W. Smys?ow - M. Botwinnik [C77] Leningrad - Moskwa 1941

ZDARZY?O SI?... 70 LAT TEMU Je?li zajrze? do baz ze starymi partiami, to na pierwszy rzut oka rok 1941 nie odró?nia si? specjalnie od sezonów wcze?niejszych o dekad? lub dwie. Lista przeprowadzonych turniejów jest d?uga: Bad Elster, Belo Horizonte, Brno, Budapeszt, Copenhaga, Montevideo, Buenos Aires, Hamilton i Ventor (oba w USA), Moskwa, Leningrad itd. itd. Poszukiwacz polskich akcentów dostrze?e partie rozegrane w Warszawie, Krakowie i Bydgoszczy, cho? te ostatnie figuruj? w spisach w niemieckiej pisowni (Krakau, Bromberg). W Monachium odby? si? Turniej Europejski z udzia?em mistrza?wiata Alechina, ten sam Alechin dawa? symultany na pó?wyspie Iberyjskim, w czeskim uzdrowisku Karlsbad mecz rozegrali arcymistrzowie Max Euwe (Holandia, by?y mistrz?wiata) oraz Bogolubow (Niemcy, dwukrotny pretendent do tytu?u mistrza). To wra?enie normalno?ci jest ca?kowicie z?udne, bo przecie? rok 1941 to okres ci??kich zmaga? na wszystkich frontach II wojny?wiatowej. Hitler i Stalin dokonali rozbioru Europy, upad?a Polska, Francja, Dania, Holandia, Norwegia, Jugos?awia i Grecja. Wprawdzie Wielka Brytania odpar?a zmasowany atak niemiecki od strony powietrza ( Bitwa o Angli? ), ale jej przysz?o?? wygl?da?a nader niejasno. W czerwcu Hitler skierowa? ca?y impet wojenny przeciwko niedawnemu sojusznikowi czyli Sowieckiej Rosji, a dywizje Wehrmachtu w b?yskawicznym tempie znalaz?y si? na przedpolach Leningradu, Moskwy i Charkowa. W grudniu Japo?czycy zniszczyli flot? ameryka?sk? w Pearl Harbour, a nast?pnie dokonali podboju Azji Po?udniowo - Wschodniej. Szachy by?y wtedy o tyle wa?ne, o ile stanowi?y trybik machiny wojennej walcz?cych stron. Zapewnienie rozrywki?o?nierzom przebywaj?cym na urlopach lub lecz?cym rany i kontuzje w lazaretach, podtrzymanie nastrojów patriotycznych, tworzenie propagandowego wra?enia, i? my panujemy nad sytuacj?, problemy maj? nasi wrogowie - taki by? podtekst organizowania niewielkich w sumie imprez szachowych. Po tej niezb?dnej lekcji historii wró?my do opisu czysto szachowych. W kwietniu w Moskwie i Leningradzie odby? si? mecz - turniej o tytu? absolutnego mistrza ZSRR. Szóstka arcymistrzów rozegra?a ka?dy z ka?dym po 4 partie. Wygra? bezapelacyjnie Botwinnik (13,5 z 20), przed Keresem (11) i Smys?owem (10); na dalszych miejscach znale?li