Odkryj świat mieszańców KWS

Rzepak ozimy Odkryj świat mieszańców KWS Katalog odmian 2014

SPIS TREŚCI WSTĘP Strona I. Wstęp...3 II. Odmiany mieszańcowe rzepaku ozimego KWS...5 1. MARCOPOLOS F1 - odkryj świat najlepszych mieszańców z KWS... 6-7 2. HYBRIROCK F1 - plon stabilny jak skała... 8-9 3. FRODO KWS F1 NOWOŚĆ - władca rzepakowych pól... 10-11 4. KODIAK F1 - wygrywa z najsilniejszym mrozem... 12-13 5. TRAVIATA F1 - rzepak o koncertowym przezimowaniu... 14-15 6. TASSILO F1 - dobierz idealną strategię w uprawie rzepaku... 16-17 III. Odmiany populacyjne rzepaku ozimego KWS...19 1. SHERLOCK - odkryj potęgę plonowania...20-21 2. QUARTZ - wyciśniesz więcej...22-23 3. KOMANDO - odmiana do zadań specjalnych...24-25 4. DIGGER - Q czyli jakość...26-27 5. FORZA - Silny rzepak na piątkę... 28-29 IV. Wyniki doświadczeń łanowych rzepaku ozimego w sezonie 2012/2013... 30-33 V. Zestawienie wybranych cech odmian rzepaku KWS... 34-36 VI. Doradcy regionalni KWS Polska i KWS Lochow Polska...37-38 Szanowni Państwo, Każdego roku KWS przeprowadza dziesiątki doświadczeń w różnych rejonach Polski, by w profesjonalny sposób dopasować odmianę do Państwa warunków gospodarowania. Większość doświadczeń łanowych jest przeprowadzana z Państwa pomocą, to właśnie na tych doświadczeniach oparte są m.in. informacje zawarte w niniejszym katalogu. Współpracujemy również z COBORU, który dostarcza nam wyniki doświadczeń z własnych stacji oraz wspiera swym autorytetem polskich rolników. Poprzedni sezon był dla nas wyjątkowo pracowity, założyliśmy ponad 70 doświadczeń łanowych w Polsce, zebraliśmy pełen pakiet informacji z 62 lokalizacji. W tym sezonie postanowiliśmy jeszcze dokładniej zbadać przydatność poszczególnych odmian. Dlatego prosiliśmy plantatorów o dodatkowe informacje związane z agrotechniką, ochroną roślin oraz najważniejszymi danymi dotyczącymi stanowiska (ph, klasa gleby). Opracowanie zebranego materiału pozwoliło nam przeanalizować predyspozycje wszystkich nowszych odmian oraz określić ich możliwości adaptacyjne do stanowiska. Właściwy dobór odmiany to podstawa powodzenia w uprawie rzepaku ozimego oraz gwarancja uzyskania zadowalających plonów. Nasi doradcy współpracujący z Państwem, dzięki wynikom licznych doświadczeń, postarają się dobrać najwłaściwszą odmianę do gospodarstwa. W sezonie 2014/2015 oferujemy sześć odmian mieszańcowych: MARCOPOLOS F1 - wysokowydajny i wiernie plonujący, zarejestrowany w 2012 roku w KR. Znajduje się na Liście Odmian Zalecanych COBORU, jedna z najlepiej plonujących odmian F1 w PDOiR; HYBRIROCK F1 - bardzo wczesny, stabilny, dający rekordowy plon nasion; KODIAK F1 - zimotrwały, plenny nawet na słabszych stanowiskach glebowych; FRODO KWS F1 NOWOŚĆ - nowa genetyka, bardzo odporny na osypywanie nasion, wydajny; oraz pięć odmian populacyjnych, sprawdzonych i wysoko plonujących, m.in.: SHERLOCK - czołowa odmiana populacyjna o doskonałych parametrach plonu zarówno u plantatorów jak i w PDOiR COBORU, Sherlock znajduje się na Liście Odmian Zalecanych; QUARTZ - najwyżej plonująca z zarejestrowanych w roku 2013 odmian populacyjnych w badaniach rejestrowych COBORU 2010-2012. Ufamy, że informacje zawarte w niniejszym katalogu pozwolą dobrać odmianę odpowiednio dopasowaną do Państwa gospodarstwa. Życzymy Państwu dużo zadowolenia i satysfakcji z uprawy odmian rzepaku KWS. Kamil Kolan Główny specjalista KWS do spraw rzepaku 2 Katalog odmian 2014 Katalog odmian 2014 3

PIKTOGRAMY UŻYWANE PRZY CHARAKTERYSTYCE ODMIAN RZEPAKU OZIMEGO Odmiana o bardzo szybkim rozwoju jesiennym Odmiana o wysokiej zawartości oleju w nasionach Odmiana o wolniejszym starcie wegetacji na wiosnę Odmiana o bardzo dobrej przydatności na cele paszowe - niskiej zawartości glukozynolanów (poniżej 10μM/g) Odmiana o szybkim starcie wegetacji na wiosnę Odmiana bezerukowa - olej bezpieczny dla mięśnia sercowego Odmiana o wczesnym terminie kwitnienia Zalecany gęstszy siew Odmiana o krótkim okresie kwitnienia Zalecany rzadszy siew Odmiana o wczesnej dojrzałości Zalecane użycie fungicydu z regulatorem wzrostu Odmiana o podwyższonej odporności na wyleganie Odmiana niska Odmiana Wysoki potencjał plonowania nasion Podwyższona odporność na osypywanie nasion Odmiana zarejestrowana w Polsce RzepaQ KWS - odmiany mieszańcowe Odmiana o wysokiej zimotrwałości Odmiana zarejestrowana w Unii Europejskiej Odmiana o wysokiej tolerancji na choroby 4 Katalog odmian 2014 Katalog odmian 2014 5

