Wszystko o pozwoleniu na wytwarzanie odpadów... 1 Kiedy trzeba zmienić pozwolenie na wytwarzanie odpadów... 2 Czy potrzebne będzie nowe pozwolenie na wytwarzanie odpadów po przejęciu instalacji przez inny podmiot... 3 Kiedy warto wystąpić o nowe pozwolenie... 5 Zezwolenie na zbieranie i/lub przetwarzanie odpadów... 5 Zbieranie to nie to samo co magazynowanie... 6 Zbieranie i odbieranie odpadów jaka jest różnica... 7 Kiedy można zbierać odpady komunalne... 9 Nieprofesjonalne zbieranie odpadów... 9 Jeżeli w przedsiębiorstwie w związku z eksploatacją instalacji powstaje: 1) więcej niż 1 Mg rocznie w przypadku odpadów niebezpiecznych lub 2) więcej niż 5000 Mg rocznie w przypadku odpadów innych niż niebezpieczne, trzeba mieć pozwolenie na wytwarzanie odpadów. W innych przypadkach, niezależnie od ilości wytwarzanych odpadów, nie jest wymagane żadne pozwolenie ani nie ma wymogu składania informacji o wytarzanych odpadach. Dotyczy to na przykład odpadów, które powstają przy wykonywaniu usług remontowo-budowlanych lub odpadów powstających w wyniku prac czy działalności bez wykorzystania instalacji. Brak wymogu posiadania pozwolenia na wytwarzanie odpadów nie zwalnia z konieczności prowadzenia ewidencji odpadów. Punktem wyjścia w określeniu, które odpady powstają w instalacji, a które poza nią, jest dokładne zdefiniowanie instalacji oraz prowadzonych w niej procesów. Ustawa Prawo ochrony środowiska definiuje instalację jako: a) stacjonarne urządzenie techniczne, Decyzje administracyjne w gospodarce odpadowej 1
b) zespół stacjonarnych urządzeń technicznych powiązanych technologicznie, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i położonych na terenie jednego zakładu, c) budowle niebędące urządzeniami technicznymi ani ich zespołami, których eksploatacja może spowodować emisję. Kolejnym krokiem jest ocena, czy w tej konkretnej sytuacji wytwarzanie odpadów jest spowodowane jej eksploatacją. Przykład Przedsiębiorca produkuje elementy z tworzyw sztucznych. W magazynie, podczas pakowania gotowych wyrobów, powstają odpady, takie jak taśmy, etykiety, odpady z foli. Jako że w pozwoleniu i zgodnie z definicją instalacji magazyn nie jest wliczany do instalacji produkcji elementów tworzyw sztucznych, powstające w nim odpady nie będą się zaliczały do odpadów wytworzonych w związku z eksploatacją instalacji. O pozwoleniu na wytwarzanie odpadów trzeba myśleć już na kilka miesięcy przed otwarciem firmy, w której w związku z eksploatacją instalacji będą wytwarzane odpady. Aby planowo uruchomić działalność, sam proces ubiegania się o pozwolenie trzeba rozpocząć nie później niż 2 miesiące przed datą uruchomienia instalacji. To wystarczający czas, by organ, który wydaje pozwolenie, mógł rozpatrzyć nawet najbardziej skomplikowaną sytuację. W prostszych przypadkach decyzje są wydawane nawet w ciągu miesiąca. Taką samą zasadę należy zastosować w przypadku wprowadzania zmian w instalacji już istniejącej i skutkujących zmianami w zakresie rodzaju i ilości wytwarzanych odpadów. Jeżeli firma nie miała wcześniej pozwolenia na wytwarzanie odpadów, ponieważ nie przekraczała dopuszczalnych limitów odpadów, ale w związku ze zwiększeniem produkcji ilości wytwarzanych odpadów również wzrosły (i wynoszą więcej niż wspomniane wcześniej 1 Mg odpadów niebezpiecznych lub powyżej 5000 Mg odpadów innych niż niebezpieczne) musi złożyć wniosek o wydanie tego pozwolenia. Zdarzają się też sytuacje, że firma ma pozwolenie na wytwarzanie danych rodzajów odpadów, ale w związku ze zmianą lub rozszerzeniem działalności będą powstawały nowe rodzaje odpadów nieujęte w posiadanym przez nich dokumencie. W takiej sytuacji można skorzystać z dwóch rozwiązań albo złożyć wniosek o wydanie nowego pozwolenia, albo ubiegać się o zmianę tego, które już mamy. Decyzje administracyjne w gospodarce odpadowej 2
