Temat: Urazy skórno naczyniowe. Urazy skórno-naczyniowe są jednymi z najczęściej występujących obnażeń. Chociaż mogą być spowodowane przez wiele różnych czynników, dzielimy je zazwyczaj na trzy podstawowe grupy: a) rany, b) obrażenia termiczne, c) krwotoki. Przerwanie ciągłości skóry i naczyń krwionośnych niesie zagrożenia w postaci zakażeń, martwicy tkankowej miejscowej i uogólnionej, zaburzeń czucia okołourazowego oraz intensywnych krwawień. 1. Rany. a) ze względu na sposób powstawania rany dzielimy na: cięte - w efekcie działania ostrego narzędzia, szarpane - na skutek rozerwania skóry o nierówne powierzchnie, na przykład kawałek wystającego drutu, miażdżone - w efekcie przygniecenia lub upadku z dużej wysokości, rąbane - wskutek uderzenia ciężkim, ostrym przedmiotem, na przykład siekierą, kąsane -w rezultacie ugryzienia przez zwierzę lub człowieka. b) udzielając pierwszej pomocy w sytuacji zranienia, postępuj zgodnie z poniższymi zasadami: 1) postaraj się wyeliminować źródło zagrożenia - zabierz poszkodowanemu nóż, wyjdźcie z pomieszczenia, w którym jest rozbite szkło i tym podobne. 2) pamiętaj o swoim bezpieczeństwie - włóż rękawiczki ochronne. 3) jeżeli rana nie krwawi zbyt mocno, przed wykonaniem opatrunku możesz ją odkazić, używając wody zdatnej do picia. Poproś poszkodowanego, aby samodzielnie wykonał tę czynność, ponieważ twoje działanie może sprawiać mu ból. 4) jeżeli rana krwawi mocno, poproś poszkodowanego, aby wykonał doraźny ucisk miejsca zranienia do czasu, kiedy przygotujesz wszystkie materiały potrzebne do zrobienia opatrunku. Dzięki temu ograniczycie nadmierny wypływ krwi. Doraźny ucisk może również przyspieszyć zasklepianie się rany w naturalny sposób. 5) do wykonania opatrunku użyj materiałów jałowych, najlepiej z apteczki pierwszej pomocy. Jeżeli nie masz ich do dyspozycji, wykorzystaj środki podręczne, które w twojej ocenie są czyste. 6) opatrunek powinien przykrywać całą ranę. Jeżeli gaza będzie mniejsza niż miejsce zranienia, opatrunek nie spełni swojej roli. 7) opatrunek powinien się składać z trzech warstw: pierwsza-osłaniająca-to gaza lub inny czysty materiał, którego zadaniem jest osłonienie miejsca urazu i ochrona przed zakażeniem, druga warstwa, szerokości rany, służy do mocnego dociśnięcia miejsca krwawienia. Dzięki temu poszkodowany straci mniej krwi, trzecia warstwa odpowiada za utrzymanie całego opatrunku w całości i jednym położeniu, chroni go przed ewentualnym przesunięciem. 8) Po wykonaniu opatrunku sprawdź oznaki krążenia. Zwróć uwagę na to, czy poniżej miejsca zranienia wyczuwasz tętno. 9) Opatrzoną kończynę unieś do góry, dzięki temu z rany będzie wypływać mniej krwi. 10) Jeżeli rana jest rozległa, wezwij pogotowie. Jeśli sytuacja nie jest aż tak poważna, zgłoście się do lekarza samodzielnie. 2. Obrażenia termiczne. Obrażenia termiczne zaliczamy do bardzo ciężkich urazów. Czynnikiem sprawczym jest w tym wypadku temperatura - wysoka (oparzenia) i niska (odmrożenia). a) wyróżniamy oparzenia: I stopnia - obejmują tylko naskórek, objawy to zaczerwienienie i pieczenie skóry, II stopnia - obejmują naskórek oraz częściowo także skórę właściwą, objawy podobne jak w oparzeniach I stopnia, dodatkowo pojawiają się pęcherze i ból,
