Biorąc pod uwagę liczbę gatunków owadów

102 WARUNKI NATURALNE MOTYLE DZIENNE (RHOPALOCERA) OKOLIC HUSOWA Tomasz OLBRYCHT & Jarosław BURY WSTĘP Biorąc pod uwagę liczbę gatunków owadów Polski, entomofauna okolic Husowa poznana jest jedynie w niewielkim fragmencie. Dotychczasowe obserwacje koncentrowały się przede wszystkim na przedstawicielach rzędów motyle (Lepidoptera) i chrząszcze (Coleoptera). Ukazały się publikacje dotyczące motyli dziennych gminy Markowa (Olbrycht i in., 2005) oraz chrząszczy z rodziny kózkowatych (Col., Cerambycidae) okolic Łańcuta (Olbrycht i in., 2006). Informacji o chrząszczach z rodzaju Carabus (Col., Carabidae) występujących na Podkarpaciu dostarczył Olbrycht (2005). Entomofaunę chrząszczy z rodziny biegaczowatych (Coleoptera, Carabidae) na terenie lasu w Lipniku badał Babula [1993]. Zaobserwował on występowanie 37 gatunków, w tym kilku rzadkich jak na przykład: Leistus rufomarginatus (Duft.), Leistus piceus Frölich, Bembidion doderoi (Ganglb.) i Abax schueppeli rendschmidtii (Germ.). Do najcenniejszych z przyrodniczego punktu widzenia przedstawicieli biegaczowatych należą gatunki z rodzajów tęcznik (Calosoma) i biegacz (Carabus), które w Polsce objęte są ustawową ochroną gatunkową (Dziennik Ustaw). W okolicach Husowa stwierdzono do tej pory występowanie następujących przedstawicieli wymienionych rodzajów: tęcznik mniejszy Calosoma inquisitor (L.), biegacz granulowany Carabus granulatus L., C. arvensis Herbst, C. ulrichii Germ., C. obsoletus Sturm, biegacz Scheidlera C. scheidleri preysleri Duft., biegacz wręgaty C. cancellatus Ill., biegacz gładki C. glabratus Payk., biegacz Linneusza C. linnei Panz., biegacz urozmaicony C. variolosus F., Carabus intricatus L., biegacz fioletowy Carabus violaceus L. i biegacz skórzasty Carabus coriaceus L. (Babula, 1993 i materiały niepublikowane; Olbrycht, 2005). Biegacz urozmaicony jest jednym z gatunków wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej (Natura 2000). Dokument ten określa gatunki roślin i zwierząt będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej, których ochrona wymaga tworzenia specjalnych obszarów ochrony Natura 2000. Carabus obsoletus, C. scheidleri preysleri, Carabus intricatus oraz wspomniany wyżej Bembidion doderoi to gatunki umieszczone na Czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce. Objęte zostały kategorią NT, do której należą gatunki niższego ryzyka, ale bliskie zagrożenia (Głowaciński, 2002). Obserwacje nad entomofauną chrząszczy kózkowatych, występujących w okolicach Łańcuta, zapoczątkowane zostały w drugiej połowie lat 80-tych XX w. Do 2006 r. stwierdzonych zostało 54 gatunki (Olbrycht i in., 2006). W latach 2007-2008 zaobserwowano występowanie dwóch kolejnych gatunków, nowych dla tego terenu. Trykoń karliczek Obrium brunneum (F.) odłowiony został w lesie w Lipniku, zaś w Markowej stwierdzono węglarka mniejszego Ropalopus macropus (Germ.) (T. Olbrycht, materiały niepublikowane). Wśród zaobserwowanych kózkowatych, na uwagę zasługują gatunki rzadko spotykane na terenie kraju takie jak: kusokrywka większa Necydalis major L., średzinka mglista Aphelocnemia nebulosa (F.), rypiak gałązkowiec Anaestetis testacea (F.), bierka lipowa Exocentrus lusitanus (L.) oraz rzemlik Saperda perforata (Pall.). Warto zaznaczyć, że Exocentrus lusitanus znany był do 2006 roku, z okolic Łańcuta, tylko z jednego stanowiska położonego