Wyniki plonowania odmiany MARCOPOLOS F1 z doświadczeń łanowych KWS Agroservice 2013 oraz kolekcji wielofirmowych. Plon relatywny w odniesieniu do średniej z lokalizacji. Wyniki 52 doświadczeń łanowych Agroservice KWS z odmianą MARCOPOLOS F1 znajdują się na stronie internetowej www.kws.pl (kod z linkiem do zeskanowania na kolejnej stronie). MARCOPOLOS F1 Odkryj świat najlepszych mieszańców z KWS zarejestrowana w KR COBORU w 2012 znajduje się na Liście Odmian Zalecanych COBORU polecana na typowe stanowiska pod uprawę rzepaku (kl. II-IVa) przydatna przy opóźnionych siewach szybki rozwój jesienny i wiosenny bardzo dobra zimotrwałość bardzo niska zawartość glukozynolanów odporność na osypywanie nasion najwyżej plonująca odmiana w KWS Agroservice RzepaQ (105,2% średniej) jedna z najwyżej plonujących odmian mieszańcowych w PDOiR COBORU 2012/2013 (111% średniej) w pełni zrestorowana odmiana mieszańcowa w typie OGURA Termin kwitnienia wczesny do śred. Dojrzałość techniczna wczesna do śred. Wysokość roślin wysokie powyżej średniej powyżej średniej Suchą zgniliznę Zgniliznę twardzikową typowe dla rzepaku (klasa II-IVa) Informacje o odmianie MARCOPOLOS F1 na podstawie doświadczeń PDOiR 2 odmiana ex-aequo w doświadczeniach PDOiR pod względem osiągniętego % wzorca (107%) 3 odmiana ex-aequo w doświadczeniach PDOiR pod względem osiągniętego % średniej z wszystkich badanych odmian w COBORU (111%) 5 odmiana ex-aequo w doświadczeniach PDOiR pod względem wysokości średniego plonu z wszystkich 28 lokalizacji (4,99 t/ha) W 3 lokalizacjach COBORU (ZDOO Sulejów, SDOO Chrząstowo, ZDOO Nowa Wieś Ujska) odmiana MARCOPOLOS F1 osiągnęła plon powyżej 6 t/ha W 15 na 28 lokalizacjach COBORU odmiana MARCOPOLOS F1 osiągnęła plon powyżej 5 t/ha O 1/5 lepsza odporność na wyleganie od wzorców MARCOPOLOS F1 znajdą Państwo w wydawnictwie PDOiR COBORU, na stronie www.kws.pl lub skanując sąsiedni kod smartfonem Rekordowe plony odmiany MARCOPOLOS F1 w doświadczeniach PDOiR COBORU 2012/2013 Stacje i zakłady doświadczalne COBORU, w których odmiana przekroczyła 105% wzorca SDOO i ZDOO COBORU, w których plon odmiany MAR- COPOLOS F1 przekroczył 5 t/ha SDOO i ZDOO COBORU, w których odmiana plonowała powyżej 5 t/ha i przekroczyła 105% wzorca Źródło: Opracowanie na podstawie syntezy wyników doświadczeń rejestrowych i PDOiR 2012 i 2013. Rośliny oleiste, COBORU Słupia Wielka 2013. * średni zysk brutto z odmian mieszańcowych (przy cenie skupu 1480 zł/t z VIII 2013 r.) w stosunku do odmian populacyjnych ** średni zysk brutto z odmiani mieszańcowych (przy cenie skupu 1800 zł/t z VIII 2012 r.) w stosunku do odmian populacyjnych 6 Katalog odmian 2014 Katalog odmian 2014 7

HYBRIROCK F1 Plon stabilny jak skała Termin kwitnienia wczesny Dojrzałość techniczna wczesna do śred. Wysokość roślin średnie do wysokich powyżej średniej Suchą zgniliznę Zgniliznę twardzikową typowe dla rzepaku (klasa II-IVa) Średni plon nasion odmiany HYBRIROCK F1 w doświadczenich KWS Agroservice w 2013 Źródło: Doświadczenia KWS Agroservice 2013. odmiana testowana w doświadczeniach rozpoznawczych COBORU bardzo przydatna przy opóźnionych siewach polecana na typowe stanowiska pod uprawę rzepaku (kl. II-IVa) bardzo szybki rozwój jesienny i wiosenny start wegetacji buduje ponadprzeciętnie grubą szyjkę korzeniową przed zimą znacznie odporniejsza od średniej COBORU na wyleganie i choroby podstawy łodygi jedna z najlepiej plonujących odmian w doświadczeniach rozpoznawczych COBORU - z 15 lokalizacji ponad 5,12 t/ha najlepiej plonująca odmiana w doświadczeniach KWS Agroservice RzepaQ (2011 i 2012) bardzo odporność na osypywanie nasion w pełni zrestorowany mieszaniec w typie OGURA Porady KWS Agroservice RzepaQ Prewencja w uprawie rzepaku ozimego jest najważniejsza, dlatego warto jest się zaopatrzyć w pułapki na owady by samodzielnie monitorować naloty szkodników. Należy je ustawiać zawsze na wysokości równej z roślinami rzepaku. HYBRIROCK F1 znajdą Państwo w wydawnictwie CCA COBORU, na stronie www.kws.pl lub skanując sąsiedni kod smartfonem Cechą charakterystyczną odmiany HYBRIROCK F1 jest zdolność budowania szyjki korzeniowej o ponadprzeciętnej średnicy. Zdjęcie przedstawia pomiar grubości korzenia, którą wykonuje pracownik KWS Agroservice. Szyjka HYBRIROCK F1 jest średnio o 15% grubsza od innych odmian mieszańcowych na kolekcji wielofirmowej - województwo wielkopolskie 08.01.2014. Rekordowe plony odmiany HYBRIROCK F1 w doświadczeniach CCA (rozpoznawczych) COBORU 2012/2013 8 Katalog odmian 2014 Katalog odmian 2014 9