Zgodnie z art. 155 Kodeksu postępowania administracyjnego dotychczasowe pozwolenie na wytwarzanie odpadów może zostać zmienione. Zatem można, ale nie trzeba występować o nową decyzję w tym zakresie. Pozwolenie na wytwarzanie odpadów, tak jak każde pozwolenie na korzystanie ze środowiska, może wygasnąć, zostać cofnięte i ograniczone. Stanie się tak między innymi, gdy kończy się termin jego ważności (pozwolenie może być wydane maksymalnie na 10 lat) lub gdy jego posiadacz: przestał być prowadzącym instalację (np. dokonał jej zbycia), zawnioskował o wygaszenie decyzji, w ciągu dwóch lat od uprawomocnienia się decyzji nie rozpoczął działalności objętej pozwoleniem, przez dwa lata nie prowadził działalności, której dotyczy pozwolenie. Taki dokument nie musi jednak wygasnąć po zmianie właściciela instalacji, jeśli podmiot, który ją przejął, niezwłocznie wystąpi o zmianę pozwoleń w zakresie oznaczenia prowadzącego instalację i oczywiście pod warunkiem że takie pozwolenie jest nadal ważne (a więc nie upłynęło jeszcze 10 lat od momentu jego wydania). Przykład Właściciel dużej firmy produkującej przetwory z warzyw i owoców sprzedał swoje przedsiębiorstwo pod koniec 2015 roku. W związku z tym, że w firmie powstawała więcej niż jedna tona odpadów niebezpiecznych rocznie, wymagane było uzyskanie pozwolenia na wytwarzanie odpadów. Pozwolenie firma uzyskała w maju 2013 roku, a zatem jest ono nadal ważne (do maja 2023 roku). Żeby jednak korzystać z tego pozwolenia, nowy nabywca przedsiębiorstwa musi wystąpić z wnioskiem do właściwego organu o jego zmianę w zakresie oznaczenia prowadzącego instalację. Wniosek o wydanie nowego pozwolenia na wytwarzanie odpadów zgodnie z obowiązującymi przepisami musi zawierać m.in.: oznaczenie prowadzącego instalację, jego adres zamieszkania lub siedziby; adres zakładu, na którego terenie prowadzona jest eksploatacja instalacji; informację o tytule prawnym do instalacji; Decyzje administracyjne w gospodarce odpadowej 3
informacje o rodzaju instalacji, stosowanych urządzeniach i technologiach; wyszczególnienie ilości i rodzajów odpadów przewidzianych do wytwarzania, z uwzględnieniem ich podstawowego składu chemicznego i właściwości; opis dalszego sposobu gospodarowania odpadami, z uwzględnieniem zbierania, transportu. We wniosku o zmianę ważnego pozwolenia należy zawrzeć tylko te aspekty, które ulegną zmianie. A zatem jeżeli tak jak w omawianym przypadku zmienią się tylko dane prowadzącego, a inne procesy pozostaną takie same jak podczas prowadzenia instalacji przez inny podmiot, wystarczy podać tylko nowe oznaczenie prowadzącego instalację, jego adres zamieszkania lub siedziby. Do wniosku należy dołączyć dokument potwierdzający fakt przejęcia instalacji, np. umowę przejęcia (nabycia mienia) w postaci aktu notarialnego. UWAGA! Jeśli firma prowadząca instalację przechodzi procesy łączenia, podziału lub przekształceń na podstawie Kodeksu spółek handlowych lub przepisów ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji, wtedy również pozwolenie na wytarzanie odpadów pozostaje ważne. Warto je jednak uaktualnić, np. w przypadku zmiany nazwy firmy. Wniosek