2014! Młodzi dla Wolności Temat lekcji: U progu wolności. Prowadzący: Agnieszka M. Paduch Klasa: VIa, VIb, VIc, VId Zajęcia odbędą się: 26 i 28 maja 2014 roku CELE NAUCZANIA: Uczeń/Uczennica: -zna nazwy: aparat bezpieczeństwa, PRL, stan wojenny, okrągły stół; -wie kim byli Jan Paweł II, Lech Wałęsa, Tadeusz Mazowiecki; -pamięta daty czerwiec 1956, grudzień 1970, sierpień 1980, 4 czerwca 1989; -rozumie na czym polegała działalność aparatu bezpieczeństwa; -rozumie przyczyny protestów społeczeństwa; -rozumie dlaczego pielgrzymka papieża Jana Pawła II do ojczyzny obudziła nadzieje na przemiany polityczne w Polsce; -rozumie cele NSZZ Solidarność ; wyjaśnia ideę Solidarności i jej wpływ na przemiany społeczno-polityczne w Polsce; -rozumie znaczenie spotkania przy okrągłym stole; -omawia działalność aparatu bezpieczeństwa; -wymienia powody wystąpień poznańskich; -wyjaśnia dlaczego pielgrzymka papieża Jana Pawła II do Polski była powiewem nadziei; -omawia życie codzienne podczas stanu wojennego; -podaje główne ustalenia, którymi zakończyły się obrady okrągłego stołu, wymienia osiągnięcia i skutki okrągłego stołu; -analizuje materiał ikonograficzny.
Metody pracy: Praca w grupie, praca z tekstem, pogadanka, opowiadane i opis, praca z podręcznikiem i zeszytem ćwiczeń. Środki dydaktyczne: Podręcznik i zeszyt ćwiczeń do historii i społeczeństwa Radosława Lolo i Anny Pieńkowskiej Historia wokół nas dla klasy 6, wydawnictwo WSiP. Mapy ścienne: Polska po II wojnie światowej, Europa po II wojnie światowej. Eisler J., Polskie miesiące czyli kryzysy w PRL, Warszawa 2008, wyd. IPN (http://pamiec.pl/download/49/29891/jerzyeislerpolskiemiesiace.pdf) I pielgrzymka papieża Jana Pawła II do Polski : http://www.youtube.com/watch?v=mnyt_ffxepk Wprowadzenie stanu wojennego http://www.youtube.com/watch?v=raytoe35mdm Okrągły stół i wybory 4 czerwca: http://www.youtube.com/watch?v=os3o55bxjvo Wybory 4 czerwca http://www.youtube.com/watch?nr=1&v=xndujdtlb2k&feature=fvwp, http://www.youtube.com/watch?v=0cyi9mfvone, http://www.youtube.com/watch?v=bdjnx2azswq PRL 4 czerwca 1989 skończył się w Polsce komunizm. Joanna Szczepkowska http://www.youtube.com/watch?v=jkuyyu8pl_i TOK LEKCJI: 1. Czynności organizacyjno - porządkowe: Sprawdzenie obecności; 2. Rekapitulacja wtórna: N: Prosi o wskazanie na mapie ziem utraconych i odzyskanych po II wojnie światowej. U: Wskazuje na mapie. N: Prosi uczniów o przypomnienie nazwy ustroju PRL. U: W PRL panował ustrój socjalistyczny 3. Ogniwo wiążące:
N: Socjalizm zakładał, że będzie możliwe stworzenie sprawiedliwego systemu społecznego. Jednak ludziom źle się żyło, kraj był zniszczony, odbudowa była trudna i żmudna, brakowało mieszkań oraz wielu towarów pierwszej potrzeby. Władze PRL-u nie tolerowały żadnych form sprzeciwu, krwawo rozprawiano się z żołnierzami AK, ograniczano wolność słowa, za krytyczne uwagi o nowej władzy można był trafić do więzienia. Po wojnie rozbudowano aparat bezpieczeństwa, utworzone 1 stycznia 1945 r. Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego (MBP) składało się z 20 departamentów, których zadaniem była kontrola wszystkich dziedzin życia. Kontrolowano szarego obywatela, członka partii oraz osoby piastujące stanowiska na wysokim szczeblu władzy. MBP podlegały Urząd Bezpieczeństwa (UB) i Milicja Obywatelska (MO), a także obozy karne i więzienia. Działała także Ochotnicza Rezerwa Milicji Obywatelskiej (ORMO), była to paramilitarna organizacja ochotnicza wspierająca MO. Podstawową metodą, która służyła komunistom w okresie zdobywania władzy jak i jej późniejszemu utrwalaniu był terror. Szybko nastąpiło rozczarowanie socjalizmem i zaczęły się w kraju protesty, na dzisiejszych zajęciach będziemy mówić o tej formie buntu społecznego która między innymi doprowadziła do upadku całego systemu. Nasz dzisiejszy temat U progu wolności. N: Zapisuje na tablicy temat lekcji i datę. U: Zapisują temat i datę w zeszycie. N: Dziś dowiecie się, dlaczego i w jakim momencie historyczno-politycznym doszło do wyborów 4 czerwca 1989 roku. Poznacie atmosferę towarzyszącą pierwszym wolnym wyborom po II wojnie światowej. 4. Realizacja tematu lekcji: Czynności nauczyciela Nauczyciel dzieli klasę na grupy, rozdaje uczniom karty pracy i prosi, aby wykonali zadania. Każda z grup otrzymuje informacje na temat jednego z protestów w okresie PRL-u i ma za zadanie wypełnić stosowną część w tabeli. Czynności ucznia Uczniowie czytają teksty o wystąpieniach ludności w PRL-u, wypełniają tabelę,
Czynności nauczyciela Czynności ucznia a następnie prezentują przygotowane informacje. Dnia 16 października 1978 roku na papieża wybrano Polaka Karola Wojtyłę. W serca Polaków wstąpiła radość, duma i nadzieja na przemiany polityczne w kraju. Powstanie Solidarności jest następstwem tego wyboru. W 1979 papież odwiedził Polskę i wypowiedział słynne słowa: Niech stąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi, tej ziemi Obejrzyjcie film i zastanówcie się dlaczego doprowadziły do powstania NSZZ Solidarność? http://www.youtube.com/watch?v=mnyt_ffxepk Pod koniec sierpnia 1980 roku zawarto porozumienie i Solidarność mogła działać legalnie. Do związku przystąpiło wówczas 10 milionów ludzi. Władze PRL-u nie chciały tolerować takiego ruchu i 13 grudnia 1981 roku generał Wojciech Jaruzelski ogłosił wprowadzenie stanu wojennego. Zakazano działalności Solidarności, a kilkanaście tysięcy jej członków internowana oczyli zamknięto w więzieniach. Wprowadzenie stanu wojennego ogłoszone prze gen. W. Jaruzelskiego: http://www.youtube.com/watch?v=raytoe35mdm Wraz z wprowadzeniem stanu wojennego zawieszono prawa obywatelskie, wprowadzono godzinę milicyjną, porządku na ulicach pilnowało wojsko, wyłączono telefony, zakazano organizowania imprez masowych, a wszelkie protesty tłumiono siłą. Dnia 16 grudnia 1981 roku protestujących górników w kopalni Wujek zaatakowały oddziały milicji i wojska. Zastrzelono 9 górników, a 21 zostało rannych. Wydawało się że zgasła