PROMOCJA ZDROWIA PSYCHICZNEGO badania i dzia³ania w Polsce 1
WAKAT 2
PROMOCJA ZDROWIA PSYCHICZNEGO badania i dzia³ania w Polsce pod redakcj¹ Katarzyny Okulicz-Kozaryn i Krzysztofa Ostaszewskiego Instytut Psychiatrii i Neurologii Warszawa 2008 3
Recenzja Prof. dr hab. Czes³aw Czaba³a Korekta i redakcja streszczeñ angielskich Barbara Mroziak Korekta i redakcja Kamila Orzo³ek Projekt ok³adki Ma³gorzata Jaworska ISBN 978-83-85705-95-6 (C) Copyright by Instytut Psychiatrii i Neurologii, Warszawa 2008 Nak³ad 1000 egz. Wydanie dofinansowane przez Pañstwow¹ Agencjê Rozwi¹zywania Problemów Alkoholowych i Krajowe Biuro ds. Przeciwdzia³ania Narkomanii Przygotowanie do druku i druk: ARTPRESS sp.j. Studio Grafiki Komputerowej Drukarnia ul. Poznañska 281, 88-100 Inowroc³aw tel./fax 052 354-95-10 e-mail: firma@artpress.com.pl 4
SPIS TREŒCI Czes³aw Czaba³a Wstêp....................................................... 13 KONCEPCJE, POGL DY Barbara Woynarowska Kszta³cenie kadr dla promocji zdrowia w Polsce i w Unii Europejskiej........................................... 17 Jacek Py alski, Krzysztof Puchalski, El bieta Korzeniowska Promocja zdrowia psychicznego w miejscu pracy w Polsce............ 33 Krzysztof Ostaszewski, Krzysztof Bobrowski Polityka i profilaktyka. Bariery w rozwoju programów opartych na naukowej wiedzy........................................... 53 BADANIA NAUKOWE Ewa Wilczek-Ru yczka Wypalenie zawodowe pracowników ochrony zdrowia metody rozpoznawania i profilaktyka.................................... 77 5
Promocja zdrowia psychicznego. Badania i dzia³ania w Polsce Helena Motyka Poczucie koherencji a stan emocjonalny chorych z rozpoznaniem cukrzycy..................................................... 93 Izabela Tabak, Joanna Mazur Wspó³czesna rodzina a zdrowie psychiczne i zadowolenie z ycia polskich nastolatków........................................... 101 Jolanta yciñska Rzucenie palenia a podejmowanie zachowañ zdrowotnych przez kobiety w okresie ci¹ y................................................ 119 Piotr Kwiatkowski Samoocena, stres i samokontrola jako moderatory w relacjach miêdzy wybranymi czynnikami ryzyka narkomanii......................... 135 Katarzyna Kocoñ Powody zaprzestawania u ywania kanabinoli przez m³odych doros³ych.. 155 PRZYK ADY DZIA AÑ Agata Orze³- ukowska Kampania spo³eczna na rzecz dzieci z ADHD i ich rodzin jako przyk³ad spo³ecznego wsparcia i edukacji publicznej w zakresie zespo³u hiperkinetycznego............................................. 173 Anna Wójcik Wolontariat studentów pedagogiki jako forma kszta³cenia. Przyk³ady dzia³añ...................................................... 183 Ewa Wójcik, Ewa Wojtyna Interwencje poznawczo-behawioralne w oparciu o idiosynkratyczny model depresji Aarona Becka.................................... 193 Marek Motyka Model komunikacji Marshalla Rosenberga jako narzêdzie promocji zdrowia psychicznego.......................................... 207 6
Spis treœci Marta Herzberg Program Spójrz inaczej a realizacja zadañ yciowych wieku szkolnego.................................................... 217 Maria Deptu³a Przeciwdzia³anie odrzuceniu przez rówieœników jako cel promocji zdrowia psychicznego.......................................... 235 Katarzyna Okulicz-Kozaryn, Lucyna Doro ko Adaptacja programu profilaktyki alkoholowej dla nastolatków w wieku 10 14 lat i ich rodziców........................................ 249 ANEKS Joanna Raduj Podstawy prawne, strategie i wybrane programy promocji zdrowia psychicznego w Polsce......................................... 265 7
WAKAT 8
CONTENTS Czes³aw Czaba³a Inroduction................................................... 13 CONCEPTS, OPINIONS Barbara Woynarowska Training of health promotion professionals in Poland and in the European Union.......................................... 17 Jacek Py alski, Krzysztof Puchalski, El bieta Korzeniowska Mental health promotion in the workplace the state-of-the art in Poland..................................................... 33 Krzysztof Ostaszewski, Krzysztof Bobrowski Policy and prevention: barriers in evidence-based programs development.................................................. 53 RESEARCH Ewa Wilczek-Ru yczka Methods for diagnosing and prevention of burnout in health care professionals................................................. 77 9
Promocja zdrowia psychicznego. Badania i dzia³ania w Polsce Helena Motyka Sense of coherence and emotional state in patients diagnosed with diabetes................................................. 93 Izabela Tabak, Joanna Mazur Contemporary family in relation to mental health and life satisfaction of Polish adolescents........................................... 101 Jolanta yciñska The process of smoking cessation and pregnancy-related health behaviors.................................................... 119 Piotr Kwiatkowski Self-esteem, stress and self-control as moderators in relations between selected risk factors for drug abuse................................ 135 Katarzyna Kocoñ Reasons for cannabis use cessation among young adults.............. 155 EXAMPLES OF ACTIVITIES Agata Orze³- ukowska A social campaign on behalf of children with ADHD and their families as an example of social support and public education on Hyperkinetic Disorder..................................................... 173 Anna Wójcik Volunteering as a form of training for students of special needs education. Examples of activities.......................................... 183 Ewa Wójcik, Ewa Wojtyna Cognitive-behavioral interventions based of the Aaron Beck idiosyncratic model of depression................................. 193 Marek Motyka The Marshall Rosenberg communication model as a tool for mental health promotion.............................................. 207 10
Contents Marta Herzberg The Have a second look program and performance of school-age developmental tasks............................................ 217 Maria Deptu³a Counteracting peer rejection as an objective in mental health promotion.................................................... 235 Katarzyna Okulicz-Kozaryn, Lucyna Doro ko A Polish adaptation of the SFP alcohol prevention program for 10-14-year-olds and their parents.............................. 249 ANNEX Joanna Raduj Legal basis, strategies and chosen mental health promotion programs in Poland..................................................... 265 11
WAKAT 12