WARUNKI NATURALNE 103 w Husowie. Rozwój tego chrząszcza stwierdzono w gałęziach lip rosnących obok starego kościoła (Olbrycht i in., 2006). Po roku 2006 bierkę lipową zaobserwowano również w Markowej, a wiosną 2009 r. na kolejnym stanowisku w Husowie, zlokalizowanym na terenie podworskiego parku (T. Olbrycht, materiały niepublikowane). Jednak za największą osobliwość wśród kózkowatych wykazanych z okolic Husowa, należy uznać ciepłolubny gatunek Axinopalpis gracilis (Krynicki). Chrząszcz ten został znaleziony w Markowej i do chwili obecnej z terenu południowowschodniej Polski znany jest z zaledwie dwóch stanowisk (Olbrycht i in., 2006; Trzeciak 2005). Axinopalpis gracilis znajduje się na Czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce. Oznaczony został kategorią DD co znaczy, że jest gatunkiem o statusie słabo rozpoznanym i zagrożeniu stwierdzonym, ale bliżej nieokreślonym (Głowaciński, 2002). Warto również wspomnieć o kilku interesujących gatunkach owadów należących do innych grup systematycznych, o których występowaniu na opisywanym terenie nie ukazały się do tej pory żadne informacje w formie publikacji naukowych. Ciołek matowy Dorcus paralellepiedus (L.), należący do rodziny jelonkowatych (Coleoptera, Lucanidae) oraz pachnica dębowa Osmoderma eremita (Scop.) z rodziny poświętnikowatych (Coleoptera, Scarabaeidae), były kilkakrotnie obserwowane w Markowej. Zgniotek cynobrowy Cucujus cinnaberinus (Scop.), przedstawiciel rodziny zgniotkowatych (Coleoptera, Cucujidae), stwierdzony został w okolicach rezerwatu Husówka. Krasopani hera Euplagia quadripunctaria (Poda), gatunek motyla z rodziny niedźwiedziówkowatych (Lepidoptera, Arctiidae), był obserwowany na brzegach lasów i śródleśnych polanach w Lipniku i Tarnawce (P. Babula, J. Bury, T. Olbrycht, materiały niepublikowane). Wszystkie wymienione wyżej gatunki objęte są w Polce ochroną gatunkową (Dziennik Ustaw). Ponadto, ciołek matowy umieszczony został na Czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce z kategorią VU czyli umiarkowanie zagrożony (Głowaciński, 2002). Pachnica dębowa i krasopni hera zostały wpisane do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt z kategorią VU, co oznacza, że są gatunkami wysokiego ryzyka, narażonymi na wyginięcie (Głowaciński & Nowacki, 2004]. Ponadto pachnica dębowa, zgniotek cynobrowy oraz krasopni hera to gatunki wymienione w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej (Natura 2000). MOTYLE DZIENNE Najstarszych informacji na temat entomofauny motyli dziennych Husowa dostarcza Badura (1903). Autor ten wymienił następujące gatunki: niepylak mnemozyna, zorzynek rzeżuchowiec, mieniaki, wielena plamowstęg, rusałki (pokrzywnik, wierzbowiec i admirał) oraz dostojki. Kolejna wzmianka o motylach Husowa (Krzywicki & Dąbrowski, 1982) zawiera informację o występowaniu niepylaka mnemozyny. Bardziej wyczerpujące dane