GMINNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY ŁUŻNA NA LATA (PROJEKT)

GMINNY PROGRAM REWITALIZACJI GMINY ŁUŻNA NA LATA 2016-2020 (PROJEKT) Grudzień 2016

Spis treści 1 Wstęp... 4 2 Pogłębiona diagnoza obszaru rewitalizacji. Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych oraz skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych, identyfikacja potencjałów... 5 2.1 Metodologia wyznaczania obszaru zdegradowanego i rewitalizacji... 5 2.2 Wskaźniki użyte w diagnozie dla całej gminy... 6 2.3 Zasięgi przestrzenne obszarów rewitalizacji wraz z ich charakterystyką.. 11 2.4 Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych oraz identyfikacja potencjałów 14 2.5 Skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych... 19 3 Zgodność programu rewitalizacji z dokumentami określającymi kierunki rozwoju gminy. Powiązanie z politykami w gminie.... 23 3.1 Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Łużna na lata 2010-2020 23 3.2 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łużnej... 24 3.3 Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2014 2018 Gminy Łużna... 25 4 Docelowa Wizja obszaru rewitalizacji w perspektywie następnych lat... 27 5 Cele rewitalizacji i kierunki działań... 28 6 Opis przedsięwzięć rewitalizacyjnych... 34 7 Szacunkowe ramy finansowe programu rewitalizacji wraz z szacunkowym wskazaniem środków finansowych... 42 8 Mechanizmy włączania różnych grup interesariuszy w procesie rewitalizacji. Partnerstwo i partycypacja.... 44 8.1 Etap diagnozy... 44 8.1.1 Warsztaty diagnostyczne i badanie społeczne... 44 8.1.2 Konsultacje społeczne dotyczące projektu uchwały Rady Gminy Łużna w sprawie wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na terenie gminy Łużna... 44

8.1.3 Zastosowanie trzech technik badawczych w celu pogłębienia analizy obszarów rewitalizacji: warsztaty, wywiad grupowy, kwestionariusz ankiety. 45 8.1.4 Nabór projektów... 45 8.1.5 Warsztat projekcyjny... 46 8.2 Etap wdrażania i oceny Programu Rewitalizacji... 46 9 System zarządzania... 48 9.1 Zakresy zadań i odpowiedzialności zespołu ds. rewitalizacji oraz zasady koordynacji i współpracy... 48 10 Załącznik graficzny przedstawiający podstawowe kierunki zmian funkcjonalnoprzestrzennych obszaru rewitalizacji sporządzony na mapie w skali co najmniej 1:5000, opracowanej z wykorzystaniem treści mapy zasadniczej, a w przypadku jej braku z wykorzystaniem treści mapy ewidencyjnej w rozumieniu ustawy z dnia 17 maja 1989r.- Prawo geodezyjne i kartograficzne.... 52 11 Spis rysunków... 53 12 Spis tabel... 54

1 Wstęp Program Rewitalizacji jest dokumentem operacyjnym, programującym działania w sferze społecznej, gospodarczej, technicznej, środowiskowej oraz przestrzennofunkcjonalnej. Ich realizacja ma na celu wyprowadzenie obszarów zdegradowanych ze stanu kryzysowego a także stymulowanie rozwoju społeczno-gospodarczego całej gminy. Zarówno diagnoza dla gminy, jak i cały Program Rewitalizacji zostały opracowywanie zgodnie z: Ustawą z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz.U. Poz. 1777) Wytycznymi Ministerstwa Rozwoju w zakresie rewitalizacji w programach operacyjnych na lata 2014-2020 z dnia 2 sierpnia 2016 r. Założeniami Narodowego Planu Rewitalizacji 2022. Zgodnie z Ustawą z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz.U. 2015 poz. 1777.) rewitalizacja stanowi proces wyprowadzania ze stanu kryzysowego obszarów zdegradowanych. Jest on prowadzony w sposób kompleksowy, poprzez zintegrowane działania na rzecz lokalnej społeczności, przestrzeni i gospodarki, skoncentrowane terytorialnie, prowadzone przez interesariuszy rewitalizacji na podstawie gminnego programu rewitalizacji. Co ważne, w centrum tego procesu stoi człowiek wraz ze swoimi problemami, potrzebami i oczekiwaniami. Dlatego też jednym z najistotniejszych elementów Programu Rewitalizacji jest diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych, która ma na celu identyfikację obszarów problemowych na terenie Gminy. Są to tereny, na których następuje koncentracja negatywnych zjawisk przede wszystkim w sferze społecznej i dodatkowo minimum w jednej ze sfer: gospodarczej, środowiskowej, technicznej i przestrzenno-funkcjonalnej. Diagnoza zawiera także analizę lokalnych potencjałów występujących na wybranym obszarze. Program rewitalizacji to dokument strategiczny, za pomocą którego władze gminy będą mogły uruchamiać mechanizmy oraz realizować przedsięwzięcia mające na celu szczególny rodzaj interwencji. Interwencja władz gminy z pomocą partnerów i interesariuszy rewitalizacji będzie miała miejsce na terenie 4 osiedli, które pozostają w stanie regresu i które zostały wskazane jako obszar rewitalizacji na podstawie przeprowadzonej diagnozy. Działania rewitalizacyjne będą podejmowane również poza obszarem rewitalizacji, o ile ich efekty będą służyły niwelowaniu zdiagnozowanych na tym obszarze problemów.

2 Pogłębiona diagnoza obszaru rewitalizacji. Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych oraz skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych, identyfikacja potencjałów 2.1 Metodologia wyznaczania obszaru zdegradowanego i rewitalizacji W celu wyznaczenia obszaru zdegradowanego i rewitalizacji została przeprowadzona diagnoza Gminy Łużna 5 sfer - społecznej, gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej oraz technicznej, w podziale na wyznaczone jednostki analityczne okręgi wyborcze. Gmina dzieli się na 15 okręgów wyborczych, szczegółowy przebieg ich granic został przyjęty przez Radę Gminy uchwałą nr XLIX/341/14 z dnia 21 lipca 2014 w sprawie podziału Gminy Łużna na okręgi wyborcze, ustalenia ich granic i numerów oraz liczby radnych wybieranych w każdym okręgu. Wszystkie okręgi pełnią funkcję mieszkaniową. Dodatkowo przeprowadzona została pogłębiona diagnoza obszaru rewitalizacji celem analizy zróżnicowania lokalnego. Zastosowane scenariusze pogłębionej diagnozy pozwoliły w sposób możliwe trafny odzwierciedlić znane i powszechnie dostrzegane zróżnicowania w przestrzeni społeczno-gospodarczej gminy.

Rysunek 1. Łużna w podziale na okręgi wyborcze Źródło: opracowanie własne na podstawie uchwały Rady Gminy nr XLIX/341/14 z dnia 21 lipca 2014 w sprawie podziału Gminy Łużna na okręgi wyborcze, ustalenia ich granic i numerów oraz liczby radnych wybieranych w każdym okręgu 2.2 Wskaźniki użyte w diagnozie dla całej gminy Przy wyborze okręgów, na których prowadzona będzie rewitalizacja posłużono się wskaźnikami o charakterze ilościowym, które zostały opracowane na podstawie danych zastanych. Wskaźniki te odnosiły się do pięciu sfer: społecznej, gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej oraz technicznej. Lista wskaźników wraz ze źródłami danych oraz metodologią obliczania została zaprezentowana w poniższej tabeli.

