Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Szczecinie. 71-342 Szczecin, ul. Wincentego Pola 6, tel.: 091-4870313, fax: 091-4861141

Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Szczecinie 71-342 Szczecin, ul. Wincentego Pola 6, tel.: 091-4870313, fax: 091-4861141 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ MIASTA SZCZECINA za rok 2006

SPIS TREŚCI Strona 1. WSTĘP 3 2. SYTUACJA ZDROWOTNA LUDNOŚCI POWIATU Z UWZGLĘDNIENIEM WYBRANYCH JEDNOSTEK CHOROBOWYCH 3. ZAOPATRZENIE W WODĘ PRZEZNACZONĄ DO PICIA 25 4. STAN SANITARNY PLACÓWEK SŁUŻBY ZDROWIA 27 4.1. Zakłady stacjonarnej opieki zdrowotnej 27 4.2. Placówki lecznictwa otwartego 36 4.3. Gabinety indywidualnej praktyki i indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej 5. STAN SANITARNY OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ 5.1. Domy pomocy społecznej 43 5.2. Zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, odnowy biologicznej i tatuażu 43 5.3. Baseny kąpielowe 44 5.4. Dworce kąpielowe i autobusowe 45 5.5. Parkingi 45 5.6. Stan sanitarny środków transportu publicznego 46 5.7. Inne obiekty 47 6. CHARAKTERYSTYKA STANU SANITARNEGO ZAKŁADÓW PRODUKCJI I OBROTU ŻYWNOŚCIĄ ORAZ NADZÓR NAD TRANSPORTEM ŻYWNOŚCI I PRZEDMIOTAMI UŻYTKU 6.1. Ogólna charakterystyka zakładów 47 6.1.1. Zakłady produkujące żywność 48 6.1.2. Zakłady żywienia zbiorowego 53 6.1.3. Zakłady obrotu żywnością 67 6.2. Transport żywności 76 6.3. Jakość zdrowotna krajowych i importowanych środków spożywczych 76 6.4. Nadzór nad przedmiotami użytku i kosmetykami 78 6.5. Warunki sprzedaży grzybów świeżych i przetworów grzybowych 80 6.6. Inne istotne zagadnienia 81 7. KĄPIELISKA 91 7.1. Jakość wody 91 7.2. Stan sanitarny plaż 92 8 42 43 47 1

8. STAN UTRZYMANIA CZYSTOŚCI W MIEŚCIE 92 8.1. Ogólny stan sanitarno-porządkowy miejscowości 92 8.2. Gospodarka odpadami stałymi i ciekłymi 93 8.3. Ustępy publiczne 93 8.4 Inne zagadnienia 93 9. STAN SANITARNY BAZY NOCLEGOWEJ 95 10. NADZÓR NAD ZAKŁADAMI PRACY 95 10.1. Nadzór nad czynnikami rakotwórczymi lub mutagennymi w środowisku pracy 10.2. Nadzór nad substancjami i preparatami niebezpiecznymi, prekursorami oraz produktami biobójczymi 10.3. Nadzór nad szkodliwymi czynnikami biologicznymi w środowisku pracy 11. EPIDEMIOLOGIA CHORÓB ZAWODOWYCH 99 12. CMENTARZE, PRZEWÓZ ZWŁOK 101 13. SZKOŁY I INNE PLACÓWKI OŚWIATOWO- WYCHOWAWCZE ORAZ WYPOCZYNEK DZIECI I MŁODZIEŻY 13.1. Stan techniczny i sanitarny oraz przystosowanie budynków 102 13.2. Infrastruktura do prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego 104 13.3. Opieka medyczna i dożywianie 105 13.4. Substancje i preparaty chemiczne w szkołach 107 13.5. Wypoczynek dzieci i młodzieży 107 14. DZIAŁALNOŚĆ W ZAKRESIE PROMOCJI ZDROWIA I OŚWIATY ZDROWOTNEJ 15. OBIEKTY ODBIERANE PRZEZ PPIS MAJĄCE ISTOTNY WPŁYW NA STAN SANITARNY POWIATU 16. WSPÓŁPRACA Z ADMINISTRACJĄ RZĄDOWĄ, SAMORZĄDOWĄ I INNYMI SŁUŻBAMI I INSPEKCJAMI 17. WYNIKI KONTROLI OBIEKTÓW O PODSTAWOWYM ZNACZENIU DLA POWIATU 17.1 Wykaz obiektów i kryteria wyboru 124 17.2 Liczba kontroli w poszczególnych obiektach 126 17.3 Wyniki kontroli obiektów i podjęte działania przez Państwowego Powiatowego Inspektora sanitarnego 18. PODSUMOWANIE 131 19. WNIOSKI 135 96 97 98 102 108 118 119 124 126 2

1. WSTĘP Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Szczecinie realizował statutowe obowiązki ochrony zdrowia mieszkańców Szczecina przy pomocy pracowników oddziałów Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej. Dla Oddziału Epidemiologii w 2006 roku wyzwaniem było zagrożenie wystąpienia pandemii grypy i wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI). W związku z tym wypracowano i wdrożono wytyczne Głównego Inspektora Sanitarnego dotyczące standardów postępowania zakresie ochrony zdrowia, na wypadek wystąpienia na terenie Polski wirusa grypy ptaków (H5N1). Określono rolę i zadania poszczególnych służb oraz zasady współdziałania wynikające z zagrożenia pandemią grypy. Na wypadek masowych zachorowań określono rezerwę łóżek celem hospitalizacji osób podejrzanych lub chorych na szczególnie niebezpieczne choroby. Przeprowadzono kontrolę w Klinice Chorób Zakaźnych, oraz na Oddziałach Zakaźnych Dziecięcych Samodzielnego Publicznego Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w Szczecinie, której celem było sprawdzenie gotowości Szpitala do przyjmowania osób podejrzanych o zakażenie wirusem ptasiej grypy. W związku z możliwością wystąpienia epidemii grypy sezonowej w roku 2006 kontynuowano wdrażanie w Szczecinie zintegrowanego systemu nadzoru epidemiologicznego i wirusologicznego nad grypą SENTINEL. Do tej pory większość przypadków grypy diagnozowanych jest klinicznie, co powoduje ich stosunkowo niską wiarygodność etiologiczną. Nadzór SENTINEL prowadzony jest przez lekarzy pierwszego kontaktu, którzy zbierają dane epidemiologiczne zachorowań na grypę oraz zabezpieczają materiał do badań wirusologicznych. Na podstawie wyników badań w ramach tego systemu można wykryć wirusa krążącego w populacji, oraz ocenić trendy czasowe zachorowań. W ramach zintegrowanego nadzoru epidemiologicznego i wirusologicznego nad grypą współpracowało z Powiatową Stacją Sanitarno Epidemiologiczną w Szczecinie 13 lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, którzy sprawowali opiekę medyczną nad 28 514 pacjentami. Ponadto realizowano działania zmierzające do poprawy zgłaszalności zakażeń zakładowych w zakładach opieki zdrowotnej i współpracę z Zespołami ds. Zapobiegania Zakażeniom Zakładowym poprzez wspólne działania przeciwepidemiczne w ogniskach zakażeń szpitalnych. W związku z przypadkami zachorowań na inwazyjną chorobę meningokokową kontynuowano ścisłą współpracę z lekarzami dyżurnymi szpitali, w których 3

