Programy przedmiotów na studiach niestacjonarnych II stopnia kierunek Automatyka i Robotyka 1 SPIS TREŚCI:

Programy przedmiotów na studiach niestacjonarnych II stopnia kierunek Automatyka i Robotyka 1 SPIS TREŚCI: IDENTYFIKATOR NAZWA PRZEDMIOTU STRONA AAPN01U00N11 JĘZYK ANGIELSKI W MECHANICE I BUDOWIE MASZYN... 4 AAPN01U00N32 JĘZYK ANGIELSKI W AUTOMATYCE I ROBOTYCE... 5 AAPN02U00N11 TECHNOLOGIE PROEKOLOGICZNE... 6 ABPP04U00N11 BADANIA OPERACYJNE... 7 ABPP04U00N22 METODY ELEMENTÓW SKOŃCZONYCH I BRZEGOWYCH... 8 ABPP05UPFN21 METODY DYFRAKCYJNE... 9 ABPP05U00N12 OPTYKA I FIZYKA LASERÓW... 10 ACPP08U00N11 PODSTAWY MIERNICTWA... 11 ACPT11U00N11 TEORIA MASZYN I MECHANIZMÓW... 12 ACPT11U00N22 MECHANIKA ANALITYCZNA... 13 ACPT11U00N23 DYNAMIKA UKŁADÓW ELEKTROMECHANICZNYCH... 14 ACPT11U00N14 BIOMECHANIKA INśYNIERSKA... 15 ACPT19U00N11 NAPĘDY I STEROWANIA HYDRAULICZNE I PNEUMATYCZNE... 16 ACPT19U00N22 SERWONAPĘDY MASZYN I URZĄDZEŃ... 17 A0P000AB1N11 ANATOMIA FUNKCJONOWANIA I FIZJOLOGIA NARZĄDÓW RUCHU... 18 A0P000AB1N12 ELEMENTY MODELOWANIA W BIOMECHANICE... 19 A0P000AB1N13 ELEMENTY BIOMECHANIKI NARZĄDÓW RUCHOWYCH CZŁOWIEKA... 20 A0P000AB1N21 DYNAMIKA UKŁADÓW WIELOCZŁONOWYCH... 21 A0P000AB1N22 PODSTAWY BIOMECHANIKI I BIONIKI TECHNICZNEJ... 22 A0P000AB1N23 BIOMATERIAŁY I MATERIAŁY MEDYCZNE... 23 A0P000AB1N24 APARATURA BIOMEDYCZNA... 24 A0P000AB1N31 INśYNIERIA REHABILITACJI NARZĄDÓW RUCHU... 25 A0P000AB1N33 INSTRUMENTARIUM I SPRZĘT MEDYCZNY... 26 A0P000AB1N34 WYBRANE ZAGADNIENIA BIOINśYNIERII I BIOCYBERNETYKI... 27 A0P000AB1N35 KOMPUTEROWE MODELOWANIE UKŁADU KOSTNEGO CZŁOWIEKA... 28 A0P000AB1N36 PROCESY CIEPLNE... 29 A0P000AB1N37 PROJEKTOWANIE NAPĘDÓW URZĄDZEŃ REHABILITACYJNYCH... 30 A0P000AB1N21 MODELOWANIE UKŁADÓW RUCHU ORGANIZMÓW śywych... 31 A0P000AB1N12 ALGORYTMY GENETYCZNE I PROGRAMOWANIE EWOLUCYJNE... 32 A0P000AB2N11 MODELOWANIE I SYMULACJA SYSTEMÓW MECHATRONICZNYCH... 33 A0P000AB2N12 KONSTRUOWANIE UKŁADÓW MECHATRONICZNYCH ROBOTÓW I MASZYN... 34 A0P000AB2N11 MIERNICTWO DYNAMICZNE UKŁADÓW MECHATRONICZNYCH... 35 A0P00AB2N22 NAPĘDY MANIPULATORÓW ROBOTÓW... 36 A0P000AB2N23 MECHANIKA PŁYNÓW... 37 A0P000AB2N21 NIEZAWODNOŚĆ UKŁADÓW MECHATRONICZNYCH... 38 A0P000AB2N22 LOGISTYKA W SYSTEMACH WYTWÓRCZYCH... 39 A0P000AB2N33 PROJEKTOWANIE I BADANIE ROBOTÓW... 40 A0P000AB2N34 SYMULACJA POZYCJONOWANIA MANIPULATORÓW ROBOTÓW... 41 A0P000AB2N35 PROCESY NIEUSTALONE W UKŁADACH MECHATRONICZNYCH... 42 A0P000AB2N31 ANALOGIE I GRAFY... 43 A0P000AB3N11 RÓWNANIA FIZYKI MATEMATYCZNEJ... 44 A0P000AB3N12 PROGRAMOWANIE OBIEKTOWE... 45 A0P000AB3N13 PODSTAWY EKSPLOATACJI I DAGNOSTYKI MASZYN... 46 A0P000AB3N14 OBLICZENIA EWOLUCYJNE... 47 A0P000AB3N21 METODA ELEMENTÓW SKOŃCZONYCH... 48 A0P000AB3N22 NUMERYCZNE MODELOWANIE PÓL SPRZĘśONYCH... 49 A0P000AB3N23 NUMERYCZNE MODELE UKŁADÓW BIOLOGICZNYCH... 50 A0P000AB3N31 METODA ELEMENTÓW BRZEGOWYCH... 51 A0P000AB3N32 MODELOWANIE PRZYBLIśONE... 52 A0P000AB3N33 ANALIZA MODALNA... 53 A0P000AB3N34 MODELOWANIE PROCESÓW CIEPLNYCH... 54 A0P000AB3N35 SYSTEMY KOMPUTEROWE OBLICZEŃ INśYNIERSKICH... 55 A0P000AB3N11 OPTYMALIZACJA PROCESÓW I UKŁADÓW DYNAMICZNYCH... 56 A0P000AB3N22 MODELOWANIE KOMPUTEROWE UKŁADÓW I PROCESÓW... 57 A0P000AB4N11 WYBRANE ZAGADNIENIA OBRÓBKI UBYTKOWEJ... 58 A0P000AB4N12 PROCESY PRZETWÓRSTWA TWORZYW SZTUCZNYCH I ICH AUTOMATYZACJA... 59 A0P000AB4N21 TWORZYWA SZTUCZNE I ICH WŁASNOŚCI... 60 A0P000AB4N22 KINEMATYKA I DYNAMIKA MASZYN TECHNOLOGICZNYCH... 61 A0P000AB4N23 MASZYNY I URZĄDZENIA DO PRZETWÓRSTWA TWORZYW SZTUCZNYCH... 62 A0P000AB4N31 NAPĘDY MASZYN TECHNOLOGICZNYCH... 63 A0P000AB4N22 DIAGNOSTYKA I AUTOMATYCZNY NADZÓR W WYTWARZANIU... 64 A0P000AB4D33 KOMPUTEROWE WSPOMAGANIE WYTWARZANIA CAD/CAM... 65 A0P000AB4N34 PODSTAWY PROJEKTOWANIA MASZYN, NARZĘDZI I PRZYRZĄDÓW TECHNOLOGICZNYCH... 66

