UKD 744.43:69.001.2:624.012.4 P O L S K A N O R M A PN-88 B-01041 POLSKI KOMITET NORMALIZACJI, MIAR I JAKOŚCI Rysunek konstrukcyjny budowlany Konstrukcje betonowe, żelbetowe i sprężone Zamiast: PN-64/B-01041 Grupa katalogowa 0701 Building drawings. Concrete, reinforced concrete, and prestressed concrete Dessins de construction pour le bâtiment. Constructions en béton non-armé, armé et precontraint ĺđňĺćč ńňđîčňĺëüíűő ęîíńňđóęöčé. Áĺňîííűĺ č ćĺëĺçîáĺ ňîííűĺ ęîíńňđóęöčé SPIS TREŚCI 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot normy 1.2. Zakres stosowania normy 1.3. Ogólne zasady wykonywania rysunków 1.4. Rodzaje rysunków 1.5. Podziałki 1.6. Oznaczenia materiałów w przekroju 1.7. Dokładność wymiarów 1.8. Zaokrąglanie wymiarów, masy materiałów i wyrobów 2. RYSUNKI ZESTAWIENIOWE I SCHEMATY ROZMIESZCZENIA ELEMENTÓW KONSTRUKCJI 3.1. Rysunki kształtu 3.2. Rysunki zbrojenia konstrukcji 3.3. Uproszczenia na rysunkach roboczych 3. RYSUNKI ROBOCZE 4. WYKAZY MATERIAŁÓW I WYROBÓW ZAŁĄCZNIK INFORMACJE DODATKOWE 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot normy. Przedmiotem normy są zasady sporządzania rysunków konstrukcji betonowych, żelbetowych i sprężynowych. Przez słowo rysunek w dalszej treści normy należy rozumieć rysunek konstrukcji betonowych, żelbetowych i sprężonych. 1.2. Zakres stosowania normy. Normę należy stosować przy projektowaniu i inwentaryzowaniu konstrukcji betonowych, żelbetowych i sprężonych. Rysunki form do wykonywania elementów i rysunki deskowań nie są objęte Strona 1
zakresem niniejszej normy. 1.3. Ogólne zasady wykonywania rysunków w zakresie wielkości arkuszy, oznaczenia rysunków, napisów i linii należy przyjmować wg PN-88/B-01040. 1.4. Rodzaje rysunków. W zależności od przeznaczenia rozróżnia się: a) rysunki zestawieniowe i schematy rozmieszczenia elementów konstrukcji; b) rysunki robocze, do których zalicza się rysunki - kształtu konstrukcji lub jej części - dalej nazywane rysunkami kształtu, - zbrojenia konstrukcji, - szczegółów (detali). Powyższe rysunki należy uzupełnić wykazami materiałów i wyrobów. 1.5. Podziałki - wg PN-88/B-01040. Zaleca się stosować podziałki dla: - rysunków zestawieniowych i schematów rozmieszczenia elementów konstrukcji - 1:50; 1:100; 1:200; - rysunków kształtu i zbrojenia konstrukcji - 1:10; 1:20; 1:50; - rysunków szczegółów - 1:1; 1:2; 1:5; 1:10. W uzasadnionych przypadkach dopuszcza się stosowanie różnych podziałek na jednym arkuszu, np. inna podziałka dla rzutu i inna dla przekroju. Podziałki te należy podać przy opisie rysunku. 1.6. Oznaczenia materiałów w przekroju - wg PN-70/B-01030. 1.7. Dokładność wymiarów konstrukcji, jej elementów oraz ich wzajemnego usytuowania, należy podawać jedynie dla wymiarów podlegających kontroli dokładności (pasowania) wg zasad PN-86/B-02355. Oznaczanie dokładności wymiarów na rysunkach należy wykonywać wg PN-88/B-01040; przykład oznaczenia podano na rys. 2. 1.8. Zaokrąglanie wymiarów, masy materiałów i wyrobów przedstawionych na rysunkach, w specyfikacjach lub w wykazach materiałów należy przyjmować wg tabl. 1. Tablica 1. Zaokrąglanie wymiarów, masy materiałów i wyrobów Rysunki Wykazy materiałów i wyrobów Wielkość Wymiary konstrukcji monolitycznych Wymiary konstrukcji prefabrykowanych Wymiary elementów prefabrykowanych Wymiary brojenia konstrukcji - monolitycznych - prefabrykowanych Długość pojedynczych prętów zbrojenia, strun lub kabli Całkowita długość poszczególnych rodzajów prętów zbrojenia, strun