INFORMACJA LOKALNA O ZAWODZIE TECHNIK OPTYK kod 325302 Zakres tematyczny informacji 1) Zadania zawodowe oraz profil kompetencyjny zawodu 2) Sytuacja zawodu na rynku pracy 3) Prognozy na rynku pracy barometr zawodów 4) Kształcenie i doskonalenie w zawodzie 5) Informacje dodatkowa 6) Możliwości i warunki zatrudnienia w zawodzie w krajach Unii Europejskiej, ANEKS Wojewódzki Urząd Pracy w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy, Aktualizacja: Bydgoszcz, czerwiec 2017 r.
1. ZADANIA ZAWODOWE ORAZ PROFIL KOMPETENCYJNY Technik optyk (kod 325302) to jeden z 2455 zawodów ujętych w klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy (Dz. U. z 2014 r., poz. 1145 z późn. zm.) obowiązującej od 1 stycznia 2015 r. W poprzedniej wersji klasyfikacji obowiązującej w okresie od 1 lipca 2010 r. do 31 grudnia 2014 r. (Dz. U. 2010 Nr 82, poz. 537) zawód ten miał taką samą nazwę i ten sam kod. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik optyk powinien być przygotowany do wykonywania następujących zadań zawodowych: 1) wykonywania i naprawiania elementów i układów optycznych; 2) wykonywania pomiarów oftalmicznych; 3) udzielania instruktażu w zakresie dobierania pomocy wzrokowych i posługiwania się nimi; 4) wykonywania i naprawiania pomocy wzrokowych 1. PROFIL KOMPETENCYJNY 2 dla grupy Średni personel do spraw zdrowia (grupa duża 3 32) Przykładowe zawody dla grupy Średni personel do spraw zdrowia: technik optyk, technik elektroradiolog, technik sterylizacji medycznej, technik analityki medycznej, technik farmaceutyczny, protetyk słuchu, technik dentystyczny, dietetyk, technik żywienia i gospodarstwa domowego, technik weterynarii, kynoterapeuta (dogoterapeuta), technik fizjoterapii, technik masażysta, ratownik medyczny itp. Kompetencje to cechy/dyspozycje osoby, w zakresie wiedzy, umiejętności i postaw, pozwalające realizować zadania zawodowe na wymaganym poziomie/efekty. Kompetencje są obserwowalne i mierzalne dzięki temu, że przejawiają się w zachowaniu. Podlegają procesowi uczenia się, są dynamiczne, zmienne w czasie, rozwijają się w ramach zdobywanego doświadczenia. Pozwalają określić, w jakich zadaniach, na jakim stanowisku, przyszły pracownik będzie mógł efektywnie wykorzystać swój potencjał. Tempo ich rozwoju zależy od zmiennych zewnętrznych (otoczenia) oraz względnie trwałych dyspozycji (osobowość, inteligencja). 4 Są uniwersalne (transferowalne), wykorzystywane w różnych zadaniach i różnych obszarach funkcjonowania. Dla grupy Średni personel do spraw zdrowia określono 4 kompetencje, tj.: Kompetencja 1 Sprawność motoryczna: wykonywanie złożonych ruchów dokładnie, szybko i w zmiennych warunkach, w celu realizacji zadań. Na sprawność motoryczną wpływają: zdolności kondycyjne (siła, szybkość, moc, wytrzymałość, gibkość) oraz koordynacyjna (dostosowanie ruchu, różnicowanie ruchu, zdolności utrzymywania równowagi, szybkiej reakcji, orientacji, sprzężenia ruchów, rytmizacji). Kompetencja 2 Sumienność w dążeniu do rezultatów: rozumiana jako wysoka efektywność realizacji zadań w ściśle określonym terminie z należytą starannością, uwzględniającą własne kompetencje i możliwości. Determinacja w działaniu i osiąganie 1 Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 31 marca 2017 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz. U. 2017, poz. 860) 2 NBK Narzędzie do badania kompetencji. Podręcznik dla doradców zawodowych, Warszawa 2014 r. 3 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania, DZ.U. z 2014r. poz.1145 4 Jurek P., Analiza wybranych metod oceny kompetencji zawodowych, artykuł w książce pod red. A. Witkowski, T. Listwan, Kompetencje a sukces zarządzania organizacją, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2008