Plonowanie odmiany FRODO KWS F1 w rozpoznawczych doświadczeniach KWS Agroservice 2013 FRODO KWS F1 Władca rzepakowych pól najnowsza genetyka KWS odmiana zarejestrowana w Niemczech w 2014 polecana na typowe stanowiska pod uprawę rzepaku (kl. II-IVa) bardzo przydatna przy opóźnionych siewach średnio szybki rozwój jesienny i szybki start wegetacji wiosną bardzo dobra odporność na wymarzanie szybko regeneruje aparat asymilacyjny znakomita odporność na choroby grzybowe wysokość roślin powyżej średniej odporność na wyleganie znacznie powyżej średniej wczesna dojrzałość techniczna najwyższa spośród odmian KWS odporność na osypywanie nasion wysoki i wierny plon nawet w warunkach wysokiej presji chorób w pełni zrestorowany mieszaniec w typie OGURA Termin kwitnienia wczesny Dojrzałość techniczna wczesna do średniej Wysokość roślin wysokie Suchą zgniliznę Zgniliznę twardzikową bardzo FRODO KWS F1 znajdą Państwo w wydawnictwie CCA COBORU, na stronie www.kws.pl lub skanując sąsiedni kod smartfonem typowe dla rzepaku (klasa II-IVa) Porady KWS Agroservice RzepaQ Gradobicie to jedno z najbardziej niespodziewanych i niszczycielskich oddziaływań pogody na łan rzepaku. Najwyższe straty spowodowane przez gradobicie notowane są w okresie kwitnienia oraz podczas dosychania łanu (przed zbiorami). Najnowsze odmiany mieszańcowe KWS, takie jak FRODO KWS F1 posiadają ponadprzeciętną odporność na osypywanie nasion, nawet jak na standardy typów uzyskanych w systemie OGURA. Uprawa odmiany FRODO KWS F1 daje duże szanse na niższe straty w momencie wystąpienia niszczycielskiego zjawiska. Plon odmiany FRODO KWS F1 w rejonach COBORU w sezonach 2012 i 2013 Źródło: Doświadczenia KWS Agroservice 2013. 10 Katalog odmian 2014 Katalog odmian 2014 11

KODIAK F1 Wygrywa z najsilniejszym mrozem Termin kwitnienia wczesny Dojrzałość techniczna wczesna Wysokość roślin średnie Suchą zgniliznę Zgniliznę twardzikową przeciętne do słabych (klasa III-V) Ponadprzeciętne przezimowanie roślin odmiany KODIAK F1, województwo lubuskie marzec 2012. Plon odmiany KODIAK F1 w doświadczeniach Agroservice KWS 2013 Źródło: Doświadczenia KWS Agroservice 2013. odmiana testowana w doświadczeniach rozpoznawczych COBORU (CCA) przydatna przy opóźnionych siewach - bardzo szybki rozwój początkowy polecana na przeciętne i słabe stanowiska odporność na wymarzanie charakteryzuje się wysokim potencjałem regeneracyjnym odmiana niska do średniej o 1/3 mniej wylegniętych roślin od wzorców COBORU (CCA) wcześnie kwitnie i dojrzewa odporna na osypywanie nasion średni plon 5,05 t/ha z 15 lokalizacji COBORU! jedna z najlepiej plonujących odmian na słabych stanowiskach w pełni zrestorowany mieszaniec w typie OGURA Odmiana KODIAK F1 jest odmianą nowej generacji mieszańców przeznaczonych na słabsze stanowiska. Według wyników z doświadczeń Agroservice KWS odmiana KODIAK F1 bardzo dobrze rozwija się na problematycznych dla rzepaku stanowiskach glebowych. KODIAK F1 znajdą Państwo w wydawnictwie CCA COBORU, na stronie www.kws.pl lub skanując sąsiedni kod smartfonem Plon odmiany KODIAK F1 w doświadczeniach rozpoznawczych COBORU 2013 Średni plon wzorców 4,73 t/ha Średni plon odmian z wszystkich badanych lokalizacji 4,79 t/ha Średni plon odmiany KODIAK F1 z wszystkich lokalizacji 5,05 t/ha 12 Katalog odmian 2014 Katalog odmian 2014 13