Programy przedmiotów na studiach niestacjonarnych II stopnia kierunek Automatyka i Robotyka 2 A0P000AB4N15 METODY SZTUCZNEJ INTELIGENCJI W WYTWARZANIU... 67 A0P000AB4N31 WYBRANE ZAGADNIENIA METODOLOGII BADAŃ... 68 A0P000AB5N11 ZAAWANSOWANE SYSTEMY CAD... 69 A0P000AB5N12 PROGRAMOWANIE OBIEKTOWE... 70 A0P000AB5N13 MATEMATYCZNA TEORIA SYGNAŁÓW... 71 A0P000AB5N21 METODOLOGIA PROJEKTOWANIA (1)... 72 A0P000AB5N22 ZINTEGROWANE SYSTEMY CAD/CAM... 73 A0P000AB5N23 METODY DIAGNOSTYKI TECHNICZNEJ (1)... 74 A0P000AB5N31 METODOLOGIA PROJEKTOWANIA (2)... 75 A0P000AB5N32 METODY DIAGNOSTYKI TECHNICZNEJ (2)... 76 A0P000AB5N33 PODSTAWY NIEZAWODNOŚCI I EKSPLOATACJI MASZYN... 77 A0P000AB5N34 KONSTRUOWANIE ROBOTÓW I URZĄDZEŃ AUTOMATYKI... 78 A0P000AB5N21 PROJEKTOWANIE WSPÓŁBIEśNE... 79 A0P000AB5N12 POZYSKIWANIE WIEDZY... 80 A0P000AC1N11 PODSTAWY KSZTAŁTOWANIA WŁASNOŚCI MATERIAŁÓW INśYNIERSKICH... 81 A0P0000AC1N12 TECHNOLOGIA OBRÓBKI CIEPLNEJ I WARSTW POWIERZCHNIOWYCH... 82 A0P000AC1N21 TECHNOLOGIA OBRÓBKI PLASTYCZNEJ... 83 A0P000AC1N12 PODSTAWY KONSTRUKCJI I WYTWARZANIA NARZĘDZI I OPRZYRZĄDOWANIA TECHNOLOGICZNEGO... 84 A0P000AC1N23 ZINTEGROWANE TECHNOLOGIE PROCESÓW MATERIAŁOWYCH... 85 A0P000AC1N31 ZASADY DOBORU MATERIAŁÓW NA NARZĘDZIA... 86 A0P000AC1N32 ZASADY KONSTRUKCJI URZĄDZEŃ DO TECHNOLOGII PROCESÓW MATERIAŁOWYCH... 87 A0P000AC1N33 KOMPUTEROWE WSPOMAGANIE TECHNOLOGII PROCESÓW MATERIAŁOWYCH... 88 A0P000AC1N34 AUTOMATYZACJA I ROBOTYZACJA TECHNOLOGII PROCESÓW MATERIAŁOWYCH 89 A0P000AC1N21 ZINTEGROWANE SYSTEMY ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ, ŚRODOWISKIEM I BEZPIECZEŃSTWEM W TECHNOLOGIACH PROCESÓW... 90 A0P000AC2N11 METALURGIA STOPÓW ODLEWNICZYCH... 91 A0P000AC2N12 TECHNOLOGIA FORMY OLDEWNICZEJ... 92 A0P000AC2N13 MECHANIZACJA I AUTOMATYZACJA ODLEWNI... 93 A0P000AC2N22 METALURGIA STOPÓW ODLEWNICZYCH... 94 A0P000AC2N23 ROBOTYZACJA GNIAZD I LINII ODLEWNICZYCH... 95 A0P000AC2N31 STEROWANIE I KONTROLA PRODUKCJIODLEWNICZEJ... 96 A0P000AC2N32 AUTOMATYZACJA I ROBOTYZACJA PROCESÓW TOPIENIA METALI I STOPÓW... 97 A0P000AC2N33 AUTOMATYZACJA I HERMETYZACJA TRANSPORTU W ODLEWNI... 98 A0P000AC2N34 KOMPUTEROWE WSPOMAGANIE PROCESÓW ODLEWNICZYCH... 99 A0P000AC2N21 NOWOCZESNE ZAGADNIENIA ODLEWNICTWA... 100 A0P000AC3N11 URZĄDZENIA I OSPRZĘT SPAWALNICZY... 101 A0P000AC3N12 PODSTAWY TECHNOLOGII SPAWALNICZYCH... 102 A0P000AC3N13 MATERIAŁY INśYNIERSKIE... 103 A0P000AC3N21 URZĄDZENIA I OSPRZĘT SPAWALNICZY... 104 A0P000AC3N22 PODSTAWY TECHNOLOGII SPAWALNICZYCH... 105 A0P000AC3N23 METALURGIA PROCESÓW SPAWALNICZYCH... 106 A0P000AC3N31 PROJEKTOWANIE KONSTRUKCJI SPAWANYCH ZGRZEWANYCH I LUTOWANYCH. 107 A0P000AC3N32 KONTROLA I ZAPEWNIENIE JAKOŚCI W SPAWALNICTWIE... 108 A0P000AC3N13 PROJEKTOWANIE PRODUKCJI SPAWALNICZEJ... 109 A0P000AC3N34 MECHANIZACJA, AUTOMATYZACJA I ROBOTYZACJA PRODUKCJI SPAWALNICZEJ110 A0P000AC3N031 MODELOWANIE I SYMULACJA KOMPUTEROWA PROCESÓW SPAWALNICZYCH... 111 A0P000AC3N22 KOMUNIKACJA MIĘDZYLUDZKA I NEGOCJACJE W TECHNICE... 112 A0P000AC4N11 PROJEKTOWANIE PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH... 113 A0P000AC4N12 ZAAWANSOWANE SYSTEMY CAD/CAM... 114 A0P000AC4N21 PROGRAMOWANIE ROBOTÓW... 115 A0P000AC4N22 ROBOTYZACJA PROCESÓW TECHNOLOGICZNYCH... 116 A0P000AC4N23 PROJEKTOWANIE NARZĘDZI I OPRZYRZĄDOWANIA... 117 A0P000AC4N31 MODELOWANIE I SYMULACJA WYTWARZANIA... 118 A0P000AC4N32 PROJEKTOWANIE ELASTYCZNYCH SYSTEMÓW WYTWÓRCZYCH... 119 A0P000AC4N33 PLANOWANIE I STEROWANIE PRODUKCJĄ W SYSTEMACH ZAUTOMATYZOWANYCH... 120 A0P000AC4N11 KOMPUTEROWO ZINTEGROWANE WYTWARZANIE... 121 A0P000AC4N21 KOMPUTEROWO ZINTEGROWANE WYTWARZANIE... 122 A0P000AC5N11 PODSTAWY KSZTAŁTOWANIA WŁASNOŚCI MATERIAŁÓW INśYNIERSKICH... 123 A0P000AC5N12 PODSTAWY PRAWNE SYSTEMU BADAŃ I CERTYFIKACJI... 124 A0P000AC5N13 ZINTEGROWANE SYSTEMY ZARZĄDZANIA WYTWARZANIEM... 125 A0P000AC5N21 AUTOMATYZACJA I ROBOTYZACJA TECHNOLOGII PROCESÓW MATERIAŁOWYCH... 126 A0P000AC5N22 DOKUMENTACJA SYSTEMU JAKOŚCI... 127 A0P000AC5N23 ZARZĄDZANIE PROCESAMI TECHNOLOGICZNYMI I CZYSTSZA PRODUKCJA... 128 A0P000AC5N31 KOMPUTEROWE WSPOMAGANIE PROJEKTOWANIA TECHNOLOGII PROCESÓW MATERIAŁOWYCH... 129

Programy przedmiotów na studiach niestacjonarnych II stopnia kierunek Automatyka i Robotyka 3 A0P000AC5N32 PODSTAWY KONSTRUKCJI I WYTWARZANIA NARZĘDZI I OPRZYRZĄDOWANIA TECHNOLOGICZNEGO... 130 A0P000AC5N33 ZASADY KONSTRUKCJI URZĄDZEŃ DO TECHNOLOGII PROCESÓW MATERIAŁOWYCH... 131 A0P000AC5N34 METODY BADAŃ JAKOŚCI I AUDITING... 132 A0P000AC5N35 TECHNIKI MENEDśERSKIE I ZARZĄDZANIE ZMIANAMI... 133 A0P000AC5N36 ZINTEGROWANE MATERIAŁOWE PROCESY TECHNOLOGICZNE... 134 A0P000AC5N11 KOSZTY ZARZĄDZANIA JAKOŚCIĄ I EKONOMIKA PRODUKCJI... 135 A0P000AC5N22 SYSTEMY DORADCZE W ZARZĄDZANIU I TECHNOLOGIACH PROCESÓW MATERIAŁOWYCH... 136

Programy przedmiotów na studiach niestacjonarnych II stopnia kierunek Automatyka i Robotyka 4 AAPN01U00N11 JĘZYK ANGIELSKI W MECHANICE I BUDOWIE MASZYN Nazwa przedmiotu: JĘZYK ANGIELSKI W MECHANICE I BUDOWIE MASZYN Specjalność: CAŁY ROK Kod/nr AAPN01U00N11 Semestr: I Przedmioty wprowadzające oraz wymagania wstępne: Znajomość języka angielskiego w stopniu co najmniej średniozaawansowanym, pozwalająca na formułowanie wypowiedzi na dany temat oraz stosowania podstawowych struktur gramatycznych. Maszynoznawstwo, biomechanika inŝynierska, podstawy nauki o materiałach, biomateriały, technologia maszyn, spawalnictwo, odlewnictwo. Prowadzący przedmiot: dr inŝ. J. Madejski Wykład: dr inŝ. J. Madejski, dr inŝ. A. Zarychta, dr inŝ. Anna Timofiejczuk, dr inŝ. Jan Jezierski, dr inŝ. Witold Beluch, dr inŝ. Wacław Kuś, dr inŝ. Grzegorz Wszołek Laboratorium: ZałoŜenia i cele przedmiotu: Zaprezentowanie w języku angielskim pojęć, prawidłowości i systematyzowanie wiedzy z zakresu doboru materiałów inŝynierskich, kształcenie metod rozwiązywania zadań problemowych z zakresu projektowania, poznanie wybranych praktycznych zastosowań materiałów inŝynierskich w: elektronice, biomedycynie, automatyce i robotyce, przemyśle samochodowym i okrętowym, chemicznym oraz lotniczym, technologii maszyn, odlewnictwie, spawalnictwie, kształcenie umiejętności wyszukiwania źródeł słownictwa technicznego, rozwijanie i ćwiczenie umiejętności tłumaczenia tekstów technicznych, w tym z wykorzystaniem narzędzi informatycznych. Treści programowe: Omówienie terminologii i analiza tekstów z zakresu następujących dziedzin: Hazards in the workshop, Workshop environment, The properties of engineering materials, Chemical stability, Fatigue resistance, Machinability, Toughness, Metals and alloys, Microstructure, Ferrous metals, Steel, Aluminium and its alloys, Copper and its alloys, Bearing metals, Miscellaneous important metals and alloys, Forms of supply, Casting, Rolling, Extrusion, Drawing and forging, Nonmetallic materials, Joining of metals, Soft soldering, Hard soldering, Welding, adhesives, Heat treatment of plain carbon steels, Hardening, Tempering, Annealing, Normalizing, Furnaces used in heat treatment, Measuring the temperature, Atmospheric Corrosion and Protective Measures. Measurement - Accuracy of Determination, Measurement of Angles, Marking Out; Benchwork and Fitting Typical Powered Hand Tools; Cutting Tools Requirements of a Cutting Tool, Cutting Conditions, Cutting Tool Materials, Cutting Speeds, Cutting Fluids, Safety Issues; Drilling Machines, Drills, and Reamers Types of Drill, Drilling Practice, Drilling Machines, Reaming; Centre Lathe Work Parts of a Lathe, Work-Holding Methods, Using the Lathe, Screw Cutting on a Lathe; Plastics Shaping of Plastics, Adhesives, Machining Plastics. Treści/tematy: Język angielski w automatyce i robotyce. Metody dydaktyczne: Wykład, pokaz informacyjny i multimedialny, dyskusja pod kierunkiem prowadzącego. Ćw./L./P./Sem.: kolokwium zaliczeniowe. 1. J.V. Courtney - Workshop Processes and Materials. Level I, Van Nostrand Reinhold Company, New York, 1980 2. General Engeneering. English for Academic Purposes series. CM and D Johnson. Prentice Hall Europe 1998. 3. Pons-Angielski w technice. LektorKlett 2001. 4. Marek Flakiewicz, Jolanta Kiermasz, Maria Kingsford-Golinowska: Car maintanenace: Zbiór specjalistycznych tekstów technicznych w języku angielskim. Politechnika Śląska nr 1424, Gliwice 1991. 1. Piotr Domański: English in science and technology: wybór tekstów terminów i zwrotów angielskich z nauk ścisłych i przyrodniczych. WNT, Warszawa 1996. 2. Piotr Domański: English in science and technology: wybór terminów i zwrotów angielskich z nauk ścisłych. WNT Warszawa 1993. 3. Skrzyńska M. i inni.: Słownik naukowo-techniczny angielsko-polski, Wyd. WNT Warszawa 1997. Liczba pkt ECTS: 1 9