lub kabli Całkowita masa zbrojenia Masa elementu prefabrykowanego - do 200 kg - powyżej 200 kg Dokładność 10 mm 5 mm 1 mm 10 mm 5 mm 0,01 mm 1 m 1 kg 5 kg 10 kg Objętość betonu elementu prefabrykowanego 0,001 m 3 2. RYSUNKI ZESTAWIENIOWE I SCHEMATY ROZMIESZCZENIA ELEMENTÓW KONSTRUKCJI Na rysunkach zestawieniowych i schematach rozmieszczenia elementów konstrukcji, zgodnie z PN-88/B-01040, przedstawia się wzajemne usytuowanie, dylatacje i połączenia poszczególnych zespołów konstrukcyjnych. Na rysunkach należy podać wymiary, oznaczenia elementów, fragmentów elementów i szczegółów, wymagania Strona 2
techniczne i inne niezbędne informacje np.: pozycja obliczeń statycznych, numery odpowiednich rysunków, wykazy elementów itp. Na schematach rozmieszczenia konstrukcję należy przedstawiać w sposób uproszczony, pomijając drobne elementy (np.: skosy elementów, zakotwienie kabli itp.). Na schematach rozmieszczenia przekryć kierunek zbrojenia nośnego należy oznaczać symbolem podanym na rys. 1. Rysunki fragmentów elementów konstrukcji i szczegółów połączeń wykonuje się wg postanowień rozdz. 3. Rys. 1 Rys. 2 3. RYSUNKI ROBOCZE 3.1. Rysunki kształtu. Na rysunkach należy podać: a) kształt i wymiary konstrukcji lub jej części przedstawione w rzutach lub w widokach oraz na niezbędnych przekrojach (rys. 2a), zamiast przedstawiania kształtu konstrukcji dopuszcza się przedstawianie wewnętrznej strony formy (deskowania); b) klasę betonu (przy betonach komórkowych - także odmianę), a w razie potrzeby dodatkowo szczególne własności betonu i jego składu oraz wytrzymałość betonu odpowiednią dla danego stanu realizacji, c) informacje dotyczące wykończenia powierzchni; ponadto: - dla konstrukcji monolitycznych - usytuowanie dylatacji i przerw roboczych, - dla konstrukcji prefabrykowanych - masę montażową z uwzględnieniem zawilgocenia i dodatnich odchyłek wymiarowych, dokładności wymiarów pasowanych, wytrzymałości betonu i uwarunkowania dla transportu, montażu i składowania oraz szczegóły połączeń; - dla konstrukcji sprężonych: kablobetonowych - osie kabli wraz z promieniami zagięć na rzucie lub widoku oraz położenie kabli na widoku czoła konstrukcji wraz ze sposobem wykonania zakotwień i wartością siły sprężającej, strunobetonowych - usytuowanie strun na przekroju poprzecznym. 3.2. Rysunki zbrojenia konstrukcji. Elementy zbrojenia należy przedstawiać w taki sposób, aby kształt, rozmieszczenie, zakotwienie, liczba, średnica i znak stali prętów były jednoznacznie określone. Zbrojenie o nieskomplikowanym kształcie można pokazywać tylko na rysunkach kształtu konstrukcji (rys. 3), zaś zbrojenie o złożonym kształcie należy przedstawiać ponadto na oddzielnym rysunku zbrojenia bez pokazywania wymiarów kształtu konstrukcji (rys. 2b). Zbrojenie na rzutach, w widokach i przekrojach przedstawia się wykorzystując symbole podane w tabl. 2 i 3. Strona 3
Rys. 3 Tablica 2. Graficzne symbole zbrojenia zwykłego Lp. Przeznaczenie i opis Symbol 1 Pręt w widoku - linią ciągłą bardzo grubą, w przypadkach koniecznych w celu odróżnienia zbrojenia głównego o różnych średnicach oraz zbrojenia montażowego dopuszcza się stosowanie linii o zróżnicowanych grubościach (rys. 4) 2 Pręt w przekroju Pręt w przekroju występujący w danym elemencie, lecz nie stanowiący zbrojenia tego elementu lub części konstrukcji (rys. 5) 3 Pręt zakończony hakiem w płaszczyźnie rysunku: - hak półokrągły - hak prosty 4 Pręty bez haków - w płaszczyźnie równoległej do rysunku, - w