskim 0 2006 2007 2008 2009 2010 Rys. 14. Stopa bezrobocia w Polsce, Wielkopolsce i w powiecie jarocińskim w latach 2006-2010 Źródło: Dane z PUP w Jarocinie Tabela 13. Stopa bezrobocia rejestrowanego w powiecie jarocińskim na tle Polski i Wielkopolski w latach 2006-2010 Jednostka Lata terytorialna 2006 2007 2008 2009 2010 Polska 14,8 11,2 9,5 12,1 12,4 Wielkopolska 11,7 7,8 6,4 9,2 9,2 Powiat jarociński 19,5 13,1 10,0 14,2 15,2 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Mimo spadku liczby bezrobotnych w powiecie jarocińskim w 2010 roku w porównaniu do 2006 roku o 21%, nadal największy udział wśród bezrobotnych mają mieszkańcy gminy Jarocin (62,2%). Zmniejszył się udział bezrobotnych w pozostałych gminach, zwłaszcza w gminie Żerków, gdzie w 2010 roku w porównaniu do 2006 roku nastąpił spadek o 3 punkty procentowe (zob. tabela 14.).

Tabela 14. Stan bezrobocia w gminach powiatu jarocińskiego Lata 2006 Wskaźniki struktury 2006 2010 Wskaźniki struktury 2010 Powiat jarociński 5041 100,0 4010 100,0 Jarocin 2970 55,9 2496 62,2 Żerków 911 18,1 598 14,9 Jaraczewo 556 11,0 448 11,2 Kotlin 604 12,0 468 11,7 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych PUP w Jarocinie Największy udział wśród bezrobotnych stanowiły kobiety zarówno w 2006 roku jak i w 2010 roku. W 2010 roku zmniejszył się udział kobiet w ogólnej liczbie bezrobotnych a wzrósł wśród mężczyzn (oprócz gminy Jaraczewo). Dane prezentujące strukturę bezrobotnych według płci w gminach powiatu jarocińskiego przedstawiono w tabeli 15. Tabela 15. Struktura bezrobotnych według płci w gminach powiatu jarocińskiego w latach 2006 i 2010 Struktura Jednostka terytorialna bezrobotnych Powiat Żerków wg płci jarociński Jarocin Jaraczewo Kotlin 2006 Ogółem 100% 100% 100% 100% 100% Kobiety 61,93% 61,68% 64,88% 61,87% 58,77% Mężczyźni 38,07% 38,32% 35,12% 38,13% 41,23% 2010 Ogółem 100% 100% 100% 100% 100% Kobiety 57,46% 57,41% 55,85% 63,62% 53,85% Mężczyźni 42,54% 42,59% 44,15% 36,38% 46,15% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z PUP w Jarocinie W powiecie i gminach jarocińskich większe bezrobocie występowało wśród mieszkańców wsi (w 2006 r. 61,75%, a w 2010r.- 60,67%) w 2006 i 2010 roku. W 2010 roku nastąpił nieznaczny wzrost bezrobotnych w mieście ( z 38,25% w 2006r do 39,33% w 2010 roku) i spadek na wsi (zob. tabela 16).