Programy przedmiotów na studiach niestacjonarnych II stopnia kierunek Automatyka i Robotyka 5 AAPN01U00N32 JĘZYK ANGIELSKI W AUTOMATYCE I ROBOTYCE Nazwa przedmiotu: JĘZYK ANGIELSKI W AUTOMATYCE I ROBOTYCE Specjalność: CAŁY ROK Kod/nr AAPN01U00N32 Semestr: III Przedmioty wprowadzające oraz wymagania wstępne: Znajomość języka angielskiego w stopniu co najmniej średniozaawansowanym, pozwalająca na formułowanie wypowiedzi na dany temat oraz stosowania podstawowych struktur gramatycznych. Automatyka, robotyka, biomechanika inŝynierska, podstawy nauki o materiałach, biomateriały, technologia maszyn, spawalnictwo, odlewnictwo. Prowadzący przedmiot: dr inŝ. J. Madejski Wykład: dr inŝ. J. Madejski, dr inŝ. A. Zarychta, dr inŝ. Anna Timofiejczuk, dr inŝ. Jan Jezierski, dr inŝ. Jarosław Kaczmarczyk, dr inŝ. Wacław Kuś, dr inŝ. Grzegorz Wszołek Laboratorium: ZałoŜenia i cele przedmiotu: Zaprezentowanie w języku angielskim pojęć, prawidłowości i systematyzowanie wiedzy z zakresu doboru materiałów inŝynierskich, kształcenie metod rozwiązywania zadań problemowych z zakresu projektowania, poznanie wybranych praktycznych zastosowań materiałów inŝynierskich w: elektronice, biomedycynie, automatyce i robotyce, przemyśle samochodowym i okrętowym, chemicznym oraz lotniczym, technologii maszyn, odlewnictwie, spawalnictwie, kształcenie umiejętności wyszukiwania źródeł słownictwa technicznego, rozwijanie i ćwiczenie umiejętności tłumaczenia tekstów technicznych, w tym z wykorzystaniem narzędzi informatycznych. Treści programowe: Omówienie terminologii i analiza tekstów z zakresu następujących dziedzin: Hazards in the workshop, Workshop environment, The properties of engineering materials, Chemical stability, Fatigue resistance, Machinability, Toughness, Metals and alloys, Microstructure, Ferrous metals, Steel, Aluminium and its alloys, Copper and its alloys, Bearing metals, Miscellaneous important metals and alloys, Forms of supply, Casting, Rolling, Extrusion, Drawing and forging, Nonmetallic materials, Joining of metals, Soft soldering, Hard soldering, Welding, adhesives, Heat treatment of plain carbon steels, Hardening, Tempering, Annealing, Normalizing, Furnaces used in heat treatment, Measuring the temperature, Atmospheric Corrosion and Protective Measures. Measurement - Accuracy of Determination, Measurement of Angles, Marking Out; Benchwork and Fitting Typical Powered Hand Tools; Cutting Tools Requirements of a Cutting Tool, Cutting Conditions, Cutting Tool Materials, Cutting Speeds, Cutting Fluids, Safety Issues; Drilling Machines, Drills, and Reamers Types of Drill, Drilling Practice, Drilling Machines, Reaming; Centre Lathe Work Parts of a Lathe, Work-Holding Methods, Using the Lathe, Screw Cutting on a Lathe; Plastics Shaping of Plastics, Adhesives, Machining Plastics. Treści/tematy: Język angielski w automatyce i robotyce. Metody dydaktyczne: Wykład, pokaz informacyjny i multimedialny, dyskusja pod kierunkiem prowadzącego. Ćw./L./P./Sem.: kolokwium zaliczeniowe. 1. J.V. Courtney - Workshop Processes and Materials. Level I, Van Nostrand Reinhold Company, New York, 1980 2. General Engeneering. English for Academic Purposes series. CM and D Johnson. Prentice Hall Europe 1998. 3. Pons-Angielski w technice. LektorKlett 2001. 4. Marek Flakiewicz, Jolanta Kiermasz, Maria Kingsford-Golinowska: Car maintanenace: Zbiór specjalistycznych tekstów technicznych w języku angielskim. Politechnika Śląska nr 1424, Gliwice 1991. 1. Piotr Domański: English in science and technology: wybór tekstów terminów i zwrotów angielskich z nauk ścisłych i przyrodniczych. WNT, Warszawa 1996. 2. Piotr Domański: English in science and technology: wybór terminów i zwrotów angielskich z nauk ścisłych. WNT Warszawa 1993. 3. Skrzyńska M. i inni.: Słownik naukowo-techniczny angielsko-polski, Wyd. WNT Warszawa 1997. Liczba pkt ECTS: 1 9

Programy przedmiotów na studiach niestacjonarnych II stopnia kierunek Automatyka i Robotyka 6 AAPN02U00N11 TECHNOLOGIE PROEKOLOGICZNE Nazwa przedmiotu: TECHNOLOGIE PROEKOLOGICZNE Kod/nr AAPN02U00N11 Specjalność: CAŁY ROK Semestr: I Przedmioty wprowadzające oraz wymagania wstępne: Ekologia i zarządzanie środowiskiem. Prowadzący przedmiot: prof. dr hab. inŝ. Ryszard Nowosielski. Wykład: Laboratorium: dr inŝ. Aneta Kania, dr inŝ. Monika Spilka, dr inŝ. Wirginia Pilarczyk 7 ZałoŜenia i cele przedmiotu: Kształtowanie pojęć, poznawanie prawidłowości i systematyzowanie wiedzy z zakresu ekologii. Treści programowe: Podstawowe zagadnienia z zakresu ochrony zasobów naturalnych i ekologii człowieka. Wiadomości odnośnie procesów zachodzących w biosferze, hydrosferze i atmosferze. Charakterystyka zanieczyszczeń naturalnych i antropogennych oraz ich oddziaływanie na środowisko. Problematyka ochrony atmosfery; rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń gazowych i pyłów, redukcja zanieczyszczeń, skutki szkodliwej emisji; gospodarka wodna i ochrona wód podziemnych i powierzchniowych; degradacja powierzchni Ziemi i rekultywacja terenów zdegradowanych; gospodarka odpadami; ochrona przed hałasem i wibracjami; ekologicznie czyste technologie i procesy produkcyjne. Wybór optymalnej technologii w aspekcie ekologicznym. Treści/tematy: Ćw./L./P./Sem. Najlepsze dostępne techniki. Rola sformalizowanych i niesformalizowanych SZŚ w doskonaleniu technologii. Analiza techniczno ekonomiczna wariantów rozwiązań proekologicznych. Wybrane materiałowe procesy technologiczne z uwzględnieniem minimalizacji oddziaływań środowiskowych. Metody dydaktyczne: Pokaz multimedialny, ćwiczenia projektowe. Ćw./L./P./Sem.: Zaliczenie na ocenę. 1. Wiątkowski S.: Ekologia ogólna, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz, 1998. 1. Stefanowicz T.: Wstęp do ekologii i podstaw ochrony środowiska, Wyd. Politechniki Poznańskiej, Poznań, 1996. 2. Wnuk Z., Wieczorek S.: Wybrane zagadnienia z ekologii i ochrony środowiska, Wyd. Uczelniane, Rzeszów, 1997. 3. Górka K., Poskrobko B., Radecki W.: Ochrona środowiska, PWE, Warszawa, 1998. 4. Górka K., Poskrobko B.: Ekonomika ochrony środowiska, PWE, Warszawa, 1987. 5. Johansson A.: Czysta technologia, Wyd. Naukowo-Techniczne, Warszawa, 1997. 6. Poskrobko B.: Zarządzanie środowiskiem, PWN, Warszawa, 1998. Liczba pkt ECTS: 1