nadzieja na zamiany w Polsce. Polacy w różny sposób wrażali swoją dezaprobatę wobec działań władzy, organizowano demonstracje 13 dnia każdego miesiąca, noszono w klapach marynarek oporniki, na murach pisano hasła Zima wasza wiosna nasza, Wrona orła nie pokona, powszechnym symbolem stał się znak V- victoria= zwycięstwo. W takiej atmosferze życie codzienne stało się coraz bardziej uciążliwa. Wzrastały ceny towarów, produkty podstawowe można było kupić na talony czy kartki. Kupo cytrusów stało się prawdziwym luksusem. W długich kolejkach stało się po mięso, kawę czy papier toaletowy. Ogromne trudności istniały z kupnem telewizora, lodówki czy pralki. Powoływano nawet Oglądają fragment z mszy św., i analizują wypowiedź ojca świętego. Oglądają wystąpienie generała
Czynności nauczyciela komitety kolejkowe. Samochód (maluch czyli fiat 126p) był obiektem pożądania wielu Polaków. Istniały sklepy Peweksy w których za dolary lub bony towarowe można było kupić szereg podstawowych produktów. Władze zapowiadały reformy i polepszenie warunków życia, ale nie udało się ich zrealizować. Stan wojenny zniesiono w 1983 roku. Czynności ucznia Warunki życia w PRL i sytuacja gospodarcza w kraju stawały się coraz trudniejsze dezaprobatę dla władzy ludność zamanifestowała w trakcie pielgrzymki Jana Pawła II do Polski. W 1983 pokojową nagrodę Nobla otrzymał Lech Wałęsa, a o Solidarności usłyszał cały świat. Wstrząsającym dla Polaków faktem było zamordowanie księdza Jerzego Popiełuszki, został on porwany i zamordowany przez SB. Kościół był dla ludzi miejscem protestu przeciwko władzy. Wiele osób opuszczało Polskę, emigracja miała być zapewnieniem lepszego życia. Władze Polski zdecydowały się na rozmowy z opozycjonistami, rozpoczęły się obrady tzw. okrągłego stołu. Celem było zawarcie umowy społecznej, która miała doprowadzić do zmian. Stronę rządowa reprezentował Czesław Kiszczak (zdjęcia) a solidarnościową Lech Wałęsa(zdjęcie). Obradowano odbywały się przez kilka miesięcy w Pałacu Namiestnikowskim, obrady transmitowała telewizja. Osiągnięto historyczne porozumienie: odbędą się pierwsze wolne wybory do Sejmu i Senatu, a Solidarność zostanie zalegalizowana. Pierwsze historyczne wybory odbyły się 4 czerwca 1989 roku, towarzyszyła temu atmosfera ogromnego entuzjazmu społecznego. Wybory zakończyły się ogromnym sukcesem opozycji i rozpoczęły nowy etap w dziejach Polski. Bezkrwawe przejęcie władzy przez opozycję w Polsce zapoczątkowało upadek komunizmu w Europie Wschodniej, rozpad ZSRR i połączenie Niemiec. Premierem został Tadeusz Mazowiecki, a pod koniec 1989 roku zmieniono nazwę państwa z PRL na RP. Okrągły stół i wybory 4 czerwca: http://www.youtube.com/watch?v=os3o55bxjvo Wybory 4 czerwca http://www.youtube.com/watch?nr=1&v=xndujdtlb2k&feature=fvwp, http://www.youtube.com/watch?v=0cyi9mfvone, http://www.youtube.com/watch?v=bdjnx2azswq PRL 4 czerwca 1989 skończył się w Polsce komunizm. Joanna Szczepkowska Słuchają i oglądają zdjęcia. Oglądają film.