Dane pozyskiwane w podziale na punkty adresowe były agregowane do poziomu okręgów. Część wartości wskaźników ma charakter względny, a więc została podana w stosunku do określonej liczby mieszkańców okręgu (w zależności od wartości wskaźnika 100 lub 100). Umożliwia to porównywanie sytuacji w okręgach silnie różniących się pod względem liczby mieszkańców, gdzie podawanie liczb bezwzględnych prowadziłoby do zafałszowania analizy. Tabela 1. Zestawienie wskaźników użytych w diagnozie z podaniem nazw, zjawisk, których dotyczą, źródeł danych i sposobu obliczania Lp. Zjawisko Nazwa wskaźnika Źródła danych 1.1 1.2 1.3 1.4. Starzenie społeczeństwa się Ubóstwo pomoc społeczna Ubóstwo pomoc społeczna Ubóstwo pomoc społeczna 1.5 Niepołnosprawność 1.6 Ubóstwo z powodu długotrwałych chorób Liczba mieszkańców mających 65 lub więcej lat do ogólnej liczby mieszkańców w okręgach liczba rodzin objętych wsparciem pomocy społecznej na 100 osób liczba osób korzystających z za siłków pomocy społecznej (świadczeń finansowych bez pracy socjalnej) na 100 ludności Liczba przyznanych świadczeń społecznych z powodu ubóstwa na 100 mieszkańców Liczba przyznanych świadczeń społecznych z powodu niepołnosprawności na 100 mieszkańców Liczba przyznanych świadczeń społecznych z powodu długotrwałej lub ciężkiej choroby na 100 mieszkańców Sfera społeczna Urząd Gminy w Łużnej Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Łużnej Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Łużnej Urząd Gminy Łużnej Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Łużnej, Urząd Gminy Łużnej Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Łużnej, Urząd Gminy Łużnej Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Łużnej, Urząd Gminy Łużnej Metodologia obliczania wskaźnika Liczba mieszkańców mających 65 lub więcej przez ogólną liczbę mieszkańców w danym okręgu liczba rodzin objętych wsparciem pomocy społecznej przyznanych mieszkańcom danego okręgu dzielona przez liczbę mieszkańców tego okręgu pomnożona przez sto Liczba osób korzystających z zasiłków pomocy społecznej (finansowych, bez pracy socjalnej) przyznanych mieszkańcom danego okręgu dzielona przez liczbę mieszkańców tego okręgu pomnożona przez sto Łączna wartość świadczeń pomocy społecznej (finansowych, bez pracy socjalnej) przyznanych mieszkańcom danego okręgu dzielona przez liczbę mieszkańców tego okręgu pomnożona przez sto Liczba świadczeń społecznych z powodu niepołnosprawności przyznanych mieszkańcom danego okręgu dzielona przez liczbę mieszkańców tego okręgu pomnożona przez sto Liczba świadczeń społecznych z powodu długotrwałej lub ciężkiej choroby przyznanych mieszkańcom danego okręgu dzielona przez liczbę mieszkańców tego okręgu pomnożona przez sto

Lp. Zjawisko Nazwa wskaźnika Źródła danych 1.7 Przemoc w rodzinie 1.8 1.9 Ubóstwo z powodu wielodzietności Ubóstwo z powodu alkoholizmu 1.10 Bezrobocie 1.10 Bezrobocie 1.11 Przestępczość 1.12 Przestępczość 1.13 Przestępczość 1.14 Przestępczość 1.15 Przestępczość Liczba przyznanych świadczeń społecznych z powodu przemocy w rodzinie na 100 mieszkańców Liczba przyznanych świadczeń społecznych z powodu ochrony macierzyństwa lub wielodzietności na 100 mieszkańców Liczba przyznanych świadczeń społecznych z powodu alkoholizmu lub narkomanii na 100 mieszkańców Liczba przyznanych świadczeń społecznych z powodu bezrobocia na 100 mieszkańców liczba osób bezrobotnych na 100 mieszkańców liczba przestępstw kryminalnych na 100 mieszkańców liczba przestępstw drogowych na 100 mieszkańców Uszczerbki na zdrowiu na 100 mieszkańców Liczba kradzieży na 100 mieszkańców Liczba kradzieży z włamaniem na 100 mieszkańców Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Łużnej, Urząd Gminy Łużnej Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Łużnej, Urząd Gminy Łużnej Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Łużnej, Urząd Gminy Łużnej Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Łużnej, Urząd Gminy Łużnej Powiatowy Urzędu Pracy w Gorlicach, Urząd Gminy w Łużnej Komenda Powiatowa Policji w Gorlicach Urząd Gminy Łużnej, Komenda Powiatowa Policji w Gorlicach Urząd Gminy Łużnej, Komenda Powiatowa Policji w Gorlicach Urząd Gminy Łużnej, Komenda Powiatowa Policji w Gorlicach Urząd Gminy Łużnej, Komenda Powiatowa Policji w Gorlicach Urząd Gminy Łużnej, Metodologia obliczania wskaźnika Liczba świadczeń społecznych z powodu przemocy w rodzinie przyznanych mieszkańcom danego okręgu dzielona przez liczbę mieszkańców tego okręgu pomnożona przez sto Liczba świadczeń społecznych z powodu ochrony macierzyństwa lub wielodzietności przyznanych mieszkańcom danego okręgu dzielona przez liczbę mieszkańców tego okręgu pomnożona przez sto Liczba świadczeń społecznych z powodu alkoholizmu lub narkomanii przyznanych mieszkańcom danego okręgu dzielona przez liczbę mieszkańców tego okręgu pomnożona przez sto Liczba świadczeń społecznych z powodu bezrobocia przyznanych mieszkańcom danego okręgu dzielona przez liczbę mieszkańców tego okręgu pomnożona przez sto Liczba osób bezrobotnych w sołectwie dzielona przez liczbę mieszkańców tego sołectwa Liczba przestępstw popełnionych w sołectwie dzielona przez liczbę mieszkańców tego sołectwa pomnożona przez sto Liczba przestępstw popełnionych w sołectwie dzielona przez liczbę mieszkańców tego sołectwa pomnożona przez sto Uszczerbki na zdrowiu w sołectwie dzielona przez liczbę mieszkańców tego sołectwa pomnożona przez sto Liczba kradzieży w sołectwie dzielona przez liczbę mieszkańców tego sołectwa pomnożona przez sto Liczba kradzieży z włamaniem w sołectwie dzielona przez liczbę mieszkańców tego sołectwa pomnożona przez sto

