SKŁADOWANIE I DEPONOWANIE ODPADÓW WANADOWYCH W SPOSÓB MINIMALIZUJĄCY NEGATYWNE SKUTKI DLA ŚRODOWISKA

Podobne dokumenty
ZMNIEJSZENIE NEGATYWNYCH SKUTKÓW DEPONOWANIA W ŚRODOWISKU ODPADÓW Z INSTALACJI ODSIARCZANIA SPALIN

Conception of reuse of the waste from onshore and offshore in the aspect of

Strategia postępowania z odpadami powstającymi przy produkcji kwasu siarkowego

TECHNOLOGIA RECYKLINGU KINESKOPÓW CRT

TECHNOLOGIE OCHRONY ŚRODOWISKA (studia I stopnia) Mogilniki oraz problemy związane z ich likwidacją prof. dr hab. inż.

OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA. gleba lekka szt./ % 455/2200 0/0 119/26 53/12 280/61 3/1

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (13) B1

ANEKS 5 Ocena poprawności analiz próbek wody

Badanie rozkładu składników chemicznych w wybranych frakcjach popiołu lotnego Aleksandra Sambor

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 921

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 700 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 10 próbkach gleby,

PRZEDMIOT ZLECENIA. Odebrano z terenu powiatu Raciborskiego próbki gleby i wykonano w Gminie Kornowac:

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 899 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 12 próbkach gleby,

PRZEDMIOT ZLECENIA :

WYŁĄCZNIK CZASOWY OUTDOOR TIMER

2.4. ZADANIA STECHIOMETRIA. 1. Ile moli stanowi:

a. ph, zawartości makroskładników (P, K, Mg) w 956 próbkach gleby, b. zawartości metali ciężkich (Pb, Cd, Zn, Cu, Ni i Cr ) w 14 próbkach gleby,

Lp. STANDARD PODSTAWA PRAWNA

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1186

a) Sole kwasu chlorowodorowego (solnego) to... b) Sole kwasu siarkowego (VI) to... c) Sole kwasu azotowego (V) to... d) Sole kwasu węglowego to...

Wskaźniki aktywności K28 i K90 popiołów lotnych krzemionkowych o miałkości kategorii S dla różnych normowych cementów portlandzkich

(12) OPIS PATENTOWY (13) PL (11)

METODY ZAGOSPODAROWANIA PYŁÓW Z ELEKTROSTALOWNI

Recenzja pracy doktorskiej: Badania ekstrakcji sekwencyjnej wybranych metali i ich mobilności w popiołach przemysłowych

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR

WPŁYW BIOLOGICZNYCH I CHEMICZNYCH ZAPRAW NASIENNYCH NA PARAMETRY WIGOROWE ZIARNA ZBÓŻ

Innowacyjna technologia stabilizacji odpadów niebezpiecznych ENVIROMIX

Siła ekobiznesu. Spis treści: E K O L O G I A I B I Z N E S W J E D N Y M M I E J S C U. Siła ekobiznesu nr 7/2014

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 787

OPTYMALIZACJA PARAMETRÓW PRACY PNEUMATYCZNEGO SEPARATORA KASKADOWEGO

WYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2010 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych. (Dz. U. z dnia 29 lipca 2010 r.

Metodyki projektowania i modelowania systemów Cyganek & Kasperek & Rajda 2013 Katedra Elektroniki AGH

ZANIKANIE KAPTANU I PROPIKONAZOLU W OWOCACH I LIŚCIACH JABŁONI ODMIANY JONAGOLD

r. GRANULACJA OSADÓW W TEMPERATURZE 140 O C

Marek Tukiendorf, Katarzyna Szwedziak, Joanna Sobkowicz Zakład Techniki Rolniczej i Leśnej Politechnika Opolska. Streszczenie

Poferment z biogazowni nawozem dla rolnictwa

Metody oceny zagrożeń stwarzanych przez wtórne odpady z procesu termicznego przekształcania odpadów

8. MANGANOMETRIA. 8. Manganometria

Nawożenie warzyw w uprawie polowej. Dr Kazimierz Felczyński Instytut Ogrodnictwa Skierniewice

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 13 lipca 2010 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych2), 3)

Adsorpcja wybranych jonów metali ciężkich na biowęglu pochodzącym z komunalnych osadów ściekowych