zakładanych rezultatów przez utrzymanie odpowiedniego tempa oraz jakości pracy, nawet w obliczu trudności. Kompetencja 3 Otwartość na innych: to pozytywne nastawienie i traktowanie innych oraz okazywanie chęci ich zrozumienia. Kompetencja 4 Dbałość o rozwój i relacje: to nawiązywanie i utrzymywanie dobrych relacji oraz przekazywania wiedzy i doświadczenia poprzez współpracę w rozwiązywaniu problemów z korzyścią dla wszystkich. Dostrzeganie współpracowników potrzebujących pomocy i zapewnienie im oczekiwanego wsparcia. Zestaw kompetencji może się różnić od podanych wyżej kompetencji, w zależności od wymagań pracodawcy w konkretnym zawodzie i na konkretnym stanowisku. Zróżnicowane będzie również natężenie każdej z kompetencji. 2. SYTUACJA NA RYNKU PRACY W analizowanym okresie liczba osób bezrobotnych z zawodem technik optyk była niewielka. Najwięcej nowych rejestracji zgłoszono w 2013 roku (3 osoby bezrobotne). Urzędy pracy w województwie kujawsko-pomorskim odnotowały zgłoszenie wolnego miejsca pracy i aktywizacji zawodowej dla osób z zawodem technik optyk jedynie w 2012 roku (1 oferta pracy).
W całym analizowanym okresie nie zarejestrowały się osoby z tym zawodem będące w okresie do 12 miesięcy od dnia ukończenia szkoły. W latach 2012 r. zawód technik optyk sklasyfikowano jako deficytowy, natomiast w latach 2013 2014 jako zawód nadwyżkowy 5, tzn. taki, na który, na rynku pracy istnieje mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Od 2015 roku Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zmieniło metodologię prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. 6 Według nowej metodologii zamiast wskaźnika intensywności nadwyżki/deficytu zawodów dokonuje się wyboru zawodów deficytowych i nadwyżkowych na podstawie trzech wskaźników: wskaźnika dostępności ofert pracy, wskaźnika długotrwałego bezrobocia oraz wskaźnika płynności bezrobotnych. Wprowadzona zmiana spowodowała, że sytuacja znacznej części zawodów pozostaje nieokreślona nie przynależy do żadnej z grup, ponieważ żaden ze wskaźników nie osiągnął wymaganego poziomu. W 2015 i 2016 roku zawód technik optyk nie został sklasyfikowany do zawodów deficytowych, zrównoważonych lub nadwyżkowych. 7 3. PROGNOZY RYNKU PRACY BAROMETR ZAWODÓW Badanie pn. Barometr zawodów prognozujące zapotrzebowanie na zawody w 2017 r. nie zawiera prognoz odnośnie zatrudnienia, dla zawodu szkolnego technik optyk ujętego w grupie barometrowej pod nazwą Optycy i pracownicy wytwarzający protezy. Zarówno w skali kraju jak i województwa kujawsko pomorskiego zapotrzebowanie na zawód jest trudne do ustalenia, ze względu na to, że zawód ten został oceniony w zbyt małej liczbie powiatów w województwie. 5 Podziału na zawody deficytowe, zrównoważone i nadwyżkowe dokonuje się na podstawie wskaźnika intensywności nadwyżki (deficytu) wyrażonego jako iloraz liczby zgłoszonych wolnych miejsc pracy i miejsc aktywizacji zawodowej w badanym okresie, w danym zawodzie i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w badanym okresie, w danym zawodzie. Zawody deficytowe to takie, dla których wskaźnik przekracza wartość 1,1; zawody zrównoważone to te, dla których wartość wskaźnika mieści się w przedziale od 0,9 do 1,1; natomiast zawody nadwyżkowe to te, w których przypadku wskaźnik wynosi poniżej 0,9. 6 Wskaźnik dostępności ofert pracy: iloraz średniomiesięcznej liczby bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i średniomiesięcznej liczby wolnych miejsc pracy dostępnych w PUP i Internecie w danej grupie zawodów, w badanym okresie. Wskaźnik długotrwałego bezrobocia: iloraz liczby długotrwale bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu i liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danej grupie zawodów, w końcu okresu. Wskaźnik płynności bezrobotnych: iloraz odpływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie i napływu bezrobotnych w danej grupie zawodów, w badanym okresie. 7 Źródła danych: Sprawozdania MPiPS-01 o rynku pracy.