TRAVIATA F1 Rzepak o koncertowym przezimowaniu Termin kwitnienia wczesny Dojrzałość techniczna wczesna do średniej Wysokość roślin bardzo Suchą zgniliznę Zgniliznę twardzikową dobre (klasa II-IIIb) Porady KWS Agroservice RzepaQ Plony odmiany TRAVIATA F1 z wybranych lokalizacji w sezonie 2012/2013 mieszaniec wyselekcjonowany do polskich warunków agro-klimatycznych odmiana przeznaczona na dobre stanowiska optymalny rozwój jesienny - elastyczny termin siewu niska skłonność do wytwarzania łodygi w roku siewu rewelacyjna odporność na wymarzanie - niska zwarta rozeta posiada ponadprzeciętne zdolności regeneracyjne zrównoważony wzrost w całym okresie wegetacji wierność plonowania zawartość tłuszczu w nasionach podwyższona odporność na osypywanie nasion w pełni zrestorowany nowoczesny mieszaniec w typie OGURA w sezonie 2012 i 2013 badana w 69 lokalizacjach w Polsce z rezultatem 100,5% średniej ogólnej i plonie 4,39 t/ha Rewelacyjną zimotrwałość odmiana TRAVIATA F1 wykazała na obszarach o najwyższym stopniu wymarznięć (Wielkopolska, lubuskie, kujawsko-pomorskie) w sezonie 2011/2012. TRAVIATA F1 znajdą Państwo na stronie www.kws.pl lub skanując sąsiedni kod smartfonem Wiosennego nawożenia startowego azotem nie warto opóźniać, ponieważ rośliny mogą odczuwać głód po długiej zimie. Wykonujmy je w ilości nie większej niż 2/3 całkowitej planowanej dawki. Pozostałą część azotu należy wysiać po kilku tygodniach od pierwszej, przez co rośliny będą optymalnie zasilone przez cały okres wegetacji. Proszę pamiętać, że na każdą tonę plonu nasion rzepak musi mieć dostarczone około 60 kg azotu w czystym składniku! Plon odmiany TRAVIATA F1 w rejonach COBORU w sezonach 2012 i 2013 Źródło: Doświadczenia KWS Agroservice 2012 i 2013. 14 Katalog odmian 2014 Katalog odmian 2014 15

TASSILO F1 Dobierz idealną strategię w uprawie rzepaku Termin kwitnienia wczesny do średniego Dojrzałość techniczna wczesna Wysokość roślin Suchą zgniliznę Zgniliznę twardzikową słabe (klasa do V) Areał uprawy rzepaku w Polsce 2007-2013 Plony odmiany z wybranych lokalizacji w sezonie 2011/2012 dedykowana na słabe stanowiska toleruje opóźnione terminy siewu wysoki wigor początkowy wysoki potencjał regeneracyjny po uszkodzeniach mrozowych wcześnie wznawia wegetację po zimie posiada niską skłonność do wylegania wiernie plonuje nawet w suchszych latach i na bardziej przepuszczalnych glebach podwyższona odporność na osypywanie nasion zawartość tłuszczu w nasionach zarejestrowana i z powodzeniem uprawiana w wielu krajach Unii Europejskiej w pełni zrestorowany mieszaniec w typie OGURA W Polsce występuje 31 gatunków trzmieli i 9 gatunków trzmielców. W ciągu ostatnich lat szacuje się, że liczba tych owadów zmiejszyła się o 90%, głównie za sprawą znikających upraw koniczyny, lucerny oraz łubinu, które są bazą pokarmową tych owadów. Chemizacja rolnictwa również przyczynia się do degradacji populacji tych bezkręgowców. W ciągu dnia pojedynczy trzmiel jest w stanie zapylić kilka tysięcy kwiatów. Na zdjęciu trzmiel ziemny (Bombus terrestris). TASSILO F1 znajdą Państwo na stronie www.kws.pl lub skanując sąsiedni kod smartfonem Źródło: Kleffmann 2014, GUS. Plon odmiany TASSILO F1 w rejonach COBORU w sezonach 2012 i 2013 Źródło: Doświadczenia KWS Agroservice 2012 i 2013. 16 Katalog odmian 2014 Katalog odmian 2014 17

NOTATKI RzepaQ KWS - odmiany populacyjne 18 Katalog odmian 2014 Katalog odmian 2014 19

SHERLOCK Odkryj potęgę plonowania Termin kwitnienia wczesny Dojrzałość techniczna wczesna Wysokość roślin wysokie poniżej średniej Suchą zgniliznę Zgniliznę twardzikową do wysokiej przeciętne do dobrych (klasa II-IVb+) Odmiana populacyjna SHERLOCK jest jedną z najchętniej uprawianych w Polsce. Kumulacja pożądanych cech oraz wysokie i wierne plonowanie tej odmiany populacyjnej powodują jej tak chętny wybór. Wszystkie te cechy powodują, że na co 20-tym hektarze uprawy rzepaku w naszym kraju możemy spodziewać się odmiany SHERLOCK! Plon nasion odmiany SHERLOCK w grupie odmian populacyjnych w odniesieniu do średniego plonu z danej lokalizacji COBORU. Średni plon nasion odmiany SHERLOCK w 2013 Źródło: Doświadczenia KWS Agroservice 2013. zarejestrowany w KR COBORU w 2010 jedna z najwyżej plonujących odmian populacyjnych w PDOiR COBORU znajduje się na Liście Odmian Zalecanych COBORU polecany na stanowiska dobre, ale udaje się również na stanowiskach przeciętnych pożądany typ rozwoju jesiennego bardzo dobra zimotrwałość duże zdolności regeneracyjne roślin bardzo szybki start wiosenny bardzo krótki okres kwitnienia stabilne i wysokie plony we wszystkich rejonach uprawy w Polsce! bardzo niska zawartość glukozynolanów - 7,6 μm/g bardzo zawartość i plon tłuszczu od momentu zarejestrowania zawsze w pierwszej trójce najlepszych odmian populacyjnych w COBORU! REMY SHERLOCK KOMANDO Wczesny i krótki okres kwitnienia SHERLOCK a sprzyja mniejszemu porażeniu przez Sclerotinia sp. (zgniliznę twardzikową) oraz wyrównanemu dojrzewaniu nasion. SHERLOCK znajdą Państwo w wydawnictwie PDOiR COBORU, na stronie www.kws.pl lub skanując sąsiedni kod smartfonem Źródło: Opracowanie na podstawie wyników doświadczeń PDOiR COBORU, rok zbioru - 2013. Średni plon w rejonach COBORU - doświadczenia PDOiR 2011-2013. KOMANDO SHERLOCK - szybki rozwój wiosenny. SHERLOCK 20 Katalog odmian 2014 Katalog odmian 2014 21