III stopnia - uraz dotyczy nie tylko skóry właściwej, uszkodzone mogą być także znajdujące się pod nią narządy i tkanki, w miejscu oparzenia poszkodowany nie odczuwa bólu (zniszczone zostają receptory bólowe w skórze), może dojść do martwicy tkanek. b) Aby zapobiegać skutkom działania skrajnych temperatur, należy przestrzegać następujących zasad: 1) Trzeba bezwzględnie ograniczyć źródło skrajnej temperatury (zgasić płomień, odsunąć poszkodowanego od gorącej wody, przenieść go z zimna do ciepłego pomieszczenia itp.). 2) Należy ocenić rozległość obrażeń i rozpocząć ogrzewanie lub ochładzanie rany. Trzeba do tego użyć wody o temperaturze pokojowej. 3) Woda nie powinna działać całą siłą bezpośrednio na urażone miejsce. Na przykład w sytuacji oparzenia dłoni główne ciśnienie wody powinno być skierowane na przedramię, skąd woda będzie spokojnie spływać na dłoń. Ciśnienie skierowane bezpośrednio na urażone miejsce może doprowadzić do dodatkowych uszkodzeń w obrębie skóry, która jest słaba i traci swoje właściwości, między innymi elastyczność. 4) Trzeba kontrolować czas - schładzanie lub ogrzewanie urażonego miejsca powinno trwać co najmniej 20-30 min. 5) Po schłodzeniu lub ogrzaniu urażonego miejsca należy wykonać opatrunek, który będzie osłaniał ranę przed czynnikami zewnętrznymi. Opatrunek powinien być luźny. 6) Należy wezwać pogotowie ratunkowe, jeżeli oparzenie dotyczy: głowy, klatki piersiowej, brzucha, krocza, przekracza 15% ciała lub do-tyczy kilku jego części, a także zawsze wtedy, gdy oparzeniu ulegają dzieci. c) Do oceny rozległości oparzeń wykorzystaj regułę dziewiątek. Dzieli ona ciało na obszary, z których każdy stanowi 9% jego powierzchni: głowa - 9%, klatka piersiowa: przód - 9%, tył - 9%, brzuch: przód - 9%, tył - 9%, kończyna górna - 9%, kończyna dolna: przód - 9%, tył - 9%, krocze - 1 % suma: 100%.
Inną metodą oceny powierzchni urazu termicznego jest obliczenie jej na podstawie rozmiaru dłoni poszkodowanego (reguła dłoni). Jej wewnętrzna część stanowi 1% powierzchni skóry - przykładając ją do miejsca oparzonego, jesteś w stanie określić jego rozległość. 3. Krwotoki. Krwotok to niekontrolowany wypływ krwi z organizmu. Do krwotoku dochodzi na skutek rozległego uszkodzenia naczynia krwionośnego; jest stanem niebezpiecznym dla życia. Podstawowym objawem utraty dużej ilości krwi jest jej widoczna duża ilość poza organizmem człowieka, na miejscu zdarzenia. Ponadto w wyniku krwotoku zaburzone zostają funkcje, które krew pełni w organizmie. Oznacza to: spadek temperatury ciała - poszkodowanemu będzie zimno, ograniczenie dostarczania substancji odżywczych do komórek ciała - ranny będzie odczuwać osłabienie i głód, a także pragnienie, duszność i przyspieszony oddech - ze względu na brak tkanki, która doprowadza tlen do komórek, organizm odczuwa duszność i próbuje to sobie kompensować zwiększeniem ilości pobieranego z otoczenia tlenu, co powoduje przyspieszony oddech, wzmożona akcja serca - krwotok doprowadza do spadku ciśnienia krwi i braku odpowiedniej ilości tlenu w organizmie, serce zaczyna więc pracować szybciej, aby pozostałą krew jak najszybciej doprowadzić do każdej komórki (w pewien sposób jest to działanie autodestrukcyjne, ponieważ automatycznie więcej krwi dociera do miejsca uszkodzonego, a co się z tym wiąże -więcej krwi wypływa z organizmu). Ponieważ krwotok stanowi duże zagrożenie dla życia poszkodowanego, należy podjąć szybkie i zdecydowane działania: należy natychmiast wykonać ucisk doraźny w miejscu zranienia. trzeba położyć poszkodowanego i unieść jego kończyny do góry. Na skutek sity grawitacji nadmiar krwi z kończyn zostanie przeniesiony do tułowia i głowy. Zapewni to krążenie w najważniejszych narządach (pozycja przeciwwstrząsowa). należy wykonać opatrunek uciskowy. trzeba wezwać pogotowie ratunkowe. konieczne jest kontrolowanie oznak krążenia poniżej miejsca obrażenia. trzeba obserwować stan poszkodowanego, a gdy się pogorszy, bezzwłocznie wezwać pogotowie ratunkowe. Jeśli poszkodowanemu jest zimno, można go okryć folią termiczną lub kocem.