hospitalizowane są osoby podejrzane o zachorowanie na inwazyjną chorobę meningokokową. Celem tej współpracy jest szybki przepływ informacji pomiędzy lekarzami rozpoznającymi objawy tej choroby, a pracownikami Oddziału Epidemiologii. Umożliwia to szybkie dotarcie do osób z najbliższego otoczenia chorego i wdrożenia chemioprofilaktyki. Oddział Higieny Komunalnej w 2006r. zgodnie z obowiązującymi przepisami prowadził systematyczny monitoring jakości wody przeznaczonej do spożycia rozprowadzanej w systemach wodociągowych zarówno wodociągów publicznych, zakładowych jak i lokalnych. Podstawowe ujęcie powierzchniowe wody pitnej dla Szczecina Miedwie Żelewo, dostarczające 85 % wody, położone jest poza terenem kompetencji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie, ale nadzór nad ujęciem prowadzony jest pośrednio, w formie kontroli sieci miejskiej. Ponadto, w sezonie wiosenno-letnim, w ramach nadzoru kontrolnego, pobierane były próby wody ze studni publicznych, które są rezerwowym źródłem zasilania w wodę. W sezonie letnim kontrolami sanitarnymi objęte zostały wszystkie kąpieliska i baseny otwarte. Nadzorowano ogólny stan sanitarno-porządkowy terenów miejskich. Niestety znaczna część terenów miejskich zarówno w centrum, jak i na obrzeżach jest zaniedbana a doraźne prace interwencyjne, organizowane przez Zarząd Dróg i Transportu Miejskiego przynoszą krótkotrwały efekt. W 2006r. zostało ostatecznie wyłączone z eksploatacji wysypisko komunalne przy ul. Komety. Odpady komunalne z miasta wywożone są na wysypiska w Rymaniu i Myśliborzu. Do Oddziału Higieny Komunalnej w 2006r. wpłynęło 238 skarg od mieszkańców, które dotyczyły niewłaściwego postępowania, bądź braku reakcji zarządców budynków na niewłaściwy stan porządkowy posesji i ich otoczenia, zawilgocenia i zagrzybienia mieszkań, niewłaściwą jakość wody do picia, uciążliwości związane z nadmiernym hałasem oraz uciążliwościami powodowanymi przez gryzonie. Pracownicy Oddziału Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku (HŻŻiPU) w 2006 roku realizowali zadania określone w ustawie o Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz w szczegółowych przepisach prawa, ze szczególnym uwzględnieniem rozporządzenia nr 852/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz.Urz.UE L 139 z 30.04.2004r. str1), Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004r. w sprawie kontroli urzędowych 4

przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt (Dz.Urz.UE L 165 z 30.04.2004r. str1). Wszystkie zadania pełnione były w ramach nadzoru nad bezpieczeństwem żywności. Ponadto w ramach nadzoru nad materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością oraz kosmetykami znajdującymi się w obrocie przeprowadzano kontrole w zakresie znakowania, oraz realizowano plan poboru próbek do badań laboratoryjnych zgodnie z planem opracowanym przez GIS. W zakresie nadzoru nad jakością zdrowotną środków spożywczych krajowych, pochodzących z krajów U.E. i importowanych wprowadzanych do obrotu na terenie Szczecina realizowano zadania w zakresie poboru próbek żywności zgodnie z planem opracowanym na podstawie wytycznych Głównego Inspektora Sanitarnego. Próbki żywności badane były między innymi w zakresie zanieczyszczeń mikrobiologicznych, pozostałości pestycydów, metali szkodliwych dla zdrowia, azotanów, mikotoksyn, histaminy, dozwolonych substancji dodatkowych, skażeń promieniotwórczych, organizmów genetycznie modyfikowanych. W próbkach badano również inne parametry między innymi sprawdzano jakość organoleptyczną, zapleśnienia, szkodniki, zanieczyszczenia fizyczne. W kierunku napromieniania badaniom poddawano żywność pochodząca z krajów trzecich. W 2006r wzmożony został nadzór nad suplementami diety zawierającymi witaminy, składniki mineralne oraz inne substancje o działaniu odżywczym i fizjologicznym, z uwzględnieniem składników roślinnych. Powyższe podyktowane jest z coraz szerszą popularnością tej grupy asortymentowej żywności wśród konsumentów jako uzupełnianie diety w niezbędne witaminy i składniki mineralne. W celu zagwarantowania konsumentom (oraz innym producentom i dystrybutorom) prawa do rzetelnej informacji i swobodnego wyboru towarów znajdujących się na rynku, nowe przepisy unijne wymagają, aby zawartość GMO w artykułach spożywczych była wyraźnie sygnalizowana właściwym oznakowaniem na opakowaniu oraz stosowną informacją w dokumentach towarzyszących partii wyrobu na każdym etapie produkcji i obrotu. W związku z powyższym, celem prowadzonych działań kontrolnych ze strony Oddziału HŻŻiPU była ocena przestrzegania przez nadzorowane podmioty postanowień rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1829/2003 i 1830/2003, ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień dotyczących znakowania żywności genetycznie modyfikowanej. 5

Analogicznie do roku ubiegłego podejmowano działania związane z funkcjonowaniem systemu wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach i środkach żywienia zwierząt RASFF. Zintensyfikowano nadzór sanitarny nad zakładami żywności i żywienia, które charakteryzują się dużą produkcją i obrotem żywnością (np. super i hipermarkety, restauracje typu Mc Donalds, bloki żywienia w szpitalach). Częstotliwość kontroli we wszystkich zakładach realizowana była zgodnie z wytycznymi GIS określonymi w Krajowym ramowym programie kontroli kompleksowej obiektów żywności. W zakładach kontrolowano stopień wdrożenia zasad GHP, GMP i systemu HACCP, szczególnie zwracano uwagę na sposób dokumentowania wdrożonego systemu. W 2006r. Oddział HŻŻiPU PSSE w Szczecinie współpracował z innymi jednostkami kontrolnymi tj. Inspekcją Weterynaryjną, Policją, Inspekcją Handlową, Strażą Miejską. Współpraca dotyczyła między innymi przekazywania informacji i materiałów w ramach systemu RASFF, organizowania spotkań, których celem było aktualizowanie list zakładów, znajdujących się pod nadzorem WIS i PPIS, wymiany doświadczeń i wspierania się merytorycznego w zagadnieniach dotyczących nadzoru w zakresie bezpieczeństwa żywności, realizacji zaleceń misji Biura ds. Żywności Weterynarii (FVO) Komisji Europejskiej ds. bezpieczeństwa żywności w zakresie postępowania ze środkami spożywczymi pochodzenia zwierzęcego wycofanymi z obrotu, znakowania ryb i przetworów z ryb. W 2006r. podejmowano wspólne działania kontrolne, każdego miesiąca w sklepach usytuowanych na targowiskach miejskich. Tematem kontroli było ustalanie pochodzenia wprowadzanego do obrotu mięsa i przetworów z mięsa. Wspólnie z funkcjonariuszami straży miejskiej w Szczecinie prowadzone były kontrole między innymi w zakresie prawidłowego gromadzenia odpadów przez przedsiębiorców. Wspólnie kontrolowano handel na ulicach na targowiskach. W 2006r. pracownicy oddziału rozpatrywali interwencje i wnioski mieszkańców dotyczące nieprzestrzegania wymagań higienicznych obowiązujących przy produkcji i sprzedaży żywności. Sporządzali analizy i sprawozdania wymagane przez Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Szczecinie. Prowadzili postępowanie administracyjno egzekucyjne w stosunku do podmiotów gospodarczych. Priorytetową sprawą w 2006r. było podnoszenie kwalifikacji i umiejętności pracowników pionu żywienia PSSE. Celem szkoleń zewnętrznych organizowanych przez WSSE, Instytut Żywności i Żywienia, GIS jak również szkoleń wewnętrznych było 6