Czynności nauczyciela http://www.youtube.com/watch?v=jkuyyu8pl_i Czynności ucznia Ja w 1989 roku kończyłam czwartą klasę szkoły podstawowej i pamiętam, że dnia 5 czerwca mój nauczyciel matematyki kazał nam zapamiętać datę 4 czerwca 1989, uświadomił nam, że jesteśmy świadkami historycznego wydarzenia i będziemy mieć szansę na życie w wolnej Polsce. Kolejnym wspomnieniem z tamtego okresu jest zmiana godła, razem z naszymi nauczycielami zdejmowaliśmy godła i domalowywaliśmy korony. Zniesiono obowiązek chodzenia w fartuchach. W soboty miałam zajęcia na basenie i pamiętam jak w trakcie tych zajęć przeżywaliśmy z kolegami, że dziś przestała istnieć PZPR i wyprowadzono sztandar, miało to miejsce w styczniu 1990 roku. Kolejną nowością była religia w szkole i nowe książki kupione przez rodziców, wcześniej dostawaliśmy książki od nauczycieli. W sklepach na bazarach zaczęło pokazywać się szereg trudnych do dostania produktów, przestały obowiązywać kartki i nie musiałam zajmować mamie kolejki w sklepie mięsnym. Zgadzam się ze słowami prezydenta Komorowskiego, że odnieśliśmy wtedy jeden z największych sukcesów w całej naszej historii. Dostaliśmy szansę, którą wykorzystujemy do dzisiaj. Wtedy zaczęliśmy tworzyć demokrację, odbudowywać zniszczony kraj, modernizować gospodarkę, zmieniać instytucje państwa i powoływać nowe. Ja cieszę się, że przyszło mi żyć w wolnej Polsce. 5. Rekapitulacja pierwotna: Wykonajcie zadanie 2 ze strony 98, należy dopisać do wydarzeń daty i uporządkować je chronologicznie. Oglądają zdjęcia klasowe nauczyciela. Zapraszam Was na wystawę tablicy ORU., wystawę można obejrzeć na 6. Praca domowa: Porównajcie obecnie zaopatrzenia sklepów z tym z lat 80 XX wieku. Poproś o pomoc rodziców. Zapytajcie również rodziców i dziadków o ich wspomnienia z czerwca 1989 roku, relację nagrajcie lub spiszcie.
Wasze prace wezmą udział w Akcji Lekcja Wolności, akcja polega na: przeprowadzeniu przez uczniów rozmowy z rodzicami, dziadkami lub dalszą rodziną na temat ich wspomnień z wydarzeń 1989 roku (czym dla nich były oraz jak je zapamiętali) oraz na ewentualnym udokumentowaniu tej rozmowy w dowolnej formie, np.: krótka forma filmowa (wywiad, reportaż, teledysk, inna) praca fotograficzna (zdjęcie, kolaż, inna), praca plastyczna (plakat, rysunek, wyklejanka, wycinanka, inna), krótka forma literacka (wiersz, artykuł, felieton, inna). Prace te mogą być umieszczane w Internecie (np. na stronie www szkoły lub w serwisie YouTube), a linki do nich zamieszczane na stworzonym przez MEN dedykowanym profilu Lekcja Wolności w serwisie Facebook (za uczniów do 13-go roku życia przez ich rodzinę albo nauczycieli). Prace mogą być również umieszczane bezpośrednio na profilu Lekcja Wolności w serwisie Facebook.
Karta pracy 1 Poznański czerwiec 1956 roku Do pierwszego w dziejach PRL buntu społecznego doszło w Poznaniu w czerwcu 1956 r. Strajk wybuchł rankiem 28 czerwca w Zakładach Przemysłu Metalowego Hipolit Cegielski Poznań i przerodził się w spontaniczny protest Wielkopolan przeciw władzy. Robotnicy domagali się, aby władze cofnęły narzucone normy pracy, obniżyły ceny i podwyższyły płace. W pewnym momencie w tłumie rozeszła się plotka o aresztowaniu robotniczej delegacji. Była to nieprawda, ale spora część zebranych udała się pod więzienie, żeby uwolnić rzekomo tam przetrzymywanych cegielszczaków. Jednocześnie inna grupa skierowała się pod gmach Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. Zbliżający się manifestanci