Programy przedmiotów na studiach niestacjonarnych II stopnia kierunek Automatyka i Robotyka 7 ABPP04U00N11 BADANIA OPERACYJNE Nazwa przedmiotu: BADANIA OPERACYJNE Kod/nr ABPP04U00N11 Specjalność: CAŁY ROK Semestr: I Przedmioty wprowadzające oraz wymagania wstępne: Podstawy rachunku macierzowego, podstawy informatyki. Prowadzący przedmiot: dr inŝ. Jerzy Mendakiewicz Wykład: dr inŝ. Jerzy Mendakiewicz 8 Laboratorium: dr inŝ. Alicja Piasecka-Belkhayat, dr inŝ. Mirosław Dziewoński, dr inŝ. Marek Jasiński, dr inŝ. GraŜyna KałuŜa, dr inŝ. Jerzy Mendakiewicz, dr inŝ. Marek Paruch, mgr inŝ. Jolanta Poteralska, mgr inŝ. Łukasz Turchan ZałoŜenia i cele przedmiotu: Wprowadzenie w problematykę optymalizacyjnego modelowania matematycznego wykorzystywanego do rozwiązywania problemów ekonomicznych. Zakres badań operacyjnych. Treści programowe: Programowanie liniowe. Przykłady standardowych zadań programowania liniowego, sformułowanie zadania programowania liniowego (funkcja celu, warunki ograniczające, warunki brzegowe). Metoda geometryczna przykłady rozwiązań. Metoda Simplex (postać standardowa problemu optymalizacji, kryterium optymalności, tablice simpleksowe, metoda obliczeń). Optymalizacja liniowa całkowitoliczbowa (wprowadzenie warunków całkowitoliczbowych, podział problemu na kolejne zadania, porządkowanie listy zadań, wybór rozwiązania optymalnego). Zagadnienie transportowe (sformułowanie zadania, metody poszukiwania pierwszego rozwiązania bazowego, kolejne iteracje, rozwiązanie optymalne). Treści/tematy: Ćw./L./P./Sem. Metoda geometryczna. Metoda Simplex. Optymalizacja liniowa całkowitoliczbowa Zagadnienie transportowe zbilansowane. Metody dydaktyczne: Wykłady z wykorzystaniem prezentacji multimedialnych, laboratorium komputerowe z wykorzystaniem oprogramowania Badania operacyjne z komputerem i innych. 1. Wykład: Zaliczenie - kolokwium pisemne. 2. Ćw./L./P./Sem.: Zaliczenie na ocenę. 3. E. Majchrzak. M. Dziewoński, M. Jasiński, G. KałuŜa, J. Mendakiewicz, M. Paruch, A. Piasecka-Belkhayat, Badania operacyjne. Teoria i zastosowania, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2007. 4. T. Trzaskalik, Wprowadzenie do badań operacyjnych z komputerem, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2003. 1. Z. Jędrzejczyk, J. Skrzypek, K. Kukuła, A. Walkosz, Badania operacyjne w przykładach i zadaniach, PWN, Warszawa 2003. 2. K. Manteuffel, S. Seiffart, Wstęp do algebry liniowej i programowania liniowego, PWN, Warszawa, 1975. 3. D. Gale, Teoria linowych modeli ekonomicznych, PWN, Warszawa, 1969. 4. H. Steinhaus, Elementy nowoczesnej matematyki dla inŝynierów, PWN, Warszawa Wrocław, 1964. 5. F.S. Hiller, G.J. Lieberman, Introduction to Operations Research, New York: McGraw-Hill, 1990. Liczba pkt ECTS: 3 10

Programy przedmiotów na studiach niestacjonarnych II stopnia kierunek Automatyka i Robotyka 8 ABPP04U00N22 METODY ELEMENTÓW SKOŃCZONYCH I BRZEGOWYCH Nazwa przedmiotu: METODY ELEMENTÓW SKOŃCZONYCH I BRZEGOWYCH Specjalność: CAŁY ROK Kod/nr ABPP04U00N22 Semestr: II Przedmioty wprowadzające oraz wymagania wstępne: matematyka, mechanika, wytrzymałość materiałów, podstawy informatyki, metody numeryczne Prowadzący przedmiot: dr Mirosław Habarta Wykład: dr Mirosław Habarta 5 Laboratorium: dr inŝ. Witold Beluch, dr Mirosław Habarta 9 ZałoŜenia i cele przedmiotu: Zapoznanie studentów z zagadnieniami modelowania komputerowego z wykorzystaniem metody elementów skończonych oraz metody elementów brzegowych. Treści programowe: Omawiane są zastosowania metod elementów brzegowych oraz skończonych w analizie. Rozpatrywane są zagadnienia ustalonego przepływu ciepła oraz analiza ram, kratownic, tarcz. W ramach wykładu omawiana jest metoda reszt waŝonych oraz teoretyczne podstawy metody elementów skończonych oraz metody elementów brzegowych Treści/tematy: Ćw./L./P./Sem. Analizy 2D dla przepływu ciepła z uŝyciem MEB. Optymalizacja rozłoŝenia otworów chłodzących z uŝyciem oprogramowania MEB. Analizy 2D dla przepływu ciepła z uŝyciem MES. Optymalizacja rozłoŝenia otworów chłodzących z uŝyciem oprogramowania MES. Porównanie analiz MEB i MES. Analizy statyczne belek i ram z uŝyciem MES. Analizy statyczne elementów płaskich z uŝyciem MES. Metody dydaktyczne: Wykłady z wykorzystaniem prezentacji multimedialnych, symulacji komputerowych, laboratorium komputerowe, oprogramowanie MEB oraz MES 1. Wykład: Kolokwium, pisemny. 2. Ćw./L./P./Sem.: zaliczenie laboratoriów. 1. Chandrupatla T.R., Belegundu A.D., Introduction to Finite Elements in Engineering, Prentice-Hall Inc. New Jersey, 1991 2. Bąk R., Burczyński T., Wytrzymałość materiałów z elementami ujęcia komputerowego, WNT, 2009. 1. Rakowski G., Kacprzyk Z., Metoda elementów skończonych w mechanice konstrukcji, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Wydanie 2, 2005. 2. Zienkiewicz O.C., Taylor R.L. The Finite Element Method, Vol. 1-2, Butterworth, Oxford 2000. Liczba pkt ECTS: 2

Programy przedmiotów na studiach niestacjonarnych II stopnia kierunek Automatyka i Robotyka 9 ABPP05UPFN21 METODY DYFRAKCYJNE Nazwa przedmiotu: METODY DYFRAKCYJNE Kod/nr ABPP05UPFN21 Specjalność: AC5 ZARZĄDZANIE JAKOŚCIĄ I PROCESAMI MATERIAŁOWYMI Semestr: II Przedmioty wprowadzające oraz wymagania wstępne: Podstawy fizyki, chemii, nauki o materiałach Prowadzący przedmiot: dr inŝ. M. Pawlyta Wykład: Laboratorium: dr inŝ. J. Mazurkiewicz, dr inŝ. G.Matula, dr inŝ. M. Pawlyta, dr inŝ. M. Bonek 9 dr inŝ. M. Pawlyta 8 ZałoŜenia i cele przedmiotu: Zapoznanie studentów z podstawowymi metodami dyfrakcyjnymi stosowanymi w badaniach materiałów inŝynierskich, metodami ich interpretacji oraz praktycznymi moŝliwościami ich wykorzystania. Ponadto zapoznanie z podstawami krystalografii i fizyki ciała stałego, transmisyjnej mikroskopii elektronowej i rentgenowskiej analizy strukturalnej. Treści programowe Przedmiot obejmuje kształcenie w zakresie metod analizy krystalograficznej stosowanej w mikroskopii elektronowej i rentgenografii strukturalnej. Obejmuje swoim zakresem takie zagadnienia jak: sieć krystaliczna, sieć przestrzenna, sieć odwrotna, układy krystalograficzne, wskaźnikowanie punktów, kierunków i płaszczyzn w przestrzeni krystalograficznej, zasady projekcji sferycznej i stereograficznej, operacje na siatce Wulfa, symetria w morfologii kryształów, klasyfikacja ciał krystalicznych, typy struktur, budowa transmisyjnego mikroskopu elektronowego, preparatyka w transmisyjnej mikroskopii elektronowej, zasady tworzenia dyfrakcji elektronowej, prawa dyfrakcji, podstawowe rodzaje dyfraktogramów elektronowych i zasady ich rozwiązywania Treści/tematy: Przygotowanie repliki węglowej ekstrakcyjnej do badań dyfrakcyjnych w transmisyjnym mikroskopie elektronowym. Badania dyfrakcyjne w transmisyjnym mikroskopie elektronowym materoałów polikrystalicznych. Badania dyfrakcyjne w transmisyjnym mikroskopie elektronowym materiałów monokrystalicznych i amorficznych. Badania dyfrakcyjne na dyfraktometrze rentgenowskim. Badania tekstury materiałów krystalicznych i pomiar wielkości krystalitów materiałów amorficznych. Wskaźnikowanie punktów, kierunków i płaszczyzn krystalograficznych w układzie krystalograficznym regularnym i heksagonalnym. Zasada rachunku pasowego i sieci odwrotnej oraz poslugiwanie się projekcją stereograficzną i siatką wulfa. Rozwiązywanie dyfraktogramów elektronowych materiałów polikrystalicznych uzyskanych w transmisyjnym mikroskopie elektronowym. Rozwiązywanie dyfraktogramów elektronowych materiałów monokrystalicznych i amorficznych w transmisyjnymmikroskopie elektronowym.metody dokładnego wyznaczania orientacji materiału monokrystalicznego w transmisyjnym mikroskopie elektronowym. Rozwiązywanie dyfraktogramów rentgenowskich. Metody dydaktyczne: przekaz audiowizualny, praca własna studenta z ksiąŝką, samodzielne wykonywanie prac laboratoryjnych i badawczych w laboratorium, gry dyskusyjne, demonstracje, dyskusja. Ćw./L./P./Sem.: Zaliczenie na ocenę. 1. Dobrzański L.A.: Podstawy nauki o materiałach i metaloznawstwo. Materiały inŝynierskie z podstawami projektowania materiałowego, WNT, Warszawa 2002 1. Dobrzański L.A.: Hajduczek E.: Mikroskopia świetlna i elektronowa, WNT, Warszawa, 1987 2. Barbacki A.: Metody analizy krystalograficznej w mikroskopii elektronowej, Wyd. Politechniki Poznańskiej, Poznań, 1998 Liczba pkt ECTS: 1