zapewnienie, że wszystkie wykonywane przez pracowników są odpowiedniej jakości. W 2006r. doskonalono i wdrażano system zarządzania jakością. Oddział Higieny Pracy sprawował nadzór nad zakładami pracy, który miał na celu ochronę zdrowia pracujących przed niekorzystnym wpływem czynników środowiska pracy oraz zapobieganie powstawaniu chorób zawodowych. Do zakresu działalności inspekcji sanitarnej należy nadzór i kontrola przestrzegania przepisów dotyczących wymagań higienicznych i zdrowotnych w zakładach pracy oraz warunków środowiska pracy. Wnikliwa znajomość środowiska pracy i prowadzonych procesów technologicznych jest potrzebna do oceny wpływu pracy na zdrowie pracownika, szczególnie w orzecznictwie chorób zawodowych i innych uszkodzeń zdrowia związanych z pracą bądź rodzajem wykonywanego zawodu. Oddział Higieny Dzieci i Młodzieży objął nadzorem sanitarnym placówki oświatowo-wychowawcze oraz placówki wypoczynkowe. Realizowano zaplanowane zadania i zamierzenia w celu egzekwowania właściwych warunków podczas pobytu dzieci i młodzieży w placówkach, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Szczególnym nadzorem objęto warsztaty szkolne w celu wyeliminowania wpływu czynników szkodliwych na rozwój i zdrowie uczniów. W roku 2006 pracownicy Oddziału Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia kontynuowali programy, akcje i konkursy z lat poprzednich: profilaktyka wirusowego zapalenia wątroby typu A i B, Pierwotna Profilaktyka Wad Cewy Nerwowej, Rzuć palenie razem z nami, akcja letnia Bezpieczne Wakacje, Pomaluj życie na Novo, Mikroolimpiadę Wiedzy o Zdrowiu, Narodowy Program Prewencji Chorób Nowotworowych, Wolność Oddechu Zapobiegaj Astmie. Ponadto przystąpiono do realizacji programu profilaktyki otyłości Trzymaj formę oraz Wokół miłości. Dużym zainteresowaniem cieszył się program autorski PSSE w Szczecinie Pierwsza pomoc przedmedyczna w nagłych wypadkach zagrażających życiu, Olimpiada wiedzy o HIV/AIDS oraz Radosny Uśmiech Radosna Przyszłość. Największy zasięg miała akcja Rzuć palenie razem z nami (20.000 - uczniów ). 7

2. SYTUACJA ZDROWOTNA LUDNOŚCI POWIATU Z UWZGLĘDNIENIEM WYBRANYCH JEDNOSTEK CHOROBOWYCH Pomimo ogromnego postępu medycyny, wprowadzenia masowych szczepień ochronnych, antybiotyków, leków przeciwwirusowych, stosowania środków dezynfekcyjnych, oraz wdrażania procedur przeciwepidemicznych w placówkach służby zdrowia, choroby zakaźne stanowią nadal poważny problem medyczny, społeczny i epidemiologiczny. Zapobieganie i zwalczanie chorób zakaźnych i pasożytniczych jest jednym z naczelnych zadań postawionych przed służbą zdrowia. Opracowanie przedstawia zasadnicze dane dotyczące kształtowania się sytuacji epidemiologicznej określonych chorób zakaźnych na terenie Szczecina w roku 2006, w odniesieniu do lat 2003-2005, na podstawie rocznych sprawozdań o zachorowaniach na choroby zakaźne, zakażeniach i zatruciach przygotowywanych dla Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie. Wirusowe zapalenia wątroby Wirusowe zapalenia wątroby zostały uznane przez Światową Organizację Zdrowia za jeden z wiodących problemów epidemiologicznych w zakresie chorób zakaźnych oraz zdrowia publicznego. Dzięki szeroko zakrojonej działalności oświatowo-profilaktycznej, systematycznemu podnoszeniu poziomu higieny w placówkach służby zdrowia, a przede wszystkim dzięki popularyzacji szczepień ochronnych przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, rok 2006 był kolejnym rokiem spadku zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B z 8 zarejestrowanych przypadków w 2005 r. (współczynnik zapadalności 1,94 na 100 tys. mieszkańców) do 7 (współczynnik zapadalności 1,70 na 100 tys. mieszkańców). Z pośród wirusów pierwotnie hepatotropowych wirus zapalenia wątroby typu C stanowi największy problem epidemiologiczny. Składa się na to szereg elementów, z których na pierwszym miejscu należy wymienić przebieg kliniczny, a przede wszystkim skrytość procesu chorobowego w porównaniu z innymi wirusowymi zapaleniami wątroby. Większość zakażeń wirusem HCV przez długi czas przebiega bezobjawowo, przez co są trudne do wykrycia i nadzoru epidemiologicznego. Skrytość procesu chorobowego wirusowego zapalenia wątroby typu C i rzadkie ujawnianie się ostrej fazy zakażenia powoduje trudności w rozpoznawaniu choroby. W związku z tym stosunkowo dużo przypadków wirusowego zapalenia wątroby typu C rozpoznawanych jest w okresie zmian 8

przewlekłych, które w konsekwencji mogą prowadzić do marskości i raka pierwotnego wątroby. Do zakażenia wirusem typu C zachodzi na skutek naruszenia ciągłości tkanek, podczas zabiegów operacyjnych, inwazyjnych procedur diagnostycznych, zabiegów stomatologicznych, wykonywania iniekcji, przetoczenia krwi i jej pochodnych, stosowania dożylnych środków odurzających jak i podczas zabiegów kosmetycznych, wykonywania tatuaży, przekłuwania uszu, itp. Mimo dokładnych dochodzeń epidemiologicznych w około 40% przypadków zachorowań nie udaje się ustalić drogi zakażenia wirusami hepatotropowymi. W roku 2006 zarejestrowano w Szczecinie spadek zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu C z 51 w roku 2005 (współczynnik zapadalności 12,39 na 100 tys. mieszkańców) do 39 (współczynnik zapadalności 9,48 na 100 tys. mieszkańców). Po raz pierwszy w roku 2006 został wprowadzony obowiązek rejestracji nowo wykrytych zakażeń wirusem zapalenia wątroby typu C, zarejestrowano 115 przypadków nowych zakażeń HCV. Utrzymujący się od kilku lat wysoki poziom zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu C prawdopodobnie jest konsekwencją poprawy diagnostyki serologicznej zakażenia, wyegzekwowania obowiązku zgłaszania zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu C, a przede wszystkim jest skutkiem nieprawidłowego postępowania przy naruszeniu ciągłości tkanek podczas zabiegów medycznych i niemedycznych, głównie zabiegów fryzjerskich i kosmetycznych. Brak szczepionki przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu C uniemożliwia podniesienie odporności populacji. W roku 2006 nie zgłoszono żadnego przypadku zakażenia mieszanego wywołanego wirusami typu B i C. Wirusowe zapalenie wątroby typu A w przeciwieństwie do pozostałych typów wirusowych zapaleń wątroby nie stanowi tak poważnego problemu medycznego i epidemiologicznego. Zakażenie szerzy się drogą pokarmową, poprzez zakażone produkty spożywcze, wodę i poprzez bezpośredni kontakt z osobą chorą. Od lat zapadalność na wirusowe zapalenie wątroby typu A utrzymuje się na niskim poziomie. Są to najczęściej pojedyncze przypadki importowane z pobytu w innych krajach. W roku 2006 zgłoszono 2 zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu A, które wystąpiły u osób powracających z wycieczki w Egipcie. 9