Lp. Zjawisko Nazwa wskaźnika Źródła danych 1.16 Kapitał społeczny 2.1 Przedsiębiorczość mieszkańców 2.3 Dochody ludności 2.3 Dochody ludności 3.1 Niska emisja 3.2 4.1 4.2 Zagrożenie azbestem Zagrożenie zanieczyszczeniem wód i gleby Zagrożenie zanieczyszczeniem wód i gleby frekwencja w wyborach do Sejmu RP w 2015 roku w podziale na obwody głosowania w % Państwowa Komisja Wyborcza (http://sejm2015.pkw.gov.p l/356_frekwencja/126201) Sfera gospodarcza liczba mieszkańców prowadzących działalność Ministerstwo Gospodarki, gospodarczą Urząd Gminy Łużnej, zarejestrowana w CEIDG na 100 mieszkańców deklarowany dochód na osób fizycznych prowadzących działalność Urząd Skarbowy w Gorlicach gospodarczą zarejestrowaną w CEIDG na ilość firm w 2015 roku deklarowany dochód osób fizycznych nie Urząd Skarbowy w Gorlicach prowadzących działalności gospodarczej Sfera środowiskowa Liczba budynków niepodłączonych do Urząd Gminy w Łużnej, sieci gazowej do ogólnej liczby budynków Powierzchnia azbestu w m2 do Urząd Gminy w Łużnej ogólnej liczby budynków Sfera przestrzenno-funkcjonalna Liczba budynków niepodłączonych do sieci wodociągowej Urząd Gminy w Łużnej w stosunku do wszystkich budynków Liczba budynków niepodłączonych do sieci kanalizacyjnej ani do oczyszczalni Urząd Gminy w Łużnej przydomowych w stosunku do wszystkich budynków Metodologia obliczania wskaźnika Frekwencja wyborcza mieszkańców w wyborach do Sejmu RP w 2015 roku policzona poprzez podzielenie liczby wydanych kart do głosowania w danym obwodzie przez liczbę uprawnionych do głosowania Liczba mieszkańców danego okręgu prowadzących działalność gospodarczą zarejestrowana w CEIDG dzielona przez liczbę mieszkańców tego okręgu pomnożona przez sto deklarowany dochód mieszkańców danego sołectwa prowadzących działalność gospodarczą zarejestrowaną w CEIDG dzielony przez ilość firm zarejestrowanych w każdym sołectwie w 2015 roku podzielona na okręgi wyborcze Dochody deklarowane przez mieszkańców danego sołectwa dzielone przez liczbę wszystkich mieszkańców każdego sołectwa pomnożone przez 100 podzielona na okręgi wyborcze Liczba budynków niepodłączonych do sieci gazowej dzielona przez ogólną liczbę budynków w każdym sołectwie podzielona na okręgi wyborcze Powierzchnia azbestu w m2 do ogólnej liczby budynków w każdym sołectwie podzielona na okręgi wyborcze Liczba budynków niepodłączonych do sieci wodociągowej w stosunku do wszystkich budynków w każdym sołectwie podzielona na okręgi wyborcze Liczba budynków niepodłączonych do sieci kanalizacyjnej ani do oczyszczalni przydomowych do ogólnej liczby budynków w każdym sołectwie podzielona na okręgi wyborcze

Lp. Zjawisko Nazwa wskaźnika Źródła danych 4.3 5.1 Infrastruktura drogowa Stan techniczny budynków prywatnych i publicznych 5.1 Pustostany Dostępność przedszkoli, szkół i instytucji kultury OpenStreetMap, dla mieszkańców Urząd Gminy w Łużnej poszczególnych okręgów wyborczych Sfera techniczna Liczba budynków zbudowanych przed rokiem 1990 do Urząd Gminy w Łużnej ogólnej liczby budynków Liczba pustostanów do ogólnej liczby budynków Urząd Gminy w Łużnej Metodologia obliczania wskaźnika Światło dostępu do poszczególnych instytucji na podstawie ich lokalizacji i sieci dróg w poszczególnym okręgu Liczba budynków zbudowanych przed rokiem 1990 do ogólnej liczby budynków w każdym sołectwie podzielona na okręgi wyborcze Liczba pustostanów do ogólnej liczby budynków w każdym sołectwie podzielona na okręgi wyborcze Źródło: opracowanie własne

2.3 Zasięgi przestrzenne obszarów rewitalizacji wraz z ich charakterystyką W oparciu o sporządzoną diagnozę Rada Gminy Łużna dnia 28 października 2016 r. podjęła uchwałę nr XXVIII/208/16 w sprawie wyznaczenia obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na terenie gminy Łużna. W wyniku delimitacji za obszary zdegradowane uznano następujące okręgu: 1 Okręg wyborczy nr 11 na terenie sołectwa Szalowa, gdzie występuje największe natężenie zjawisk kryzysowych w sferze społecznej (aż dziesięć wskaźników powyżej średnie wartości), a także duże natężenie zjawisk kryzysowych w sferach: gospodarczej i funkcjonalnoprzestrzennej 2 Okręg wyborczy nr 13 - teren sołectwa Bieśnik na obszarze którego obserwuje się szczególnie silne natężenie zjawisk kryzysowych w sferze społecznej (dziewięć wskaźników powyżej średniej). Zdaniem mieszkańców osiedle to także cechuje się natężeniem zjawisk kryzysowych, szczególnie w sferze technicznej, a także funkcjonalnoprzestrzennej co potwierdzają wskaźniki ilościowe 3 Okręg wyborczy nr 1 - teren sołectwa Biesna, silne natężenie zjawisk kryzysowych w sferze społecznej oznacza że występuje tam osiem wskaźników powyżej średniej wskazujących na deficyty społeczne na tym terenie. Poza tym analiza dostępnych danych wskazuje na sytuacje kryzysowa w sferze środowiskowej 4 Okręgi wyborcze nr 14 i 15 - teren sołectwa Wola Łużańska, gdzie można zaobserwować natężenie zjawisk kryzysowych w sferze społecznej (osiem wskaźników powyżej średniej)oraz środowiskowej) a także duże natężenie zjawisk kryzysowych w sferze funkcjonalno-przestrzennej Zgodnie z uchwałą nr XXVIII/208/16 Rady Gminy z dnia 28 października 2016 r. na wyżej wymienionych obszarach zdegradowanych wyznaczony został obszar rewitalizacji, który łącznie obejmuje 979 ha co stanowi 17,4 % powierzchni gminy i są zamieszkane przez 2488 mieszkańców co stanowi 28,85 % ogółu mieszkańców Łużnej.

Rysunek 2. Obszar zdegradowany na tle gminy podzielonej na okręgi Źródło: opracowanie własne

Rysunek 3. Obszar rewitalizacji na tle gminy podzielonej na okręgi Źródło: opracowanie własne

2.4 Diagnoza czynników i zjawisk kryzysowych oraz identyfikacja potencjałów Zgodnie z dokumentem diagnozy służącej wyznaczeniu obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji na terenie Gminy Łużna, należy w tym miejscu przytoczyć dane, które wskazały na kumulację negatywnych zjawisk oraz potencjałów na wyżej wymienionym obszarze. Okręg wyborczy nr 11 - teren sołectwa Szalowa Sfera społeczna Okręg wyborczy nr 11 charakteryzuje się znaczącymi dysproporcjami w rozwoju społeczno-gospodarczym. Obszar ten charakteryzuje się wysokim wskaźnikiem obciążenia demograficznego Duża część mieszkańców to osoby o niskim statusie materialnym ma to odzwierciedlenie w znacznej części osób korzystających z zasiłków pomocy społecznej na 100 mieszkańców oraz wysokiej wartości wskaźnika liczby rodzin objętych wsparciem w postaci zasiłków na 100 osób. Ponadto wskazany obszar charakteryzuje się wysokim odsetkiem bezrobotnych w ogólnej liczbie mieszkańców. Na tym terenie występuje najwyższy na tle gminy wskaźnik mówiący o przestępczości w zakresie uszczerbków na zdrowiu. Sfera przestrzenno-funkcjonalna i środowiskowa Pilnej interwencji w tym obszarze wymaga gospodarka wodno-ściekowa z powodu braku sieci wodno-kanalizacyjnej (diagnoza wskazuje na poważny kryzys w tym zakresie) Brak sieci wod-kan wpływa negatywnie na rozwój gospodarczy tego terenu i obniża jakość życia mieszkańców. Z uwagi na historycznie ukształtowany układ drogowy, a także dużą gęstość oraz charakter zabudowy, jak również - na wzmożony ruch samochodów wskazany obszar narażony jest na duży hałas komunikacyjny oraz zanieczyszczenie powietrza spotęgowane dodatkowo niskim wskaźnikiem podpięcia do sieci gazowej. Sfera gospodarcza Teren ten charakteryzuje się nawarstwieniem zjawisk kryzysowych, takich jak bezrobocie, ubóstwo. W tym zakresie diagnoza wskazuje na jedne z najniższych w gminie dochodów - zarówno osób które prowadza własna działalność jak i osób fizycznych, które nie posiadają własnych firm. Wartość tego wskaźnika jest dużo niższa niż średnia w gminie. Natomiast ilość firm zarejestrowanych na 100 mieszkańców jest powyżej śedniej. Sfera techniczna W sferze technicznej jednym z najważniejszych zidentyfikowanych problemów jest duży odsetek budynków wybudowanych przed 1990r. co grozi ich postępującą