Tabela 16. Bezrobotni w gminach powiatu jarocińskiego według miejsca zamieszkania w latach 2006 i 2010 Lata Jednostka 2006 2010 terytorialna Miejsce zamieszkania Miejsce zamieszkania miasto wieś ogółem miasto wieś ogółem Powiat jarociński 38,25% 61,75% 100% 39,33% 60,67% 100% Jarocin 58,38% 41,62% 100% 58,05% 41,95% 100% Żerków 21,30% 78,70% 100% 21,40% 78,60% 100% Jaraczewo 0 100% 100% 0 100% 100% Kotlin 0 100% 100% 0 100% 100% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z PUP w Jarocinie Zmniejszyła się liczba bezrobotnych zarejestrowanych do 24 lat na 1000 ludności w wieku produkcyjnym w 2010 roku w porównaniu do 2006 roku w powiecie jarocińskim. Przy czym wielkość tego miernika była wyższa w 2006 roku (28,8) i w 2010 roku (26,2) w porównaniu do Wielkopolski (2006 rok- 16,4; 2010 rok- 14,6) i Polski (2006 rok-18,3; 2010 rok- 16,5). Mimo spadku liczby młodych bezrobotnych na 1000 ludności w wieku produkcyjnym w 2010 roku nadal wartości liczbowe są prawie dwukrotnie wyższe niż w Wielkopolsce i 1,5 razy wyższe niż w Polsce. Najwięcej osób bezrobotnych do 24 lat na 1000 ludności w wieku produkcyjnym w 2010 roku mieszkała w gminach miejsko-wiejskich w Jaraczewie i Kotlinie (zob. tabela 17.). Tabela 17. Bezrobotni zarejestrowani do 24 lat na 1000 ludności w wieku produkcyjnym w powiecie jarocińskim, w Wielkopolsce i w Polsce w latach 2006 i 2010 Jednostka terytorialna Lata 2006 2010 Polska 18,3 16,5 Wielkopolska 16,4 14,6 Powiat jarociński 28,8 26,2 Jaraczewo 32,0 31,2

Jarocin 24,1 23,7 Kotlin 41,3 34,4 Żerków 38,1 27,7 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z PUP w Jarocinie W 2006 roku liczba długotrwale bezrobotnych na 1000 ludności w wieku produkcyjnym w powiecie jarocińskim wynosiła 48,2 osób i była wyższa w porównaniu do Wielkopolski (2006r. w Wielkopolsce 33,9) i Polski (2006r. w Polsce 43,6). W 2010 roku spadła liczba bezrobotnych pozostających bez pracy dłużej niż 1 rok na 1000 ludności w wieku produkcyjnym i w powiecie jarocińskim wynosiła 19,8 bezrobotnych. Była to ilość wyższa niż w Wielkopolsce (w 2010r.w Wielkopolsce -13,9) lecz niższa niż w Polsce (w 2010r. w Polsce-21,9). Tabela 18. Bezrobotni zarejestrowani pozostający bez pracy dłużej niż 1 rok na 1000 ludności w wieku produkcyjnym w powiecie jarocińskim, w Wielkopolsce i w Polsce w latach 2006 i 2010 Jednostka terytorialna Lata 2006 2010 Polska 43,6 21,9 Wielkopolska 33,9 13,9 Powiat jarociński 48,2 19,8 Jaraczewo 42,6 18,9 Jarocin 43,0 19,1 Kotlin 60,1 20,3 Żerków 67,2 23,2 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z PUP w Jarocinie W 2006 roku na 1000 ludności w wieku produkcyjnym przypadało w powiecie jarocińskim 18,4 bezrobotnych zarejestrowanych bez stażu pracy, a w 2010 roku 15,2 bezrobotnych. W gminach powiatu w 2006 roku najmniej bezrobotnych bez stażu na 1000 ludności w wieku produkcyjnym było w Jaraczewie (18,8) i Jarocinie (14,4), najwięcej w gminie Kotlin (28,9) i Żerków (28,6). W 2010 roku sytuacja się zmieniła i najwięcej osób bezrobotnych bez stażu na 1000 ludności w wieku produkcyjnym odnotowano w gminach: Kotlin (20,7) i Jaraczewo (18,7).

Tabela 19. Bezrobotni zarejestrowani bez stażu pracy na 1000 ludności w wieku produkcyjnym w powiecie jarocińskim, w Wielkopolsce i w Polsce w latach 2006 i 2010 Jednostka terytorialna Lata 2006 2010 Polska 20,9 15,6 Wielkopolska 14,7 9,8 Powiat jarociński 18,4 15,2 Jaraczewo 18,8 18,7 Jarocin 14,4 13,4 Kotlin 28,9 20,7 Żerków 28,6 16,2 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z PUP w Jarocinie Wzrosła liczba bezrobotnych z wykształceniem wyższym na 1000 ludności w wieku produkcyjnym w 2010 roku w porównaniu do 2006 roku, przy czym wzrost ten w powiecie jarocińskim ( o 3,2) był wyższy w porównaniu do Wielkopolski ( o 2,0) i Polski (o 2,5). W gminach powiatu sytuacja przedstawiała się podobnie jak w całym powiecie, przeciętnie wzrosła liczba bezrobotnych z wykształceniem wyższym na 1000 ludności w wieku produkcyjnym o 3 osoby w 2010 roku w porównaniu do 2006 roku (zob. tabela 20.).