należy złożyć do: marszałka województwa w przypadku przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, regionalnego dyrektora ochrony środowiska (RDOŚ) w przypadku przedsięwzięć na terenach zamkniętych, starosty w pozostałych przypadkach. Do wniosku o zmianę pozwolenia należy dołączyć m.in.: potwierdzenie wnioskowanych zmian w zakresie zmiany prowadzącego instalację (np. umowa nabycia instalacji); zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej lub odpis z KRS; potwierdzenie uiszczenia opłaty skarbowej za zmianę pozwolenia oraz za udzielone pełnomocnictwo (jeśli udzielono upoważnienia do wystąpienia z wnioskiem). Do przedkładanych dokumentów warto dołączyć również kopię zmienianego pozwolenia. Decyzje administracyjne w gospodarce odpadowej 4
Jeżeli nowy właściciel przejął instalację objętą pozwoleniem na wytwarzanie odpadów, którego ważność dobiega końca (np. pół roku lub rok przed jego wygaśnięciem), warto rozważyć złożenie wniosku o wydanie nowego pozwolenia. Unikniemy dzięki temu nadmiernych formalności czyli składania wniosku o zmianę, a za np. pół roku składania wniosku o wydanie nowej decyzji w tym zakresie. Będzie to również mniej kosztowne. Za zmianę pozwolenia zapłacimy co prawda 1.005,50 zł w przypadku dużych przedsiębiorstw lub 203 zł w przypadku małych lub średnich przedsiębiorstw, ale po upływie ważności tej decyzji i tak trzeba będzie złożyć wniosek o nową, a to kosztuje 2.011 zł w przypadku dużych i 506 zł w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw. Należy więc rozważyć, czy warto te koszty ponosić dwukrotnie. Pierwszy z nich jest co prawda o połowę niższy, ale za niedługi czas i tak trzeba zapłacić 100% stawkę. Przed przystąpieniem do prowadzenia działalności związanej ze zbieraniem i przetwarzaniem odpadów należy uzyskać zezwolenie na: zbieranie odpadów, przetwarzanie odpadów lub zbieranie i przetwarzanie odpadów. O wydanie zezwolenia na zbieranie odpadów lub zezwolenia na przetwarzanie odpadów nie muszą ubiegać się m.in.: 1) osoby fizyczne i jednostki organizacyjne niebędące przedsiębiorcami, wykorzystujące odpady na potrzeby własne, 2) osoby władające powierzchnią ziemi, na której są stosowane komunalne osady ściekowe, 3) podmioty obowiązane do uzyskania pozwolenia zintegrowanego, 4) wytwórcy odpadów, którzy wytwarzane przez siebie odpady, niebędące odpadami niebezpiecznymi, unieszkodliwiają w miejscu ich wytworzenia, 5) posiadacze odpadów, którzy poddają odzyskowi odpady zgodnie z wymaganiami określonymi w przepisach, 6) władający nieruchomością, którzy zbierają odpady komunalne, wytwarzane na terenie tej nieruchomości, 7) wytwórcy odpadów, którzy wytwarzane przez siebie odpady zbierają w miejscu ich wytworzenia. Decyzje administracyjne w gospodarce odpadowej 5
UWAGA! Do czasu utworzenia rejestru i bazy BDO (Bazy Danych o Odpadach), tzn. do 23 stycznia 2018 r., należy posiadać zezwolenie na transport odpadów wydane przez starostwo powiatowe lub RDOŚ (w przypadku przedsięwzięć prowadzonych na terenach zamkniętych). Zbieranie odpadów jest często utożsamiane z magazynowaniem. To błąd, który może dużo kosztować. Rozróżnienie tych procesów jest bardzo ważne z powodów formalnych, ponieważ na zbieranie odpadów potrzebne jest zezwolenie, a na magazynowanie już nie. Podobieństwa między znaczeniami zbierania i magazynowania powodują, że przedsiębiorcy mają problemy z właściwym zaklasyfikowaniem poszczególnych czynności w procesie gospodarki odpadami. Punktem wyjścia z