ZAPOTRZEBOWANIE MOCY PODCZAS ROZDRABNIANIA BIOMASY ROŚLINNEJ DO PRODUKCJI BRYKIETÓW

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1044

Helena Boguta, klasa 8W, rok szkolny 2018/2019

OPRACOWANIE METODY BRYKIETOWANIA MUŁKÓW ZGORZELINOWYCH POD KĄTEM ICH RECYKLINGU W PIECACH SZYBOWYCH

Wpływ niektórych czynników na skład chemiczny ziarna pszenicy jarej

WPŁYW WYBRANYCH CZYNNIKÓW NA WYMYWALNOŚĆ METALI CIĘŻKICH Z ODPADU HUTNICZEGO

Temat: kruszyw Oznaczanie kształtu ziarn. pomocą wskaźnika płaskości Norma: PN-EN 933-3:2012 Badania geometrycznych właściwości

Instytut Metali NieŜelaznych GLIWICE, PAŹDZIERNIK

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1044

Wprowadzanie do obrotu nowych produktów powstałych z odpadów. Doświadczenia, wdrożenia dla gospodarki

Stacja Kompleksowego Monitoringu Środowiska Puszcza Borecka

PRZYKŁADY INSTALACJI DO SPALANIA ODPADÓW NIEBEZPIECZNYCH

gospodarka odpadami Anna Król Politechnika Opolska

BADANIA WYTRZYMA OŒCI NA ŒCISKANIE PRÓBEK Z TWORZYWA ABS DRUKOWANYCH W TECHNOLOGII FDM

Zagospodarowanie pofermentu z biogazowni rolniczej

Związki nieorganiczne

PL B1. AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA IM. STANISŁAWA STASZICA, Kraków, PL BUP 21/10. MARCIN ŚRODA, Kraków, PL

CHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ. Ćwiczenie 7

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 687

Analiza śladów. Składnik śladowy stężenie poniżej 100ppm. poniżej 0.1% AŚ ok. 20% publikacji analitycznych

SZACOWANIE STOPNIA ZANIECZYSZCZENIA GLEB NA PODSTAWIE POMIARÓW ICH PODATNOŚCI MAGNETYCZNEJ

Informacja towarzysząca znakowaniu CE kruszywa lekkiego pollytag.

Bezodpadowa technologia. przerobu złomu akumulatorowego. Autor: prof. dr inż. Ryszard Chamer. Forum Recyklingu Poznań, 9.X.2013.

OCENA TRWAŁOŚCI BRYKIETÓW WYTWORZONYCH Z MASY ROŚLINNEJ KUKURYDZY PASTEWNEJ

LEKKIE KRUSZYWO SZTUCZNE KOMPLEKSOWE ZAGOSPODAROWANIE ODPADÓW KOMUNALNYCH I PRZEMYSŁOWYCH. Jarosław Stankiewicz

Ocena kruszywa hutniczego sezonowanego i kruszywa hutniczego niesezonowanego w aspekcie ekologicznym dla Tube City IMS Poland Sp. z o.o.

Zalecenia nawozowe dla róży uprawianej na podłożach organicznych

OKREŚLANIE WŁASNOŚCI MECHANICZNYCH SILUMINU AK20 NA PODSTAWIE METODY ATND


Exposure assessment of mercury emissions

OFERTA POMIARY CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH NA STANOWISKACH PRACY ANALIZA WÓD I ŚCIEKÓW

TMT 15. Ekologiczne oddzielanie metali ciężkich od ścieków

Badanie właściwości odpadów przemysłowych jako wstępny etap w ocenie ich oddziaływania na środowisko

Gospodarka osadowa - konieczność zmian strategicznych decyzji

REAKCJE CHEMICZNE KATIONÓW I ANIONÓW (CZĘŚĆ I)

WYKORZYSTANIE ANALIZY WSKAŹNIKÓW ZDOLNOŚCI DO OPTYMALIZACJI PROCESU WYTWARZANIA MASY FORMIERSKIEJ

KONTROLA STALIWA NIESTOPOWEGO METODĄ ATD

GRUPA KAPITAŁOWA ZGH SZANSE I ZAGROŻENIA - Huta Cynku Miasteczko Śląskie Spółka Akcyjna. Wojanów - Wrzesień 2012