Plonowanie odmiany QUARTZ w doświadczeniach KWS Agroservice z wybranych lokalizacji w sezonie 2012/2013 QUARTZ Wyciśniesz więcej najwyżej plonująca odmiana populacyjna spośród zarejestrowanych w KR COBORU w roku 2013! wymaga dobrego stanowiska aby dać wysoki plon nasion elastyczna co do terminów siewu ze względu na wigor początkowy wysoki wigor jesienny i spowolniony wiosenny - odporność na wtórne przemarznięcia wiosną wykazuje jedną z najlepszych zimotrwałości w badaniach COBORU duże zdolności regeneracyjne roślin niska wysokość łanu bardzo odporna na wyleganie synchroniczne kwitnienie - nie odnawia się po kwitnieniu wg doświadczeń rejestrowych QUARTZ w sezonach 2011 i 2012 osiągnął średnio ponad 110% wzorca populacyjnego (108% w 2012 i 113% w 2011) najwyższy plon i zawartość tłuszczu spośród odmian populacyjnych w badaniach rejestrowych COBORU Termin kwitnienia średni Dojrzałość techniczna wczesna do średniej Wysokość roślin niskie bardzo bardzo Suchą zgniliznę Zgniliznę twardzikową typowe dla rzepaku (klasa II-IVa) Kwiaty rzepaku posiadają otwarte nektarniki, które wydzielają dużo łatwo dostępnego dla pszczół nektaru. Dzienna produkcja waha się od 0,2 do 2 mg/kwiat. Długi okres kwitnienia wpływa dodatnio na zapylanie kwiatów przez owady, zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia chorób grzybowych, ponieważ cukier zawarty w nektarze jest dla patogenów doskonałą pożywką. QUARTZ znajdą Państwo w wydawnictwie PDOiR COBORU, na stronie www.kws.pl lub skanując sąsiedni kod smartfonem QUARTZ HYBRISURF F1 QUARTZ należy do odmian niskich, dzięki czemu jego zbiór jest mniej energochłonny. Rośliny przed spoczynkiem nie mają tendencji do strzelania w łodygę i tworzą niską, płożącą się rozetę niezwykle odporną na przemarznięcie. Wiosną odmiana nie startuje szybko z wegetacją, co czyni ją mało podatną na wtórne przemarznięcia. Mimo swojego opóźnienia w rozwoju wiosennym dojrzewa wcześnie za sprawą wytwarzania niskiej biomasy. Plonowanie odmiany QUARTZ z wybranych lokalizacji COBORU w sezonie 2011/2012 Źródło: Syntezy wyników doświadczeń rejestrowych, COBORU Słupia Wielka 2013. 22 Katalog odmian 2014 Katalog odmian 2014 23

KOMANDO Odmiana do zadań specjalnych Termin kwitnienia średni Dojrzałość techniczna do późnej Wysokość roślin b. niskie do niskich bardzo bardzo Suchą zgniliznę Zgniliznę twardzikową dobre (klasa II-IIIb) Porady KWS Agroservice RzepaQ Według różnych źródeł naukowych rzepak jest od 30-85% rośliną obcopylną. Dobierając insektycyd warto pomyśleć o sprzymierzeńcach Państwa plantacji. Plonowanie odmiany KOMANDO w doświadczeniach Agroservice KWS 2012/2013 wybitnie odporny na wymarzanie - wytwarza niską i zwartą rozetę rewelacyjna zawartość tłuszczu w nasionach - ponad 48% s.m. niska biomasa ułatwiająca zbiór bardzo dobra odporność na podstawowe choroby rzepaku niska zawartość glukozynolanów 8,9 μm/g - dobry surowiec paszowy bardzo odporna na wyleganie proponowana na dobre stanowiska przydatna we wszystkich rejonach uprawy pewny i stabilny plon najlepiej sprawdza się we wczesnym terminie siewu plon w sezonie 2012/2013 z 37 lokalizacji Agroservice KWS wyniósł 97,3% średniej KOMANDO Podobnie jak odmiana QUARTZ, odmiana KOMANDO wytwarza niską biomasę podnosząc komfort zbiorów, obniżając energochłonność omłotu. KOMANDO znajdą Państwo na stronie www.kws.pl lub skanując sąsiedni kod smartfonem HYBRISURF F1 Komando należy do odmian o wydłużonej wegetacji, dzięki czemu przez dłuższy czas akumuluje składniki do wytworzenia plonu. Plon odmiany KOMANDO w rejonach COBORU w sezonach 2012 i 2013 Źródło: Doświadczenia KWS Agroservice 2012 i 2013. 24 Katalog odmian 2014 Katalog odmian 2014 25