tej sytuacji powinny być definicje, które znajdziemy w ustawie o odpadach, tj.: magazynowanie to czasowe przechowywanie odpadów obejmujące: a) wstępne magazynowanie odpadów przez ich wytwórcę, b) tymczasowe magazynowanie odpadów przez prowadzącego zbieranie odpadów, c) magazynowanie odpadów przez prowadzącego przetwarzanie odpadów; zbieranie odpadów to gromadzenie odpadów przed ich transportem do miejsc przetwarzania, w tym wstępne sortowanie nieprowadzące do zasadniczej zmiany charakteru i składu odpadów i niepowodujące zmiany klasyfikacji odpadów oraz tymczasowe magazynowanie odpadów przez prowadzącego zbieranie odpadów. UWAGA! Wytwórca odpadów, który prowadzi zbieranie lub przetwarzanie odpadów, nie musi mieć odrębnego zezwolenia na prowadzenie tej działalności, jeżeli ma pozwolenie na wytwarzanie odpadów. Z podanych definicji wynika, że pojęcie zbierania jest szersze, ponieważ obejmuje także magazynowanie. Innymi słowy magazynowanie jest jednym z elementów zbierania. A zatem firma, która przewozi odpady, ale przed przetransportowaniem do miejsc przetwarzania gromadzi je w jakikolwiek sposób (w pojemnikach, kontenerach, pojazdach), musi wystąpić o zezwolenie na zbieranie odpadów. Natomiast nie musi mieć odrębnego zezwolenia na ich magazynowanie. Decyzje administracyjne w gospodarce odpadowej 6
Przykład W bazie magazynowo-transportowej odbierane są odpady od firm zbierających odpady od właścicieli nieruchomości i przewożone dalej do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania. W bazie odpady są przetrzymywane w pojemnikach i kontenerach tylko do czasu, aż uzbiera się ilość niezbędna do wykonania pełnego transportu do odbiorcy odpadów. W takim przypadku potrzebne jest zezwolenie na zbieranie odpadów, ponieważ mamy do czynienia z tymczasowym magazynowaniem (gromadzeniem) odpadów przed ich transportem do miejsc przetwarzania, co zalicza się do zbierania. Niestety w tym wypadku nie można powiedzieć, że takie tymczasowe przetrzymanie odpadów jest wstępnym magazynowaniem odpadów przez ich wytwórcę. Mimo że pojęcia zbieranie i odbieranie na pierwszy rzut oka brzmią identycznie, różnice pomiędzy nimi są ogromne. Ich rozróżnienie ma decydujące znaczenie chociażby przy wyborze urzędu, do którego trzeba zgłosić się o nadanie odpowiednich uprawnień. Warto poznać różnice, by nie wpaść w pułapkę. Zbieranie odpadów to gromadzenie odpadów przed ich transportem do miejsc przetwarzania, w tym wstępne sortowanie, które nie prowadzi do zasadniczej zmiany charakteru i składu odpadów i nie powoduje zmiany klasyfikacji odpadów oraz tymczasowe magazynowanie odpadów. A zatem zbieranie nastąpi np. wtedy, gdy firma, która zajmuje się zbieraniem odpadów metalowych od przedsiębiorców, przewozi je na teren swojego zakładu, gdzie zostają posegregowane, a następnie zmagazynowane przed dostarczeniem ich do firmy zajmującej się przetwarzaniem oraz odzyskiem odpadów metalowych. Natomiast odbieranie odpadów dotyczy tylko i wyłącznie z odpadów komunalnych wytwarzanych przez mieszkańców poszczególnych gmin. Niestety nie ma prawnej definicji odbierania odpadów, tak jak ma to miejsce w przypadku zbierania odpadów. Jedynie w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach jest mowa o odbiorze odpadów, który należy rozumieć jako odbieranie odpadów z miejsca, które jest źródłem ich powstawania. Rozróżnienie zbierania i odbierania odpadów jest bardzo ważne z formalnego punktu widzenia. Inne uprawnienia będzie musiała mieć firma, która zbiera odpady, a inne ta, która odbiera odpady komunalne (patrz tabela). Decyzje administracyjne w gospodarce odpadowej 7