Wykres 2. Prognoza na 2017 w Polsce. Relacja między dostępną siłą roboczą a zapotrzebowaniem na pracowników OPTYCY I PRACOWNICY WYTWARZAJĄCY PROTEZY. Wykres 3. Prognoza na 2017 w województwie kujawsko pomorskim. Relacja między dostępną siłą roboczą a zapotrzebowaniem na pracowników OPTYCY I PRACOWNICY WYTWARZAJĄCY PROTEZY.
4. KSZTAŁCENIE I DOSKONALENIE W ZAWODZIE Według Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 13 marca 2017 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz.U. z 2017 r. poz. 622) zawód technik optyk można uzyskać kształcąc się w dwuletniej branżowej szkole II stopnia (od roku szkolnego 2020/2021), w czteroletnim technikum (od roku szkolnego 2019/2020 będzie to pięcioletnie technikum), dwuletniej szkole policealnej (od roku szkolnego 2017/2018) oraz na kwalifikacyjnych kursach zawodowych w zakresie kwalifikacji wyodrębnionych w zawodzie. Dane z Systemu Informacji Oświatowej 8 (sprawdzono stan na dzień 07.06.2017r.) wskazują, że w województwie kujawsko pomorskim kształcą 2 szkoły w zawodzie technik optyk. Są to Policealna Szkoła Techników Optyków Studium Kształcenia Kadr w Bydgoszczy i Toruniu. W 2015 roku po raz pierwszy odnotowujemy uczniów z zawodem technik optyk. Według stanu na 30 września 2015 roku w województwie kujawsko-pomorskim kształciło się 20 uczniów, na dzień 30 września 2016 62 uczniów. Nie odnotowano natomiast absolwentów z zawodem technik optyk. Aktualna informacja o szkoleniach przydatnych dla zawodu technik optyk, dostępna w Rejestrze Instytucji Szkoleniowych: http://ris.praca.gov.pl, przez wyszukiwarkę, w obszarze: Opieka zdrowotna. 5. INFORMACJE DODATKOWE http://www.krio.org.pl/ Krajowa Rzemieślnicza Izba Optyczna LITERATURA: Hecht Eugene, 2012r., Optyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Zając Marek, 2003r., Optyka okularowa, Dolnośląskie Wydawnictwo Edukacyjne, Wrocław Hunter Dawid, West Constance, 2012r., Optyka okulistyczna, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław CZASOPISMA: Optyka - branżowy dwumiesięcznik skierowany do szerokiego grona specjalistów z branży optycznej (optyków, optometrystów, okulistów, studentów optyki okularowej i optometrii).: http://www.gazeta-optyka.pl/ Optyk Polski -magazyn kierowany jest do właścicieli i pracowników salonów optycznych, a także do firm działających w branży optycznej: http://optykpolski.feniksmedia.pl/ Ogólnopolski Kurier Oftalmiczny "Oko" dwumiesięcznik, magazyn informacyjny branży optycznej http://interoptyka.pl/magazyn_oko Kontaktologia i optyka okulistyczna czasopismo medyczne: http://www.okulistyka.com.pl/_kontaktologiaioptyka/ 8 Dane dostępne pod adresem: http://sio.men.gov.pl/index.php/rspo
Opracowała: Patrycja Nowak doradca zawodowy Akceptowała: Elżbieta Słowińska Kierownik CIiPKZ w Bydgoszczy WUP w Toruniu, Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Bydgoszczy 6. MOŻLIOWŚCI I WARUNKI ZATRUDNIENIA W ZAWODZIE W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ Dostęp do rynków pracy krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). W państwach należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) swobodny przepływ pracowników jest prawem podstawowym pozwalającym obywatelom danego państwa EOG podjąć pracę w innym państwie należącym do EOG na tych samych warunkach jak obywatele wybranego państwa. Polacy, podejmujący legalną pracę w innym państwie EOG, mają takie same prawa i obowiązki jak pracownicy lokalni. Informacja dla osób poszukujących