degradacją techniczną. Należy również nadmienić, iż na tym terenie znajdują się zabytki wymagające pilnej interwencji aby zapobiec ich degradacji Potencjały Okręg wyborczy nr 11 koncentruje na swoim obszarze kluczowe funkcje społeczne, oświatowe i kulturalne Łużnej. Jest historycznym centrum miejscowości Szalowa, są tu zlokalizowane obiekty i tereny zabytkowe, co przekłada się na atrakcyjność turystyczną. Wśród atutów okręgu można wskazać również dostępność do placówek opieki zdrowotnej. Ponadto teren ten charakteryzuje się dobrym skomunikowaniem (linii komunikacyjne prywatnych przewoźników) Pomimo, iż wskazany okręg charakteryzuje się nawarstwieniem zjawisk kryzysowych, takich jak bezrobocie, ubóstwo, liczba firm jest większa niż średnia dla gminy. Duża liczba podmiotów gospodarczych na terenie okręgu stanowi o jego potencjale jednak wymagają one stworzenia warunków do rozwoju bo wskaźnik dochodów jest jednym z najniższych w gminie. Źródła/przyczyny sytuacji kryzysowej Długotrwałe bezrobocie oraz ubóstwo prowadzą do pogłębiania się negatywnych zjawisk społecznych. W konsekwencji prowadzi to do powstania rozwarstwienia społecznego oraz negatywnego postrzegania części mieszkańców. Na pogłębianie dysproporcji społecznej ma również wpływ różny poziom aktywności zawodowej i przedsiębiorczości mieszkańców. Z uwagi na występujące stany kryzysowe i dysfunkcje społeczne pogłębia się wykluczenie części mieszkańców. Na pogłębianie się stanów kryzysowych ma również wpływ brak sieci wodnokanalizacyjnej która mogłaby przyczynić się do rozwoju przedsiębiorczości w tym turystyki i usług towarzyszących. Okręg wyborczy nr 13 - teren sołectwa Bieśnik Sfera społeczna W sferze społecznej osiedle charakteryzuje się największą ilością świadczeń społecznych w stosunku do liczby ludności. Szczególnie często przyznawana była pomoc z powodu wielodzietności lub ochrony macierzyństwa. Średnią dla gminy przekraczają wskaźniki odnoszące się do liczby osób korzystających z zasiłków pomocy społecznej na 100 osób oraz do liczby rodzin objętych wsparciem w postaci zasiłków na 100 osób. Na terenie okręgu mieszka najwyższy w skali całej gminy odsetek osób bezrobotnych w stosunku do całej liczby mieszkańców tego okręgu wyborczego. Dodatkowo dane z diagnozy wskazują, że w okręgu tym odnotowano

najniższą frekwencje wyborczą podczas wyborów Podczas wyborów do Sejmu w 2015r. Sfera techniczna W sferach technicznej odnotowano duża liczbę budynków wybudowanych przed 1990r. Sfera przestrzenno-funkcjonalna Okręg charakteryzuje rzadka gęsta sieć drogowa. Jest to jednym z powodów zdiagnozowanej małej aktywności inwestycyjnej na tym terenie. Pilnej interwencji w tym obszarze wymaga gospodarka wodno-ściekowa z powodu braku sieci wodno-kanalizacyjnej (diagnoza wskazuje na poważny kryzys w tym zakresie) Brak sieci wod-kan wpływa negatywnie na rozwój gospodarczy tego terenu i obniża jakość życia mieszkańców Potencjały Osiedle charakteryzuje się wysokim wskaźnikiem podmiotów gospodarczych, jednak wymagają one stworzenia warunków do rozwoju bo wskaźnik dochodów jest jednym z najniższych w gminie Docelowy potencjał rozwojowy okręgu tworzy również obecnie ogólnie dostępny teren zielony. Źródła/przyczyny sytuacji kryzysowej Podobnie jak w przypadku okręgu wyborczego nr 11 na obszarze Bieśnika główną przyczyną stanu kryzysowego jest bezrobocie oraz ubóstwo części mieszkańców. Wymienione powyżej czynniki powodują wycofanie się niektórych grup z życia społecznego, co bezpośrednio przekłada się na poziom kapitału społecznego, uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym. Utrwalaniu występujących negatywnych zjawisk kryzysowych sprzyja odległe od centrum gminy położenie okręgu. Jest to przyczyną dużej liczby kradzieży z włamaniami (wskaźnik najwyższy w gminie). Na pogłębianie się stanów kryzysowych ma również wpływ brak sieci wodnokanalizacyjnej która mogłaby przyczynić się do rozwoju przedsiębiorczości w tym turystyki i usług towarzyszących.

Okręg wyborczy nr 1 - teren sołectwa Biesna Sfera społeczna W sferze społecznej istotnymi problemami są narastające zjawisko ubóstwa (największy w gminie odsetek rodzin korzystających z pomocy społecznej). W skali gminy na omawianym terenie występują jedne z najwyższych wskaźników w zakresie przyznawania świadczeń z powodu niepełnosprawności, choroby, przemocy w rodzinie i wielodzietności. W okręgu dostrzegalny jest również problem niskiego poziomu kapitału społecznego, o czym świadczy niska frekwencja podczas wyborów do sejmu w 2015r. (na terenie okręgu nie przekroczyła 43,00%). Sfera przestrzenno-funkcjonalna Najwięcej wniosków podczas pogłębionej diagnozy dotyczyło braku na tym terenie infrastruktury rekreacyjnej, sportowej, obiektów na cele rozwoju kultury Sfera środowiskowa Bardzo zły na terenie tego okręgu jest wskaźnik pokazujący powierzchnię azbestu w stosunku do wszystkich budynków w okręgu Potencjały Okręg charakteryzuje dobrze utrzymana sieć drogowa w stronę Bobowej. Mieszkańcy okręgu wykazują duże zainteresowanie ofertą kulturalną, o czym świadczy duża liczba osób korzystających małej salki spotkań dostępnej obecnie w Biesnej. Co może przełożyć się na frekwencję w stałych zajęciach oferowanych przez Wiejski Dom Kultury. Potencjałem jest również położenie i duża ilość terenów zielonych co przekłada się na spokój i czyste powietrze Źródła/przyczyny sytuacji kryzysowej Jak w wyżej opisanych okręgach główną przyczyną sytuacji kryzysowych jest ubóstwo części mieszkańców. Ważną przyczyną pogłębiania się problemów jest niedostateczny poziom infrastruktury sprzyjającej integracji mieszkańców (ogólnodostępnej infrastruktury kulturalnej, rekreacyjnej) co zdaniem mieszkanców bezpośrednio przekłada się na niski poziom życia mieszkańców okręgu. Okręgi wyborcze nr 14 i 15 - teren sołectwa Wola Łużańska