płaszczyźnie prostopadłej do rysunku 5 Pręt z dodatkowym elementem kotwiącym (np. płyta, pierścień) 6 Pręt zagięty pod kątem prostym w kierunku: - czytelnika - od czytelnika w przypadku prętów ułożonych blisko siebie i dla mikrofilmowania 7 Jednakowe pręty lub strzemiona rozmieszczone w równych odstępach można przedstawiać za pomocą jednego pręta lub strzemienia z zaznaczeniem odcinka, na którym te pręty lub strzemiona są układane (rys. 6) 8 Siatka zbrojeniowa - w przekroju - w rzucie - obrys gabarytu siatki wraz z przekątną Strona 4
Rys. 4 Rys. 5 Rys. 6 Tablica 3. Graficzne symbole zbrojenia sprężynującego Lp. Przeznaczenie i opis Symbol 1 Zbrojenie sprężynujące lub kable w widoku 1 ) - bardzo gruba przerywana linia z dwiema kreskami (rys. 7) 2 Przekrój kabla (rys. 7) 3 Przekrój strun i lin 4 Zakotwienie kabla od strony czynnej 5 Zakotwienie kabla od strony biernej 1 ) W przypadku, gdy nie jest możliwe pomylenie ze zbrojeniem zwykłym, zbrojenie sprężające może być rysowane linią ciągłą bardzo grubą. Strona 5
Rys. 7 Na rysunkach detali pręty zbrojenia lub ich części (np. zagięcia, haki, pętle, należy przedstawiać dwiema grubymi liniami lub jedną bardzo grubą linią w podziałce rysunku. Przekroje elementów długich o stałym kształcie, lecz zmiennym zbrojeniu należy rysować wraz ze zbrojeniem, a zarys elementu wymiarować jedynie na pierwszym przekroju (rys. 3). Pręty zbrojenia o nieskomplikowanym kształcie i małej liczbie odmian można rysować na rzutach i przekrojach elementów, oznaczając je numerem porządkowym z wykazu zbrojenia, a schematyczne rysunki prętów z wymiarami (lub ich symbole) umieszcza się w wykazie zbrojenia. W przypadku zastosowania prętów różniących się średnicami i kształtem oraz gdy położenie prętów jest trudne do odczytania z rysunku, poszczególne pręty przedstawia się i wymiaruje najczęściej poniżej rzutu lub przekroju równolegle do odpowiednich prętów na rysunku elementu (rys. 8). Strona 6
Rys. 8 Rysunek schematyczny prętów należy opisać podając numery prętów, ich liczbę, średnice i całkowite długości poszczególnych prętów (rys. 8). Strona 7
Rys. 9 Numerację prętów należy rozpoczynać z lewej górnej strony układu prętów na rysunku. W przypadkach koniecznych, na rysunkach zbrojenia należy podać: - klasę i znak stali, - wymiar otuliny zbrojenia, - dopuszczalne odchyłki wymiarów pasowanych zbrojenia, - szczegółowe wymiary pręta (rys. 9) oraz średnice zagięć, w przypadku stosowania średnic gięcia innych niż minimalne, wg PN-84/B-03264, - położenie i sposób wykonania połączeń zbrojenia, - wymiary spoin i zgrzein oraz informacje dotyczące technologii spawania i zgrzewania, - rodzaj i położenie elementów wbudowanych w konstrukcję (np. nakładki stalowe, okucia, śruby, kotwy). Połączenia prętów, wykonywane wg PN-84/B-03264, należy zaznaczać zarówno na rysunkach kształtu jak i na rysunkach zbrojenia oraz w przypadkach koniecznych przedstawiać oddzielnie jako szczegóły konstrukcyjne. Elementy stalowe, np.: blachy, profile, śruby itp., spoiny i zgrzeiny należy oznaczać wg PN-64/B-01043. 3.3. Uproszczenia na rysunkach roboczych należy wykonywać zgodnie z zasadami przedstawionymi na rysunkach: elementy symetryczne - rys. 10; elementy wieloprzęsłowe z powtarzalnymi przęsłami - rys. 11; elementy symetryczne ze zbrojeniem symetrycznym jednowarstwowym - rys. 12; płyty zbrojone siatkami zgrzewanymi - rys. 13; siatki zgrzewane - rys. 14. Rys. 10 Strona 8
Rys. 11 Rys. 12 Strona 9