Programy przedmiotów na studiach niestacjonarnych II stopnia kierunek Automatyka i Robotyka 10 ABPP05U00N12 OPTYKA I FIZYKA LASERÓW Nazwa przedmiotu: OPTYKA I FIZYKA LASERÓW Kod/nr ABPP05U00N12 Specjalność: CAŁY ROK Semestr: I Przedmioty wprowadzające oraz wymagania wstępne: Znajomość podstaw fizyki. Prowadzący przedmiot: dr inŝ. Aleksander Lisiecki Wykład: dr inŝ. Aleksander Lisiecki, 8 Laboratorium: dr inŝ. Aleksander Lisiecki, dr inŝ. Damian Janicki 10 ZałoŜenia i cele przedmiotu: Zapewnić studentom wiedzę o budowie i zasadach działania urządzeń laserowych oraz o ich zastosowaniach przemysłowych. Treści programowe: Elementarny opis działania lasera. Absorpcja i emisja spontaniczna oraz wymuszona. Akcja laserowa oraz warunki zaistnienia akcji laserowej. Równanie bilansu: układ trójpoziomowy i czteropoziomowy. Wzmacniacze laserowe. Własności światła laserowego. Wiązki gaussowskie i rezonatory optyczne. Rezonatory stabilne i niestabilne. Rola rezonatora w kształtowaniu wiązki. Wzbudzenie jedno i wielomodowe. Wiązka gaussowska i rezonator. Rezonator konfokalny. Mod gaussowski w układzie optyczny. Mody poprzeczne wyŝszych rzędów. Rozkłady mocy w przekroju poprzecznym (TEM) Częstości rezonansowe. Propagacja wiązki gaussowskiej w układzie optycznym. Charakterystyka róŝnych rodzajów laserów: lasery gazowe atomowe i molekularne, lasery na ciele stałym, lasery półprzewodnikowe oraz inne typy laserów. Detektory promieniowania laserowego. Zastosowanie laserów. Treści/tematy: Ćw./L./P./Sem. 1. Budowa i działanie lasera diodowego duŝej mocy, 2. Wyznaczanie charakterystyki mocy lasera HPDL ROFIN DL 020, 3. Wyznaczanie współczynników pochłaniania promieniowania laserowego przez tworzywa termoplastyczne, 4. Wyznaczanie kształtu i wymiarów ogniska wiązki lasera HPDL ROFIN DL 020 w funkcji długości ogniskowej, 5. Wyznaczanie współczynników odbicia promieniowania laserowego od powierzchni róŝnych materiałów konstrukcyjnych, 6. Zastosowanie wiązki lasera HPDL ROFIN DL 020 w procesach technologicznych (obróbki powierzchniowej, napawania, spawania). Metody dydaktyczne: Wykład z wykorzystaniem technik multimedialnych, ćwiczenia laboratoryjne na podstawie instrukcji (skrypt). 1. Wykład Kolokwium pisemne z wykładu. 2. Ćw./L./P./Sem. Sprawozdania z laboratorium. 1. Dubi A.: Zastosowanie laserów. WNT, Warszawa 1991, 2. Kujawski A., Szczepański P.: Lasery - podstawy fizyczne. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1999, 3. Wesołowski Z.: Fizyka laserów, Wydawnictwo Politechniki Świętokrzyskiej, Kielce 1999, 4. Banasik M., Dworak J.: Spawanie i cięcie laserowe. Kurs Aktualizacji Wiedzy Europejskiego InŜyniera Spawalnika. Instytut Spawalnictwa w Gliwicach, 1999 r, 5. Shimoda K.: Wstęp do fizyki laserów, WNT, Warszawa 1993, 6. Mroziewicz B., Bugajski M., Nakwaski W.: Lasery półprzewodnikowe. PWN, Warszawa 1985, 7. Kaczmarek F.: Podstawy działania laserów. WNT, Warszawa 1983, 8. Migliore L.: Laser Materials Processing. Marcel Dekker, Inc. New York1996, 9. Karłow N.W.: Wykłady z fizyki laserów. WNT Warszawa 1989. 1. Beдeнов А., Гладуш Г.: Физические процессы при лазерной обработке материалов. Москва Энергоатомиздат 1985, 2. Emmelmann C.: Introduction to Industrial Laser Materials Processing. Rofin Sinar Laser, Hamburg 03/98, 3. Havrilla D.: Process Fundamentals of Industrial Laser Welding and Cutting. Rofin Sinar Laser 1999, 4. Steen W.M.: Laser Material Processing. Second Edition. Springer. Liczba pkt ECTS: 2

Programy przedmiotów na studiach niestacjonarnych II stopnia kierunek Automatyka i Robotyka 11 ACPP08U00N11 PODSTAWY MIERNICTWA Nazwa przedmiotu: PODSTAWY MIERNICTWA Kod/nr ACPP08U00N11 Specjalność: CAŁY ROK Semestr: I Przedmioty wprowadzające oraz wymagania wstępne: Zakłada się, Ŝe przed rozpoczęciem nauki niniejszego przedmiotu student posiada przygotowanie w zakresie: fizyki, elektrotechniki i elektromechaniki, rachunku prawdopodobieństwa i statystyki, dynamiki układów, podstaw elektroniki. Prowadzący przedmiot: dr inŝ. Dariusz Buchczik Wykład: dr inŝ. D. Buchczik 8 Laboratorium: mgr inŝ. W. Błotnicki, dr inŝ. D. Buchczik; dr inŝ. S. Budzan;dr inŝ. T. Grychowski; dr inŝ. W. Ilewicz; dr inŝ. A. Kozyra; dr inŝ. A. Wiora; dr inŝ. J. Wiora; dr inŝ. J. śelezik ZałoŜenia i cele przedmiotu: Celem przedmiotu jest poznanie podstawowych pojęć miernictwa, obiektów i metod pomiaru, wzorców, przyrządów i przetworników pomiarowych, czynności metrologicznych oraz budowy i zasad uŝytkowania najwaŝniejszej aparatury. Słuchacze winni nabyć umiejętność wykonywania pomiarów laboratoryjnych, interpretacji wyników wraz z oszacowaniem ich niepewności. Treść programowe: Prawne aspekty miar: Konwencja Metryczna, Międzynarodowe Biuro Miar i Wag, Generalna Konferencja Miar, GUM. Istota pomiaru: wielkości fizyczne i wartości wielkości, pomiar, wzorzec miary, hierarchia wzorców, trasabilność, skale pomiarowe, jednostki miar i układy jednostek, jednostki podstawowe i pochodne, układ jednostek SI. Proces pomiarowy: pomiar, obiekt pomiaru, model obiektu, miara wielkości, warunki odniesienia, warunki znamionowe uŝytkowania. Wybór metody i zasady pomiaru: metoda pomiarowa, zasada pomiarowa, klasyfikacja metod pomiarowych. Błędy pomiarów, błąd bezwzględny i względny, klasyfikacja błędów wg własności statystycznych, klasyfikacja ze względu na warunki pomiaru. Dokładność przyrządów pomiarowych, błąd dopuszczalny przyrządu i sposoby jego wyraŝania, oddziaływanie przyrządu na wielkość mierzoną. Niepewność wyników pomiarów: składniki niepewności typu A i B, niepewność standardowa, złoŝona niepewność standardowa, niepewność rozszerzona, szacowanie złoŝonej niepewności standardowej przy pomiarach metodą pośrednią. Ogólna charakterystyka przyrządów pomiarowych: schemat blokowy, równanie przetwarzania, statyczne i dynamiczne charakterystyki przyrządów pomiarowych. Pomiar czasu i częstotliwości: sekunda, wzorce częstotliwości, zegar atomowy, częstościomierz i czasomierz cyfrowy, błąd zliczania, błąd dopuszczalny dla funkcji pomiaru częstotliwości i okresu. Pomiar napięcia: wzorce napięcia, zjawisko Josephsona, konstrukcja przetworników c/a i a/c, charakterystyki i błędy przetworników c/a i a/c, kryterium Nyquista, zjawisko aliasingu. Pomiar napięcia zmiennego: miary okresowego napięcia przemiennego, przetworniki napięcia zmiennego na napięcie stałe. Oscyloskopy elektroniczne: oscyloskop analogowy, oscyloskop cyfrowy, próbkowanie stroboskopowe. Pomiary składowych impedancji RLC: wzorce rezystancji, zjawisko kwantowe Halla, układy mostkowe, mostek Wheastone a, mostki prądu przemiennego, cyfrowy pomiar składowych RLC. Karty pomiarowe. Systemy pomiarowe, oprogramowanie systemów pomiarowych, środowisko LabVIEW. Treść/tematy: Ćw./L./P./Sem. Cyfrowe pomiary częstotliwości oraz parametrów RLC, Pomiarowe zastosowanie oscyloskopu, Badanie karty pomiarowej w środowisku LabVIEW, Badanie charakterystyk przetworników c/a i a/c, Badanie woltomierza z podwójnym całkowaniem, Pomiar napięcia przemiennego Metody dydaktyczne: Wykład jest prowadzony metodą tradycyjną, częściowo ilustrowany slajdami i filmami. : 1. Kolokwium pisemne. 2. Zaliczenie laboratorium na ocenę. 1. Piotrowski J.: Podstawy miernictwa, WNT, Warszawa, 2002. 2. Marcyniuk A.: Podstawy miernictwa elektrycznego dla kierunku elektronika, skrypt Pol. Śl., Wyd. Pol. Śl., Gliwice 2002. 1. Chwaleba A., Poniński M., Siedlecki A.: Metrologia elektryczna, WNT, Warszawa, 2003. 2. Piotrowski J., Kostyrko K.: Wzorcowanie aparatury pomiarowej, PWN, Warszawa, 2000. 3. Piotrowski J. (red.): Pomiary. Czujniki i metody pomiarowe wybranych wielkości fizycznych i składu chemicznego, WNT, Warszawa, 2009. Liczba pkt ECTS: 3 10

