FOLIA 1 PRAWA I WOLNOŚCI OBYWATELSKIE W WARUNKACH SŁUŻBY WOJSKOWEJ POJĘCIA PODSTAWOWE PRAWA CZŁOWIEKA to zespół fundamentalnych, powszechnych praw przysługujących człowiekowi bez względu na czas, miejsce, pozycję w społeczeństwie, wyznanie, kolor skóry, pochodzenie, narodowość. Art. 32 Konstytucji RP stanowi, że wszyscy obywatele są równi wobec prawa. WOLNOŚĆ to możność postępowania według własnej woli każdej osoby. Wolności nie są stanowione przez państwo, mogą być przez nie uznawane, gwarantowane lub ograniczane. Zgodnie z art. 31 Konstytucji RP, wolność człowieka podlega ochronie prawnej. OBOWIĄZEK OBYWATELA (PRAWNY) - to konieczność postępowania w określony sposób, oznacza narzucony z zewnątrz nakaz lub zakaz określonego postępowania, zobowiązanie do podporządkowania się przepisom prawa. IDEA ŻOŁNIERZA OBYWATELA opiera się na poszanowaniu godności ludzkiej, wolności, demokracji i tolerancji. Żołnierze są podmiotami takich samych praw i wolności, jak inni obywatele. Zarazem są funkcjonariuszami publicznymi, pełniącymi służbę państwową na szczególnych warunkach. Charakter służby powoduje, że pewne wolności i prawa obywatelskie ulegają ograniczeniu.
FOLIA 2 INSTYTUCJE OCHRONY PRAW OBYWATELSKICH I ŻOŁNIERSKICH RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH jest jedną z ważniejszych instytucji ochrony i kontroli przestrzegania praw i wolności obywatelskich. Podejmuje on działanie na wniosek obywatela, organizacji, organów samorządowych lub z własnej inicjatywy. W ramach Biura RPO funkcjonuje Zespół Ochrony Praw Żołnierzy i Funkcjonariuszy Służb Publicznych. RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH Aleja Solidarności 127 00-090 Warszawa Rzecznik Praw Obywatelskich przyjmuje interesantów: w poniedziałki w godz. 9.00-17.00 od wtorku do piątku w godz. 9.00-15.00 Telefon: 0-22 551-77- 60, 0-22 551-78-11 Centrala 0-22 551-77- 00 E-mail: rzecznik@rpo.gov.pl SKARGI I WNIOSKI - przyjmowaniem skarg i kontrolą ich rozpatrywania zajmuje się komórka organizacyjna wyodrębniona w danej instytucji. W sprawach skarg i wniosków z upoważnienia Ministra Obrony Narodowej interesantów przyjmuje Biuro Skarg i Wniosków MON. BIURO SKARG I WNIOSKÓW MON PRZYJMUJE INTERESANTÓW: w poniedziałki w godz. 9.00-17.00 w pozostałe dni robocze w godz. 8.30-14.30 al. Niepodległości 218 00-911 Warszawa tel. 0-22 687-41-24
FOLIA 3 W SPRAWACH OSOBISTYCH ŻOŁNIERZ MOŻE ZGŁOSIĆ SIĘ DO: oficera wychowawczego; konsultanta dowódcy ds. profilaktyki psychologicznej; kapelana wojskowego; dowódców kolejnych szczebli z pominięciem drogi służbowej DROGĘ SŁUŻBOWĄ MOŻNA POMINĄĆ: w sprawach nie cierpiących zwłoki, o czym należy powiadomić pominiętych przełożonych; wnosząc zażalenie o naruszeniu zasad poszanowania godności ludzkiej; w sprawach dotyczących pozbawienia lub ograniczenia przysługujących uprawnień i nieregulaminowego traktowania oraz nadużycia przez przełożonych uprawnień służbowych; podczas wysłuchiwania skarg i wniosków przez przełożonych oraz przewodniczących komisji kontrolnych i inspekcyjnych. MOŻLIWOŚCI ZGŁASZANIA SPRAW I PROBLEMÓW W ŚRODOWISKU WOJSKOWYM spotkanie żołnierskie (środowiskowe); okresowe analizy dyscypliny w pododdziale; wysłuchania skarg, próśb i zażaleń w pododdziałach i na szczeblu jednostki; wysłuchania skarg, próśb i zażaleń w czasie inspekcji i kontroli kompleksowych i problemowych; Wojskowy Telefon Zaufania - 0 22 - (6)87-40-00, Internetowa Skrzynka Zaufania- skrzynka_zaufania@wojsko-polskie.pl; w trakcie spotkań środowiskowych realizowanych w wytypowanych jednostkach wojskowych przez osoby zajmując kierownicze stanowiska w komórkach organizacyjnych MON; Placówki Żandarmerii Wojskowej; Biuro Skarg i Wniosków Ministra Obrony Narodowej