Zalecenia nawozowe dla chryzantemy wielkokwiatowej uprawianej w pojemnikach na stołach zalewowych

C O N S T R U C T I O N

Research on hazardous waste management - part II

Analiza uszkodzeń systemów chłodniczych jednostek rybackich

WYKAZ PRÓB / SUMMARY OF TESTS. mgr ing. Janusz Bandel

OCENA JAKOŚCI BRYKIETÓW Z BIOMASY ROŚLINNEJ WYTWORZONYCH W ŚLIMAKOWYM ZESPOLE ZAGĘSZCZAJĄCYM



Najlepsze dostępne praktyki i technologie w metalurgii. dr hab. inż. M. Czaplicka, Instytut Metali Nieżelaznych, Gliwice

OPIS PATENTOWY C22B 7/00 ( ) C22B 15/02 ( ) Sposób przetwarzania złomów i surowców miedzionośnych

Ćwiczenie 3: Ocena fizykochemiczna nawozów stałych fosforowych różne formy P 2 O 5

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 432

1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 432

WSKAŹNIK JAKOŚCI ODLEWÓW ZE STOPU Al-Si

AKTY WYKONAWCZE DO USTAWY O ODPADACH WYDOBYWCZYCH

Badania paliw alternatywnych i odpadów przemysłowych oferta firmy J.S. Hamilton Poland S.A.

Zakres badań wykonywanych w Zakładzie Badań Fizykochemicznych i Ochrony Środowiska zgodnie z wymaganiami Dobrej Praktyki Laboratoryjnej:

OBRÓBKA CIEPLNA SILUMINU AK9

Transkrypt:

Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 46 (2) 2006 SKŁADOWANIE I DEPONOWANIE ODPADÓW WANADOWYCH W SPOSÓB MINIMALIZUJĄCY NEGATYWNE SKUTKI DLA ŚRODOWISKA PIOTR GRZESIAK, RAFAŁ MOTAŁA, MARCIN GROBELA Instytut Ochrony Roślin Miczurina 20, 60-318 Poznań P.Grzesiak@ior.poznan.pl I. WSTĘP Oprócz związków siarki oddziałujących negatywnie na środowisko, poważny problem stanowią odpady zużytych katalizatorów stosowanych do utleniania SO 2 i pozostałości po ich przesiewaniu (Grzesiak 200). Zawierają one związki wanadu, potasu i siarki oraz zanieczyszczenia metaliczne: Fe, Cu, Pb, Zn, Pb i Cd powodujące skażenie środowiska rolniczego objętego emisjami przemysłowymi, potęgowane kwaśnym odczynem gleby. Ilość nagromadzonych tego typu odpadów szacuje się na minimum 3 tys. ton, a ilość powstających systematycznie na około 0 10 ton/rok. Problem zużytych mas wanadowych jest trudny do rozwiązania ze względu na formy specjacyjne zanieczyszczeń, dlatego do dnia dzisiejszego brakuje kompleksowego sposobu utylizacji lub zagospodarowania tych zasobów. II. MATERIAŁ I METODY Celem badań było określenie charakterystyki zużytych katalizatorów wanadowych (tab. 1) i opracowanie koncepcji technologicznej bezpiecznego deponowania zużytych katalizatorów nie nadających się do dalszego przerobu oraz koncepcji ich bezpiecznego składowania do ewentualnego późniejszego zagospodarowania (Grzesiak i wsp. 2004; Grzesiak i Motała 200). Do badań przygotowano uśrednione próbki zużytych katalizatorów pochodzące z instalacji typu siarkowego (próbka I-1) oraz instalacji typu metalurgicznego przerabiającej rudy miedzi (próbka II-1) oraz cynku (próbka II-2). Z każdej grupy część katalizatora rozdrobniono i oddzielono frakcje o średnicy ziarna powyżej 2 mm (frakcja > 2) oraz pył (tab. 2, 3). Badania nad ekologicznie bezpieczną utylizacją katalizatorów obejmowały: dobór koagulatora ograniczającego mobilność szkodliwych zanieczyszczeń, przygotowanie próbek i przeprowadzenie testów mechanicznych oraz wymywalnościowych i określenie warunków prowadzenia procesu.