Programy przedmiotów na studiach niestacjonarnych II stopnia kierunek Automatyka i Robotyka 12 ACPT11U00N11 TEORIA MASZYN I MECHANIZMÓW Nazwa przedmiotu: TEORIA MASZYN I MECHANIZMÓW Kod/nr ACPT11U00N11 Specjalność: CAŁY ROK Semestr: I Przedmioty wprowadzające oraz wymagania wstępne: fizyka, mechanika, elementy matematyki, podstawy automatyki i robotyki, technologia maszyn Prowadzący przedmiot: dr inŝ. Sławomir śółkiewski Wykład: dr inŝ. Sławomir śółkiewski 8 Laboratorium: dr inŝ. Sławomir śółkiewski 10 ZałoŜenia i cele przedmiotu: Wykorzystanie poznanych metod do budowy i testowania liniowych i nieliniowych modeli maszyn i mechanizmów. Umiejętność prognozowania sygnałów wyjściowych w modelach mechanizmów Treści programowe: Podstawowe pojęcia teorii maszyn i mechanizmów. Analiza strukturalna mechanizmów płaskich i przestrzennych, podstawowe obiekty, modele i elementy mechanizmów, pary kinematyczne. Statyczne modele liniowe mechanizmów. Analiza kinematyczna i dynamiczna maszyn i mechanizmów, środki chwilowego obrotu, metody wyznaczania prędkości i przyspieszenia, liniowe modele dynamiczne, testowanie modeli przekładni zębatych prostych i obiegowych, wyznaczanie podstawowych parametrów (przełoŝenia, prędkości kątowych, liczby zębów poszczególnych kół zębatych, mocy, itp.). Redukcja układów mechanicznych. Treści/tematy: Ćw./L./P./Sem. Metody obliczeniowe maszyn i mechanizmów, wirtualne modele maszyn i mechanizmów. Metody dydaktyczne: Wykład, prezentacja multimedialna, tablica, kreda, modele przykładowych mechanizmów i maszyn 1. Wykład: Egzamin pisemny i ustny. 2. Ćw./L./P./Sem.: Zaliczenie na ocenę. 1. Zbiór zadań z teorii mechanizmów i maszyn / Zdzisław Parszewski, Tadeusz Bartoszkiewicz. - Wyd. 3. - Warszawa: Państwowe Wydaw. Naukowe, 1971. 2. Teoria maszyn i mechanizmów / Zdzisław Parszewski. - Wyd. 4 zm.. - Warszawa: Wydaw. Naukowo-Techniczne, 1978. 3. Zbiór zadań z teorii maszyn i mechanizmów / Dariusz Rozumek. - Opole: Oficyna Wydaw. Politechniki Opolskiej, 1999. 1. Teoria maszyn i mechanizmów: zestaw problemów analizy i projektowania / Antoni Gronowicz, Stefan Miller, Władysław Twaróg. - Wrocław: Oficyna Wydaw. Politechniki Wrocławskiej, 1996. 2. Uogólniona metoda analityczna analizy kinematycznej mechanizmów płaskich / Tadeusz Młynarski. - Kraków: Politechnika Krakowska, 1994. 3. Teoria maszyn i mechanizmów z zadaniami / Franciszek Siemieniako; Politechnika Białostocka. - Wyd. 5. - Białystok : Dział Wydaw. i Poligrafii Politechniki Białostockiej, 1999. 4. Teoria maszyn i mechanizmów / Janusz Wawrzecki. - Łódź: Wydaw. Politechniki Łódzkiej, 1994. Liczba pkt ECTS: 2

Programy przedmiotów na studiach niestacjonarnych II stopnia kierunek Automatyka i Robotyka 13 ACPT11U00N22 MECHANIKA ANALITYCZNA Nazwa przedmiotu: MECHANIKA ANALITYCZNA Kod/nr ACPT11U00N22 Specjalność: CAŁY ROK Semestr: II Przedmioty wprowadzające oraz wymagania wstępne: Podstawowe wiadomości z zakresu mechaniki klasycznej, kinematyki i dynamiki punktu materialnego i ciała sztywnego, podstawowe wiadomości z analizy matematycznej Prowadzący przedmiot: prof. dr hab. inŝ. Andrzej Buchacz, dr inŝ. Andrzej Dymarek; dr inŝ. Tomasz Dzitkowski Wykład: prof. dr hab. inŝ. Andrzej Buchacz 5 Laboratorium: dr inŝ. Andrzej Dymarek; dr inŝ. Tomasz Dzitkowski 9 ZałoŜenia i cele przedmiotu: Budowa modeli liniowych i nieliniowych, w postaci równań ruchu układów swobodnych i skrępowanych więzami. Wykorzystanie osiągnięć analizy matematycznej w mechanice analitycznej Treści programowe: Podstawy mechaniki analitycznej. Liniowe i nieliniowe modele dynamiczne. Więzy holonomiczne i nieholonomiczne, skleronomiczne i reonomiczne. Więzy w układach mechanicznych sterowanych. Przesunięcia przygotowane. Więzy doskonałe. Zasada d'alemberta, Jourdaina i Gaussa. Zasada prac przygotowanych. Współrzędne uogólnione. Zasada Hamiltona. Zasada Maupertuisa - Lagrange'a. Wariacja asynchroniczna. Równania Lagrange'a układów mechanicznych. Energia układu we współrzędnych uogólnionych. Przedstawienie równań Lagrange'a II rodzaju w postaci równań róŝniczkowych zwyczajnych. Zmienne kanoniczne. Funkcja Hamiltona. Równania ruchu układów holonomicznych w zmiennych kanonicznych - równania Hamiltona. Metoda Hamiltona - Jacobiego. Równania Nielsena w dynamice układów swobodnych. Równania Mangerona Deleanu (MD). Szczególne przypadki równań MD: Równania Nielsena, Równania Cenowa. Treści/tematy: Ćw./L./P./Sem. Modele fenomenologiczne maszyn i ich współrzędne uogólnione; Modelowanie układów mechanicznych, Rodzaje i postać więzów; Zasada d Alamberta, Równanie Lagrange a II rodzaju, Zasada Hamiltona Metody dydaktyczne: Wykład z wykorzystaniem przeźroczy i prezentacji komputerowych, ćwiczenia laboratoryjne w postaci rozwiązania samodzielnego problemu przez grupę studentów, opracowanie podręcznika uŝytkownika i prezentacji komputerowej. 1. Wykład Zaliczenie, a ponadto aktywne uczestnictwo Studenta w wykładach, przedstawienie przy zaliczeniu kompletu własnych notatek z wysłuchanych wykładów. 2. Ćw./L./P./Sem. - oddanie indywidualnej pracy projektowej, zaliczenie kolokwiów cząstkowych. 1. Buchacz A., Świder J., Wojnarowski J.: Podstawy teorii drgań układów mechanicznych z symulacją komputerową. Cz. I: Układy dyskretne o jednym stopniu swobody. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 1997., wyd. II, Gliwice 2000. 2. Gutowski R.: Mechanika analityczna. Warszawa: PWN 1971. 3. Whittaker E.T.: Mechanika analityczna. Warszawa: PWN 1959. 1. Bednarz S.: Wariacyjne zasady mechaniki.[w:] Sterowanie w mechanice Materiały Szkoły PTMTiS. Warszawa: Wydział Wydawniczy WAT, 1985. 2. Mieszczerski I. W. Zbiór zadań z mechaniki. Warszawa: PWN, 1959. Liczba pkt ECTS: 2

