Czy było warto ogólna ocena przemian. Mirosława Grabowska

Transkrypt

1 Czy było warto ogólna ocena przemian Mirosława Grabowska 1

2 To już powoli staje się historią Co się wydarzyło w życiu badanych: W 1989 roku mieli lat W roku 2004 przystąpienia do UE Obecnie mają lat Urodzili się Urodzili się Poszli do szkoły Skończyli szkołę podstawową Skończyli 18 lat Skończyli 25 lat Przeszły/li na emeryturę 60/65 75/80 85/90 Pamięć biograficzna Pamięć komunikacyjna Pamięć kulturowa 2

3 Doświadczanie represji lub prześladowań z powodu działalności opozycyjnej i przekonań politycznych przed rokiem 1989 Prześladowania lub represje z powodu działalności opozycyjnej i przekonań politycznych dotknęły: Deklaracje wyselekcjonowanej grupy badanych* (N=600) ogółu badanych (N=1067) - przyjaciół, znajomych respondenta 20% 15% - bliską rodzinę respondenta 10% 10% - respondenta osobiście 4% 2% Odsetek osób, które bezpośrednio lub pośrednio doświadczyły represji: 23% 19% * Urodzeni przed rokiem 1975, którzy uważają, że przed 1989 rokiem nie byli za młodzi, by doświadczać prześladowań lub represji z powodu działalności opozycyjnej i przekonań politycznych I

4 Czy przed rokiem 1989 uważał(a) się Pan(i) za przeciwnika systemu panującego w PRL?* Potencjalne elektoraty Tak Nie Trudno powiedzieć Ogółem 36% 57% 7% PO 49% 47% 4% PiS 50% 46% 4% PSL** 16% 79% 5% SLD 21% 71% 8% Niezdecydowani, na kogo głosować 27% 64% 9% Niezamierzający brać udziału w wyborach 27% 63% 10% * Deklaracje urodzonych przed rokiem 1975, którzy uważają, że przed 1989 rokiem nie byli za młodzi, by odpowiedzieć na to pytanie (N=600) ** Odpowiedzi wyborców tej partii należy traktować ostrożnie z powodu niewielkiej ich liczebności w badanej próbie I

5 Jak Pan(i) ocenia okres PRL w polskiej historii? 44% 47% 8% 9% 9% 44% 44% 36% 35% 35% 34% 31% 32% 43% 46% 13% 12% 14% 9% 13% 10% Zdecydowanie pozytywnie Raczej pozytywnie, choć pewne rzeczy oceniam negatywnie Raczej negatywnie, choć pewne rzeczy oceniam pozytywnie Zdecydowanie negatywnie Trudno powiedzieć 5

6 Jak Pan(i) ocenia okres PRL w polskiej historii? Deklaracje osób, które przed rokiem 1989 należały do: Pozytywnie Negatywnie PZPR (N=35) 65% 35% NSZZ Solidarność (N=65) 36% 64% I

7 Co, Pana(i) zdaniem, w największym stopniu przyczyniło się do upadku systemu komunistycznego w ZSRR i dawnych krajach bloku wschodniego? Ruch Solidarność i działania opozycji demokratycznej w PRL 44% 50% Pontyfikat Jana Pawła II Gospodarcza niewydolność systemu komunistycznego Polityka Michaiła Gorbaczowa pierestrojka w ZSRR Działania opozycji w innych krajach bloku wschodniego Polityka Ronalda Reagana, militarna przewaga Stanów Zjednoczonych nad ZSRR Coś innego Trudno powiedzieć 1% 2% 9% 9% 10% 8% 13% 15% 27% 23% 25% 20% 38% 40% I 2009 I 2014 Procenty nie sumują się do 100, ponieważ badani mogli wskazać dwie przyczyny 7

8 Jak Pan(i) ocenia rolę, jaką odegrały w przemianach ustrojowych w Polsce następujące osoby? OCENY DOBRE Tadeusz Mazowiecki Lech Wałęsa Jacek Kuroń Prymas Józef Glemp Aleksander Kwaśniewski 62% 56% 79% 76% 73% Bronisław Geremek Leszek Balcerowicz Adam Michnik Wojciech Jaruzelski Mieczysław Rakowski Czesław Kiszczak 9% 15% 31% 55% 52% 48% I

9 Z jakimi uczuciami przyjął(ęła) Pan(i) zwycięstwo strony solidarnościowej w wyborach 4 czerwca 1989 roku? Z nadzieją Z radością, entuzjazmem 24% 23% 41% 51% Z niepokojem, lękiem Z zaskoczeniem Z rozczarowaniem Trudno powiedzieć Nie pamiętam tych wyborów, byłe(a)m za młody(a), nie było mnie na świecie 10% 7% 7% 5% 4% 3% 8% 7% 27% 35% V 2009 Procenty nie sumują się do 100, ponieważ badani mogli wskazać dwa towarzyszące im wówczas uczucia 9

10 Czy zmiany, jakie zaszły w Polsce od roku 1989, przyniosły ludziom więcej korzyści czy strat? Więcej korzyści niż strat Tyle samo korzyści, co strat Więcej strat niż korzyści Trudno powiedzieć 70% 60% 50% 45% 40% 30% 20% 27% 15% 13% 10% 0% X 1994 IX V V IV X XII 1999 V 2001 XI 2003 V 2004 I 2009 III/IV 2010 V II

11 Czy patrząc z perspektywy czasu może Pan(i) powiedzieć, że koszty związane z transformacją ustrojową w Polsce po roku 1989 okazały się w stosunku do uzyskanych rezultatów: o wiele za duże duże, ale warte poniesienia niezbyt duże Trudno powiedzieć I % 49% 13% 19% V % 33% 17% 23% 19% 39% 17% 25% 11

12 Czy z perspektywy czasu może Pan(i) powiedzieć, że warto było w 1989 roku zmieniać w Polsce ustrój, czy też nie warto? Warto Nie warto Trudno powiedzieć 100% 100% 90% 90% 80% 70% 80% 70% 71% 60% 60% 50% 40% 30% 50% 40% 30% 12% 17% 20% 10% 20% 10% 0% III VII 1994 X 1995 V 1997 IV VI X 1999 V XI III XI V I 2009 III/IV 2010 V II % 12

13 Czy zmiany, jakie zaszły w Polsce/ w Czechach/ na Słowacji/ na Węgrzech od roku 1989 przyniosły ludziom więcej korzyści czy strat? 45% 36% 27% 30% 15% 30% 27% 24% 20% 33% 42% 35% Więcej korzyści niż strat Tyle samo korzyści, co strat Więcej strat niż korzyści 13% 4% 5% 11% Polacy (CBOS) Czesi (IVVM) Słowacy I/ (FOCUS) Węgrzy I 2014 (TÁRKI) Trudno powiedzieć 13

14 Czy z perspektywy czasu może Pan(i) powiedzieć, że warto było w 1989 roku zmieniać ustrój w Polsce/ Czechach/ Słowacji/ na Węgrzech, czy też nie warto? 71% 63% 56% 48% Warto 12% 30% 17% Polacy (CBOS) 7% 11% 15% Czesi (IVVM) 33% Słowacy I/ (FOCUS) 37% Węgrzy I 2014 (TÁRKI) Nie warto Trudno powiedzieć 14