Sfera społeczna Teren Woli Łużańskiej charakteryzuje się największym w całej gminie udziałem osób korzystających z zasiłków pomocy społecznej (na 100 osób) oraz znaczną liczbą rodzin objętych wsparciem z powodu ubóstwa, długotrwałej choroby i wielodzietności. Znaczna część mieszkańców okręgu to osoby w wieku poprodukcyjnym co stanowi obciążenie demograficzne dla mieszkańców obydwu okręgów. Ponadto obydwa okręgi charakteryzują się najwyższym po Bieśniku wskaźnikiem bezrobocia (liczba bezrobotnych do wszystkich mieszkańców Woli Łużańskiej). Sfera przestrzenno-funkcjonalna Na obszarze okręgu dominuje funkcja mieszkaniowa, natomiast brakuje infrastruktury rekreacyjnej, np. placów zabaw, skwerów pomimo dostępnych zasobów terenowych. Te deficyty zostały potwierdzone podczas diagnozy z dyrektorami szkół. W sferze przestrzenno-funkcjonalnej ważnym niedoborem jest brak miejsc parkingowych. Dodatkowo pilnej interwencji w tym obszarze wymaga gospodarka wodno-ściekowa z powodu braku sieci wodno-kanalizacyjnej (diagnoza wskazuje na poważny kryzys w tym zakresie) Brak sieci wod-kan wpływa negatywnie na rozwój gospodarczy tego terenu i obniża jakość życia mieszkańców Potencjały Potencjałem okręgu jest dość gęsta sieć dróg i tereny sprzyjające inwestycjom. Łatwa dostępność komunikacyjna i dobry stan techniczny budynków i ich estetyka (duża ilość budynków wybudowanych po roku 1990) sprzyja aktywności mieszkańców. Z danych zgromadzonych na potrzeby diagnozy wynika ze jest to jeden z najbezpieczniejszych terenów wskazanych do rewitalizacji w gminie Łużna. Wyjątek w tym zakresie stanowi wysoki wskaźnik przestępstw drogowych. Źródła/przyczyny sytuacji kryzysowej Główną przyczyną występowania negatywnych zjawisk społecznych jest długotrwałe bezrobocie i ubóstwo. Niedostateczny status materialny powoduje, że spada udział w życiu publicznym, a tym samym spada poziom kapitału społecznego. Na pogłębianie się stanów kryzysowych ma również wpływ brak sieci wodnokanalizacyjnej która mogłaby przyczynić się do rozwoju przedsiębiorczości w tym turystyki i usług towarzyszących.

Podsumowanie Okręgu, które tworzą obszar rewitalizacji wykazują komplementarność problemową Przesądzają o tym zarówno wskaźniki statystyczne, jak i badania ankietowe przeprowadzone w początkowym etapie prac nad sporządzeniem diagnozy dla gminy. Według badanych (próba badawcza wyniosła 102 osoby) największym problemem w sferze społecznej jest bezrobocie, brak infrastruktury i oferty spędzania wolnego czasu dla młodzieży oraz deficyty w ofercie sprzyjającej integracji społeczności lokalnych i aktywności mieszkańców. Najwięcej ankietowanych wskazało na to, że bardzo ważna barierą rozwoju jest brak sieci wodno-kanalizacyjnej. Wg mieszkańców może powodować to narastanie problemów w sferze społecznej, gospodarczej i technicznej. Według wskazań respondentów grupą, która powinna być głównym odbiorcą działań rewitalizacyjnych jest w pierwszej kolejności młodzież, następnie kolejno: seniorzy, rodziny z małymi dziećmi, osoby bezrobotne. Wskazania dotyczące objęcia wsparciem seniorów znajdują potwierdzenie w danych statystycznych przedstawionych w diagnozie (na wszystkich okręguch wskazanych do rewitalizacji odsetek osób w wieku poprodukcyjnym przekracza 20% ogólnej liczby mieszkańców). W badaniu społecznym wybrzmiało również niskie poczucie bezpieczeństwa mieszkańców, które skumulowało się głównie w okręgu nr 11 wskazanym do rewitalizacji. 2.5 Skala i charakter potrzeb rewitalizacyjnych Na podstawie przeprowadzonych warsztatów pogłębiających diagnozę obszaru rewitalizacji można wyróżnić kolejne, konkretne problemy i potrzeby rewitalizacyjne mieszkańców. Poniżej zostały zaprezentowane rezultaty prac z przeprowadzonych badań jakościowych, które przeprowadzono na terenie rewitalizacji. Okręg 11 Szalowa oraz Okręg 13 - Bieśnik Podczas warsztatu pogłębiającego diagnozę, uwagi i propozycje osób biorących udział w spotkaniu koncentrowały się na działaniach zmierzających do przywrócenia temu obszarowi jego kulturalnej i edukacyjnej funkcji. Omówiono również problemy wynikające z braku sieci wodociągowej i kanalizacyjnej. Uczestnicy pogłębionej diagnozy uważają, że budowa sieci kanalizacyjnej przyczyni

się do rozwoju firm w tym związanych z turystyką i agroturystyką. Dzięki temu pojawi się szansa nowe miejsca pracy, a nowe źródła dochodów spowodują spadek i poziomu ubóstwa mieszkańców Podkreślano też wagę podejmowania działań prewencyjnych na rzecz poprawy bezpieczeństwa. Podczas spotkania mieszkańcy zaproponowali realizację następujących działań: Działania wspierające integrację społeczną poprzez rozbudowę i adaptację budynku kulturalno-oświatowego i wsparcie dostępu mieszkańcom obszaru rewitalizacji do atrakcyjnej oferty kulturalno-edukacyjno-artystycznej poprzez budowę parkingów w Szalowej i Bieśniku (wraz z niezbędnymi ciągami komunikacyjnymi) Zwiększenie mobilności zawodowej rodziców poprzez utworzenie żłobka i zwiększenie miejsc przedszkolnych Poprawa poziomu bezpieczeństwa poprzez działania informacyjnoprewencyjno-edukacyjne prowadzone przez OSP w Szalowej Przeciwdziałanie zjawisku bezrobocia i ożywienie społeczno-gospodarcze obszaru rewitalizacji poprzez budowę sieci wodno- kanalizacyjnej Mimo tych problemów mieszkańcy dostrzegli wiele zalet i potencjałów rozwojowych swojego okręgu. Mieszkańcy widzieli lukę do zapełnienia przez zajęcia dedykowane dzieciom, młodzieży, seniorom oraz integrującej różne grupy w ramach wymiany międzypokoleniowej. Okręg 1 - Biesna Podczas przeprowadzonych warsztatów pogłębiających diagnozę, mieszkańcy okręgu nr 1 zwracali uwagę na kwestie braku obiektów infrastruktury kultury. Podkreślano, że na terenie okręgu bardzo często można spotkać grupy młodych osób dla których brak zorganizowanej oferty spędzania czasu wolnego. Deficyt zorganizowanych ofert integrujących i aktywizujących mieszkańców dotyczy również osób starszych i całych rodzin Mieszkańcy zaproponowali realizację kompleksowych działań w tym zakresie poprzez realizację projektu:

Zapobieganie skutkom ubóstwa i wsparcie integracji społecznej poprzez zapewnienie dostępu mieszkańcom obszaru rewitalizacji do atrakcyjnej oferty kulturalno-edukacyjno-artystycznej poprzez budowę Wiejskiego Domu Kultury w Biesnej wraz z niezbędnymi ciągami komunikacyjnymi. Mimo tych problemów mieszkańcy dostrzegli wiele zalet i potencjałów rozwojowych swojego okręgu. Widzieli tez możliwości integracji dzięki realizacji zajęć promujących zdrowy styl życia (gimnastyka, wspólne spacery, zawody sportowe etc) Okręgi 14 i 15 teren Woli Łużańskiej Podczas warsztatów pogłębiających diagnozę na terenie Woli Łużańskiej, wskazywano na problemy wynikające z braku sieci kanalizacyjnej. Mieszkańcy podkreślali że budowa kanalizacji jest warunkiem poprawy bytu materialnego mieszkańców, ponieważ sieć wod-kan przyczyni się do rozwoju przedsiębiorczości, mogą powstawać firmy w tym związane z turystyka i agroturystyką. Dzięki temu powstaną nowe miejsca pracy i zmniejszy się poziom ubóstwa mieszkańców Woli Łużańskiej. Pojawił się też postulat poprawy jakości infrastruktury rekreacyjno - sportowej (np. modernizacja boiska lub budowa nowych obiektów) Wykorzystanie tych obiektów na spotkania, zawody, przyczyni się do integracji społeczności lokalnej oraz popularyzacji zdrowego stylu życia, może wpłynąć na redukcję problemu wykluczenia społecznego niektórych grup np. seniorów lub matek wychowujących Male dzieci. Uczestnicy rozmowy zaproponowali działania, które bazują na realnych możliwościach okręgu w tym zagospodarowanie atrakcyjnych terenów (budowa wyciągu narciarskiego, basenu na świeżym powietrzu, boiska, ścieżek rowerowych, spacerowych, biegowych itp.) Mieszkańcy zaproponowali realizację kompleksowych działań w tym zakresie poprzez realizację projektu: zapobieganie skutkom ubóstwa, wzmacnianie potencjału osobistego, rozwoju oraz integracji dzieci, młodzieży i dorosłych poprzez zapewnienie dostępu do modernizowanych lub nowo budowanych obiektów boiska, strzelnicy, sezonowego basenu wraz z niezbędnymi ciągami komunikacyjnymi w Woli Łużańskiej. Przeciwdziałanie zjawisku bezrobocia i ożywienie społeczno-gospodarcze obszaru rewitalizacji poprzez budowę sieci wodno- kanalizacyjnej

Przeprowadzona szczegółowa analiza zjawisk kryzysowych na obszarze rewitalizacji pozwala na sformułowanie wniosków, które definiują skalę i charakter działań rewitalizacyjnych. Tabela 2. Nasilenie zjawisk kryzysowych i problemów ZJAWISKO KRYZYSOWE PROBLEMY Wykluczenie i marginalizacja Bezrobocie Przemoc w rodzinie Bezradność w sprawach opiekuńczowychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego Ubóstwo Degradacja więzi społecznych Niski poziom integracji społecznej Niski poziom udziału w życiu społecznokulturalnym Brak lub uboga ofert klubów/świetlic, miejsc spotkań Niski poziom kapitału społecznego Zmieniająca się sytuacja demograficzna Starzejące się społeczeństwo Niewystarczająca aktywizacja seniorów Brak integracji międzypokoleniowej Ograniczony dostęp do placówek opieki nad osobami starszymi Niski poziom poczucia bezpieczeństwa Niski poziom zaufania społecznego Niski poziom poczucia bezpieczeństwa Niski poziom wiedzy o właściwych zachowaniach przy próbie popełnienia czynu karalnego przez osobę postronną Barak zaradności i umiejętności w sytuacjach zagrożeń Niezadawalający poziom jakości życia Brak zróżnicowanej oferty spędzania czasu wolnego Zanieczyszczenie powietrza Niewystarczająca ilość ścieżek pieszo-rowerowych, placów zabaw, obiektów Ograniczony dostęp do obiektów rekreacyjnosportowych i kulturalnych Brak sieci wodociągowej i kanalizacyjnej Mała firm ilość Niska jakość życia Brak możliwości rozwoju turystki Ubóstwo mieszkańców

3 Zgodność programu rewitalizacji z dokumentami określającymi kierunki rozwoju gminy. Powiązanie z politykami w gminie. Program rewitalizacji jest dokumentem projektującym i wpisującym się w realizację określonej polityki gminnej prowadzonej przez samorząd lokalny. Zagwarantowanie spójności zapisów wszystkich dokumentów w gminie jest nie tylko obowiązkiem formalnym, ale także podstawą do prowadzenia zrównoważonego rozwoju gminy. Poniższe tabele przedstawiają powiązania Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Łużna na lata 2016-2020 z innymi dokumentami strategicznymi i planistycznymi gminy. 3.1 Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Gminy Łużna na lata 2010-2020 Strategia Rozwoju Łużnej została przyjęta uchwałą Rady Gminy. Z zapisów wizji zawartej we wskazanym dokumencie wynika, iż celem gminy jest zrównoważony rozwój społeczno-gospodarczy z wykorzystaniem posiadanych walorów oraz stworzenie mieszkańcom godnych warunków życia i rozwoju W Strategii określono siedem kierunków rozwojowych: 1 Wielofunkcyjny rozwój wsi 2 Infrastruktura techniczna 3 Turystyka i promocja gminy 4 Infrastruktura społeczna 5 Przedsiębiorczość pozarolnicza 6 Ochrona środowiska 7 Rozwój Kapitału ludzkiego Wszystkie kierunki bezpośrednio lub pośrednio wpisują się w cele Programu Rewitalizacji. Zrównoważony rozwój gminy w każdej ze sfer: społecznej, gospodarczej, środowiskowej, przestrzennej i infrastrukturalnej jest priorytetem dla władz samorządowych gminy.

Tabela 3. Spójność celów strategicznych Strategii Rozwoju Społeczno- Gospodarczego Gminy Łużna na lata 2010-2020 z celami strategicznymi Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Łużna na lata 2016-2020 Cele rozwojowe w Strategii Rozwoju Łużna 2010-2020 Kierunki rozwojowe: 1 Wielofunkcyjny rozwój wsi 2 Infrastruktura techniczna 3 Turystyka i promocja gminy 4 Infrastruktura społeczna 5 Przedsiębiorczość pozarolnicza 6 Ochrona środowiska 7 Rozwój Kapitału ludzkiego Cele strategiczne Programu Rewitalizacji Gminy Łużna na lata 2016-2020 Cel strategiczny 1. Poprawa standardu i jakości życia mieszkańców Cel strategiczny 2. Rozwój potencjału społeczności lokalnej Cel strategiczny 3. Wysoka jakość środowiska i spójności przestrzennej Źródło: opracowanie własne Przedstawione powyżej cele rozwojowe ze Strategii Rozwoju odwołują się do takich obszarów tematycznych jak: integracja mieszkańców, wsparcie rodzin, rozwój przedsiębiorczości, rozwój oferty czasu wolnego, tworzenie warunków dla rozwoju sportu i rekreacji, zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańcom gminy. To tylko wybrane aspekty, które również będą wspierane poprzez realizację Programu Rewitalizacji. Zatem Strategia Rozwoju oraz Program Rewitalizacji wykazują spójność wizji i kierunków rozwoju. 3.2 Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łużnej W gminie obowiązuje przyjęte Uchwalą Rady Gminy Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Łużna. Po przyjęciu przez Rade Gminy Gminnego Programu rewitalizacji Gminy Łużna na lata 2016-20120 konieczna będzie zmiana Studium w zakresie dotyczącym obszaru rewitalizacji. Celem zmiany będzie uzyskanie zbieżności wizji i celów Programu Rewitalizacji, które są odpowiedzią na zapotrzebowanie w zakresie rozwoju społecznego i gospodarczego oraz rozwoju przestrzeni publicznych z zachowaniem mechanizmów ochrony środowiska. celów Programu Rewitalizacji z kierunkami rozwoju wpisanymi do Studium W Studium nie określono celów strategicznych i operacyjnych, zatem spójność obu dokumentów może być przeprowadzona jedynie na podstawie całości dokumentu i głównych założeń tam zapisanych.