KONSEKWENCJE PRZESTĘPSTW GODZĄCYCH W PRAWA OBYWATELSKIE I ŻOŁNIERSKIE FOLIA 4 KONSEKWENCJE PRAWNE Poniżenie i znieważenie - art. 350 kodeksu karnego 1. Żołnierz, który poniża lub znieważa podwładnego, podlega karze ograniczenia wolności, aresztu wojskowego lub pozbawienia wolności do lat 2. 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego lub dowódcy jednostki. Naruszenie nietykalności cielesnej - art. 351 kodeksu karnego Żołnierz, który uderza podwładnego lub w inny sposób narusza jego nietykalność cielesną, podlega karze aresztu wojskowego albo pozbawienia wolności do lat 2. Znęcanie się - art. 352 kodeksu karnego 1. Żołnierz, który znęca się fizycznie lub psychicznie nad podwładnym, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. 2. Jeżeli czyn określony w 1 połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12. Art. 353 kk stanowi, że przepisy art. 350-352 stosuje się odpowiednio do żołnierza, który dopuszcza się czynu określonego w tych przepisach względem żołnierza młodszego stopniem albo równego stopniem o krótszym okresie pełnienia służby wojskowej. KONSEKWENCJE OSOBISTE POPEŁNIONYCH PRZESTĘPSTW pobyt w Zakładzie Karnym; odnotowanie w Centralnym Rejestrze Skazanych; dezaprobata rodziny i środowiska; trudności w znalezieniu zatrudnienia (pracodawcy żądają zaświadczenia o niekaralności); brak pracy powodujący problemy finansowe (brak możliwości zaciągnięcia kredytów), konieczność ubiegania się o pomoc z Ośrodków Pomocy Społecznej); utrudniony start życiowy.
FALA SUBKULTURA ŻOŁNIERZY ZASADNICZEJ SŁUŻBY WOJSKOWEJ FOLIA 5 STEREOTYPY NA TEMAT FALI przeświadczenie, że fala jest trwałym elementem służby, a nieformalny ceremoniał i obyczajowość należy do tradycji; uznanie, że służba falowa jest mniej uciążliwa; przekonanie, że niektóre czynności (np. porządkowe) przejmują po jakiś czasie młodzi żołnierze ; przekonanie, że niepodporządkowanie się fali oznacza konflikt ze starszymi żołnierzami); przeświadczenie, że wybór falowego sposobu pełnienia służby oznacza spójność i wewnętrzną; integrację żołnierzy w pododdziale (być w układzie); uznaniu, że fala jest przeciwstawianiem się rygorowi służby i kadrze zawodowej. ZJAWISKAMI PATOLOGICZNYMI SĄ: stosowanie represji wobec młodszych służbą; naruszenia nietykalności osobistej i bójki między żołnierzami; używanie przemocy wobec młodszych służbą żołnierzy; psychiczne znęcanie się nad młodymi żołnierzami; dokuczanie słowne, ośmieszanie; używanie wulgarnych słów i wyzwiska; kradzieże rzeczy osobistych, pieniędzy, umundurowania i wyposażenia wojskowego; wysyłanie młodszych żołnierzy po alkohol (nakłaniane do spożywania alkoholu, nakaz starszych dotyczący przywozu alkoholu z przepustek i urlopów); manipulowanie możliwością wyjazdów na przepustki i urlopy
FOLIA 6 NEGATYWNY WPŁYW FALI NA ŻYCIE SPOŁECZNE PODODDZIAŁU naruszenia norm współżycia społecznego, zachwiania kolektywem żołnierskim (stosowania wulgaryzmów, żołnierze nie stanowią zgranego zespołu, a w konsekwencji nie mogą liczyć na wzajemną pomoc); wzrost zachowań patologicznych i kryminogennych (poniżenie godności człowieka i naruszenie nietykalności fizycznej); zaburzenia psychiczne żołnierzy poddawanych ceremoniom falowym, które mogą przerodzić się w trwałe stany chorobowe (np. zaburzenia lękowe, psychotyczne); depresji, mogących skończyć się samookaleczeniem, a nawet samobójstwem; wzrost zachowań agresywnych ze strony pokrzywdzonego lub grupy żołnierzy wobec sprawcy (sprawców) zdarzeń falowych; brutalne łamanie prawa i przepisów służby; samowolne oddalenia i nierzetelne wykonywanie obowiązków służbowych przez młodszych (dręczonych) żołnierzy.