zostali oblani z okien budynku wodą z hydrantów. Wówczas z tłumu w stronę siedziby lokalnej bezpieki poleciały kamienie. W odpowiedzi o 10.40 z okna na drugim piętrze obleganego gmachu padły pierwsze strzały, co oczywiście wywołało eskalację agresji, zarówno manifestantów, jak i funkcjonariuszy WUBP. W wielu punktach miasta rozgorzała gwałtowna walka z użyciem butelek z benzyną, ale też broni palnej. Ponieważ w owym czasie w PRL nie było formacji milicyjnych przeznaczonych do interweniowania w takich wyjątkowych sytuacjach, do tłumienia buntu zdecydowano się użyć jednostek Wojska Polskiego. W trakcie kilkudziesięciogodzinnej akcji żołnierze zużyli około 180 tys. sztuk amunicji, głównie do broni maszynowej, co świadczyło zarówno o przyjęciu błędnej koncepcji użycia wojska, jak i o zaciętości toczonych walk. W mieście, w którym ogłoszono obowiązującą od 21.00 do 4.00 rano godzinę milicyjną, walki trwały następnego dnia. Pojedyncze strzały rozlegały się w Poznaniu jeszcze w sobotę 30 czerwca rano, chociaż tego samego dnia rozpoczęto wycofywanie wojska z ulic miasta. Niemniej jednak należy podkreślić, że walki uliczne toczono tam z niespotykaną w czasach pokoju zaciętością. W świetle ustaleń historyków w wyniku starć zginęły w sumie nie mniej niż 73 osoby, a kilkaset zostało rannych. J. Eisler, Polskie miesiące czyli kryzysy w PRL, Warszawa 2008, wyd. IPN
Karta pracy 2 Marzec 1968 roku Dnia 30 stycznia odbyło się ostatnie przedstawienie Dziadów, po którym późnym wieczorem grupa studentów Uniwersytetu Warszawskiego oraz Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej chcąc zaprotestować przeciwko decyzji władz zorganizowała uliczną manifestację. Po spektaklu przed Teatrem Narodowym uformował się pochód szacowany na dwieście do trzystu osób. Rozwinięto dwa transparenty z hasłami: Chcemy prawdy Mickiewicza oraz Żądamy dalszych przedstawień. Część demonstrantów skandowała: Chcemy wolności bez cenzury, Żądamy zniesienia cenzury oraz Mickiewicz Dejmek. Pochód skierował się w stronę pomnika Mickiewicza, gdzie złożono białe i czerwone kwiaty oraz jeden z przyniesionych transparentów. Praktycznie już po zakończeniu demonstracji do akcji wkroczyła milicja i przy użyciu pałek rozproszyła zgromadzenie. Z pochodu zaczęto wyłapywać głównie młodych ludzi. W sumie zatrzymano wówczas 35 osób. Po kilku tygodniach z naruszeniem obowiązujących wówczas przepisów usunięto z Uniwersytetu Warszawskiego dwóch studentów: Adama Michnika i Henryka Szlajfera. Koledzy relegowanych z UW studentów w imię solidarności wystąpili w ich obronie, organizując 8 marca na dziedzińcu uczelni wiec, podczas którego potępili też decyzję o zdjęciu ze sceny Teatru Narodowego Dziadów. Gdy wiec w zasadzie już się kończył, zebrani zostali brutalnie zaatakowani pałkami przez przybyły tam tzw. aktyw robotniczy oraz zwarte oddziały Milicji Obywatelskiej. Konflikt, który zapewne można było jeszcze zażegnać środkami politycznymi, nabrał dramatycznego, choć na szczęście nie krwawego wymiaru. Wiec ten zapoczątkował bowiem falę trwających przez trzy tygodnie solidarnościowych wystąpień studenckich w szkołach wyższych niemal w całej Polsce. W tym samym czasie przez kraj przetoczyła się fala organizowanych przez władze zwykle w godzinach pracy wieców potępiających wichrzycieli i bankrutów politycznych, którzy rzekomo mieli się kryć za plecami zdezorientowanej i otumanionej młodzieży studenckiej. Równocześnie na masówkach tych pojawiały się hasła antysemickie. Z partii i pracy usuwano głównie, choć oczywiście nie wyłącznie, osoby pochodzenia żydowskiego, na które zrzucano odpowiedzialność za wszelkie błędy i niepowodzenia, a przede wszystkim obarczano niemal wyłączną winą za zbrodnie i nieprawości okresu stalinowskiego w Polsce. W takiej atmosferze w ciągu kilku lat po Marcu z Polski wyemigrowało ponad 15 tys. osób. J. Eisler, Polskie miesiące czyli kryzysy w PRL, Warszawa 2008, wyd. IPN