si? Boles?awski, Lilienthal i Bondarewski. W. Smys?ow - M. Botwinnik [C77] Leningrad - Moskwa 1941 1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gb5 a6 4.Ga4 Sf6 5.d3 d6 6.c3 Ge7 7.0-0 0-0 8.We1 b5 9.Gc2 d5 10.Sbd2 dxe4 11.dxe4 Ge6 12.h3 h6 13.Sh2 Sh7 14.Sg4 Gg5 15.He2 Hd6 16.Se3 Wfd8 17.Sf3 Gxe3 18.Hxe3 He7 19.Sh2 Sf8 20.Hf3 Wd7 21.Sf1 Sh7 22.Sg3 Wad8 23.Sf5 Hf6 24.g4 Se7 25.Hg3 Gc4 26.f3 Gd3 27.Gb3 c5 28.Ge3 c4 29.Gd1 Sg5 30.h4 Se6 31.a4 b4 32.cxb4 Sf4 33.Kh1 g5 34.b5 a5 35.Gc5 Sxf5 36.gxf5 Kh7 37.Hg4 gxh4 38.Wg1 h5 39.Hg5 Hxg5 40.Wxg5 f6 41.Wg1 Sh3 42.We1 Wg8 Strona 1 / 8

43.Wa2 43.b3? c3 44.Wa2 Wc8 i ginie figura. 43...Gb1 44.Wa1 Gd3 45.Wa2 Sf4 46.b4 Zapobiega 46...Wg2 i próbuje wykorzysta? przewag? pionkow? na skrzydle hetmana. 46...Wc8 47.b6 Wb7 48.Ge3 axb4 49.a5 b3 50.Wa3? Przyczyna pora?ki. Po 50.Wb2 Wa8 51.Gd2 Wa6 52.Gb4 czarne nie mog? dokona? prze?amania. 50...b2 51.Ga4 c3 52.Wb3 Se2 53.Gb5 Gxb5 54.Wxb5 Sd4 Decyduj?cy manewr - czarne otrzymuj? 3 zwi?zane wolne pionki. 55.Gxd4 exd4 56.a6 Wxb6! Pionek wart jest wie?y. 57.Wxb6 d3 Nad nast?pnym posuni?ciem Smys?ow zastanawia? si? 50 minut, lecz niestety ratunku ju? nie ma. Bia?ym brakuje zaledwie jednego tempa... 58.Wg1 d2 59.Wxf6 Wc7 59...c2 60.Wf7+ Kh8 61.Wf6 Kh7 62.Wf7+ i remis przez powtarzanie posuni??. 60.Wfg6 d1h I znów po 60...c2 61.W6g5 bia?e uzyskiwa?y remis. 0-1 (komentarze M. Botwinnika). Ci??kiej kl?ski w partii z Botwinnikiem w obronie Nimzowitscha bia?ymi dozna? Keres (zwyci?zca gra? przez ca?y czas wed?ug domowej analizy). Zdaniem wielu obserwatorów ta w?a?nie partia na ca?e lata okre?li?a uk?ad si? pomi?dzy obydwoma wielkimi rywalami. Ale w grze z innymi konkurentami m?ody Esto?czyk,?wie?y nabytek szachów radzieckich po aneksji pa?stw ba?tyckich, pokaza? lwi pazur. P. Keres - A. Lilienthal [C31] Moskwa 1941 1.e4 e5 2.f4 d5 3.exd5 e4 4.d3 exd3 [4...Sf6] 5.Gxd3 Sf6 6.Sc3 Ge7 7.Sf3 0-0 8.0-0 Sbd7 9.Gc4 Sb6 10.Gb3 a5 11.a4 [11.a3] 11...Gc5+?! 12.Kh1 Gf5 13.Se5 Gb4 Strona 2 / 8