FOLIA 7 KSZTAŁTOWANIE WŁAŚCIWYCH RELACJI MIĘDZYLUDZKICH W PODODDZIALE Regulamin Ogólny Sił Zbrojnych RP określa, że wobec siebie i w stosunku do innych osób żołnierze są zobowiązani przestrzegać zasad etycznych, norm współżycia społecznego oraz zachowywać się z godnością, uprzejmie i taktownie. Żołnierzy obowiązuje poszanowanie języka ojczystego, kultura słowa, powstrzymywanie się od używania słów wulgarnych i nieprzyzwoitych. PODSTAWOWE ZASADY, JAKIMI POWINNI KIEROWAĆ SIĘ ŻOŁNIERZE TO: honor żołnierski i szacunek dla godności własnej i innych osób; odpowiedzialność za swoje postępowanie; gotowość do udzielania pomocy drugiemu żołnierzowi; koleżeństwo jako umiejętność otwarcia się na innych żołnierzy; relacje koleżeńskie między żołnierzami powinny przebiegać według zasady wzajemnej tolerancji i przestrzegania pozytywnej hierarchii wartości; żołnierzowi nie wolno poniżać i wyśmiewać innych z racji ich wykształcenia, przekonań, wyglądu i innych cech osobistych; zapobieganie sytuacjom konfliktowym, jakie mogą powstać w warunkach służby.
FOLIA 8 ETAPY TWORZENIA STOSUNKÓW INTERPERSONALNYCH W PODODDZIALE ETAP PIERWSZY żołnierze poznają się wzajemnie, nawiązują się relacje; żołnierze zapoznają się z celami stawianymi przed grupą, poznają formalne standardy zachowania w pododdziale; pojawiają się pierwsze elementy identyfikacji z grupą ETAP DRUGI zespół się różnicuje, wyłaniają się żołnierze aktywni, którzy często stają się przywódcami; zaczynają się wykształcać nieformalne normy funkcjonowania pododdziału; na tym etapie powinno być już wykształcone poczucie identyfikacji z grupą. ETAP TRZECI role w grupie są wykrystalizowane, następuje wyrównywanie poziomów wyszkolenia i umiejętności żołnierzy; kontakty interpersonalne przybierają charakter bezpośredni, koleżeński; wysokie poczucie integracji z grupą stanowi silną motywację do przezwyciężania przeszkód stojących na drodze do wyznaczonych celów.
FOLIA 9 CZYM POWINNY CHARAKTERYZOWAĆ SIĘ ZGRANE ZESPOŁY CECHY, JAKIMI POWINIEN ODZNACZAĆ SIĘ ZGRANY ZESPÓŁ ŻOŁNIERSKI, SĄ: zapobieganie napięciom i konfliktom w grupie; umiejętne rozwiązywanie antagonizmów, stosowanie kompromisów; brak podziałów na starych i młodych, przywilejów i obrzędów falowych ; równe szanse dla wszystkich w wyrażaniu swoich opinii, poglądów i zapatrywań; brak nieformalnych przywódców grupy; wspólne rozpatrywanie spraw i problemów pododdziału; poczucie koleżeństwa i tożsamości z grupą; zasada udzielania pomocy wszystkim, którzy jej potrzebują; nie krytykowanie zachowań i postaw innych żołnierzy; atmosfera partnerstwa, życzliwości i zaufania; wspólnota interesów; poczucie bezpieczeństwa wszystkich żołnierzy; otwartość na innych.