Karta pracy 3 Grudzień 1970 W grudniu 1970 r. władze przygotowywały zatem ograniczoną reformę gospodarczą, której integralnym elementem miała być wprowadzona zaledwie na jedenaście dni przed świętami Bożego Narodzenia drastyczna podwyżka cen wielu towarów, w tym artykułów spożywczych. Wiadomo zaś nie od dzisiaj, że właśnie wtedy w Polsce tradycyjnie kupuje się lepszą, a przez to droższą żywność w większych ilościach. Zresztą społeczeństwo o podwyżce oficjalnie poinformowano dopiero wieczorem w przeddzień jej wprowadzenia, gdy sklepy w całym kraju były już zamknięte i nikt nie mógł kupić na zapas towarów po starych, niższych cenach. Oczywiście ludzie mieli świadomość tego, że operacja cenowa jak ją oficjalnie nazywano uderzała głównie w rodziny o najniższych dochodach. Tymczasem już wcześniej w wielu domach trudno było związać koniec z końcem. J. Eisler, Polskie miesiące czyli kryzysy w PRL, Warszawa 2008, wyd. IPN Stocznia Gdańska im. Lenina zastrajkowała 14 grudnia, doszło do pierwszych starć ulicznych z Milicją Obywatelską. Następnego dnia, 15 grudnia, ogłoszono strajk powszechny. Rozpoczęły się wielotysięczne demonstracje na ulicach Trójmiasta. Doszło do walk z oddziałami MO, podpalono budynek Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Władysław Gomułka wydał decyzję o użyciu broni palnej przez MO i wprowadzeniu do Trójmiasta jednostek Wojska Polskiego, czyli 25 tys. żołnierzy oraz 1300 czołgów i transporterów opancerzonych. Podczas grudniowych wydarzeń zostało zabitych 45 osób, ponad tysiąc rannych i ok. 3 tys. aresztowanych. Najwięcej, 18 osób, zostało zamordowanych w Gdyni. Najmłodszy z poległych miał 15 lat, najstarszy 34.
Karta pracy 4 Radomski czerwiec 1976 W wydarzeniach tych wzięło udział ok. 20 tysięcy osób, w tym pracownicy 33 przedsiębiorstw z terenu Radomia i województwa oraz studenci ośrodka radomskiego Politechniki Świętokrzyskiej i uczniowie szkół średnich. Bezpośrednim pretekstem wystąpienia radomskich robotników była informacja o drastycznych podwyżkach cen żywności: mięsa i wędlin średnio o 69% (lepszych gatunków nawet o 110%), masła i serów o 50%, cukru o 100%, ryżu o 150%, warzyw o 30%. W trakcie walk ulicznych zginęły 2 osoby: Jan Łabęcki i Tadeusz Ząbecki przygnieceni przez przyczepę ciągnika z betonowymi płytami, którą próbowali zepchnąć w kierunku nadciągających oddziałów ZOMO. Trzecią ofiarą śmiertelną związaną pośrednio z wydarzeniami był 27-letni Jan Brożyna, do którego śmierci 30 czerwca 1976 r. przyczyniło się pobicie przez milicjantów dzień wcześniej. Śmiertelną ofiarą represji po wydarzeniach radomskich, był również ks. Roman Kotlarz. Rannych w zamieszkach zostało 198 osób. Milicja i ZOMO zatrzymały 634 osoby a następnego dnia w trybie natychmiastowym zwolniono z pracy 939 osób. 25 osób osądzono jako prowodyrów wydarzeń. Osiem z nich skazano na kary od 8 do 10 lat więzienia, jedenaście otrzymało kary od 5 do 6 lat, a sześcioro od 2 do 4 lat więzienia. Dodatkowo ok. 170 osób zostało skazanych przez kolegia do spraw wykroczeń.