Rys. 13 Rys. 14 4. WYKAZY MATERIAŁÓW I WYROBÓW W wykazie materiałów i wyrobów podaje się dla: - konstrukcji prefabrykowanych: symbol (oznaczenie) elementu, masę elementu, całkowitą liczbę elementów oraz ewentualnie klasę i objętość betonu, objętość materiałów izolacyjnych, masę stali, - zbrojenia zwykłego, strun lub kabli: symbol, znak stali, średnicę, długość, masę jednostkową pręta, struny lub kabla, liczbę i masę całkowitą, a w koniecznych przypadkach kształt i wymiary pręta, - elementów połączeniowych (akcesoriów): symbol, liczbę, masę oraz informację o dokumentacji i producencie. Przykłady wykazów materiałów i wyrobów podano w załączniku. Wykazy zbrojenia należy umieszczać z prawej strony arkusza nad tabliczką lub na oddzielnym arkuszu, z odpowiednimi odsyłaczami do rysunku zbrojenia. KONIEC PRZYKŁADY WYKAZÓW ZBROJENIA, MATERIAŁÓW I ELEMENTÓW PREFABRYKOWANYCH ZAŁĄCZNIK Strona 10
Tablica Z-1. Przykładowy wykaz zbrojenia Elementy Pręty zbrojenia Nazwa Liczba Nr pręta Średnica Długość Liczba w 1 elemencie Liczba ogólna Długość ogólna D-I StOS 34G S 4,5 6 10 14 20 sztuk mm m sztuk sztuk m 1 14 5,20 2 10 52 Belka B1 Płyta a1 5 4 2 14 5,84 2 10 58 3 20 3,62 1 5 18 4 6 5,00 2 10 50 5 4,5 0,58 19 95 55 6 10 9,80 12 48 470 7 6 13,20 15 60 792 8 6 10,15 12 48 487 9 6 3,62 14 56 191 Długość ogólna wg średnic m 55 1520 470 110 18 Masa 1 m pręta kg 0,125 0,222 0,617 1,21 2,47 Masa prętów wg średnic kg 6,88 337,44 289,99 133,10 44,46 Masa prętów wg rodzajów stali kg 6,88 627,43 177,56 Masa całkowita kg 812 Tablica Z-2. Przykładowy wykaz zbrojenia z podaniem rysunków prętów Długość ogólna Nr pręta Kształt pręta Średnica pręta Długość pręta Liczba prętów w 1 elemencie D-I StOS 4,5 6 mm m sztuk m m 1 6 2,88 5 14 2 4,5 2,10 12 26 Długość ogólna wg średnic m 26 14 Masa 1 m pręta kg 0,125 0,222 Masa prętów wg średnic kg 3,25 3,11 Masa całkowita kg 7 Strona 11
Tablica Z-3. Przykładowy wykaz elementów prefabrykowanych Lp. Element Nr rysunku roboczego Liczba elementów sztuk Masa elementu kg Masa całkowita Mg Uwagi 1 Słup S1 34/6 160 2200 352,0 2 Słup S2 34/7 62 1800 111,6 INFORMACJE DODATKOWE 1. Instytucja opracowująca normę - Centralny Ośrodek Badawczo-Projektowy Budownictwa Ogólnego, Warszawa. 2. Istotne zmiany w stosunku do PN-64/B-01041 a) wprowadzono nowe nazwy rodzajów rysunków, b) wprowadzono symbole graficzne zbrojenia zwykłego i sprężającego, c) wprowadzono oznaczenie dokładności wymiarów na rysunkach, d) wprowadzono uproszczenia przedstawiania siatek zgrzewanych oraz jednakowych prętów lub strzemion rozmieszczonych w równych odstępach. 3. Normy związane PN-70/B-01030 Projekty budowlane. Oznaczenia graficzne materiałów budowlanych PN-88/B-01040 Rysunek konstrukcyjny budowlany. Zasady ogólne. PN-64/B-01043 Rysunek konstrukcyjny budowlany. Konstrukcje stalowe PN-86/B-02355 Tolerancje wymiarów w budownictwie. Postanowienia ogólne PN-84/B-03264 Konstrukcje betonowe, żelbetowe i sprężone. Obliczenia statyczne i projektowanie. 4. Dokumenty międzynarodowe ISO 3766-1977 Building and civil engineering drawings Symbols for concrete reinforcement ISO 4066-1977 Building and civil engineering drawings. Bar scheduling 5. Projekt Polskiej Normy przygotowali: mgr inż. Mieczysław Michiewicz, mgr inż. Jan Sieczkowski - Centralny Ośrodek Badawczo-Projektowy Budownictwa Ogólnego, przy współpracy: doc. dr hab. inż. Józefa Sieczkowskiego - Politechnika Warszawska i inż. Lecha Radziszewskiego - Centralny Ośrodek Badawczo-Projektowy Budownictwa Ogólnego. Strona 12