32 Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 46 (2) 2006 Tabela 1. Skład chemiczny badanych katalizatorów Table 1. Chemical composition of catalysts studied mean value Próbka Składniki [% m/m] Components [% m/m] Sample V 2 O K 2 O (SO 4 ) 2 Fe Cu Zn Pb Cd I 1,2 8,4 3 1, II 1 3,2,6 32 2,4 2,1 0,3 0,6 II 2,4 7,8 33 1,8 1,6 1,2 1,0 < 0,09 Tabela 2. Wyniki badań katalizatora grupy II-2 frakcja > 2 mm Table 2. Results of analysis of the catalyst of II-2 group fraction > 2 mm CaS x CaO(OH) Cement ph V 2 O W P Sposób method [cm 3 ] [g] [g] [mg/dm 3 kg/brykiet ] [%] briquette K + ZC 0 200 300 3, 3,6 3,6 480 470 9,4 8,7 20 300 30 K + PK + WH + C (PK + WH) + K + C 1 0 0 0 0 0 10 6, 8,2 8, 8,2 80 0,8 0,7 90 80 8 1, 1,7 1, 1,7 1 10 16 1 13 2 K + PK + WH + ZC 200 8,2 0,7 0,04 320 (PK + WH) + K + ZC 200 8,1 44 0,8 3 W wymywalność; strength, P wytrzymałość na ściskanie; compression strength, K katalizator; catalys, ZC zaprawa cementowa; cement mortar, PK preparat koagulujący; coagulant, WH wapno hydratyzowane; hydrated lime, C cement Tabela 3. Wyniki badań katalizatora grupy II-2 pył Table 3. Results of analysis of catalyst II-2 group dust CaS x CaO(OH) Cement ph V 2 O W P Sposób Method [cm 3 ] [g] [g] [mg/dm 3 ] [%] kg/brykiet briquette K + PK + WH + C (PK + WH) + K + C 1 0 0 0 0 0 10,3 7,2 7,2 7,3 7, 7,4 220 0,9 0,9 1 120 120 4,1 K + PK + WH + ZC 200 7,2 0,6 32 (PK + WH) + K + ZC 200 7,1 6 1,0 336 Objaśnienia patrz tabela 2.; Explanation see Table 2 2,0 2,2 2,2 17 171 17 132 196 264

Składowanie i deponowanie odpadów wanadowych... 33 Tabela 4. Skład chemiczny katalizatorów i roztworu po wymywaniu brykietów Table 4. Chemical composition of catalysts and solution after outwashing the briquettes Katalizator [g] Roztwór [mg/dm 3 ] Składniki Components V 2 O K 2 O (SO 4 ) 2 Fe Cu Zn Pb Cd,4 7,8 33 1,8 1,6 1,2 1,0 < 0,09 0,8 1,0 < 1,0 < 1,0 < 0,1 < 0,1 < 0,1 W koncepcji uwzględniono konieczność stabilizacji zanieczyszczeń metalicznych w sposób gwarantujący ich minimalne wymywanie z depozytu. Badania przeprowadzono na próbce II-2 dla frakcji > 2 mm i dla pyłu, charakteryzującej się najwyższą zawartością wanadu i zanieczyszczeń metalicznych. Po obróbce chemicznej katalizatory formowano w brykiety o wymiarach 0 H 30 H 30 mm, oznaczano wytrzymałość mechaniczną brykietów (P) (Grzesiak i Schroeder 1999) i wymywalność stabilizowanych zanieczyszczeń (Rozporządzenie 1993) (tab. 2, 3). Po testach wymywalnościowych dokonano analizy składu badanych próbek katalizatorów wanadowych i uzyskanych roztworów (tab. 4). III. WYNIKI I ICH OMÓWIENIE Zawartość wanadu w badanych próbkach zużytych katalizatorów wahała się od 3,2 do,4% V 2 O (tab. 1). Całkowita zawartość zanieczyszczeń metalicznych w katalizatorach grupy II wynosiła około % w przeliczeniu na Me. Koagulantem skutecznie ograniczającym mobilność zawartych zanieczyszczeń jest wielosiarczek wapnia (CaS x ), dysocjujący jon siarczkowy, który skutecznie wiąże zanieczyszczenia w bardzo trudno rozpuszczalne siarczki. Rozszerzenie spektrum działania koagulanta uzyskano za pomocą preparatu alkalizującego CaO(OH) (tab. 2, 3). Opracowana technologia pozwala ograniczyć wymywanie wanadu do poziomu poniżej %, a pozostałych zanieczyszczeń do 0,0% zawartość zanieczyszczeń w eluacie jest niższa od 1 mg/dm 3 (tab. 4). Pozwala to w sposób ekologicznie bezpieczny składować stałe depozyty lub bezpiecznie składować w magazynach zużyte masy wanadowe i pył po przesianiu katalizatorów. Zastosowanie procesu cementowania zużytych mas wanadowych z dodatkiem koagulanta i preparatu alkalizującego nadaje dużą wytrzymałość uzyskanych brykietów, pozwalającą na ich wykorzystanie jako materiał podsypkowy (tab. 2, 3). Opracowano koncepcję technologiczną ekologicznie bezpiecznego deponowania zużytych katalizatorów i pyłów po ich przesianiu z ograniczeniem mobilności szkodliwych zanieczyszczeń (rys. 1). Zastosowanie tej metody pozwala także na ekologicznie bezpieczne składowanie tych odpadów na terenie zakładów produkcyjnych z ewentualnym ich przeznaczeniem do późniejszego zagospodarowania (rys. 1) (linia przerywana). W tym przypadku ilości użytego preparatu koagulującego i alkalizującego można zmniejszyć.