Karta pracy 5 Sierpień 1980 roku Na początku 1980 r. istniały w Polsce wszelkie przesłanki zasadniczej zmiany: władze PZPR nie potrafiły zapobiec chronicznemu kryzysowi systemu, społeczeństwo zaś nie chciało żyć po staremu. Głównym dylematem pozostawała zewnętrzna kontrola ZSRR. Wystarczyła niewielka podwyżka cen na początku lipca 1980 r., by po Polsce rozlała się fala strajków. Osiągnęła ona kulminację w momencie, gdy w połowie sierpnia w Trójmieście powstał Międzyzakładowy Komitet Strajkowy (MKS) z siedzibą w Stoczni Gdańskiej. Na czele MKS stanął elektryk Lech Wałęsa. MKS sformułował 21 postulatów, głównie ekonomicznych. Najważniejsze miały charakter polityczny. Pierwszy postulat dotyczył legalizacji niezależnych od władz związków zawodowych. Kreml ostrzegał kierownictwo partyjno-rządowe PRL przed kontrrewolucją. Przyjmowano możliwość interwencji radzieckiej. Władze PRL badały szanse stłumienia strajków siłą, ale ostatecznie, za zgodą Kremla, specjalna komisja rządowa pod przewodnictwem wicepremiera Mieczysława Jagielskiego podpisała 31 VIII 1980 r. porozumienie kończące strajk za cenę zgody na niezależne, samorządne związki zawodowe. 17 IX powstała nowa centrala związkowa o strukturze regionalnej NSZZ Solidarność. Strajki z lata 1980 r. i powstanie Solidarności otworzyły nową epokę nie tylko w Polsce, ale w ogóle w dziejach komunizmu. Masowy protest robotniczy doprowadził do obalenia ekipy Gierka i zalegalizowania przez nowe władze PZPR pierwszego pod rządami komunistycznymi wolnego związku zawodowego. Był to największy ruch społeczny w historii Polski. Jak nic dotąd delegitymizował on władzę komunistyczną. Powstanie ponad dziewięciomilionowego związku zawodowego, który bronił pracowników przed ich rzekomą awangardą partią komunistyczną, było nie do pogodzenia z ideologią i praktyką systemu.
Tabela protest miejsce przyczyna skutek październik 1956 marzec 1968 grudzień 1970 czerwiec 1976 sierpień 1980 Zdjęcia (źródło Internet):
wrzesień 1989 wrzesień 1990
protest miejsce przyczyna skutek październik 1956 Poznań - Zakłady Cegielskiego marzec 1968 grudzień 1970 Warszawa, Gdańsk, Kraków, Poznań Gdynia, Gdańsk, Szczeci, Elbląg niepokoje wynikające z ekonomicznych problemów państwa Usunięcie Dziadów K. Dejmka z programu Teatru Narodowego przedświąteczne podwyżki cen żywności przez władze PRL czerwiec 1976 Radom, Ursus, Płock drastyczne podwyżki cen urzędowych na produkty konsumpcyjne sierpień 1980 Gdańsk, Wybrzeże - około 700 zakładów w 28 województwach drastyczne podwyżki cen, wizyta Jana Pawła II, przemówienie na Placu Zamkowym ("Niech zstąpi Duch Twój i odmieni oblicze ziemi, tej ziemi") - bierzmowanie narodu. zbliżająca się Olimpiada w Moskwie zginęło 73 robotników, kilkuset było rannych, do rządów dochodzi patriotyczna ekipa Władysława Gomułki zamieszki na Uniwersytecie Warszawskim, usunięcie Adama Michnika i Karola Modzelewskiego; władze występują przeciwko polskim Żydom - masowe wyjazdy obywateli pochodzenia żydowskiego w masakrach zginęło 41 robotników, ponad 1100 zostało rannych, do władzy dochodzi obiecujący zmianę Wiesław Gierek, następuje okres chwilowego ożywienia. w sklepach cytrusy i coca cola strajkuje 112 zakładów, razem około 80 tys. pracowników, rząd wycofuje się z podwyżek, powstają KOR i ROPCiO. podpisanie porozumień sierpniowych, Solidarność zarejestrowana jako legalny związek zawodowy