Obowiązki formalne odbierającego odpady komunalne Wpis do rejestru działalności regulowanej rejestr taki prowadzi wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i to do tych właśnie organów, jako organów wykonawczych gminy, należy złożyć wniosek o wpis do rejestru działalności regulowanej. Obowiązki formalne zbierającego odpady Zezwolenie na zbieranie odpadów. Żeby uzyskać takie zezwolenie, trzeba złożyć wniosek do marszałka województwa, starosty lub regionalnego dyrektora ochrony środowiska Warto wiedzieć! Jednorazowy odbiór odpadów komunalnych z miejsc ich wytworzenia, np. w ramach zbiórki baterii, butelek PET czy zużytego sprzętu, nie jest odbiorem odpadów komunalnych i nie trzeba mieć wpisu do rejestru działalności regulowanej, by wykonywać takie czynności! Obowiązek składania sprawozdań firmy, które odbierają odpady komunalne od właścicieli nieruchomości, muszą składać półroczne sprawozdania. Za pierwsze półrocze do 31 lipca, a za drugie półrocze do 31 stycznia następnego roku. Warto wiedzieć! Prowadzący PSZOK nie jest odbierającym odpady, lecz zbierającym (czyli przyjmuje w PSZOK odpady od wytwórców) i musi składać wójtowi roczne sprawozdania z działalności polegającej na prowadzeniu punktu selektywnego zbierania odpadów komunalnych do 31 stycznia za poprzedni rok kalendarzowy. Obowiązek prowadzenia ewidencji odpadów firma, która odbiera odpady komunalne, musi prowadzić ewidencję osobno dla każdej gminy, z której odbiera odpady. Obowiązek składania sprawozdań firmy, które zbierają odpady, muszą składać do marszałka województwa (właściwego ze względu na miejsce zbierania odpadów) roczne sprawozdanie o wytwarzanych odpadach i gospodarowaniu odpadami w terminie do 15 marca za poprzedni rok kalendarzowy. Obowiązek prowadzenie ewidencji odpadów firmy są zobowiązane do prowadzenia ewidencji zbieranych odpadów w oparciu o karty przekazania odpadów oraz karty ewidencji odpadów. Decyzje administracyjne w gospodarce odpadowej 8
Firmy posiadające zezwolenie na zbieranie odpadów komunalnych mogą je zbierać (ale nie odbierać) na podstawie zezwolenia na zbieranie odpadów. Można również zbierać nieprofesjonalnie odpady komunalne, np. apteki mogą zbierać przeterminowane leki i opakowania po lekach, szkoły mogą prowadzić charytatywną zbiórkę plastikowych zakrętek, a sklepy zużyte artykuły konsumpcyjne. By to robić, muszą jednak mieć podpisaną umowę na odbiór tych odpadów z profesjonalnym zbierającym. Przykład: Kiedy można i zbierać i odbierać? Firma zajmująca się zbieraniem odpadów z firm przemysłowych chce wziąć udział w przetargu na odbiór odpadów komunalnych od mieszkańców Gminy X. Do tej pory nie miała zezwolenia na transport oraz zbieranie odpadów komunalnych (w zezwoleniach nie mieli uwzględnionych odpadów komunalnych). A zatem żeby wziąć udział w przetargu, musi najpierw uzyskać wpis do działalności regulowanej. Jeśli wygra przetarg, będzie mogła zajmować zarówno zbieraniem odpadów z przedsiębiorstw, jak i odbieraniem odpadów komunalnych. Nieprofesjonalnym zbieraniem odpadów może zajmować się każdy, kto prowadzi działalność inną niż działalność gospodarcza w zakresie gospodarowania odpadami. Może to być zarówno przedsiębiorca, jak i inna jednostka organizacyjna, która nie jest przedsiębiorcą. W tej kwestii przewidziano jednak pewne ograniczenia. Nieprofesjonalne zbieranie może