o tej grupie owadów przedstawili Olbrycht i in. (2005), którzywykazali 63 gatunki motyli dziennych występujących na terenie gminy Markowa. Niniejsze opracowanie powstało w oparciu o publikację Olbrychta i in. (2005) oraz o materiały niepublikowane z obserwacji prowadzonych w latach 1983-2008, na stanowiskach nie ujętych we wspomnianej pracy (Albigowa, Handzlówka, Lipnik, Sietesz). Dodano również dane z obserwacji przeprowadzonych w latach 2006-2008 na terenie Husowa, Markowej i Tarnawki. Tak więc przedstawione poniżej dane dotyczą obserwacji przeprowadzonych w latach 1983-2008 na terenie miejscowości Albigowa, Handzlówka, Husów, Lipnik, Markowa, Sietesz i Tarnawka. W okolicach Husowa stwierdzono występowanie 69 gatunków motyli dziennych (Tabela 1), co stanowi ponad 42% krajowej entomofauny tej grupy owadów (Buszko & Masłowski 2008). Dla porównania, z terenu miasta Rzeszowa znanych jest 55 gatunków motyli (Olbrycht & Pączka, 2004). Na terenie Husowa stwierdzono występowanie 35 gatunków motyli dziennych. Liczba ta może w przyszłości ulec zwiększeniu, bowiem w sąsiadujących z Husowem miejscowościach Tarnawka i Markowa stwierdzonych zostało odpowiednio 56 i 53 gatunki (Tabela 1). Stosunkowo niska liczba gatunków wykazanych z Husowa jest w głównej mierze wynikiem mniejszej liczby obserwacji wykonanych na jego terenie. W związku z tym nie odzwierciedla rzeczywistej liczby gatunków i z tego powodu wymagana jest kontynuacja badań na tym obszarze.

104 WARUNKI NATURALNE Tabela 1. Skład gatunkowy motyli dziennych (Rhopalocera) stwierdzonych w okolicach Husowa w latach 1983-2008 Lp. Nazwa gatunkowa Albigowa Handzlówka Stanowisko 1. Paź królowej Papilio machaon L. x x 2. Niepylak mnemozyna Parnassius mnemosyne ( L.) x x 3. Niestrzęp głogowiec Aporia crataegi (L.) x 4. Bielinek kapustnik Pieris brassicae (L. x x x x x x x 5. Bielinek rzepnik Pieris rapae (L.) x x x x x x x 6. Bielinek bytomkowiec Pieris napi (L.) x x x x x x x 7. Bielinek rukiewnik Pieris daplidice (L.) x 8. Zorzynek rzeżuchowiec Anthocharis cardamines (L.) x x x x x x x 9. Szlaczkoń siarecznik Colias hyale (L.) x x x x x x x 10. Szlaczkoń sylwetnik Colias crocea (Fourc.) x 11. Latolistek cytrynek Gonepteryx rhamni (L.) x x x x x x x 12. Wietek Reala Leptidea reali Reissinger x x x x x x x 13. Pazik brzozowiec Thecla betulae (L.) x x 14. Pazik dębowiec Quercusia quercus (L.) x 15 Ogończyk ostrokrzewowiec Nordmannia ilicis (Esp.) x 16. Ogończyk śliwowiec Nordmannia pruni (L.) x 17. Zieleńczyk ostrężynowiec Callophrys rubi (L.) x x 18. Czerwończyk żarek Lycaena phlaeas (L.) x x x x x x x 19. Czerwończyk fioletek Lycaena helle (Den. & Schiff.) x 20. Czerwończyk nieparek Lycaena dispar (Haw.) x x 21. Czerwończyk dukacik Lycaena virgaureae (L.) x 22. Czerwończyk uroczek Lycaena tityrus (Poda) x 23. Czerwończyk zamgleniec Lycaena alciphron (Rott.) x 24. Czerwończyk płomieniec Lycaena hippothoe (L.) x 25. Modraszek argiades Cupido argiades (Pall.) x x 26. Modraszek wieszczek Celastrina argiolus (L.) x x 27. Modraszek telejus Maculinea teleius (Bgstr.) x x 28. Modraszek nausitous Maculinea nausithous (Bgstr.) x x 29. Modraszek eumedon Aricia eumedon (Esp.) x 30. Modraszek semiargus Cyaniris semiargus (Rott.) x 31. Modraszek ikar Polyommatus icarus (Rott.) x x x x x x x 32. Modraszek srebrnoplamek Plebejus argyrognomon (Bgstr.) x 33. Wielena plamowstęg Hamearis lucina (L.) x 34. Mieniak tęczowiec Apatura iris (L.) x x x 35. Mieniak strużnik Apatura ilia (Den.&Schiff.) x x x Husów Lipnik Markowa Sietesz Tarnawka