34 Progress in Plant Protection / Postępy w Ochronie Roślin, 46 (2) 2006 Rys. 1. Schemat technologiczny bezpiecznego utylizowania. Składowanie linia przerywana Fig. 1. Technological schemat of safe utilizing. Storage dashed line

Składowanie i deponowanie odpadów wanadowych... 3 IV. WNIOSKI 1. Opracowany sposób pozwala trwale ograniczyć mobilność szkodliwych zanieczyszczeń w zużytych katalizatorach wanadowych do poziomu poniżej wymagań prawnych i wykorzystać je jako materiał podsadzkowy. 2. Korzystnym koagulantem ograniczającym mobilność zanieczyszczeń może być wielosiarczek wapnia (CaS x ) z preparatem rozszerzającym spektrum działania koagulanta CaO(OH). 3. Opracowany sposób można także wykorzystać do bezpiecznego składowania tych odpadów na terenie zakładów przemysłowych z ewentualnym ich przeznaczeniem do późniejszego zagospodarowania. V. LITERATURA Grzesiak P. 200. Kwas Siarkowy. Tom. Katalizatory Wanadowe do Utleniania SO 2. Inst. Ochr. Roślin, Poznań, 16 ss. Grzesiak P., Woźniak A., Hłyń T., Grobela M., Motała R. 2004. Wpływ przemysłowych procesów technologicznych na środowisko. Badanie nad możliwością składowania i utylizacji odpadów wanadowych w sposób minimalizujący negatywne skutki dla środowiska. Sprawozdanie EOS-08. Inst. Ochr. Roślin, Poznań, 1 ss. Grzesiak P., Schroeder G. 1999. Utlenianie SO 2. s. 300 307. W Kwas Siarkowy (IV). Technologia, Ekologia, Analityka, Ekonomia (P. Grzesiak, red.). Inst. Ochr. Roślin, Poznań, 402 ss. Rozporządzenie RM z dn. 27.12.93, Dz.U. nr 133 poz. 638. PIOTR GRZESIAK, RAFAŁ MOTAŁA, MARCIN GROBELA STORAGE AND DEPOSITION OF VANADIUM WASTES IN THE WAY WHICH MINIMAZES ITS NEGATIVE EFFECTS ON THE ENVIRONMENT SUMMARY In oxygenation SO 2 to SO 3 process vanadium catalyst is used, which must be retreated from exploitation after some time. The used vanadium masses are the dangerous waste due to presence of harmful impurities in them. Still there are not effective methods of their utilization and storage of them makes up the negative effects on the environment. The ecological method of storage of vanadium wastes useless for further recycling in storehouse or their deposition in the environment was elaborated and examined. This method guarantees allows for permanent limitation of chemical mobility of all occurred impurities by the level ratisfying the requirements of legal regulations. Key words: storage and deposition of vanadium wastes, vanadium catalysts