dotyczyć tylko opakowań i odpadów w postaci zużytych artykułów konsumpcyjnych. Odpady te można zbierać w szkołach, placówkach oświatowo-wychowawczych, urzędach i instytucjach. Apteki zbierać mogą leki i opakowania po lekach, a sklepy mogą organizować punkty przyjmowania zużytych artykułów konsumpcyjnych. Taka działalność jest natomiast uprzywilejowana i nie potrzeba na nią zezwolenia na zbieranie odpadów. Wystarczy podpisać umowę dotyczącą co najmniej nieodpłatnego przyjmowania odpadów z podmiotem, który ma zezwolenie na zbieranie albo przetwarzanie (odzysk, unieszkodliwianie) odpadów. Prowadzący nieprofesjonalną działalność w zakresie zbierania odpadów nie podlegają również wpisowi do rejestru podmiotów wprowadzających produkty, produkty w opakowaniach i gospodarujących odpadami. Podmioty te nie są zobowiązane do prowadzenia ewidencji odpadów ani składania zbiorczego zestawienia o odpadach do marszałka województwa. Ponadto nie muszą być Decyzje administracyjne w gospodarce odpadowej 9
wprowadzone do rejestru, który ma być prowadzony przez marszałka województwa w ramach BDO (Baza danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami). Pisemna umowa z posiadaczem odpadów, który dysponuje zezwoleniem na zbieranie odpadów lub ich przetwarzanie, jest warunkiem koniecznym. Umowa zawarta w innym trybie, np. umowa ustna, będzie nieważna, a ten, kto zbiera odpady np. w szkole, naraża się na karę aresztu albo grzywny. Co jednak dzieje się w przypadku zbierania plastikowych nakrętek po napojach na cele charytatywne? Czy może być prowadzona bez specjalnej umowy? Takie nakrętki może zbierać każdy, jednak podmiot, który organizuje taką zbiórkę, musi mieć podpisaną umowę z profesjonalnym odbiorcą tych odpadów. A więc szkoła czy inna organizacja charytatywna organizująca taką zbiórkę, a nie każdy pojedynczy zbierający, musi posiadać pisemną umowę. Nieprofesjonalnym zbieraniem odpadów nie będzie natomiast działalność wytwórcy odpadów, który zbiera jedynie odpady, które sam wytwarza (w miejscu ich wytworzenia), mimo że również nie musi ubiegać się o zezwolenie na zbieranie odpadów. Podstawa prawna: Ustawa z 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. z 2012 r. poz. 21 ze zm.). Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (tekst jedn.: Dz.U. z 2013 r. poz. 1232 ze zm.). Ustawa z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 250). Rozporządzenie ministra środowiska z 12 grudnia 2014 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz.U. z 2014 r. poz. 1973). Rozporządzenie ministra środowiska w sprawie katalogu odpadów z 9 grudnia 2014 r. (Dz.U. z 2014 r. poz. 1923). Autorzy: Dorota Rosłoń specjalista z zakresu ochrony środowiska, wieloletni redaktor merytoryczny publikacji o tej tematyce Przemysław Dąbrowski pracownik firmy zajmującej się outsourcingiem w zakresie ochrony środowiska Norbert Szymkiewicz inżynier ochrony środowiska Decyzje administracyjne w gospodarce odpadowej 10
Redaktor: Anna Kolasa ISBN: 978-83-269-6325-4 E-book nr: Wydawnictwo: Adres: Kontakt: 2HH0572 Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. 03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a Telefon 22 518 29 29, faks 22 617 60 10, e-mail: cok@wip.pl NIP: 526-19-92-256 Numer KRS: 0000098264 Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy. Wysokość kapitału zakładowego: 200.000 zł Copyright by: Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2017 Decyzje administracyjne w gospodarce odpadowej 11