WARUNKI NATURALNE 105 Ryc. 1. Niektóre motyle dzienne okolic Husowa. A. Paź królowej imago. B. Paź królowej gąsienica. C. Niepylak mnemozyna imago. D. Niepylak mnemozyna gąsienica. E. Wietek Reala imago. F. Czerwończyk nieparek- imago. Fot. Jarosław Bury (www.motyle.com.pl)

106 WARUNKI NATURALNE Lp. Nazwa gatunkowa Stanowisko 36. Pokłonnik osinowiec Limenitis populi (L.) x x x 37. Rusałka wierzbowiec Nymphalis polychloros (L.) x 38. Rusałka żałobnik Nymphalis antiopa (L.) x x x 39. Rusałka pawik Inachis io (L.) x x x x x x x 40. Rusałka admirał Vanessa atalanta (L.) x x x x x x x 41. Rusałka osetnik Vanessa cardui (L.) x x x x x x x 42. Rusałka pokrzywnik Aglais urticae (L.) x x x x x x x 43. Rusałka ceik Polygonia c-album (L.) x x x x x x x 44. Rusałka kratkowiec Araschnia levana (L.) x x x x x x x 45. Dostojka malinowiec Argynnis paphia (L.) x x 46. Dostojka aglaja Argynnis aglaja (L.) x 47. Dostojka adype Argynnis adippe (Den. & Schiff.) x 48. Dostojka ino Brenthis ino (Rott.) x x 49 Dostojka latonia Issoria lathonia (L.) x x x x x x x 50. Dostojka dia Boloria dia (L.) x 51. Dostojka selene Boloria selene (Den.&Schiff.) x x 52. Przeplatka atalia Melitaea athalia (Rott.) x x x 53. Polowiec szachownica Melanargia galathea (L.) x x x x x x x 54. Skalnik semele Hipparchia semele (L.) x 55. Górówka meduza Erebia medusa (Den.&Schiff.) x x x 56. Przestrojnik jurtina Maniola jurtina (L.) x x x x x x x 57. Przestrojnik trawnik Aphantopus hyperantus (L.) x x x x x x x 58. Strzępotek ruczajnik Coenonympha pamphilus (L.) x x x x x x x 59. Strzępotek glicerion Coenonympha glycerion (Borkh.) x 60. Osadnik egeria Pararge aegeria (L.) x x x x x x x 61. Osadnik megera Lasiommata megera (L.) x x x x x x x 62. Osadnik wielooki Lopinga achine (Scop.) x 63. Powszelatek malwowiec Pyrgus malvae (L.) x x 64. Powszelatek brunatek Erynnis tages (L x x x x x x x 65. Warcabnik ślazowiec Carcharodus alceae (Esp.) x 66. Kosternik palemon Carterocephalus palaemon (Pall.) x x x x x x x 67. Karłątek ryska Thymelicus lineola (Ochs.) x x x x x x x 68. Karłątek leśny Thymelicus fl avus (Brunn.) x x x x x x x 69 Karłątek kniejnik Ochlodes venatus (Brem.&Grey) x x x x x x x Albigowa Handzlówka Husów Lipnik Markowa Sietesz Tarnawka

WARUNKI NATURALNE 107 CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH GATUNKÓW MOTYLI DZIENNYCH Paź królowej Papilio machaon L. (Ryc. 1A, B). Gatunek ten występuje w całym kraju (Buszko, 1997). Zamieszkuje tereny otwarte takie jak łąki, ugory, polany śródleśne oraz sady i ogrody. Motyle pojawiają się w dwóch pokoleniach pierwsze w okresie od początku maja do połowy czerwca, drugie od początku lipca do końca sierpnia. Roślinami żywicielskimi gąsienic pazia są różne gatunki z rodziny baldaszkowatych (Apiaceae), zarówno dziko rosnące jak i uprawne (Buszko & Masłowski, 2008). Na badanym terenie stwierdzony tylko na dwóch stanowiskach w Husowie i Markowej (Tabela 1). Paź królowej wpisany jest na Czerwoną Listę Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce z kategorią LC gatunek niższego ryzyka (Głowaciński, 2002). Niepylak mnemozyna Parnassius mnemosyne ( L.) (Ryc. 1C, D). Na ternie Polski gatunek rozsiedlony wyspowo, głównie w południowowschodniej i północno-wschodniej części kraju (Buszko, 1997). Zamieszkuje wilgotne środowiska śródleśnych łąk, polany i skraje lasów. Gąsienice odżywiają się różnymi gatunkami kokoryczy, głównie kokoryczą pustą (Corydalis cava L.). Motyle pojawiają się w jednym pokoleniu, a ich lot trwa od końca maja do początku lipca (Buszko & Masłowski, 2008). Stwierdzony wyłącznie na ternie Lipnika i Tarnawki (Tabela 1), gdzie występuje na kilku stanowiskach. Autorom nie udało się potwierdzić występowania niepylaka mnemozyny na terenie Husowa, chociaż był on z tej miejscowości wymieniany przez Badurę (1903) oraz Dąbrowskiego &i Krzywickiego (1982). Występowanie tego gatunku na terenie Husowa jest jednak prawdopodobne, co być może potwierdzą dalsze obserwacje. W Polsce jest gatunkiem prawnie chronionym (Dziennik Ustaw), ujętym w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt z kategorią UV gatunek wysokiego ryzyka, narażony na wyginięcie (Głowaciński, 2004) oraz wpisanym na Czerwoną Listę Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce z kategorią VU umiarkowanie zagrożony (Głowaciński, 2002). Wietek Reala Leptidea reali Reissinger (Ryc. 1E). Gatunek pospolity w skali kraju (Buszko, 1997). Zasiedla skraje lasu, polany i przydroża, preferując siedliska wilgotne. Motyle pojawiają się zazwyczaj w dwóch pokoleniach pierwsze od maja do czerwca, drugie od lipca do sierpnia. Gąsienice odżywiają się groszkiem żółtym (Lathyrus pratensis L.) (Buszko & Masłowski, 2008). Do tej pory bardzo często nie rozróżniany od pokrewnego gatunku wietka gorczycznika Leptidea sinapis (L.), który został błędnie wykazany z terenu Gminy Markowa (Olbrycht i in.. 2005). Dopiero badanie wewnętrznych narządów kopulacyjnych okazów dowodowych pozwoliło na właściwe określenie ich przynależności gatunkowej. Na terenie objętym obserwacjami, stwierdzony został na wszystkich stanowiskach (Tabela 1). Czerwończyk nieparek Lycaena dispar (Haw.) (Ryc. 1F). Gatunek występujący na terenie całej Polski (Buszko, 1997). Związany ze środowiskami wilgotnymi jak na przykład łąki, torfowiska niskie i doliny rzeczne. Motyle pojawiają się w dwóch pokoleniach: w maju i czerwcu oraz w lipcu i sierpniu. Gąsienice żerują na różnych gatunkach szczawiu na przykład na szczawiu lancetowatym (Rumex hydrolapathum Huds.) i tępolistnym (R. obtusifolius L.) (Buszko & Masłowski, 2008). Stwierdzony tylko na dwóch stanowiskach, w Markowej i Tarnawce (Tabela 1). Gatunek prawnie chroniony (Dziennik Ustaw), wpisany do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt z kategorią LR gatunek niższego ryzyka (Głowaciński, 2004) oraz ujęty na Czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce z kategorią LC gatunek niższego ryzyka (Głowaciński, 2002). Ponadto wymieniany jest w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej (Natura 2000). Modraszek telejus Maculinea teleius (Bgstr.) (Ryc. 2A). Występuje w południowej części kraju, lokalnie licznie (Buszko, 1997). Zasiedla wilgotne, ekstensywnie użytkowane łąki trzęślicowe oraz obrzeża torfowisk niskich. Motyle pojawiają się w jednym pokoleniu, od lipca do sierpnia. Gąsienice najpierw żerują na kwiatostanach krwiściągu lekarskiego (Sanguisorba offi cinalis L.), w późniejszym okresie ich rozwój przebiega w mrowiskach mrówek z rodzaju Myrmica, gdzie żywią się jajami i larwami gospodarzy (Buszko & Masłowski, 2008). Na badanym terenie stwierdzony na kilku śródleśnych łąkach

108 WARUNKI NATURALNE Ryc. 2. Niektóre motyle dzienne okolic Husowa ciąg dalszy. A. Modraszek telejus imago. B. Modraszek nausitous para. C. Rusałka żałobnik imago. D. Dostojka ino imago. E. Osadnik wielkooki imago. F. Polowiec szachownica imago. Fot. Jarosław Bury (www.motyle.com.pl)

WARUNKI NATURALNE 109 w Tarnawce oraz na wilgotnych łąkach śródpolnych w Markowej (Tabela 1). Gatunek prawnie chroniony (Dziennik Ustaw). Ponadto wpisany do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt (Głowaciński 2004) i ujęty na Czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce z kategorią LC gatunek niższego ryzyka (Głowaciński, 2002) oraz wymieniany w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej (Natura 2000). Modraszek nausitous Maculinea nausithous (Bgstr.) (Ryc. 2B). Występuje głównie na południu Polski oraz na dwóch izolowanych stanowiskach na północy kraju (Buszko, 1997). Biologia podobna do poprzedniego gatunku (Buszko & Masłowski, 2008). Na opisywanym obszarze, stwierdzony na tych samych stanowiskach co modraszek telejus (Tabela 1). Gatunek prawnie chroniony (Dziennik Ustaw). Ponadto wpisany do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt (Głowaciński, 2004) i ujęty na Czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce z kategorią LC gatunek niższego ryzyka (Głowaciński, 2002) oraz wymieniany w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej (Natura 2000). Wielena plamowstęg Hamearis lucina (L.). W Polsce gatunek ten występuje głównie na południu kraju (Buszko, 1997). W ostatnich latach liczebność jego populacji wykazuje wyraźną tendencję spadkową. Preferuje widne lasy i ciepłolubne zarośla. Gąsienice żerują na pierwiosnkach (Primula), a motyle pojawiają się od maja do czerwca (Buszko & Masłowski, 2008). Zaobserwowany tylko na jednym stanowisku w Tarnawce (Tabela 1). Autorom nie udało się potwierdzić występowania tego gatunku na ternie Husowa, skąd podawany był przez Badurę (1903). Na Czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce wymieniony z kategorią VU umiarkowanie zagrożony (Głowaciński, 2002). Rusałka żałobnik Nymphalis antiopa (L.) (Ryc. 2C). Motyl rozsiedlony na terenie całego kraju (Buszko, 1997). W poszczególnych latach jego liczebność ulega znacznym wahaniom. Spotykany jest w lasach liściastych i mieszanych, w dolinach rzecznych, parkach i ogrodach. Lot motyli trwa od początku lipca do