Wirtualny Hogwart im. Syriusza Croucha Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu. EGZAMIN STANDARDOWYCH UMIEJĘTNOŚCI MAGICZNYCH ASTRONOMIA LIPIEC 2013 Instrukcja dla zdających: 1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 5 stron (zadania 1-9). Ewentualny brak zgłoś przewodniczącemu zespołu nadzorującego egzamin. 2. Odpowiedzi zapisz w treści maila, numerując pytanie i podając właściwą treść odpowiedzi. 3. Pisz czytelną czcionką, używaj wyłącznie czarnego koloru. 4. W treści wiadomości wpisz swoje imię, nazwisko i dom. 5. Pracę wyślij na adres mailowy: wh_egzaminy@wp.pl 6. Nie korzystaj z okien rozmowy prywatnej. Przed rozpoczęciem pisania opuść inne sale, w których przebywasz. 7. Pamiętaj o obowiązku samodzielnej pracy. W przypadku stwierdzenia niesamodzielnej pracy, Twoja praca będzie anulowana. Czas pracy: 45 minut Liczba punktów do uzyskania: 40 Życzymy powodzenia.
Zadanie 1. (5 pkt) Do każdej opisu dopisz planetę Układu Słonecznego najbardziej do niego pasującą: A. Temperatura na powierzchni - 15 B. Wokół niej krążą Phobos i Deimos C. Bardzo cienka atmosfera złożona głównie z tlenu i sodu D. Największa planeta Układu Słonecznego E. Nazwa pochodzi od rzymskiego boga mórz F. Planeta z widocznymi gołym okiem pierścieniami G. Najlepiej widoczna planeta na wieczornym niebie H. Siódma planeta od Słońca I. Planeta o najmniejszej gęstości (mniejszej niż woda!) J. Tlenek żelaza obecny w skorupie A B C D E F G H I J Zadanie 2. (1 pkt) Faza księżyca podczas której cała tarcza jest zacieniona (jest ciemna) nosi nazwę: A. Pełni B. Nowiu C. Pierwszej kwadry D. Ostatniej kwadry Zadanie 3. (10 pkt) Uzupełnij poniższe zdania jednym słowem. A. Sekunda świetlna to odległość jaką pokona w próżni podczas jednej sekundy. B. Czas jest względny, co jest fundamentem Teorii Względności. C. Teoria geocentryczna mówiła, że była w centrum Wszechświata. D. Typ widmowy Słońca to G2V, stąd wiemy, że jest żółtym. E. Trzecie Prawo Keplera mówi, że im planeta jest bardziej oddalona od Słońca, tym jeden jej obieg dookoła Słońca trwa (dłużej/krócej). F. Prędkość pozioma, którą należy nadać ciału, aby orbitowało dookoła Ziemi nosi nazwę pierwszej prędkości. G. Większość energii Słońca jest wytwarzana w reakcji syntezy wodoru w. H. W centrum Drogi Mlecznej znajduje się supermasywna dziura. I. Gwiazda A (+3 mag) jest (lepiej/gorzej) widoczna z Ziemi niż Gwiazda B (0,1 mag). J. Jeden obrót Ziemi wokół jej własnej osi zajmuje około godziny. 2
Zadanie 4. (1 pkt) Podaj przykład planety karłowatej będącej transneptunowcem. Zadanie 5. (8pkt) Do każdego wytłumaczenia dopisz odpowiedni termin 5.1. Zbiór gwiazd i pyłu międzygwiazdowego. Podstawowa jednostka organizacyjna Wszechświata. 5.2. Zdarzenie, w którym powstał Wszechświat. 5.3. Promieniowanie z zakresu fal długich, które jest pozostałością po jego powstaniu. 5.4. Jednostka odległości. Nieco ponad 3 lata świetlne. 5.5. Tor, po którym porusza się planeta karłowata. 5.1. 5.2. 5.3. 5.4. 5.5. 5.6. 5.7. 5.8. 5.6. Cecha obiektów fizycznych. W potocznym rozumieniu określa liczność materii. Jest grawitacyjna lub bezwładna. 5.7. Zbiór gwiazd zajmujących konkretny obszar na sferze niebieskiej. 5.8. Stanowi około 25% Wszechświata. Powoduje trwałość galaktyk. 3
Zadanie 6. (3 pkt) Odpowiedz na pytania dotyczące poniższego schematu korzystając z Praw Keplera. Żółta gwiazda w środku symbolizuje gwiazdę centralną, a szare okręgi wybrane położenia tej samej planety. Różowe linie to wektory wodzące. 6.1. Planeta była w położeniu A w dniu 1 lipca, natomiast w położeniu D 15 lipca. Zakładając, że pole P1 jest równe polu P2 oraz wiedząc, że planeta F była w położeniu F dnia 3 września, podaj datę, w której planeta przeszła przez punkt G. Podpowiedź: Skorzystaj z II Prawa Keplera 6.2. Czy prędkość planety w punkcie C różni się od prędkości w punkcie H? Dlaczego? Dlaczego nie? 6.3. Według I Prawa Keplera gwiazda centralna powinna znajdować się w charakterystycznym punkcie toru planety. Jak się nazywa ten punkt?... Zadanie 7. (4 pkt) Oblicz siłę działającą na ciało o masie 10kg na wysokości 15 metrów nad Ziemią. Skorzystaj z uproszczonego wzoru. Czy przeniesienie tego ciała na powierzchnię Jowisza zmieni masę tego ciała? 4
Zadanie 8. (4 pkt) Wirtualny Hogwart im. Syriusza Croucha Gwiazda Gwiazdozbiór Jasność wizualna Odległość od Ziemi Typ widmowy Syriusz Wielki Pies -1,47 8,6 ly A1V Betelgeza Orion 0,45 427 ly M2Iab Elnath Byk 1,68 131 ly B7III Aldebaran Byk 0,87 65,1 ly K5III Arktur Wolarz -0,05 36,7 ly K2III Rigel Orion Około 0,12 773 ly B8Ia Która z wyżej wymienionych gwiazd jest A. gwiazdą o najgorętszej powierzchni (podpowiedź: OBAFGKM) B. najbliżej Ziemi C. widoczna najlepiej D. częścią gwiazdozbioru nazywanego po łacinie Taurus A. B. C. D. Zadanie 9. (4 pkt) Wymień 4 różnice pomiędzy planetami wewnętrznymi a zewnętrznymi. 5