pracy w zawodzie technik optyk w krajach EOG: Osoba chcąca podjąć pracę jako technik optyk w jednym z krajów EOG, powinna sprawdzić czy zawód ten nie jest w tym kraju regulowany, co wiąże się z oficjalnym uznaniem kwalifikacji i doświadczenia zawodowego. Każdy kraj EOG decyduje o uregulowaniu zawodu, dlatego też może się zdarzyć, że dany zawód jest regulowany w jednym kraju, podczas gdy w innych nie będzie regulowany. Aby sprawdzić, czy zawód technik optyk jest regulowany należy skorzystać z wyszukiwarki na portalu Twoja Europa prowadzonym przez Komisję Europejską: http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/regprof/index.cfm?action=homepage Obecnie w 14 krajach EOG zawód technik optyk jest regulowany, są to: Belgia, Niemcy, Dania, Francja, Grecja, Irlandia, Islandia, Włochy, Chorwacja, Lichtenstein, Luksemburg, Szwajcaria, Słowacja i Słowenia. W przypadku braku informacji o danym zawodzie w powyższej wyszukiwarce lub w razie potrzeby uzyskania dodatkowych informacji, należy zgłosić się do jednego z punktów informacyjnych utworzonych w tym celu w każdym z krajów EOG (tzw. contact points): http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/contact/national_contact_points_en.htm Zapotrzebowanie na osoby z zawodem technik optyk wg Europejskiego Portalu Mobilności Zawodowej http://eures.europa.eu Z danych dostępnych na portalu EURES wynika, że dla osób z tym zawodem zgłoszonych zostało 1435 ofert pracy z 10 krajów EOG. Najwięcej ofert pracy znajduje się w Niemczech (1036 ofert), Francji (89 ofert), Austrii (39 ofert) oraz Belgii (22 oferty) - dane wg stanu na dzień 08.06.2017 r. Wśród najczęściej spotykanych wymogów kwalifikacyjnych, jakich spodziewać się mogą kandydaci na stanowisko technika optyka jest konieczność ukończenia szkoły średniej i posiadania tytułu technika optyka. Wymagane jest również doświadczenie zawodowe oraz
posiadanie takich cech jak: dokładność, samodzielność, cierpliwość, precyzyjność odpowiedzialność i operatywność. Mile widziana będzie dobra organizacja pracy i łatwość nawiązywania kontaktów a także posiadanie prawa jazdy kat. B. Obowiązkowym wymogiem będzie również doskonała znajomość języka kraju, w którym, zamierzamy podjąć pracę. Technicy optycy należą do grupy poszukiwanych pracowników. Ze względu na spełniane funkcje usługowe, absolwenci tego zawodu znajdują zatrudnienie przede wszystkim w sektorze usługowo-handlowym, zakładach optycznych-usługowych (rzadziej w produkcyjnych), punktach serwisowych, placówkach medycznych i instytucjach naukowobadawczych na stanowisku serwisanta i konserwatora aparatury optycznej i pomiarowej. Przykładowe stawki płacy w zawodzie technik optyk w wybranych krajach: Wielka Brytania 32500-56900 /rok, Francja 1800-2500 /m-c. Opracowała: Beata Baranowska pośrednik pracy, WUP w Toruniu, Wydział Pośrednictwa Pracy OZ WUP w Bydgoszczy
ANEKS Tabela 1. BEZROBOTNI ORAZ WOLNE MIEJSCA PRACY I AKTYWIZACJI ZAWODOWEJ W ZAWODZIE TECHNIK OPTYK W WOJEWÓDZTWIE KUJAWSKO POMORSKIM W LATACH 2012-2016 Wyszczególnienie Bezrobotni zarejestrowani W OKRESIE OGÓŁEM Bezrobotni według stanu NA KONIEC OKRESU Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki W OKRESIE OGÓŁEM Osoby do 12 miesięcy od dnia ukończenia nauki NA KONIEC OKRESU Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej OGÓŁEM Wolne miejsca pracy i miejsca aktywizacji zawodowej NA KONIEC OKRESU 2016 2 2 0 0 0 0 2015 2 1 0 0 0 0 2014 1 0 0 0 0 0 2013 3 3 0 0 0 0 2012 0 0 0 0 1 0