Tabela 2.1. Stan zaszczepienia przeciwko WZW typu B na terenie miasta Szczecina w latach 2001-2006 Grupa ryzyka Noworodki Uczniowie szkół medycznych Studenci uczelni medycznych Pracownicy Służby zdrowia Otoczenie nosicieli Otoczenie chorych Przed zabiegami i osoby przewlekle chore Prywatne Liczba zaszczepionych Podstawowe Przypominające Pierwotne Uzupełniające I II Liczba osób podlegających 2001 1610 1280 3178-3516 2002 1529 1251 3167-3178 2003 1563 1298 3287-3167 2004 1597 1523 3363-3287 2005 1658 1555 3404-3363 2006 1604 1807 3511-3404 2001 152 289 613-560 2002 281 309 747-613 2003 207 625 832-747 2004 265 651 916 1 832 2005 85 654 739 2 916 2006 59 618 677-739 2001 328 1301 1681-1299 2002 344 1305 1649-1681 2003 165 1356 1521 2 1649 2004 132 1156 1675 7 1521 2005 134 1227 1438 2 1675 2006 130 1392 1592 7 1438 2001 818 7345 8946 332 9865 2002 772 7646 8825 622 8946 2003 615 7524 8418 824 8825 2004 622 7779 8547 1054 8418 2005 611 7585 8307 1149 8547 2006 638 7526 8215 1106 8307 2001 107 1507 5192 1 4921 2002 158 1597 5213 1 5192 2003 196 1627 5206 3 5213 2004 187 1689 5328 3 5206 2005 197 1739 5377 3 5328 2006 121 1838 5638 3 5377 2001 5 29 54-21 2002 3 4 8-54 2003 4 4 17-8 2004 5 8 21-17 2005-1 23-21 2006 22 45 67-23 2001 9070 9243-7 - 2002 5063 7432-14 - 2003 34 45-14 - 2004 132 78-3 - 2005 167 141-1 - 2006 175 218 - - - 2001 849 2417-9 - 2002 3108 5324-25 - 2003 7379 11387-32 - 2004 7811 8333-68 - 2005 5335 6322-51 - 2006 5335 6322 51-2006 3782 4995 61-10

Tabela 2.2. Zestawienie zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu A, B, C w Szczecinie w latach 2003-2006. Wirusowe zapalenie wątroby Liczba zachorowań 2003 2004 2005 2006 Współczynnik zapadalności na 100 tyś. mieszkańców Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności na 100 tyś. mieszkańców Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności na 100 tyś. mieszkańców Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności na 100 tyś. mieszkańców typu B 25 6,02 13 3,14 8 1,94 7 1,70 typu C 68 16,38 46 11,1 51 12,39 39 9,48 typu B+C 2 0,48 1 0,24 1 0.24 0 0 typu A 0 0 1 0,24 0 0 2 0,48 Malaria Jedną z najczęściej importowanych do Polski chorób zakaźnych z innych stref klimatycznych jest malaria, czyli zimnica. W roku 2006 nie zgłoszono żadnego przypadku zachorowania na malarię. Intensywny rozwój turystyki, możliwość szybkiego i masowego przemieszczania się ludności może być przyczyną zawleczenia do Szczecina malarii, dlatego tak ważna jest między innymi chemioprofilaktyka przed planowanym wyjazdem do strefy malarycznej. Tabela 2.3. Zestawienie zachorowań na malarię w Szczecinie w latach 2003-2006. 2003 2004 2005 2006 Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności na 100 tyś mieszkańców Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności na 100 tyś. mieszkańców Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności na 100 tyś. mieszkańców Liczb zachorowań Współczynnik zapadalności na 100 tyś. mieszkańców malaria 1 0,24 1 0,24 0 0 0 0 11

Grypa Grypa jest ostrą, bardzo zakaźną chorobą wirusową, mającą szczególne powinowactwo do układu oddechowego. Źródłem zakażenia jest chory człowiek. Zakażenie szerzy się drogą kropelkową. Zachorowania mogą występować w formie cyklicznych epidemii i pandemii. Choroba przebiega z wysoką gorączką, dreszczami, bólami głowy, mięśni i stawów, uczuciem rozbicia i osłabienia, nieżytem nosa, suchym napadowym kaszlem. Grypa może powodować ciężkie powikłania. Do najczęstszych powikłań należą powikłania ze strony układu oddechowego (zapalenie płuc i oskrzeli, zapalenie zatok i ucha środkowego). Grypa może być również przyczyną zapalenia mięśnia sercowego, zapalenia mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych, zaostrzenia chorób przewlekłych, a nawet zgonu. Istnieje ponad 200 różnych typów wirusów oddechowych wywołujących objawy grypopodobne, ale nie wywołujących powikłań takich jakie wywołuje wirus grypy. Większość przypadków grypy diagnozowanych jest tylko na podstawie objawów klinicznych, co powoduje ich stosunkowo niską wiarygodność etiologiczną. Niezbędna jest diagnostyka wirusologiczna dla potwierdzenia rozpoznania. Taką możliwość stwarza system SENTINEL. Nadzór SENTINEL jest zintegrowanym systemem nadzoru epidemiologicznego i wirusologicznego nad grypą. Prowadzony jest przez lekarzy pierwszego kontaktu, którzy zbierają dane o klinicznych zachorowaniach na grypę, oraz zobowiązani są do pobrania materiałów do badań wirusologicznych od pacjentów z objawami grypy. Taki zintegrowany i reprezentatywny dla całego kraju nadzór epidemiologiczny i wirusologiczny jest niezbędny dla systemu wczesnego ostrzegania w sytuacji epidemii oraz spodziewanej pandemii grypy. Wprowadzenie systemu SENTINEL pozwoli zlikwidować błędy w rejestracji zachorowań na grypę, które obserwujemy w naszym mieście. Świadczą o tym liczby zgłoszonych przypadków. W roku 2004 zgłoszono tylko 2 przypadki grypy, a w roku 2005 i 2006 nie zgłoszono żadnego. Dane te są niewiarygodne. Celem systemu jest włączenie do współpracy jak największej ilości lekarzy pierwszego kontaktu, którzy sprawują opiekę medyczna nad znaczną populacją mieszkańców. W roku 2006 program realizowało 13 lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, którzy sprawowali opiekę medyczną nad 28 514 pacjentami. Najskuteczniejszą metodą profilaktyki obecnie są szczepienia ochronne. Ze względu na dużą zmienność antygenową wirusa grypy Światowa Organizacja Zdrowia co roku uaktualnia skład antygenowy szczepionki na każdy sezon epidemiczny. Szczepienia 12