Obecne rozwiązania studium stwarzają warunki dla rozwoju społeczno gospodarczego obszaru Łużnej przy założeniu, że przebiegał on będzie na zasadach zrównoważonych, czyli zachowane zostaną optymalne proporcje w rozwoju elementów przestrzeni. 3.3 Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2014 2018 Gminy Łużna Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2014-2018 Gminy Łużna została przyjęta uchwałą nr XLVII/334/14 Rady Gminy z dnia 19 maja 2014 roku. Strategia wyznacza działania mające na celu zwiększenie jakości życia mieszkańców, zapewniając bezpieczeństwo w duchu otwartości na inicjatywy społeczne, wspierając osoby potrzebujące pomocy. Realizacja Strategii opiera się na sześciu celach głównych: Cel główny 1 Integracja i aktywizacja społeczeństwa Cel główny 2 Rozwój edukacyjny i zdrowotny wśród dzieci i młodzieży Cel główny 3 Wzrost aktywności zawodowej mieszkańców Cel główny 4 Poprawa sytuacji bytowej i bezpieczeństwa mieszkańców Cel główny 5 Wzrost jakości życia mieszkańców Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych na lata 2010 2020 Gminy Łużna określa cele główne i operacyjne. Dzięki ich realizacji zostaną zaspokojone potrzeby osób i rodzin żyjących w trudnych warunkach, spowodowanych utratą pracy, niepełnosprawnością, starością bezradnością oraz innymi sytuacjami losowymi. Jest to zbieżne z celami zawartymi w Programie Rewitalizacji. Tabela 4. Spójność celów Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Łużnej na lata 2010 2020 z celami Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Łużna na lata 2016-2020

Cele główne Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Łużnej na lata 2010 2020 Cel główny 1 Integracja i aktywizacja społeczeństwa Cel główny 2 Rozwój edukacyjny i zdrowotny wśród dzieci i młodzieży Cel główny 3 Wzrost aktywności zawodowej mieszkańców Cel główny 4 Poprawa sytuacji bytowej i bezpieczeństwa mieszkańców Cel główny 5 Wzrost jakości życia mieszkańców Cele strategiczne i Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Łużna na lata 2016-2020 Cel strategiczny 1. Poprawa standardu i jakości życia mieszkańców Cel strategiczny 2. Rozwój potencjału społeczności lokalnej Cel strategiczny 3. Wysoka jakość środowiska i spójności przestrzennej Źródło: opracowanie własne Podsumowując, dokumenty strategiczne gminy współtworzą jednorodną, zintegrowaną politykę miejską, która opiera się na poprawie jakości życia mieszkańców, zwiększeniu integracji społecznej, rozwijaniu potencjału gminy i mieszkańców oraz rozwiązywaniu problemów społecznych, gospodarczych, przestrzennych, infrastrukturalnych oraz środowiskowych. Dokument Programu Rewitalizacji uzupełnia i wzmacnia dotychczasowy kierunek rozwoju wyznaczony przez samorząd lokalny.

4 Docelowa Wizja obszaru rewitalizacji w perspektywie następnych lat Obszar rewitalizacji w gminie Łużna to: miejsce charakteryzujące się silnymi więziami sąsiedzkimi, gdzie wielu mieszkańców angażuje się w sprawy lokalnej społeczności miejsce godnego życia, bezpieczne, gdzie podejmowane są wspólnie działania na rzecz promowania aktywności zawodowej i przedsiębiorczości miejsce, gdzie znajdują się wysokiej jakości przestrzenie publiczne, infrastruktura społeczna, kulturalna i rekreacyjna przyjazna zróżnicowanym grupom odbiorców, sprzyjająca integracji i aktywizacji społecznej miejsce poszanowania środowiska naturalnego, szczególnie w zakresie ochrony jakości wód i gleby Przedstawiona Wizja odnosi się do zdiagnozowanych potrzeb mieszkańców obszaru rewitalizacji. Odpowiada na problemy opisane w diagnozie oraz wskazane w pogłębionej analizie obszaru rewitalizacji.

5 Cele rewitalizacji i kierunki działań Struktura elementów Gminnego Programu Rewitalizacji Gminy Łużna na lata 2016-2020: Wizja Cel nadrzędny rewitalizacji Podsystem społeczny Podsystem przestrzennofunkcjonalny Cele strategiczne Cele strategiczne Cele operacyjne Cele operacyjne Działania Działania Cel nadrzędny: Wzmocnienie kapitału społecznego i integracji społecznej, dostęp do wysokiej jakości przestrzeni publicznych oraz rozwój społeczno-gospodarczy obszaru rewitalizacji. Cel nadrzędny rewitalizacji kierunkuje proces wyprowadzania obszaru ze stanu kryzysowego. Przedstawiony cel nadrzędny wynika ze zidentyfikowanych problemów i potrzeb rewitalizacyjnych, a jego realizacja ma przyczynić się do odnowy i ożywienia obszaru rewitalizacji. Powinien być on realizowany wspólnie, w pełnym zaangażowaniu wszystkich interesariuszy rewitalizacji. Cele strategiczne określają rezultaty o zasadniczym znaczeniu w długiej perspektywie czasu i skupiają się na priorytetach rewitalizacji, jakimi jest poprawa jakości życia mieszkańców poprzez zintegrowane działania w podsystemach: społecznym, gospodarczym, przestrzenno-funkcjonalnym i środowiskowym. Cele operacyjne wyznaczają sposób realizacji celów strategicznych w zakresie przedsięwzięć właściwych dla rozwoju obszaru rewitalizacji.

Cele wyznaczone w poszczególnych podsystemach zostały przedstawione w poniższej tabeli: Tabela 5. Cele strategiczne i operacyjne Podsystem Cele strategiczne Cele operacyjne Społeczny 1. Poprawa standardu i jakości życia mieszkańców 2. Rozwój potencjału społeczności lokalnej 1.1. Zmniejszony poziom ubóstwa i bezrobocia 1.2. Zmniejszony poziom wykluczenia społecznego 2.1. Zwiększony udział mieszkańców w życiu społecznokulturalnym 2.2. Zwiększony poziom integracji mieszkańców 2.3. Poprawa poczucia bezpieczeństwa publicznego Przestrzennofunkcjonalny Źródło: opracowanie własne 3. Wysoka jakość środowiska i spójności przestrzennej 3.1. Wysoka jakość środowiska i użyteczność przestrzeni publicznie dostępnych 3.2. Wyższa jakość i dostępność infrastruktury społecznej w tym na cele kulturalne i rekreacyjne Podsystem społeczny Cel strategiczny 1: Poprawa standardu i jakości życia mieszkańców Cel strategiczny 2: Rozwój potencjału społeczności lokalnej Ideą rewitalizacji jest rozwiązanie zdiagnozowanych problemów społecznych, co przyczyni się do poprawy życia mieszkańców. W celu ograniczenia negatywnych zjawisk występujących na obszarze rewitalizacji, zostaną podjęte działania zmierzające do realizacji celów strategicznych i operacyjnych. Stąd w podsystemie społecznym znalazły się dwa cele strategiczne opisujące stan, do którego będą dążyli wszyscy interesariusze rewitalizacji. Zaplanowane działania przyczynią się do niwelowania zjawiska wykluczenia społecznego seniorów, osób ubogich, bezrobotnych i innych zagrożonych tym zjawiskiem; będą służyły zacieśnianiu więzi i relacji sąsiedzkich, podniesieniu wiedzy z zakresu bezpieczeństwa

w przestrzeni publicznej oraz zwiększeniu poczucia bezpieczeństwa. Ożywienie społeczne będzie szło w parze z działaniami w sferze gospodarczej.