jesieni, a po przezimowaniu do początku czerwca. Gąsienice żerują na różnych gatunkach brzóz (Betula) i wierzb (Salix) (Buszko & Masłowski, 2008). Stwierdzony na terenie Husowa, Markowej i Tarnawki (Tabela 1). Dostojka ino Brenthis ino (Rott.) (Ryc. 2D). Gatunek spotykany na terenie całego kraju (Buszko, 1997). Spotykany na wilgotnych śródleśnych łąkach, polanach, obrzeżach lasów i torfowisk niskich. Motyle pojawiają się w okresie od czerwca do lipca. Roślinami żywicielskimi gąsienic są wiązówka błotna (Filipendula ulmaria L.) oraz krwiściąg lekarski (Sanguisorba offi cinalis L.) (Buszko & Masłowski, 2008). W okolicach Husowa gatunek występuje na terenie Markowej i Tarnawki (Tabela 1). Osadnik wielooki Lopinga achine (Scop.) (Ryc. 2E). W Polsce gatunek rozsiedlony wyspowo, a największa liczba znanych stanowisk znajduje się na terenie Podkarpacia i Puszczy Białowieskiej (Buszko, 1997). Występuje w cienistych lasach liściastych i mieszanych, gdzie preferuje polany i drogi leśne. Gąsienice odżywiają się turzycami (Carex) i kłosownicami (Brachypodium). Lot motyli trwa od czerwca do lipca (Buszko & Masłowski, 2008). Stwierdzony tylko na jednym stanowisku w Tarnawce (Tabela 1). Gatunek prawnie chroniony (Dziennik Ustaw). Ponadto wpisany do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt z kategorią EN gatunek bardzo wysokiego ryzyka (Głowaciński, 2004) oraz ujęty na Czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce z kategorią EN (Głowaciński, 2002). Polowiec szachownica Melanargia galathea (L.) (Ryc. 2F). Gatunek występujący na terenie całego kraju poza wysokimi górami i krańcami północno-wschodnimi (Buszko, 1997). Zamieszkuje stanowiska suche i umiarkowanie wilgotne jak łąki, ugory, polany, przydroża i przytorza. Gąsienice żerują nocą a ich roślinami żywicielskimi są różne gatunki traw, np. kostrzewa czerwona (Fastuca rubra L.), stokłosa prosta (Bromus erectus Huds.), kłosownica pierzasta (Brachypodium pinnatum L.) i kupkówka pospolita (Dactylis glomerata L.). Motyle pojawiają się w jednym pokoleniu a ich lot trwa od końca czerwca do połowy sierpnia (Buszko & Masłowski, 2008). W okolicach Husowa jest spotykany dość często, wykazany został ze wszystkich badanych miejscowości (Tabela 1). Podsumowując, należy stwierdzić, że chociaż entomofauna okolic Husowa nie jest jeszcze

110 WARUNKI NATURALNE rozpoznana w stopniu zadowalającym, to fakt stwierdzenia wielu rzadkich gatunków pozwala na wysunięcie tezy, iż są to tereny słabo zdegradowane i cechujące się wysokim stopniem bioróżnorodności. Najcenniejsze przyrodniczo tereny Husowa i okolic zostaną w najbliższej przyszłości objęte ochroną w ramach projektowanego obszaru ochrony Natura 2000 Nad Husowem. Celem utworzenia tego obszaru, poza ochroną cennych zbiorowisk roślinnych, jest również ochrona populacji takich gatunków owadów jak występujące w jego granicach: modraszki (telejus i nausitous), czerwończyk nieparek, krasopani hera, biegacz urozmaicony oraz zgniotek cynobrowy (Natura 2000). LITERATURA Babula, P. 1993. Fauna biegaczowatych (Coleoptera, Carabidae) Leśnictwa Lipnik, Nadleśnictwa Kańczuga. Praca magisterska napisana