przeciwko grypie należą do szczepień zalecanych. Oznacza to, iż szczepienia przeciwko grypie nie są finansowane z budżetu Ministra Zdrowia. W roku 2005 przeciwko grypie zaszczepiono 25 976 mieszkańców Szczecina, natomiast w roku 2006 zaszczepiono 18 986 osób. Szczepienia dają możliwość najskuteczniejszej walki z grypą, zwłaszcza jeśli weźmiemy pod uwagę fakt, że choroba jest poważna, masowa, występuje corocznie, daje dużą zachorowalność i śmiertelność w grupach ryzyka. Tabela 2.4.Zestawienie zachorowań na grypę w Szczecinie w latach 2003-2006. 2003 2004 2005 2006 Liczba zachorowań Współczynnik Zapadalności na 100 tyś. mieszkańców Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności na 100 tyś. mieszkańców Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności na 100 tyś. mieszkańców Liczba zachorowań Współczynnik Zapadalności na 100 tyś. mieszkańców Grypa 62 14,93 2 0,48 0 0 0 0 Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych jest neuroinfekcją spowodowaną przekroczeniem bariery krew-płyn mózgowo-rdzeniowy przez różne czynniki infekcyjne np. bakterie, wirusy, grzyby, itp. Typowymi objawami klinicznymi jest zespół objawów oponowych z bólami głowy, wymiotami, gorączką, nierzadko utratą przytomności, a w przypadku zajęcia mózgu z towarzyszącymi objawami neurologicznymi. Ze względu na zwykle ciężki przebieg kliniczny choroby, długotrwałe i kosztowne leczenie, częste następstwa neurologiczne nierzadko prowadzące do trwałego inwalidztwa, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych stanowią nadal istotny problem kliniczny i społeczny. Wśród zarejestrowanych 48 przypadków zapaleń opon mózgowo-rdzeniowych 12 przypadków stanowiły bakteryjne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. Bakteryjne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych charakteryzują się ciężkim przebiegiem klinicznym, oraz typowymi zmianami w płynie mózgowo-rdzeniowym tj. wysoką pleocytozą, podwyższonym poziomem białka z niskim poziomem cukru, oraz dodatnimi odczynami globulinowymi. W badaniach posiewu płynu mózgowo-rdzeniowego etiologię bakteryjną potwierdzono w 8 przypadkach. Z płynu mózgowo-rdzeniowego wyhodowano: trzy krotnie meningokoki, czyli dwoinkę zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, raz 13

stwierdzono pneumokoki, czyli dwoinkę zapalenia płuc i cztery razy Haemophilus influenzae. W pozostałych 4 przypadkach w badaniach płynu mózgowo-rdzeniowego nie wyizolowano czynnika etiologicznego. W roku 2006 zarejestrowano 36 zachorowań na wirusowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (współczynnik zapadalności 8,75 na 100 tyś. mieszkańców), jest to o 6 przypadków mniej niż w roku ubiegłym (współczynnik zapadalności 10,45 na 100 tys. mieszkańców). Etiologię herpeswirusową rozpoznano tyko w jednym przypadku, pozostałe rozpoznania wirusowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych postawiono na podstawie przebiegu klinicznego choroby oraz badań laboratoryjnych, w tym na podstawie ogólnego badania płynu mózgowo-rdzeniowego bez weryfikacji wirusologicznej. Tabela 2.5. Zestawienie zachorowań na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych w Szczecinie w latach 2003-2006 2003 2004 2005 2006 Rodzaj zapalenia opon mózgowordzeniowych Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności na 100 tyś. mieszkańców Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności na 100 tyś. mieszkańców Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności na 100 tyś. mieszkańców Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności na 100 tyś. mieszkańców 12 2,91 2,1 17 4,10 14 3,40 12 2,91 36 8,75 4,8 15 3,62 42 10,45 36 8,75 Borelioza Borelioza z Lyme, zwana w Polsce krętkowicą kleszczową, jest wieloukładową chorobą zakaźną, wywołaną przez krętki. Jest to zakażenie odzwierzęce, przenoszone przez kleszcze. Województwo zachodniopomorskie jest terenem endemicznym występowania kleszczy, które wykazują największą aktywność wiosną i jesienią. Najbardziej narażeni na zachorowania są pracownicy leśni, myśliwi, turyści, oraz osoby zbierające runo leśne, zwłaszcza w rejonach endemicznych. W roku 2006 zarejestrowano 80 przypadków boreliozy (współczynnik zapadalności 19,46 na 100 tyś. mieszkańców). Jest to istotny wzrost w porównaniu z rokiem ubiegłym, gdzie zgłoszono 10 zachorowań (współczynnik zapadalności 2,43). Spośród 80 zarejestrowanych przypadków, u 30 osób przebieg zachorowania był na tyle ciężki, że wymagali oni hospitalizacji 14

Tabela 2.6. Zestawienie zachorowań na boreliozę w Szczecinie w latach 2003-2006. 2003 2004 2005 2006 Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności na 100 tyś. mieszkańców Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności na 100 tyś. mieszkańców Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności na 100 tyś. mieszkańców Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności na 100 tyś. mieszkańców borelioza 24 5,78 12 2,89 10 2,43 80 19,46 Posocznica Posocznica, czyli sepsa jest to ogólnoustrojowa reakcja organizmu na zakażenie. Najczęstszą przyczyną posocznicy są bakterie lub ich toksyny, a także wirusy, grzyby, riketsje i pasożyty. Posocznica zwykle rozwija się nagle, charakteryzuje się wzrostem temperatury ciała z dreszczami, tachykardią, przyśpieszonym oddechem, spadkiem ciśnienia tętniczego krwi i często niepokojem psychicznym lub nawet wyraźną zmianą stanu psychicznego. Posocznica może przejść w fazę wstrząsu septycznego. Zespoły te występują coraz częściej i stanowią główną przyczynę zgonów na oddziałach intensywnej terapii. Rokowanie w przypadku sepsy jest zawsze poważne, uzależnione od wielu czynników zarówno ze strony drobnoustrojów ich zjadliwości, inwazyjności, podatności na leczenie, jak i ze strony chorego- jego wieku, stanu immunologicznego i istniejących chorób. Pomimo znacznego postępu wiedzy medycyny posocznica jest jednym z najciężej przebiegających i najtrudniejszych do leczenia zakażeń. Śmiertelność waha się od 20% w posocznicy do 90% w przypadkach wstrząsu septycznego. W roku 2006 zgłoszono tylko 7 przypadków sepsy o etiologii: - 3 przypadki wywołane przez Neisseria meningitidis - 1 przypadek wywołany przez Staphylococcus - 1 przypadki wywołany przez Streptococcus pneumoniae - 1 przypadek wywołany przez Haemophilus influenzae - 1 przypadek wywołany przez E.coli Wśród 7 zgłoszonych przypadków posocznicy 4 zachorowania dotyczyły dzieci do 14 roku życia. Nie zanotowano żadnego zgonu. 15