DIGGER Q czyli jakość Termin kwitnienia średni Dojrzałość techniczna do późnej Wysokość roślin Suchą zgniliznę Zgniliznę twardzikową dobre (klasa II-IIIb) Plon odmiany DIGGER w rejonach COBORU w sezonach 2012 i 2013 Źródło: Doświadczenia KWS Agroservice 2012 i 2013. Plony odmiany DIGGER w doświadczeniach Agroservice KWS w sezonie 2012/2013 wierne i wysokie plonowanie na przestrzeni lat wyrównany rozwój w czasie wegetacji krótki wybuchowy okres kwitnienia polecany na dobre stanowiska, zasobne w wodę odmiana zarejestrowana w KR COBORU od 2003 roku wysokie zdolności regeneracyjne zalecana niższa obsada - zdolność krzewienia dobra odporność na choroby grzybowe wysoce odporna na wyleganie dobra tolerancja na niskie temperatury często MTN - ułatwiony siew starszymi siewnikami plon nasion w badaniach PDOiR w latach 2003-2010 na poziomie 103% wzorca COBORU DIGGER znajdą Państwo na stronie www.kws.pl lub skanując sąsiedni kod smartfonem Wybuchowe kwitnienie odmiany DIGGER. 26 Katalog odmian 2014 Katalog odmian 2014 27

FORZA Silny rzepak na piątkę Termin kwitnienia średni Dojrzałość techniczna Wysokość roślin niskie Suchą zgniliznę do wysokiej Zgniliznę twardzikową do wysokiej bardzo niskie (klasa do V) Plon odmiany FORZA na słabych i średnich stanowiskach w rejonach COBORU w sezonach 2012 i 2013 Źródło: Doświadczenia KWS Agroservice 2012 i 2013. Plony odmiany FORZA w doświadczeniach Agroservice KWS w sezonie 2012/2013 proponowana na najsłabsze stanowiska glebowe średnio szybki rozwój jesienny wykazuje wysoką tolerancję na chlomazon zimotrwałość wysoce odporna na okresowe niedobory wody dobra odporność na choroby grzybowe stosunkowo wolny start wegetacji wiosennej bardzo odporna na wyleganie niski pokrój roślin stabilny plon w latach przeciętny termin dojrzałości roślin zarejestrowana w UE FORZA znajdą Państwo na stronie www.kws.pl lub skanując sąsiedni kod smartfonem Porady KWS Agroservice RzepaQ Objawy przemijającego bielenia liści rzepaku po zabiegu opryskiwania herbicydem zawierającym CHLO- MAZON. Według doświadczeń placówek badawczych poparzenie chlomazonem nie ma wpływu na wysokość plonowania. Wpływa jednak na opóźnienie dojrzewania, poprzez tymczasowe zahamowanie wzrostu. Chlomazon jest pobierany przez korzenie i pędy kiełkujących roślin, następnie przemieszczany do liści, gdzie blokuje syntezę barwników u wrażliwych chwastów. 28 Katalog odmian 2014 Katalog odmian 2014 29

Wyniki doświadczeń łanowych rzepaku ozimego KWS w sezonie 2012/2013 Zespół KWS Agroservice, wspólnie z plantatorami w 2012 roku założył ponad 70 doświadczeń łanowych. Na 62 z nich na przełomie lipca i sierpnia 2013 roku, podczas zbiorów wykonano pomiary wysokości plonu i jego wilgotności. Na podstawie informacji uzyskanych od plantatorów nt. agrotechniki i warunków uprawy mogliśmy jeszcze dokładniej zweryfikować dobór odmian i lepiej dopasować je do warunków uprawy w Polsce. Dotyczy to w szczególności nowych odmian i ich możliwości adaptacyjnych do słabszych stanowisk oraz tymczasowych niedostatków wody w krytycznych fazach dla rozwoju rzepaku. Analiza warunków pogodowych i krótkie omówienie wyników doświadczeń łanowych. Siew większości doświadczeń łanowych KWS Agroservice odbył się w okresie od połowy sierpnia do 5 września 2012. Gęstość siewu w doświadczeniach wynosiła odpowiednio 40-50 roślin na 1 m 2 dla odmian mieszańcowych i 55-65 roślin na 1 m 2 dla odmian populacyjnych (liniowych). Warunki wschodów roślin były na ogół dobre, jedynie w centralnej i południowowschodniej Polsce zdarzały się lokalizacje niewyrównane rozwojowo. Sucha jesień (10-70% normy opadów z wielolecia zależnie od rejonu) oraz stosunkowo długo utrzymujące się wysokie temperatury spowodowały, że rzepak ozimy wszedł w fazę spoczynku zimowego na bardzo zróżnicowanym poziomie. Obserwowaliśmy rośliny, które wytworzyły od 7 do 14 liści rozetowych. Zimą okrywa śnieżna dobrze chroniła rośliny przed mrozem, jej deficyt występował tylko lokalnie. Wymarznięcia odnotowaliśmy jedynie na odmianach najmniej zimotrwałych, w miejscach odsłoniętych podczas najsilniejszych przymrozków w okresie od 5 do 9 lutego (-25 do lokalnie -30ºC przygruntowo). Niekorzystna dla rzepaku okazała się natomiast długość zimy. Rośliny wznawiały wegetację dopiero pod koniec marca, by na przełomie kwietnia i maja znów przyhamować rozwój. W tym terminie wystąpiły lokalne opady śniegu oraz przygruntowe przymrozki, które spowodowały uszkodzenia łodyg roślin (fot. 1). Innym niekorzystnym następstwem długiej zimy było bardzo słabe tworzenie rozgałęzień produktywnych. Często zdarzało się, że na plantacjach, które zostały zbyt późno zasilone składnikami pokarmowymi rzepak tworzył tylko pęd główny. Te niekorzystne warunki w połączeniu z bardzo silną presją patogenów grzybowych spowodowały wyjątkowo duże zróżnicowanie plonów. Największą presję na rzepak wywierała zgnilizna twardzikowa (Sclerotinia sclerotiorum), której rozwojowi sprzyjała bardzo mokra trzecia dekada maja, czerwiec (145% wielolecia) i początek lipca (137% wielolecia). Część doświadczeń słabiej chronionych wykazywała do 85% roślin porażonych tym patogenem (fot. 2). Niekorzystne warunki pogodowe spowodowały, że zbiory rzepaku tylko nieznacznie rozminęły się z głównymi żniwami zbożowymi. Interpretując wyniki doświadczeń można zauważyć, że w grupie odmian mieszańcowych najlepiej plonującymi odmianami okazały się: MARCOPOLOS F1: 105,2% średniej z odmian mieszańcowych badanych w doświadczeniach łanowych, w 22/53 lokalizacjach, w których był wysiany, dał najwyższy plon z badanych odmian. Odmiana MARCOPO- LOS F1 znajduje się na Liście Zalecanych Odmian COBORU. HYBRIROCK F1: 103,5% średniej z odmian mieszańcowych badanych w doświadczeniach łanowych, który w 17/52 lokalizacjach, w których był wysiany, dał najwyższy plon z badanych odmian, KODIAK F1: 102,6% średniej z odmian mieszańcowych badanych w doświadczeniach łanowych, który w 11/45 lokalizacji, w których był wysiany, dał najwyższy plon z badanych odmian. Warto zauważyć, że większość stanowisk, na których Kodiak F1 był numerem 1 w doświadczeniach możemy zaliczyć do słabszych dla rzepaku. Wśród odmian populacyjnych dwie najnowsze odmiany znacząco wyróżniały się od pozostałych odmian w grupie: QUARTZ 100,2% średniej z wszystkich odmian (mieszańce + populacyjne), odmiana ta ze względu na najlepszą zimotrwałość wśród odmian populacyjnych KWS jest szczególnie polecana plantatorom, gospodarujących na najbardziej narażonych wymarznięciami stanowiskach. Odmiana Quartz była testowana w 47 lokalizacjach, w 21 była liderem wśród odmian populacyjnych w doświadczeniu. SHERLOCK 100,0% średniej z wszystkich odmian (mieszańce + populacyjne), odmiana od kilku lat jest jedną z najstabilniej plonujących w doświadczeniach KWS oraz PDOiR COBORU, w wielu województwach znajduje się na Liście Zalecanych Odmian COBORU. Odmiana SHERLOCK była testowana w 52 lokalizacjach, w 29 dała najwyższy plon wśród wspólnie testowanych odmian populacyjnych w doświadczeniu. 30 Katalog odmian 2014 Katalog odmian 2014 31