w Katedrze Entomologii Leśnej, Wydziału Leśnego, Akademii Rolniczej im. H. Kołłątaja w Krakowie, pod kierunkiem doc. dr. hab. T. Kaźmierczaka. Badura, W. 1903-1904. Husów, wieś powiatu łańcuckiego. Zarys Etnograficzny. Lud, 9 (1903): 1-18, 113-123, 268-280, 360-368; 10(1904): 31-38. Buszko, J. 1997. Atlas rozmieszczenia motyli dziennych w Polsce (Lepidoptera: Papilionoidea, Hesperioidea) 1986-1995. Turpress, Toruń, 170 ss. Buszko, J. & Masłowski, J. 2008. Motyle dzienne Polski, Lepidoptera: Hesperioidea, Papilionoidea. Koliber, Nowy Sącz, 274 ss. Dąbrowski, J.S. & Krzywicki, M. 1982. Ginące i zagrożone gatunki motyli (Lepidoptera) w faunie Polski. Część I. Nadrodziny: Papilionoidea, Hesperioidea, Zygaenoidea. Studia Naturae, B, 31, 171 ss. Warszawa Kraków. Dziennik Ustaw nr 220, pozycja 2237. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną. Głowaciński, Z. (red.) 2002. Czerwona Lista Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, 155 ss. + suplement 74 ss. Głowaciński, Z. & Nowacki J. (red.) 2004. Polska Czerwona Księga Zwierząt, Bezkręgowce. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków, 447 ss. Natura 2000. Poradnik ochrony siedlisk i gatunków. Wersja elektroniczna: http://natura2000.mos.gov.pl/natura2000/pl/ poradnik.php#6 Olbrycht, T. & Pączka, G. 2004. Motyle dzienne (Rhopalocera) Rzeszowa. Zeszyty Naukowe Południowo-Wschodniego Oddziału Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej i Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego Oddział w Rzeszowie, 5: 21-26. Olbrycht, T. 2005. Występowanie chrząszczy z rodzaju Carabus (Col., Carabidae) na terenie Podkarpacia. Zeszyty Naukowe Południowo-Wschodniego Oddziału Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej z siedzibą w Rzeszowie i Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego Oddział w Rzeszowie, 6: 71-76. Olbrycht, T., Bury, J. & Babula, P.J. 2005. Motyle dzienne (Rhopalocera) gminy Markowa. Zeszyty Naukowe Południowo-Wschodniego Oddziału Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej z siedzibą w Rzeszowie i Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego Oddział w Rzeszowie, 6: 77-86. Olbrycht, T., Bury, J. & Babula, P.J. 2006. Kózkowate (Coleoptera, Cerambycidae) okolic Łańcuta. Zeszyty Naukowe Południowo-Wschodniego Oddziału Polskiego Towarzystwa Inżynierii Ekologicznej z siedzibą w Rzeszowie i Polskiego Towarzystwa Gleboznawczego Oddział w Rzeszowie, 7: 81-86. Trzeciak, A. 2005. Nowe stanowisko Axinopalpis gracilis (Krynicki, 1832) (Coleoptera: Cerambycidae) w Polsce. Wiadomości Entomologiczne, Poznań, 24(1): 53. Objaśnienia do rycin. Ryc. 1. Niektóre motyle dzienne okolic Husowa. A. Paź królowej imago. B. Paź królowej gąsienica. C. Niepylak mnemozyna imago. D. Niepylak mnemozyna gąsienica. E. Wietek Reala imago. F. Czerwończyk nieparek- imago. Fot. Jarosław Bury (www.motyle.com.pl) Ryc. 2. Niektóre motyle dzienne okolic Husowa ciąg dalszy. A. Modraszek telejus imago. B. Modraszek nausitous para. C. Rusałka żałobnik imago. D. Dostojka ino imago. E. Osadnik wielkooki imago. F. Polowiec szachownica imago. Fot. Jarosław Bury (www.motyle.com.pl)