Zatrucia i zakażenia pokarmowe To ostre zachorowania o objawach żołądkowo-jelitowych, których przyczyną było spożycie żywności lub wody zakażonej patogennymi mikroorganizmami (bakteriami, wirusami, pasożytami), ich toksynami, lub toksycznymi dla człowieka substancjami chemicznymi. Obraz kliniczny zachorowania zależy od rodzaju i zjadliwości patogenu. Początek choroby jest nagły, a charakterystyczne objawy to głównie biegunka, bóle brzucha, nudności, wymioty, bóle i zawroty głowy, osłabienie i odwodnienie organizmu. Zachorowania i zatrucia pokarmowe, jako choroba mają przebieg lekki, czasem średniociężki, stosunkowo bardzo rzadko śmiertelny. Mogą być jednak groźne dla niemowląt i małych dzieci, kobiet w ciąży, osób w wieku podeszłym lub przewlekle chorych. Najczęstszą przyczyna zatruć pokarmowych są bakterie z grupy Salmonella, gronkowce złociste wytwarzające ciepłostałe enterotoksyny, pałeczki czerwonki bakteryjnej, oraz pałeczki E.coli. W roku 2006 ogólna liczba przypadków zatruć i zakażeń pokarmowych na terenie Szczecina wynosiła 218 (współczynnik zapadalności 53,04 na 100 tyś. mieszkańców ). Jest to mniej niż w roku ubiegłym, gdzie zgłoszono 230 przypadków zatruć i zakażeń pokarmowych (współczynnik zapadalności 55,80 na 100 tyś. mieszkańców). Z powodu zatruć i zakażeń pokarmowych hospitalizowanych było 98 osób. Największą grupę zachorowań w 2006 roku stanowiły salmonellozy 108 przypadków, a wśród nich dominowały pałeczki z grupy Salmonella enteritidis. Zarejestrowano jeden przypadek zatrucia jadem kiełbasianym. W roku 2006 nie zgłoszono żadnego przypadku zakażenia czerwonką bakteryjną. Należy przyjąć, że zarejestrowana liczba zatruć i zakażeń pokarmowych jest tylko wierzchołkiem góry lodowej, ponieważ większość chorych leczy się samodzielnie w domu, tylko część chorych zgłasza się do lekarza pierwszego kontaktu, a ten tylko niektórych kieruje na badania bakteriologiczne. W Polsce za ognisko zbiorowego zatrucia i zakażenia pokarmowego uważa się zachorowanie co najmniej 2 osób po spożyciu tej samej żywności, w tym samym czasie w określonym środowisku. W roku 2006 w Szczecinie zarejestrowano 3 ogniska zbiorowego zatrucia pokarmowego. Dwa z nich miały miejsce w placówkach oświatowowychowawczych, trzecie było zatruciem pokarmowym rodzinnym i miało miejsce w restauracji. Narażonych na zatrucie było łącznie 51 osób, hospitalizacji wymagało 10 osób. Czynnikiem etiologicznym zakażeń w dwóch przypadkach był gronkowiec złocisty, w 16

jednym przypadku nie ustalono czynnika etiologicznego zbiorowego zatrucia pokarmowego. Tabela 2.7. Zestawienie zatruć i zakażeń pokarmowych w Szczecinie w latach 2003-2006 2003 2004 2005 2006 Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności na 100 tyś. mieszkańców Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności na 100 tyś. mieszkańców Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności na 100 tyś. mieszkańców Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności na 100 tyś. mieszkańców Zatrucia i zakażenia pokarmowe 337 81,2 389 93,96 230 55,80 218 53,04 Salmonellozy 167 40,2 205 49,51 169 41,07 108 26,27 Choroby wieku dziecięcego Odra Odra jest to ostra, zakaźna i bardzo zaraźliwa choroba wirusowa, objawiająca się typową grudkowo-plamistą wysypką, gorączką i co najmniej jednym z następujących objawów: kaszel, nieżyt nosa, zapalenie spojówek. Szerzy się drogą kropelkową. Źródłem zakażenia jest chory człowiek. Wrażliwe na odrę są wszystkie osoby, u których wygasła odporność bierna uzyskana od matki, a które nie nabyły odporności po przechorowani odry lub po szczepieniu. Często występują powikłania pod postacią zapalenia płuc, zapalenia ucha środkowego. Do ciężkich powikłań zalicza się powikłania neurologiczne, np. zapalenie mózgu. Najskuteczniejszą formą profilaktyki odry są szczepienia ochronne. W Polsce masowe szczepienia przeciwko odrze wprowadzono do Programu Szczepień Ochronnych w 1975 roku. Dzięki temu uzyskano na przestrzeni lat wysoki odsetek osób uodpornionych na tę chorobę. W roku 2006 r. w Szczecinie nie zgłoszono żadnego przypadku odry u dziecka. Światowa Organizacja Zdrowia na podstawie analizy aktualnej sytuacji epidemiologicznej przyjęła rok 2007, jako termin eliminacji odry rodzimej dla krajów należących do Regionu Europejskiego. Aby osiągnąć ten cel WHO zaleca 17

zintensyfikowanie szczepień dzieci, oraz konieczność potwierdzenia laboratoryjnego przypadków odry. Biorąc pod uwagę coraz niższą liczbę zachorowań, oraz wysoki odsetek osób uodpornionych w populacji można wnioskować, że Polska jest w stanie osiągnąć eliminację odry rodzimej do 2007 roku, czyli w terminie przewidzianym przez WHO. Wymaga to jednak stałego utrzymania wysokiego odsetka osób zaszczepionych podstawowo, oraz dawką przypominającą we wszystkich województwach, oraz potwierdzania serologicznego wszystkich zgłoszonych przypadków podejrzanych o odrę. Różyczka Różyczka jest wysypkową chorobą zakaźną wieku dziecięcego z reguły o łagodnym przebiegu. Niebezpieczny jest natomiast zespół różyczki wrodzonej, który może wystąpić w wyniku zakażenia wirusem różyczki kobiety nieuodpornionej, będącej w początkowym okresie ciąży. Wirus różyczki posiada właściwości teratogenne, przechodząc przez łożysko może spowodować liczne uszkodzenia płodu. Głównym celem zwalczania różyczki jest zatem zapobieganie różyczce wrodzonej. W Polsce w celu eliminacji różyczki wrodzonej wprowadzono w 1989 roku szczepienie dziewcząt w wieku 13 lat. W roku 2006 zarejestrowano w Szczecinie istotny wzrost zachorowań na różyczkę do 143 przypadków (współczynnik zapadalności 34,79 na 100 tys. mieszkańców) z 22 przypadków (współczynnik zapadalności 5,34 na 100 tyś. mieszkańców) w roku 2005. Nie odnotowano żadnego przypadku różyczki wrodzonej, co może świadczyć o prawidłowym uodpornieniu kobiet w wieku rozrodczym. Świnka Świnka jest ostrą wirusową chorobą zakaźną, głównie wieku dziecięcego, która przebiega z gorączką, bolesnym obrzękiem ślinianek przyusznych i nierzadko z objawami ze strony innych narządów gruczołowych, oraz ośrodkowego układu nerwowego. Źródłem zakażenia jest człowiek, a zakażenie następuje drogą kropelkową. Wrażliwość na zakażenie jest powszechna. Świnka może być źródłem niebezpiecznych powikłań takich jak: świnkowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu, zapalenie innych narządów gruczołowych, zwłaszcza jąder, czy trzustki. Trwałym następstwem poświnkowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych może być uszkodzenie nerwu słuchowego i trwała głuchota. Po okresie tzw. epidemii wyrównawczej, która wystąpiła w latach 2004-2005 w wyniku nagromadzenia się w populacji dużej ilości osób wrażliwych na wirusa świnki, w 18