Lokalizacje doświadczeń Agroservice KWS w sezonie 2012/2013 Tabela zawiera informację dotyczącą lokalizacji oraz najwyżej plonującej odmiany mieszańcowej i/lub populacyjnej z danego doświadczenia Nr Lokalizacje Najlepsza odmiana F1 Nr Lokalizacje Najlepsza odmiana F1 z mapy i/lub OP z lokalizacji z mapy i/lub OP z lokalizacji 1.1 Borzęcin Hybrirock F1, Sherlock 3.18 Pieleszki Kodiak F1, Quartz 1.2 Łęczyna Frodo KWS F1, Forza 3.19 Linowo Kodiak F1, Sherlock 1.3 Prusim Traviata F1, Remy 4.1 Krajewice Małe Kodiak F1, Komando 1.4 Chude Hybrirock F1, Komando 4.2 Cieszkowo Marcopolos F1, Kolonia Komando 1.5 Naćmierz Kodiak F1, Sherlock 4.3 Dzielin Hybrirock F1, Remy 1.6 Krzemienica Tassilo F1, Sherlock 4.4 Grochów Hybrirock F1, Quartz 1.7 Nowiny Kodiak F1, Sherlock 4.5 Niemirki Marcopolos F1, Sherlock 1.8 Przejazdowo Hybrirock F1, Quartz 4.6 Zaliszcze Kodiak F1, Quartz 2.1 Jarnołtowo Traviata F1, Komando 5.1 Nowogrodziec Marcopolos F1, Quartz 2.2 Gałwuny Tassilo F1, Remy 5.2 Gierałtowiec Hybrirock F1, Quartz 2.3 Bobry Marcopolos F1 5.3 Gościsław Kodiak F1, Quartz 2.4 Wiśniowo Ełckie Hybrirock F1, Remy 5.4 Kondratowice Marcopolos F1, Sherlock 2.5 Stelmachowo Frodo KWS F1, Quartz 5.5 Rysiowice Marcopolos F1, Sherlock 2.6 Makówka Marcopolos F1, Sherlock 5.6 Charbielin Frodo KWS F1, Sherlock 3.1 Świebodzin Frodo KWS F1, Cigal 5.7 Grodków Marcopolos F1, Quartz 3.2 Kwilcz Hybrirock F1, Komando 5.8 Pągów Marcopolos F1, Cigal 3.3 Daleszynek Marcopolos F1, Quartz 5.9 Proślice Marcopolos F1, Digger 3.4 Urbanie Marcopolos F1, Quartz 5.10 Ligota Marcopolos F1, Quartz Krapkowicka 3.5 Zadory Sherlock 5.11 Ucieszków Hybrirock F1, Quartz 3.6 Wronowo Marcopolos F1, Sherlock 5.12 Kietrz Kodiak F1, Quartz 3.7 Garzyn Marcopolos F1, Sherlock 5.13 Gródczanki Frodo KWS F1, Quartz 3.8 Czachorowo Marcopolos F1, Quartz 5.14 Krzyżanowice Frodo KWS F1, Quartz 3.9 Jarosławiec Marcopolos F1, 5.15 Pawłowice Marcopolos F1, Sherlock 3.10 Nowa Wieś Hybrirock F1, Sherlock 5.16 Zabrze Kodiak F1, Digger Królewska Mikulczyce 3.11 Woźniki Traviata F1 5.17 Chudów Hybrirock F1, Quartz 3.12 Siemianice Kodiak F1, Digger 5.18 Stanowice Hybrirock F1, Quartz 3.13 Wybranowo Marcopolos F1, Digger 5.19 Bieruń Stary Marcopolos F1, Komando 3.14 Niewieścin Kodiak F1, Quartz 6.1 Gierczyce Hybrirock F1, Sherlock 3.15 Polskie Łąki Hybrirock F1, Komando 6.2 Wojciechowice Hybrirock F1, Sherlock 3.16 Głażewo Marcopolos F1, Sherlock 6.3 Dobrzechów Hybrirock F1 3.17 Michałowo Marcopolos F1, Sherlock 6.4 Głuchów Hybrirock F1, Quartz 32 Katalog odmian 2014 Katalog odmian 2014 33