Programy przedmiotów na studiach niestacjonarnych II stopnia kierunek Automatyka i Robotyka 14 ACPT11U00N23 DYNAMIKA UKŁADÓW ELEKTROMECHANICZNYCH Nazwa przedmiotu: DYNAMIKA UKŁADÓW ELEKTROMECHANICZNYCH Specjalność: CAŁY ROK Kod/nr ACPT11U00N23 Semestr: II Przedmioty wprowadzające oraz wymagania wstępne: Podstawy rachunku róŝniczkowego, rachunek wektorowy, mechanika ciała stałego Prowadzący przedmiot: dr inŝ. Tomasz Czapla Wykład: dr inŝ. Tomasz Czapla 5 Laboratorium: dr inŝ. Tomasz Czapla 9 ZałoŜenia i cele przedmiotu: Głównym celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z metodami modelowania układów elektromechanicznych, modelowania napędów elektrycznych oraz metod sterowania parametrami pracy silnika. Treści programowe: Podstawowe wiadomości i pojęcia z zakresu modelowania układów elektromechanicznych: przetworników elektromechanicznych oraz współczesnych napędów elektrycznych. Wyznaczanie charakterystyk dynamicznych układów elektromechanicznych. Opis zjawiska hałasu magnetycznego oraz innych zjawisk dynamicznych w tym drgań elektrycznych w układach elektromechanicznych, jak równieŝ metody komputerowe ich rozwiązywania. Omówione zostaną metody modelowania, jak i modele silników prądu stałego, silników indukcyjnych oraz sprzęŝenia pomiędzy częścią mechaniczną i elektryczną układu. Przedstawione zostaną metody sterowania parametrami pracy silników i omówiony zostanie ich wpływ na podstawowe charakterystyki dynamiczne takich układów. Ćwiczenia laboratoryjne ilustrują zastosowanie modeli układów elektromechanicznych do analizy zjawisk dynamicznych. Treści/tematy: Ćw./L./P./Sem. Zastosowanie modeli układów elektromechanicznych do analizy zjawisk dynamicznych. Metody dydaktyczne: Wykłady z wykorzystaniem prezentacji multimedialnych. 1. Wykład: kolokwium pisemne. 2. Ćw./L./P./Sem. Zaliczenie na ocenę laboratorium. 1. Kruszewski J. I inni: Metoda elementów skończonych w dynamice konstrukcji. Arkady, Warszawa 1984 2. Dąbrowski M.: Projektowanie maszyn elektrycznych prądu przemiennego. WNT Warszawa 1994 3. Puchała A.: Dynamika maszyn i układów elektromechanicznych. PWN, Warszawa 1977 1. Marchelek K. Dynamika obrabiarek, WNT Warszawa 1991. 2. Kruszewski J., Sawiak S., Wittbrodt E.: Metoda sztywnych elementów skończonych w dynamice konstrukcji. WNT, Warszawa 1999. Liczba pkt ECTS: 2

Programy przedmiotów na studiach niestacjonarnych II stopnia kierunek Automatyka i Robotyka 15 ACPT11U00N14 BIOMECHANIKA INśYNIERSKA Nazwa przedmiotu: BIOMECHANIKA INśYNIERSKA Kod/nr ACPT11U00N14 Kierunek: Automatyka i Robotyka Specjalność: CAŁY ROK Semestr: I Przedmioty wprowadzające oraz wymagania wstępne: Anatomii i fizjologii człowieka. Prowadzący przedmiot: dr inŝ. Wojciech Wolański Wykład: dr inŝ. Wojciech Wolański 8 Laboratorium: dr inŝ. Wojciech Wolański 9 ZałoŜenia i cele przedmiotu: Celem przedmiotu jest zapoznanie z podstawami biomechaniki inŝynierskiej. Treści programowe: Wykłady obejmują: omówienie podstaw anatomii i fizjologii narządu ruchu człowieka. Własności mechaniczne tkanek. Łańcuchy biokinematyczne narządu ruchu. Rodzaje par kinematycznych w stawach. Zagadnienia lokomocji. Badania eksperymentalne w biomechanice. Modelowanie w biomechanice. Przykłady inŝynierskiego wspierania metod leczenia w ortopedii i neurochirurgii. Biomechanika w sporcie. Rehabilitacja i projektowanie urządzeń dla niepełnosprawnych. Treści/tematy: Lab.. Wyznaczanie środka masy i sił reakcji w stawach podczas róŝnych postaw ciała. Pomiar momentów sił mięśniowych w stawie kolanowym. Wyznaczanie sił występujących w nadgarstku podczas ćwiczenia z przyrządem Ŝyroskopowym. Pomiar momentów sił mięśniowych w stawach barkowym i łokciowym. Metody dydaktyczne: Wykłady z wykorzystaniem prezentacji i przeźroczy. 1. Wykład: kolokwium pisemne. 2. Ćw./L./P./Sem.: Sprawozdania z realizacji ćwiczeń laboratoryjnych. 1. Tejszerska D., Świtoński E.: Biomechanika inŝynierska. Laboratorium zagadnienia wybrane. Gliwice 2004 2. Będziński R., Kędzior K., Kiwerski J., Morecki A., Skalski K., Wall A., Wit A. Biomechanika i inŝynieria rehabilitacyjna Tom 5, Biocybernetyka i InŜynieria Biomedyczna, pod red. Nałęcza M. Polska Akademia Nauk, Warszawa 2004. 1. Będziński R. : Biomechanika inŝynierska, Wyd. Pol. Wrocławskiej, Wrocław 1997r. Liczba pkt ECTS: 3

Programy przedmiotów na studiach niestacjonarnych II stopnia kierunek Automatyka i Robotyka 16 ACPT19U00N11 NAPĘDY I STEROWANIA HYDRAULICZNE I PNEUMATYCZNE Nazwa przedmiotu: NAPĘDY I STEROWANIA HYDRAULICZNE I PNEUMATYCZNE Specjalność: CAŁY ROK Kod/nr ACPT19U00N11 Semestr: I Przedmioty wprowadzające oraz wymagania wstępne: Mechanika, PKM, Napędy Maszyn i Urządzeń Technologicznych Prowadzący przedmiot: dr inŝ. Klaudiusz KLARECKI Wykład: dr inŝ. Klaudiusz KLARECKI 8 Laboratorium: dr inŝ. Klaudiusz KLARECKI 10 ZałoŜenia i cele przedmiotu: Umiejętność doboru i weryfikacji elementów hydraulicznego układu napędowosterującego Treści programowe: Cechy napędu hydraulicznego. Sterowanie objętościowe i dławieniowe. Podstawy hydrauliki. Elementy układów hydraulicznych cechy, dobór. Wybrane zagadnienia z podstaw projektowania układów hydraulicznych sterowanych w technice proporcjonalnej. Stabilność układów hydraulicznych ze sterowaniem proporcjonalnym. Eksploatacja układów hydraulicznych, ciecze robocze własności i dobór, uszczelnienia), filtracja cieczy roboczych, typowe usterki elementów hydraulicznych. Elementy i układy pneumatyczne. Treści/tematy: Ćw./L./P./Sem. Badanie charakterystyk statycznych: pompy wyporowej, zaworu dławiącego, zaworu przelewowego. Badanie charakterystyk statycznych i dynamicznych zaworu proporcjonalnego. Metody dydaktyczne: Wykłady z wykorzystaniem prezentacji multimedialnych, 1. Wykład: Zaliczenie na ocenę 2. Ćw./L./P./Sem.: Zaliczenie na ocenę 1. Tomasiak E.: Napędy i sterowania hydrauliczne i pneumatyczne. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2001 2. Stryczek S.: Napęd hydrostatyczny. Elementy. Tom I. WNT, Warszawa 1995. 3. Stryczek S.: Napęd hydrostatyczny. Układy. Tom II. WNT, Warszawa 2005. 4. Szenajch W.: Napęd i sterowanie pneumatyczne. WNT, Warszawa 1994 1. Mannesmann Rexroth Bosh Group: Hydraulika. Podstawy, elementy konstrukcyjne i podzespoły. Vademecum hydrauliki, Tom 1. RPL 00 290/2007. 2. Mannesmann Rexroth: Vademecum Hydrauliki. Tom 2. Technika hydraulicznego sterowania zaworami proporcjonalnymi i serwozaworami. RPL.00.3038/10.86. 3. Katalogi elementów hydrauliki siłowej firm: Bosch Rexroth Group, MOOG, Parker Hannifin. Liczba pkt ECTS: 3