14.g4! Gc8 14...Ge4+ 15.Sxe4 Sxe4 16.c3 Gc5 17.Hf3 Sd6 18.Sd3 Sd7 19.f5 15.Ge3 Sbd7 15...Gxc3 16.bxc3 Sbxd5 (16...Sfxd5 17.Gxb6 Sxb6 18.Hxd8 Wxd8 19.Sxf7) 17.Gc5 We8 18.g5 Se4 19.Hxd5 Hxd5 20.Gxd5 Sxc5 21.Gxf7+] 16.g5 Gxc3 17.bxc3 Se4 18.d6! Sxe5 18...Sxd6 19.g6! hxg6 20.Sxg6 z dalszym 21.Hh5 19.fxe5 1-0 (grozi 20.Hd5 i 20.Hf3; je?li 19...Sxg5, to 20.Gxg5 Hxg5 21.d7). Europa - Turnier w Monachium we wrze?niu wygra? nieoczekiwanie Szwed Gosta Stoltz (12 pkt z 15) przed Alechinem i Lundinem (po 10,5). W?ród uczestników widzimy przedstawicieli Czech, S?owacji, W?gier, Chorwacji, Szwajcarii i Holandii, jest te? Paul Mross, który par? lat wcze?niej jako Pawe? Mróz nale?a? do wybijaj?cych si? graczy?l?ska. Troch? dziwi,?e przysz?y prezydent FIDE pozwoli? si? zaprosi? na mecz z Bogolubowem na terenie Protektoratu Czech i Moraw (czyli okupowanej Czechos?owacji). Mo?e chodzi?o o wykarmienie rodziny w trudnych czasach, a mo?e Max musia?, bo nie chcia? dra?ni? hitlerowskiej bestii, nie wiadomo. Gra sz?a do jednej bramki, Euwe wygra? 5:1 przy 9 remisach. J. Bogolubow - M. Euwe [C82] Karlsbad 1941 1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gb5 a6 4.Ga4 Sf6 5.0-0 Sxe4 6.d4 b5 7.Gb3 d5 8.dxe5 Ge6 9.c3 Gc5 10.Sbd2 0-0 11.Gc2 f5 12.Sb3 Gb6 13.Sfd4 Sxd4 14.Sxd4 He7 15.Gb3 Gxd4 16.cxd4 f4 Strona 3 / 8

17.f3 Sg3!? Ruch znany od czasów wielkiego turnieju w Wiede? 1882. 18.We1 18.Wf2! 18...Hh4 19.hxg3 19.Hd3 Sf5 20.Gd2= 19...fxg3 20.Ge3 c6 W Wiedniu w partiach Blackburne - Bird oraz Fleissig - Mackenzie by?o grane 20...Hh5, ale wtedy komentatorzy za lepsze uznawali h7-h5. 21.Wc1 Po 21.Kf1 Hh1+ 22.Gg1 Gh3 23.Ke2 Gxg2 24.Kd3 Gxf3 25.Hd2 nie wiadomo, kto stoi lepiej. 21...Gg4! 22.Wc2 Lub 22.Kf1 Wxf3+ 23.gxf3 Hh2 24.We2 Hh1+ 25.Gg1 Wf8 z pot??nym atakiem czarnych. Jednak ruch w tek?cie szybko przegrywa. 22...Hh2+ 23.Kf1 Wxf3+ 24.Hxf3 Hh1+ 25.Ke2 Hxg2+ 26.Kd3 Hxf3 27.Wxc6 Wc8 28.Wxc8+ Gxc8 29.Kc3 a5 30.Gd1 He4 31.Gc2 Hg2 32.Gd3 b4+ 33.Kb3 a4+ 34.Kxa4 Hxb2 35.Wb1 Ha3+ 0-1. Stosunkowo wiele imprez odbywa?o w Niemczech, bardzo cz?sto w ramach programu Truppenbetreung - rozrywki dla wojska. Pot??nym sponsorem szachów by? rezyduj?cy na zamku wawelskim w Krakowie dr Hans Frank, pan?ycia i?mierci wszystkich mieszka?ców tzw. Generalnego Gubernatorstwa czyli centralnej cz??ci okupowanej Polski z Krakowem, Radomiem, Lublinem i Warszaw?. W Krakowie odbywa?y si? mistrzostwa miasta, nur für Deutsche oczywi?cie. A? do 1944 roku organizowano silnie obsadzone Mistrzostwa GG (Kranika, Kraków, Warszawa, Lublin, Kraków). Krakowscy mi?o?nicy szachów - Polacy musieli si? ograniczy? do improwizowanych zawodów o tytu? mistrza nadwi?la?skiego. W razie dobrej pogody, przy chwilowym braku zagro?enia policyjnego grano na nadbrze?u pomi?dzy Mostem D?bnickim a Wawelem. J. Bogolubow - H. Nowarra [D29] Kraków 1941 Mistrzostwa Generalnego Gubernatorstwa Strona 4 / 8