Cel strategiczny 1. Poprawa standardu i jakości życia mieszkańców Cel operacyjny 1.1: Zmniejszony poziom ubóstwa i bezrobocia działania 1. Promowanie aktywności zawodowej osób bezrobotnych i tworzenie warunków powrotu na rynek pracy 2. Tworzenie przyjaznych warunków do rozwoju nowych firm oraz różnych form samozatrudnienia. Cel operacyjny 1.2: Zmniejszony poziom wykluczenia społecznego działania 1. Utworzenie miejsc integracji społecznej służących wymianie międzypokoleniowej, wsparcie integracji osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, 2. Organizacja bezpłatny zajęć w placówkach i obiektach kultury dla osób najuboższych. 3. Zapewnienie bogatej oferty spędzania czasu wolnego w udostępnionych obiektach rekreacyjno-sportowych. Cel strategiczny 2. Rozwój potencjału społeczności lokalnej Cel operacyjny 2.1 Zwiększony udział mieszkańców w życiu społeczno-kulturalnym działania 1. Wspieranie rozwoju oferty spędzania wolnego czasu dla mieszkańców. 2. Zwiększenie i uatrakcyjnienie oferty kulturalnej i rozrywkowej skierowanej do różnych grup odbiorców 3. Promowanie, wspieranie i realizowanie projektów międzypokoleniowych integrujących lokalną społeczność. 4. Wspieranie inicjatyw oddolnych społeczności lokalnych z uwzględnieniem mieszkańców osiedli, w których występuje nasilenie problemów społecznych. 5. Wypracowanie narzędzi wspierania osób w trudnej sytuacji materialnej w celu umożliwienia im pełnego uczestnictwa w

życiu lokalnej społeczności. Cel operacyjny 2.2 Zwiększony poziom integracji mieszkańców 1. Wyrównywanie szans i włączenie społeczne osób zagrożonych działania wykluczeniem społecznym 2. Zwiększenie dostępu do działań edukacyjno-profilaktycznych 3. Promowanie, wspieranie i realizowanie projektów międzypokoleniowych wpływających na wzrost zaufania i integrujących lokalną społeczność. Cel operacyjny 2.3 Poprawa poczucia bezpieczeństwa publicznego 1. Prowadzenie edukacji w zakresie bezpieczeństwa działania mieszkańców oraz reagowania na zagrożenie życia i akty przemocy. 2. Profilaktyka dotycząca pozytywnych wzorców zachowań w przestrzeni publicznej. Podsystem przestrzenno-funkcjonalny Cel strategiczny 3. Wysoka jakość środowiska i spójności przestrzennej Podczas pogłębionej analizy obszarów rewitalizacji mieszkańcy wyraźnie zauważali potrzebę rozbudowy sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, rozbudowy i doposażenia infrastruktury rekreacyjnej oraz zwiększenia jej dostępności dla wszystkich zainteresowanych środowisk. Mieszkańcy potrzebują obiektów bezpiecznych z nowoczesnym wyposażeniem i wykwalifikowaną kadrą animatorów. Poprawa jakości i użyteczności przestrzeni publicznych w tym rozbudowa kanalizacji oraz działania zmierzające do zwiększenia atrakcyjności przestrzeni są integralną częścią procesu rewitalizacji. Dzięki temu zmniejszy się poziom ubóstwa mieszkańców, zwiększy się poziom integracji społecznej, w tym zwłaszcza międzypokoleniowej, i udział osób wykluczonych w życiu publicznym.

Cel strategiczny 3. Wysoka jakość środowiska i spójności przestrzennej Cel operacyjny 3.1 dostępnych działania Wysoka jakość środowiska i użyteczność przestrzeni publicznie 1. Uporządkowanie i zwiększenie estetyki przestrzeni publicznej 2. Wyposażenie obiektów plenerowych w urządzenia spełniające standardy bezpieczeństwa 3. Budowa sieci wod-kan mających na celu poprawę jakości wód i gleby (zmniejszenie poziomu zanieczyszczeń) Cel operacyjny 3.2 Wyższa jakość i dostępność infrastruktury społecznej, w tym na cele kulturalne i rekreacyjne 1. Budowa nowych lub pełniejsze wykorzystanie potencjału działania istniejących obiektów sportowo-rekreacyjnych 2. Zwiększenie ilości placówek kulturalnych 3. Zwiększenie liczby zajęć i zbalansowanie oferty kulturalnej i rekreacyjnej skierowanej do zróżnicowanych grup odbiorców 4. Zapewnienie wykwalifikowanej kadry trenerów sportu /animatorów kultury

6 Opis przedsięwzięć rewitalizacyjnych Nabór projektów rewitalizacyjnych został przeprowadzony w dniach 22.listopada 2016 do 2 grudnia 2016r. metodą uspołecznioną, co oznacza że każdy mieszkaniec mógł złożyć swój pomysł na działania rewitalizacyjne. Wypełniony formularz karty projektu można było złożyć w Urzędzie Gminy Łużnej, drogą elektroniczną wysyłając formularz mailem. Wyróżniono kilka obszarów tematycznych, tj. projekty społeczne aktywizujące i integrujące społeczność, działania zwiększające dostępność oferty społecznokulturalnej oraz rekreacyjnej, projekty zmierzające do ożywienia społecznogospodarczego. Przedsięwzięcia są odpowiedzią na zdiagnozowane problemy i potrzeby rewitalizacyjne. Ze względu na koncentrację środków oraz działań w obszarze rewitalizacji sporządzono listę podstawowych projektów rewitalizacyjnych, oraz listę projektów uzupełniających. W niniejszym dokumencie opisane zostały projekty, które są kontynuacją prowadzonych przez Gminę od lat zróżnicowanych działań mających na celu rozwój mieszkańców gminy, czego dowodem jest szeroka lista projektów zrealizowanych od 2006 roku. Projekty dotyczyły m.in.: rozwoju rynku pracy, pracy z osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym, opieki społecznej, edukacji, kultury, Od 2006 roku najwięcej projektów jest realizowanych w zakresie podniesienia kompetencji, edukacji, aktywizacji społecznej różnych grup wiekowych oraz zapobieganiu wykluczeniu społecznemu. Przedsięwzięcia rewitalizacyjne, które zostały ujęte w Programie rewitalizacji są kontynuacją prowadzonych od lat działań w zakresie zrównoważonego rozwoju gminy. W zakresie edukacji na szczególną uwagę zasługuje prowadzony w latach 2011-2014 projekt mający na celu wsparcie rozwoju edukacji oraz wzrost wiedzy i kompetencji uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych. Przedsięwzięcia rewitalizacyjne wpisują się w prowadzone dotychczas projekty społeczne m.in. projekty realizowane przez Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Przedsięwzięcia rewitalizacyjne będą wsparciem oraz kompleksowym rozwinięciem działań prowadzonych w zakresie zapobieganiu wykluczeniu społecznemu, podnoszeniu kompetencji wychowawczych rodzin, wyrównywaniu szans kobiet i mężczyzn zagrożonych marginalizacją oraz zwiększeniu integracji społecznej mieszkańców gminy. Przedsięwzięcia rewitalizacyjne dotyczące oświaty oraz kultury stanowią kontynuację działań podejmowanych przez samorząd oraz podległe mu jednostki