Nazwa Typ Wymagane Tolerancja Rozwój Odporność Wiosenny Termin Długość Wysokość Odporność Odporność Odporność Odporność Dojrzałość Zawartość Zawartość Plon relatywny odmiany odmiany stanowisko na opóźniony jesienny na wymarzanie start kwitnienia okresu roślin na wyleganie na suchą na zgniliznę na czerń techniczna glukozynolanów oleju 2011-2013 siew kwitnienia zgniliznę twardzikową krzyżowych (alkenowe w suchej [% średniej] i indolowe) masie nasion / [liczba lokalizacji] [μm/g] [%] minimalne niska - wolny - szybki niska - wolny - szybki wczesny - późny krótki - długi niskie - wysokie niska - niska - niska - niska - wczesna - późna DIGGER OP dobre (II-IIIb) 12,2 42,9 98,7% (58) FORZA OP słabe (do V) 13,1 45,7 94,7% (22)* NOWOŚĆ FRODO KWS F1 H typowe (II-IVa) 9,6 43,2 102,9% (19) HYBRIROCK F1 H typowe (II-IVa) 12,1 47,1 103,9% (91) KODIAK F1 H przeciętne do słabych (do V) 8,8 46,7 102,7% (57) KOMANDO OP dobre (II-IIIb) 8,9 48,1 99,0% (64) MARCOPOLOS F1 H typowe (II-IVa) 7,2 47,2 105,1% (57) SHERLOCK OP przeciętne (III-IVb) 7,6 47,4 100,2% (131) TASSILO F1 H słabe (do V) 9,9 47,8 97,1% (66)* TRAVIATA F1 H dobre (II-IIIb) 9,8 45,8 100,5% (69) QUARTZ OP typowe (II-IVa) 8,4 47,6 100,3% (64) * odmiany testowane także na bardzo słabych stanowiskach 34 Katalog odmian 2014 Katalog odmian 2014 35 Katalog odmian 2014 36

Polska południowo-zachodnia Region 1 Marcin Hoffmann - Przedstawiciel Handlowy tel. 601 189 739 Region 2 Jarosław Wierzyk - Doradca Agrotechniczny tel. 663 360 560 Polska północno-zachodnia Region 5 Roman Żekieć - Przedstawiciel Handlowy tel. 605 280 190 Region 4 Krzysztof Zamczyk - Doradca Agrotechniczny tel. 601 690 608 Region 3 Rafał Prętkowski - Doradca Agrotechniczny tel. 697 640 940 Polska północno-wschodnia Region 6 Łukasz Preuss - Przedstawiciel Handlowy tel. 605 570 430 Region 7 Łukasz Wnuk - Przedstawiciel Handlowy tel. 693 950 940 Polska południowo-wschodnia Region 8 Doradca Agrotechniczny tel. 603 654 901 KWS Lochow Polska Sp. z o.o. Kondratowice ul. Słowiańska 5 57-150 Prusy tel.: 71 39 27 300 www.kws-zboza.pl Dystrybutor Katalog odmian 2014 37

1 - Mariusz Lisiewicz tel. 606 222 314 e-mail: mariusz.lisiewicz@kws.com 2 - Jarosław Klufczyński tel. 602 414 159 e-mail: jaroslaw.klufczynski@kws.com 3 - Tomasz Czarniecki tel. 509 992 113 e-mail: tomasz.czarniecki@kws.com 4 - Stefan Wysocki tel. 606 430 430 e-mail: stefan.wysocki@kws.com 5 - Agata Nyga tel. 509 992 118 e-mail: agata.nyga@kws.com 6 - Mirosław Nowaczyk tel. 509 992 114 e-mail: miroslaw.nowaczyk@kws.com 7 - Marcin Kuta tel. 602 414 158 e-mail: marcin.kuta@kws.com 8 - Adam Jarosz tel. 668 038 585 e-mail: adam.jarosz@kws.com 9 - Robert Mierzyński tel. 602 726 770 e-mail: robert.mierzynski@kws.com Product Manager ds. rzepaku Kamil Kolan tel. 602 414 914 e-mail: kamil.kolan@kws.com Product Manager ds. kukurydzy dr Adam Majewski tel. 509 992 216 e-mail: adam.majewski@kws.com Doradcy ds. Żywienia Zwierząt Romana Kwapisz tel. 509 992 238 e-mail: romana.kwapisz@kws.com Tomasz Czarniecki tel. 509 992 113 e-mail: tomasz.czarniecki@kws.com KWS Polska Sp. z o.o. ul. Chlebowa 4/8 61-003 Poznań Tel.: 61 873 88 00 Fax: 61 873 88 08 e-mail: biuro@kws.com www.rzepaq.pl Dystrybutor