1.d4 d5 2.Sf3 Sf6 3.c4 dxc4 4.e3 c5 5.Gxc4 e6 6.0-0 a6 7.Sc3 b5 8.Gb3 Gb7 9.He2 Sbd7 10.Wd1 Hb6 11.a4 b4 12.Sb1 Ge7 13.Sbd2 Gd5 14.Gxd5 Sxd5 15.Sc4 Hc7 16.e4 Sf4 17.Gxf4 Hxf4 18.d5 Wa7 19.d6 Gd8 20.a5 0-0 21.g3 Hg4 22.Kg2 e5 23.Wd5 f6 24.He3 Wb7 25.b3 Wb5 26.Se1 f5 27.f3 Hg6 28.Sd3 fxe4 29.Hxe4 Hxe4 30.fxe4 We8 31.Sdxe5 Gf6 32.Sxd7! Zaplanowana przy poprzednim ruchu ofiara jako?ci toruje drog? wolnym pionkom. 32...Gxa1 33.e5 Wd8 34.e6 Wxd7 35.exd7 Gf6 36.We5! 1-0. dr C. Walcker - Maurer [C70] mistrzostwa Krakowa 1941 1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gb5 a6 4.Ga4 Ge7 5.c4 Sf6 6.Sc3 0-0 7.d3 d6 8.h3 Gd7 9.Ge3 h6 10.Se2 Sh7 11.g4 Sg5 12.Sg3 Sxf3+ 13.Hxf3 Sd4 14.Gxd4 Gxa4 15.Ge3 Gg5 16.b3 Gd7 17.Ke2 c6 18.Sf5 Gxe3 19.Hxe3 Hf6 20.h4 Gxf5 21.gxf5 Wad8 22.Wag1 d5 23.Wg4 Kh7 24.Whg1 Wg8 25.h5 dxc4 26.dxc4 Hd6 Strona 5 / 8

27.Wg6! Du?a niepodzianka dla czarnych! 27...fxg6? Lepsze 27...Hd4! albo 27...Ha3! 28.hxg6+ Kh8 29.Wh1! Grozi Wxh6+! 29...Hd2+ Na 29...Hf8 nast?powa?o 30.f6!! z nast?pnym 30...gxf6 (30...Wd7 31.fxg7+ Kxg7 32.Hxh6+ Kf6 33.g7+) 31.Wxh6+ Kg7 32.Wh7+ Kxg6 33.Hh3! 30.Hxd2 Wxd2+ 31.Kxd2 Wd8+ 32.Ke3 Szuka szansy ko?cówce wie?owej. Po 32.Ke2 z nast?pnym Wd1 ko?cówka pionowa by?a niedobra ze wzgl?du na wolnego piona "h". 32...Kg8 33.Wh2 Kf8 34.f4 exf4+ 35.Kxf4 Ke7 36.Ke5 Wd3 37.c5 Wf3 38.b4 Wf1 39.Wh3 Wf2 40.a3 Wf1 41.Wd3 Wf2 42.Wd6 Wf3 43.We6+ Kf8 44.f6 Wd3 45.We8+! Kxe8 46.fxg7 1-0. W latach wojny ujawni? si? wyj?tkowy talent Klausa Junge (1924-1945). Ju? wieku lat 17 podzieli? 1-2 miejsce w mistrzostwach Wielkonimieckiego Zwi?zku Szachowego, a nast?pnie rozegra? w Bydgoszczy mecz (niestety przegrany) z Niemcem ba?tyckim Paulem Schmidtem. Junge, który zgina? na froncie zachodnim na kilka tygodni przed zako?czeniem wojny, do dzi? jest?ywo pami?tany w Niemczech. K. Junge - P. Schmidt [D17] Bromberg 1941 (m. 4) 1.d4 Sf6 2.c4 c6 3.Sc3 d5 4.Sf3 dxc4 5.a4 Gf5 6.Se5 e6 7.f3 Gb4 8.Gg5? h6 9.Gxf6 Hxf6! 10.e4 Gh7 11.Gxc4 0-0 12.Hb3 a5 13.0-0 [13.0-0-0]. 13...Sd7! 14.f4 Wad8 15.Wad1 Sxe5 16.fxe5 Hg5 17.Wf2 Gg6! 18.Sa2 c5 19.Sxb4 axb4 Strona 6 / 8