Tabela 20. Bezrobotni z wykształceniem wyższym na 1000 ludności w wieku produkcyjnym w gminach powiatu jarocińskiego, w Wielkopolsce i w Polsce w roku 2006 i 2010 Jednostka terytorialna Lata 2006 2010 Polska 5,4 7,9 Wielkopolska 4,0 6,0 Powiat jarociński 5,0 8,2 Jaraczewo 4,1 6,7 Jarocin 5,3 8,7 Kotlin 5,0 9,4 Żerków 4,2 6,5 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z PUP w Jarocinie Przeciętne wynagrodzenie brutto w powiecie jarocińskim w 2006 roku wynosiło 1846 złotych i było niższe niż w Wielkopolsce o 543 złotych i niższe niż w Polsce o 790,81 złotych. Przeciętne wynagrodzenie brutto w relacji do średniej krajowej w 2006 roku stanowiło 70% a w 2010 roku 69,3% średniej krajowej. W 2010 roku wynagrodzenie w powiecie wzrosło o 532,79 złotych ale nadal było niższe od średniej krajowej i średniej płacy w Wielkopolsce. Przyrost przeciętnego wynagrodzenia brutto w 2010 roku w porównaniu do 2006 roku w Polsce wynosił 30%, w Wielkopolsce 31%, a w powiecie jarocińskim o 29% (zob. tabela 21.).

Tabela 21. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w powiecie jarocińskim, w Wielkopolsce i w Polsce w latach 2006 i 2010 Jednostka przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto w relacji do średniej krajowej (Polska=100) terytorialna Lata Lata 2006 2010 2006 2010 Polska 2636,81 3435 100,0 100,0 Wielkopolska 2389 3126,36 90,6 91,0 Powiat jarociński 1846 2378,79 70,0 69,3 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS Wszystkie przedstawione dane świadczą o niekorzystnej sytuacji na jarocińskim rynku w porównaniu z krajowym i wojewódzkim rynkiem pracy. W powiecie jarocińskim stopa bezrobocia w latach 2006-2010 była wyższa niż w Polsce czy w Wielkopolsce. Więcej zarejestrowano długotrwale bezrobotnych i bezrobotnych w wieku do 24 lat przypadających na 1000 ludności w wieku produkcyjnym w porównaniu do tych samych mierników w kraju i w województwie. W latach 2006-2010 w powiecie jarocińskim wzrosło bezrobocie osób z wykształceniem wyższym i spadła liczba bezrobotnych bez stażu na 1000 ludności w wieku produkcyjnym, chociaż nadal jest wyższa w porównaniu do tych mierników w Polsce i w Wielkopolsce. Mimo wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w 2010 roku w porównaniu do 2006 roku w powiecie jarocińskim pracownicy zarabiali 69,3% średniej krajowej.

LITERATURA: Konecka-Szydłowska B., 2006. Sytuacja społeczno-gospodarcza miast strefy podmiejskiej Poznania w okresie transformacji [w:] Przemiany przestrzeni miast i stref podmiejskich. Praca pod red. J. Słodczyka, R. Klimek, IV Konferencja Naukowa. Miasta w okresie przemian. Uniwersytet Opolski, Wydział Ekonomiczny, Opole. Kwiatkowski, E., 2002, Bezrobocie, PWN, Warszawa. Łuczak, Cz., 1998, Dzieje Jarocina, Wydawnictwo WBP, Poznań. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2008r. Nr 69, poz. 415, ze zm.)