roku 2006 zarejestrowano tylko 41 przypadków świnki (współczynnik zapadalność 9,97 na 100 tys. mieszkańców). Dla porównania wartości zarejestrowanych w Szczecinie zachorowań na świnkę w roku 2005 wynosiły 276 przypadków (współczynniki zapadalność 67,07 na 100 tyś. mieszkańców) i 257 przypadków świnki (współczynnik zapadalności 62,07 na 100 tys. mieszkańców) w roku 2004. W związku z wprowadzeniem do obowiązkowego kalendarza szczepień ochronnych szczepienia skojarzonego przeciwko odrze, śwince i różyczce dla dzieci należy oczekiwać na przestrzeni następnych kilku lat zmiany epidemiologii tej choroby polegającej na systematycznym zmniejszaniu się liczby zachorowań. Krztusiec Krztusiec jest ostrą, bakteryjną, chorobą zakaźną dróg oddechowych, głównie wieku dziecięcego. Typową cechą jest napadowy kaszel z wydzielaniem lepkiej plwociny. Źródłem zakażenia jest człowiek chory, a zakażenie następuje drogą powietrznokropelkową. Wrażliwość na zakażenie osób nieuodpornionych jest powszechna. Najskuteczniejszą formą profilaktyki krztuśca było masowe wprowadzenie szczepień ochronnych. Wpłynęło to w zasadniczy sposób na spadek zachorowalności wśród dzieci. Zarówno w roku 2005 jak i 2006 nie zgłoszono żadnego przypadku krztuśca. Ospa wietrzna Ospa wietrzna jest ostrą, wirusową, wysoce zaraźliwą choroba zakaźną. Podatność na zakażenie jest powszechna. Najwięcej zakażeń występuje u dzieci poniżej 15 roku, ze szczytem zachorowań między 2 a 6 rokiem życia. Najczęściej są to epidemie przedszkolne i szkolne. Zaraźliwość dla otoczenia zaczyna się 1-2 dni przed wystąpieniem wysypki i trwa do przyschnięcia wykwitów. Ospa wietrzna jest powszechnie uważana za chorobę lekką i niemal obowiązkową, czyli taką, którą dziecko powinno przechorować. Nie jest to pogląd słuszny, gdyż przebieg ospy wietrznej może być ciężki, a wystąpienie powikłań wymaga leczenia szpitalnego. Najczęstszymi powikłaniami są wtórne zakażenia bakteryjne zmian skórnych (gronkowiec, paciorkowiec ropotwórczy), zapalenie mózgu, móżdżku, opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie płuc, mięśnia sercowego, nerek, wątroby, stawów. Wirus ospy wietrznej pozostaje w ustroju w postaci utajonej zwojach nerwowych, po latach może się uaktywnić w postaci półpaśca. W Polsce od 1999 roku zarejestrowana jest bezpieczna i skuteczna szczepionka przeciwko ospie wietrznej. Jest to szczepienie zalecane głównie dla osób dorosłych, które nie chorowały na ospę wietrzną, oraz dla dzieci i młodzieży z ostrą białaczką limfoblastyczną w okresie remisji. Są to szczepienia 19

odpłatne. W roku 2006 wykonano 95 szczepień przeciwko ospie wietrznej. W roku 2005 zgłoszono 693 przypadki ospy wietrznej (współczynnik zapadalności 168,61 na 100 tys. mieszkańców), 15 osób wymagało hospitalizacji. W rok później zarejestrowano 454 przypadków ospy wietrznej (współczynnik zapadalności 110,46 na 100 tys. mieszkańców), z czego 15 osób hospitalizowano. Płonica (szkarlatyna) Płonica, czyli szkarlatyna jest ostrą wysypkową chorobą zakaźną, wywołaną przez paciorkowce grupy A. Choroba zaczyna się nagle bólem gardła, gorączką, bólem głowy i często wymiotami. Migdałki są zaczerwienione, z ropnymi nalotami, towarzyszy temu zapalenie węzłów chłonnych szyjnych. Język, początkowo obłożony jest białym nalotem, później staje się gładki i czerwony (język malinowy). Na skórze pojawia się drobnoplamista wysypka. Do powikłań płonicy należą: zapalenie węzłów chłonnych, zapalenie ucha środkowego, nerek i stawów, rzadziej zapalenie mięśnia sercowego i wsierdzia. Płonica występuje przeważnie u dzieci w wieku od 3 roku życia do 7 lat, w czasie ich pierwszych kontaktów z rówieśnikami w przedszkolu i w szkole. Stąd bakterie przenoszone są do środowiska domowego, powodując zachorowania wśród domowników. Nie ma możliwości podnoszenia odporności przeciwko płonicy za pomocą szczepień. W roku 2005 zachorowało na płonicę 88 dzieci (współczynnik zapadalności 21,41 na 100 tys. ludności), z czego 7 osób było hospitalizowanych. W rok później zgłoszono 87 przypadków szkarlatyny ( współczynnik zapadalności 21,00 na 100 tys. mieszkańców), w tym 4 osoby wymagały leczenia szpitalnego. Zakażenia wywołane przez rotawirusy Rotawirusy są najczęstszą przyczyną ostrego zapalenia żołądka i jelit u niemowląt i małych dzieci na całym świecie. Częstość ich występowania wśród dzieci poniżej 5 roku ocenia się na 138 milionów przypadków rocznie. Okres wylęgania infekcji rotawirusowej wynosi od 2 do 4 dni. Do zakażenia dochodzi drogą pokarmową. Choroba trwa zwykle 4-10 dni. Biegunka rotawirusowa u małych dzieci ma najczęściej przebieg burzliwy, z wymiotami i gorączką do 38,5 C. Stolec jest luźny, lub wodnisty, niekiedy z domieszką śluzu lub krwi. Biegunka często prowadzi do odwodnienia, zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej i niedoborów elektrolitowych. Najmłodsze niemowlęta są najbardziej podatne na ciężkie postacie biegunek rotawirusowych.rotawirusami jest się bardzo łatwo zarazić, łatwo się przenoszą, szczególnie w oddziałach szpitalnych i żłobkach. Są one uważane za główną przyczynę zakażeń szpitalnych u dzieci. W Polsce w 2005 roku 20

zarejestrowano prawie 10 tys. przypadków biegunek wywołanych przez rotawirusy. Szczyt zachorowań na biegunkę rotawirusową przypada na miesiące zimowe. Jako rutynowa praktyka stosowana jest w Polsce hospitalizacja chorego dziecka, trwająca średnio 9-10 dni, czyli do czasu pełnego wyzdrowienia. Aktualnie zarejestrowane są w Polsce dwie skuteczne i bezpieczne szczepionki przeciwko rotawirusom. Są to szczepienia zalecane, a więc koszty zakupu szczepionki ponoszą rodzice lub opiekunowie dziecka. Rejestrację biegunek o etiologii rotawirusowej rozpoczęto w 2005 roku. W roku 2005 zgłoszono do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Szczecinie 85 nieżytów żołądkowojelitowych wywołanych przez rotawirusy ( współczynnik zapadalności 20,6 na 100 tys. mieszkańców). W roku następnym zarejestrowano 195 przypadków nieżytów żołądkowojelitowych (współczynnik zapadalności 47,4 na 100 tys. mieszkańców) o tej samej etiologii, w tym 68 dzieci wymagało hospitalizacji. Choroba Creutzfeldta- Jakoba Choroba Creutzfeldta Jakoba jest to rzadko występująca, śmiertelna choroba ośrodkowego układu nerwowego. Zaliczana jest do tzw. pasażowalnych encefalopatii gąbczastych wywołanych przez priony. Cechą charakterystyczną w większości przypadków choroby Creutzfeldta Jakoba jest występowanie triady objawów klinicznych: otępienia umysłowego, mioklonii, oraz typowego zapisu EEG. W roku 2004 po raz pierwszy zostały zgłoszone w Szczecinie 2 przypadki choroby Creutzfeldta-Jakoba, rok później zgłoszono 1 przypadek choroby. Natomiast w 2006 roku nie zarejestrowano żadnego zachorowania na chorobę Creutzfelda- Jacoba. Wścieklizna Wścieklizna jest ostrą chorobą zakaźną, odzwierzęcą, wywołaną wirusem znajdującym się w ślinie chorych zwierząt. U ludzi wirus atakuje układ nerwowy. Zachorowanie prowadzi zawsze do zgonu. Jedynym środkiem zapobiegawczym jest szybkie wdrożenie szczepień przeciw wściekliźnie. Decyzja o podjęciu szczepień przeciw wściekliźnie jest zawsze poprzedzona wnikliwym wywiadem epidemiologicznym. Od wielu lat na terenie Szczecina nie stwierdzono zachorowań ludzi na wściekliznę. W roku 2006 pracownicy Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Szczecinie przeprowadzili 536 wywiadów epidemiologicznych z powodu pokąsania ludzi przez zwierzęta. Do szczepień przeciw wściekliźnie zakwalifikowano 120 osób. Z powodu 21