20.Wdf1! Bia?e przygotowa?y na Wxd4 czy cxd4 uderzenie Gxe6, za? po 20...Gxe4 21.dxc5 ginie pion b4, z dobrymi szansami w ko?cówce; 20.dxc5 Wxd1+ 21.Hxd1 Wd8 22.Hb3 Gxe4 i 23.Hxb4 np. 23...Wd1+ 24.Gf1 Wxf1+ 25.Kxf1 Gd3+ itd. 20...Gxe4! 21.dxc5 Nie 21.Gxe6 gdy? 21...fxe6 22.Hxe6+ Kh7 21...Wd2! Zdecydowanie. Grozi Wxg2+, st?d bia?e albo musz? wymieni? wie?e na d2, albo gra? g3. 22.Wxd2 22.Hg3 Wxf2 A) 23.Hxf2 Wd8! 24.Hxf7+ Kh7 25.Hf2 Wd2 26.Ge2 Wxb2i pion b staje si? gro?ny; B) 23.Wxf2 23...Hc1+ 24.Wf1 Hxb2 z nast?pnym marszem piona b. 22...Hxd2 23.Wf2 Hd4! 24.Hxb4 Szybko przegrywa, grozi?o Hxc5. 24...Gd3!! 25.Hxb7 Bia?e musz? liczy? si? z matem po Wa1. 25...Gxc4 26.Hf3 Wb8! Szybko rozstrzyga. 27.Kh1 Wxb2 28.Wxb2 Hxb2 29.Ha8+ Kh7 30.He4+ g6 31.He1 Gd5 32.Hf1 Kg7 33.a5 33.Hf6+ Kg8 34.Hd8+ Kh7. 33...Hxe5 0-1 (Anmerkungen von Paul Schmidt, Deutsche Schachblaetter nr 23-24, Dezember 1941). Dzi?ki temu,?e ostatnia przed wojn? olimpiada szachowa odby?a si? w Buenos Aires, du?a grupa szachistów przetrwa?a ci??ki czas we wzgl?dnym dobrobycie z dala od wojny po drugiej stronie Atlantyku. W Argentynie mia? miejsce boom szachowy. A jakie by?y losy polskich olimpijczyków? Doktor Tartakower zd??y? ju? dotrze? do Anglii via Francja i Algeria i przy??czy? si? do wolnych Francuzów genera?a de Gaulle. Teodor Regedzi?ski wróci? do Polski i podpisawszy Volkslist? (mia? niemieckie pochodzenie) gra? w turniejach Hansa Franka, a pó?niej zosta? wys?any na front wschodni. Sulik wróci? do Europy i wst?pi? do polskiej armii na Zachodzie. Paulin Frydman i Mieczys?aw Najdorf zostali na zawsze w Argentynie. Ten ostatni szybko wydosta? si? z emigracyjnej n?dzy i skutecznie??czy? prac? sprzedawcy ubezpiecze? na?ycie z pi?knie rozwijaj?c? si? karier? szachow?. Strona 7 / 8

Powered by TCPDF (www.tcpdf.org) Z M. Najdorf - G. Stahlberg [B15] Buenos Aires 1941 1.e4 c6 2.d4 d5 3.Sc3 dxe4 4.Sxe4 Sf6 5.Sxf6+ exf6 6.Gc4 Gd6 7.He2+ Ge7 8.Hh5 g6 9.Hd1 0-0 10.Sf3 Sd7 11.0-0 Sb6 12.Gb3 We8 13.h3 Gf8 14.We1 Gf5 15.Wxe8 Hxe8 16.c4 Wd8 17.Ge3 Ge4 18.He2 Gg7 19.Wd1 Gxf3 20.Hxf3 f5 21.a4 He4 22.Hxe4 fxe4 23.a5 Sd7 Gorsze od 23...Sc8. Teraz bia?e go?ce szybko dochodz? do g?osu. 24.d5 c5 25.Ga4 Se5 26.Gxc5 Sxc4 27.Ge7 Wa8 28.d6 Gf8 28...Sxb2 29.d7 Sxd1 30.Gxd1+- 29.b3 Sb2 30.Wc1 Sxa4 31.d7 Gxe7 32.Wc8+ 1-0. Unikalny ID rozwi?zania: #1562 Autor: : polbase Data ostatniej aktualizacji: 2014-03-10 15:34 Strona 8 / 8