Programy przedmiotów na studiach niestacjonarnych II stopnia kierunek Automatyka i Robotyka 17 ACPT19U00N22 SERWONAPĘDY MASZYN I URZĄDZEŃ Nazwa przedmiotu: SERWONAPĘDY MASZYN I URZĄDZEŃ Kod/nr ACPT19U00N22 Specjalność: CAŁY ROK Semestr: II Przedmioty wprowadzające oraz wymagania wstępne: Zautomatyzowane maszyny i systemy wytwórcze. Teoria sterowania. Elektrotechnika i napędy. Mechatronika. Regulacja automatyczna i układy pomiarowo-kontrolne. Prowadzący przedmiot: dr inŝ. Krzysztof Lis Wykład: dr inŝ. Krzysztof Lis 5 Laboratorium: dr inŝ. Krzysztof Lis 9 ZałoŜenia i cele przedmiotu: Zapoznanie się z budową i działaniem serwonapędów w maszynach sterowanych numerycznie. Umiejętność wstępnego doboru serwonapędu dla maszyn sterowanych numerycznie. Umiejętność analizy błędów toru w maszynach sterowanych numerycznie. Treści programowe: Układy automatycznej regulacji nadąŝnej serwomechanizmy. Koncepcja realizacji toru ruchu narzędzia w obrabiarce sterowanej numerycznie. Wymagania stawiane serwonapędom. Podstawy budowy i działania serwonapędu NC. Analiza układów dynamicznych. Struktura serwonapędu NC. Podział serwonapędów. Serwonapędy prądu stałego i przemiennego. Serwonapędy hydrauliczne. Podstawy automatycznej regulacji połoŝenia. Modele układów dynamicznych. Stabilność i sterowanie stabilizacyjne. Błędy konturu w obrabiarkach NC. Podstawy sterowania optymalnego. Optymalizacja obwodów regulacji połoŝenia. Serwonapędy cyfrowe. Projektowanie serwomechanizmów obrabiarek NC. Treści/tematy: Ćw./L./P./Sem. Wyznaczanie współczynnika wzmocnienia prędkościowego serwonapędu. Wyznaczanie właściwości dynamicznych serwonapędu do posuwów szybkich. Pomiar dokładności pozycjonowania osi sterowanej numerycznie. Metody dydaktyczne: Wykład z prezentacjami multimedialnymi. Ćwiczenia laboratoryjne w oparciu o instrukcje do ćwiczeń i skrypty. 1. Wykład: kolokwium pisemne 2. Ćw./L./P./Sem.: kolokwium pisemne 1. Kosmol J.: Serwonapędy obrabiarek sterowanych numerycznie. WNT, Warszawa 1998. 2. Kosmol J. i inne: Laboratorium z napędu i sterowania elektrycznego obrabiarek. Skrypt Nr 2210, Politechnika Śląska, Gliwice 2000. 1. Kosmol J.: Elektryczne silniki i układy napędowe obrabiarek i maszyn technologicznych. Wyd. Politechniki Śląskiej, Gliwice 1993. 2. Mierzejewski J.: Serwomechanizmy obrabiarek sterowanych numerycznie. WNT, Warszawa 1977. Liczba pkt ECTS: 2

Programy przedmiotów na studiach niestacjonarnych II stopnia kierunek Automatyka i Robotyka 18 A0P000AB1N11 ANATOMIA FUNKCJONOWANIA I FIZJOLOGIA NARZĄDÓW RUCHU Nazwa przedmiotu: ANATOMIA FUNKCJONOWANIA I FIZJOLOGIA NARZĄDÓW RUCHU Specjalność: AB1-BIOMECHANIKA I SPRZĘT MEDYCZNY Semestr: I Przedmioty wprowadzające oraz wymagania wstępne: fizyka, biomechanika Prowadzący przedmiot: doc. dr hab. Witold Lukas Kod/nr A0P000AB1N11 Wykład: doc. dr hab. Witold Lukas 18 Laboratorium: doc. dr hab. Witold Lukas 19 ZałoŜenia i cele przedmiotu: zapoznanie się z podstawami budowy i fizjologii narządu ruchu Treści programowe: Zapoznanie się z podstawowymi pojęciami z zakresu anatomii. Budowa ogólna kości oraz połączeń kości. Podział kośćca. Mechanika stawów. Ogólna budowa mięsni. Mięśnie szkieletowe jako czynny układ ruchu. Klasyfikacja i opis najwaŝniejszych grup mięśniowych. Opis mięśnia serca. Budowa komórki nerwowej. Budowa i zadania ośrodkowego układu nerwowego. Opis obwodowego układu nerwowego. Treści/tematy: Ćw./L./P./Sem. Laboratorium: Podstawowe badania w prosektorium Śl. Akademii Medycznej w Rokitnicy w zakresie układu szkieletowo mięśniowego ze szczególnym uwzględnieniem narządu ruchu. Metody dydaktyczne: Wykłady z wykorzystaniem prezentacji multimedialnych. 1. Wykład: Egzamin ustny. 2. Ćw./L./P./Sem. laboratorium: Zaliczenie na ocenę. 1. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1990. Liczba pkt ECTS: 4

Programy przedmiotów na studiach niestacjonarnych II stopnia kierunek Automatyka i Robotyka 19 A0P000AB1N12 ELEMENTY MODELOWANIA W BIOMECHANICE Nazwa przedmiotu: ELEMENTY MODELOWANIA W BIOMECHANICE Kod/nr A0P000AB1N12 Rodzaj i tryb studiów: NIESTACJONARNYCH II STOPNIA Specjalność: AB1-BIOMECHANIKA I SPRZĘT MEDYCZNY Semestr: I Przedmioty wprowadzające oraz wymagania wstępne: mechanika, anatomia i fizjologia Prowadzący przedmiot: dr hab. inŝ. Marek Gzik, prof. Pol. Śl. 18 Wykład: dr hab. inŝ. Marek Gzik, prof. Pol. Śl. 18 Laboratorium: ZałoŜenia i cele przedmiotu: Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z problemami modelowania w biomechanice i w projektowaniu sprzętu medycznego.. Treści programowe: Struktura modelu. Modelowanie fizyczne. Modelowanie matematyczne. Opis własności modelowanych układów i procesów. Modelowanie w mechanice ośrodków ciągłych. Modele reologiczne. Modelowanie ośrodków jednowymiarowych. Modele dyskretne. Zastosowanie metod komputerowych w modelowaniu. Symulacje komputerowe. Modelowanie narządu ruchu człowieka. Modelowanie układu kostnego. Biomechaniczne modele kręgosłupa człowieka. Modelowanie dysków międzykręgowych. Modelowanie układu mięśniowego. Modelowanie układu więzadłowego. Modelowanie sprzętu i oprzyrządowania medycznego. Modelowe badania doświadczalne. Weryfikacja modeli i ich parametrów. Identyfikacja parametrów przyjętego modelu fizycznego i ocena dokładności obliczeń numerycznych. Treści/tematy: Metody dydaktyczne: Wykłady z wykorzystaniem prezentacji i przeźroczy. 1. Wykład: kolokwium pisemne. 2. Ćw./L./P./Sem.:. 1. Będziński R. : Biomechanika inŝynierska, Wyd. Pol. Wrocławskiej, Wrocław 1997r. 2. Szmelter J.: Metody komputerowe w mechanice. PWN, Warszawa 1980. 3. Tejszerska D., Świtoński E., i inni: Biomechanika inŝynierska. Zagadnienia wybrane. Laboratorium. Wyd. Pol. Śl. Gliwice 2004. 1. Connan R. H.: Dynamika układów fizycznych, WNT Warszawa 1973. 2. Gzik M. Identyfikacja sił w strukturach anatomicznych odcinka szyjnego kręgosłupa człowieka, Wyd. Pol. Śl., Gliwice 2008 Liczba pkt ECTS: 3

Programy przedmiotów na studiach niestacjonarnych II stopnia kierunek Automatyka i Robotyka 20 A0P000AB1N13 ELEMENTY BIOMECHANIKI NARZĄDÓW RUCHOWYCH CZŁOWIEKA Nazwa przedmiotu: ELEMENTY BIOMECHANIKI NARZĄDÓW RUCHOWYCH CZŁOWIEKA Specjalność: AB1 - BIOMECHANIKA I SPRZĘT MEDYCZNY Semestr: I Przedmioty wprowadzające oraz wymagania wstępne: mechanika, biomechanika Prowadzący przedmiot: dr inŝ. Jacek Jurkojć Kod/nr A0P000AB1N13 Wykład: dr inŝ. Jacek Jurkojć 9 Laboratorium: dr inŝ. Jacek Jurkojć 9 ZałoŜenia i cele przedmiotu: Celem przedmiotu jest zapoznanie z podstawami budowy i fizjologii narządu ruchu człowieka. Treści programowe: Wykłady obejmują swym zakresem tematycznym: budowę i fizjologię narządu ruchu, budowę układu szkieletowego i tkanek kostnych, budowę i fizjologię mięśni, własności mechaniczne i wytrzymałościowe tkanek miękkich i kostnych, systemy stabilizacyjne i metody leczenia schorzeń kręgosłupa, badania doświadczalne w lokomocji, monitorowanie i wspomaganie procesów rehabilitacji, alloplastykę stawu biodrowego, alloplastykę stawu kolanowego, metody leczenia uszkodzeń kości długich, systemy stabilizacyjne w złamaniach kości długich, badania doświadczalne i modelowe w analizie odkształceń i napręŝeń elementów kostnych. Treści/tematy: Ćw./L./P./Sem. W ramach zajęć laboratoryjnych studenci przeprowadzają badania, kinematyki ruchu ciała człowieka, pomiaru sił reakcji podłoŝa podczas róŝnych form lokomocji, zastosowaniu metod doświadczalnych i modelowych w monitorowaniu postępów rehabilitacji, wyznaczania momentów sił mięśniowych w statyce. Metody dydaktyczne: prezentacje multimedialne, sprzęt laboratoryjny będący na wyposaŝeniu Katedry Mechaniki Stosowanej 1. Wykład: kolokwium 2. Ćw./L./P./Sem.: Zaliczenie na ocenę. 1. Będziński R. : Biomechanika inŝynierska, Wyd. Pol. Wrocławskiej, Wrocław 1997r. 2. Będziński R., Kędzior K., Kiwerski J., Morecki A., Skalski K., Wall A., Wit A. Biomechanika i inŝynieria rehabilitacyjna Tom 5, Biocybernetyka i InŜynieria Biomedyczna, pod red. Nałęcza M. Polska Akademia Nauk, Warszawa 2004. 3. Bochenek A., Reicher M. : Anatomia człowieka, PZWL, W-wa 1983 Liczba pkt ECTS: 3