konieczności chirurgicznego opracowania ran, ze względu na rozległe zranienie, zastosowania antybiotykoterapii i immunoprofilaktyki biernej hospitalizowano 3 osoby. Najczęstszą przyczyną podejmowania szczepień u ludzi stanowiły pokąsania przez zwierzęta domowe psy i koty w 97 %. Natomiast pokąsania lub kontakt ze zwierzętami dzikimi był przyczyną szczepień u 3 %. Nie odnotowano żadnego zgonu z powodu pokąsania przez zwierzęta. Analizując ilość zgłoszonych pokąsań ludzi przez zwierzęta, oraz liczbę osób zakwalifikowanych do szczepień w latach 2003-2006 należy podkreślić, że liczby te nadal utrzymują się na wysokim poziomie. Ukąszenia przez żmiję W roku 2006 nie odnotowano żadnego przypadku ukąszenia osób przez żmiję zygzakowatą. Tabela 2.8. Zestawienie liczby pokąsań ludzi przez zwierzęta chore lub podejrzane o wściekliznę w latach 2003-2006. 2003 rok 2004 rok 2005 rok 2005 rok Liczba pokąsań: - ogółem -w tym dzieci do lat 14 613 172 596 173 581 153 536 150 Liczba pokąsań przez poszczególne zwierzęta: psy 497 493 483 423 kot 85 74 71 98 szczur 8 8 10 6 nietoperz 1 0 3 3 chomik 1 2 1 0 sarna 1 1 0 0 lis 1 0 1 1 jeż 0 0 2 0 kret 1 1 0 0 królik 1 1 1 0 inne 18 16 9 5 Liczba osób zakwalifikowanych do szczepień przeciw wściekliźnie 99 153 140 120 22

Zatrucia środkami chemicznymi W roku 2006 zgłoszono do Powiatowej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Szczecinie 500 przypadków zatruć lekami i środkami narkotycznymi (współczynnik zapadalności 121,65 na 100 tys. ludności). Jest to więcej niż w roku 2005. Zarejestrowano także wzrost zatruć alkoholem i innymi substancjami chemicznymi porównaniu z latami ubiegłymi. Tabela 2.9. Zestawienie zatruć środkami chemicznymi w latach 2003-2006 2003 rok 2004 rok 2005 rok 2006 rok Rodzaj Zatrucia Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności na 100 tys. ludności Liczba hospitalizacji Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności na 100tys. ludności Liczba hospitalizacji Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności na 100 tys. ludności Liczba hospitalizacji Liczba zachorowań Współczynnik zapadalności na 100 tys. ludności Liczba hospitalizacji zatrucia lekami i środkami narkotycznymi zatrucie alkoholem Zatrucia chemiczne (gazy, dymy, pary, CO 2 ) 290 69,8 10 646 156,03 15 412 97,69 2 500 121,6 2 43 10,3 7 122 29,46 3 83 20,17 0 113 27,49 0 59 14,2 45 45 10,86 0 31 7,53 0 60 14,59 4 Stan zaszczepienia dzieci i młodzieży w roku 2006 W 2006r. program Szczepień Ochronnych na terenie miasta Szczecina realizowany był przez 341 świadczeniodawców w 95 gabinetach szczepień, które obejmowały swoją opieką 206 160 osoby, z czego 128 746 stanowiły osoby powyżej 19 roku życia. Przeprowadzono 454 kontrole punktów szczepień, oraz 22 rekontrole. Przy przeprowadzanych kontrolach gabinetów szczepień szczególną uwagę zwraca się na: wykonawstwo szczepień ochronnych, bieżący stan sanitarny, warunki przechowywania szczepionek, sposób postępowania ze sprzętem jednorazowego użytku, zachowanie łańcucha chłodniczego, przepływu kart uodpornienia (dokumentowanie przychodzących i wychodzących kart). 23

W roku 2006 przeprowadzono analizę 4 zgłoszonych niepożądanych odczynów poszczepiennych, wszystkie zgłoszone niepożądane odczyny poszczepienne zostały potwierdzone. Wysłano również wezwania do rodziców i opiekunów którzy nie realizowali obowiązku uodpornienia swoich dzieci. Z wezwanych 46 osób 35 zaszczepiło dzieci, 9 osób wraz z dziećmi wyjechało poza granice kraju, natomiast 2 osoby złożyło w punktach szczepień oświadczenie, że nie będzie szczepić dzieci. Program szczepień ochronnych w roku 2006 został poddany weryfikacji i zgodnie z aktualną wiedzą odstąpiono od oceny wielkości blizny poszczepiennej oraz obowiązku rewakcynacji dzieci i młodzieży. Z tego względu wprowadzono w 12 miesiącu życia kontrolę wykonania szczepienia przeciwko gruźlicy przy urodzeniu na podstawie dokumentacji medycznej pacjenta. Dzieci, które nie były zaszczepione przy urodzeniu powinny otrzymać szczepionkę do 12 miesiąca życia. Ponadto tuberkulinoujemni studenci akademii medycznych i uczniowie policealnych szkól medycznych rozpoczynający naukę, zgodnie z aktualną wiedzą, nie wymagają obowiązkowej rewakcynacji. Tabela 2.10. Stan zaszczepienia dzieci i młodzieży w rocznikach podlegających szczepieniom w roku 2006. Szczepienia przeciw Liczba dzieci Stan wykonania Odsetek zaszczepionych dzieci i młodzieży w 2006 r 1 r. ż. rocznik 2006 wzw typu B pierwotne Gruźlica 3511 3511 100,00 Jednocześnie z BCG 3511 3511 45,60 Pierwotne 3511 1604 45,68 Uzupełniające 3511 1807 51,46 Błonica, tężec 3511 1916 54,57 Krztusiec 3511 1916 54,57 Poliomyelitis 3511 1916 54,57 13-14 m. ż. odra-świnka-różyczka 3611 2762 76,48 2 r. ż. rocznik 2005 uzupełniające Błonica, tężec 3611 1542 42,70 Krztusiec 3611 1542 42,70 16-18 m. ż. Poliomyelitis 3611 1542 42,70 6 r. ż. rocznik 2001 10 r. ż. rocznik 1997 14 r. ż. rocznik 1993 Błonica, tężec,krztusiec 3362 2514 74,77 Poliomyelitis 3362 2514 74,77 odra-świnka-różyczka 3515 3243 92,26 Błonica, tężec 4068 3509 86,25 wzw typu B 4068 3779 92,89 19 r. ż. rocznik 1988 Błonica, tężec 4512 3557 78,83 24