Program Rewitalizacji Strzemieszyc (Propozycje do dyskusji) Strzemieszyce należą do obszarów silnie zdegradowanych na skutek działania przemysłu i wieloletnich zaniedbań. W ramach rewitalizacji powinny zostać przywrócone podstawowe funkcje zdrowotne, rekreacyjne i kulturalne. Program powinien zostać skoordynowany z Programem Ochrony Środowiska Miasta Dąbrowa Górnicza i "Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Dąbrowy Górniczej". Wnioskujemy o objęcie Programem Rewitalizacji, Strategią Rozwoju Miasta i innymi programami strategicznymi całego obszaru dzielnic Strzemieszyce Wielkie i Strzemieszyce Małe. Założenia programu: -Ograniczenie zagrożeń ekologicznych stwarzanych przez przemysł -Stworzenie warunków do rekreacji i sportu -Oddzielenie osiedli mieszkaniowych od stref przemysłowych, ograniczenie inwestycji na terenach przeinwestowanych (np. Fabryczna) - Zalesienia w strefach ochronnych wokół zakładów -Ograniczenie uciążliwości zakładów przemysłowych - Ułatwienia dla osób niepełnosprawnych i starszych. Ma to za zadanie zmienić sposób myślenia o wykorzystaniu przestrzeni publicznej, przyrodniczo-leśnej w celach turystycznych, rekreacyjnych i rehabilitacyjnych osób niepełnosprawnych i starszych oraz wypracowania metod pracy z osobami niepełnosprawnymi służących rehabilitacji z wykorzystaniem elementów sylwoterapii. Celem działania jest również integracja społeczna przedstawicieli środowisk nie związanych z problematyką osób niepełnosprawnych. W procesie udostępniania środowiska przyrodniczego dla jak najszerszej grupy użytkowników, w tym dla osób niepełnosprawnych, konieczne jest m.in. uświadomienie odmiennych potrzeb tych grup odbiorców. W procesie rehabilitacji i organizacji aktywnego wypoczynku dla osób niepełnosprawnych niezbędne jest uświadomienie opiekunom, wolontariuszom istniejących już możliwości wykorzystania infrastruktury leśnej dla tych celów. Ale najpierw trzeba otworzyć przestrzenie leśne otaczające Strzemieszyce dla mieszkańców. Przedstawione propozycje mają charakter strukturalny, pozwalający na stworzenie innego układu dostępu mieszkańców do wymienionych funkcji. Są różne środki i kierunki osiągnięcia podanych celów. Różna jest perspektywa czasowa. Ale może warto opracować plan, który będzie stopniowo realizowany i uporządkuje działania. Takie działania podjęło Stowarzyszenie Samorządne Strzemieszyce, chcąc oprócz walki o czyste powietrze i środowisko mniej uciążliwe
dla mieszkańców pokazać, że w Strzemieszycach można mieszkać inaczej i warunki życia można zmienić. 1.Połączenie Parku im. Jacka Kuronia w Sosnowcu z lasem na Sulnie. Istnieje możliwość połączenia Parku w Sosnowcu z lasem w Strzemieszycach - Sulnie w jeden kompleks wypoczynkowy. Konieczne jest wytyczenie geodezyjne połączeń z ul. Hotelowa i ul. Grabocińską i wykonanie infrastruktury Las na Sulnie na granicy z Sosnowcem pomiędzy ulicą Kazimierzowska a Grabocińską w niektórych opracowaniach UM został określony jako teren parkowy. Problemem pozostaje dojście do lasu od strony Strzemieszyc, ponieważ brak jest jakiejkolwiek drogi, co jednak nie jest niewykonalne. Obszar ten posiada duży potencjał ze względu na możliwość połączenia z Parkiem im. Jacka Kuronia w Sosnowcu-Kazimierzu, z którego licznie korzystają mieszkańcy Dąbrowy Górniczej. Wykonanie dojścia od strony ul. Grabocińskiej i od strony ul. Hotelowej stworzyłoby w tym miejscu możliwości do rekreacji dla mieszkańców, których brak. Również powinno rozmawiać się z PKP na temat dalszego funkcjonowania toru kolejowego do stacji towarowej Staszic. 2. Park Srocza Góra Istnieją możliwości stworzenia miejsca do wypoczynku wokół stanowiska dokumentacyjnego Srocza Góra Srocza Góra otrzymała status stanowiska dokumentacyjnego 19 grudnia 2007 r. uchwałą nr XXI/339/07 Rady Miejskiej
w Dąbrowie Górniczej. Stanowisko znajduje się na wzniesieniu o wysokości 329,5 m n.p.m. na pograniczu Strzemieszyc Wielkich i Małych, dzielnic Dąbrowy Górniczej. Celem ochrony jest zachowanie odsłonięcia triasowej formacji geologicznej ze względu na jej walory naukowe i dydaktyczne. Odsłonięcie to ma długość 300 m i występuje w zachodniej części Sroczej Góry. Umożliwia ono obserwację osadów środkowego triasu sprzed 200 mln lat, w odmianie charakterystycznej dla Europy Środkowej w postaci dolnego wapienia muszlowego. W północnej części Sroczej Góry znajdują się dwie jaskinie, będące wynikiem eksploatacji wapienia z okresu od lat przed II wojną światową do lat 70. XX w. Na proces powstawania wspomnianych jaskiń mają także wpływ zamróz i samoistne obrywanie się bloków skalnych wewnątrz, a także w małym stopniu zjawiska krasowe [2]. Na Sroczej Górze utworzono ścieżkę dydaktyczną, umożliwiającą zapoznanie się z informacjami dotyczącymi tego miejsca.
Tereny wokół Sroczej Góry mają potencjał stworzenia parku, po wyjaśnieniu problemów własnościowych. 3.4 5. ZALESIENIA Podczas budowy Huty Katowice obsadzono częściowo teren strefy ochronnej drzewami, tworząc obszar leśny. Nie zostało to dokończone i w związku z budową nowych zakładów konieczne jest uzupełnienie zalesienia ochronnego w Strzemieszycach Małych w Strzemieszycach w celu oddzielenia obszarów przemysłowych od mieszkalnych. Dotyczy to oddzielenia Koksowni i Lipówki oraz ArcelorMittal Poland od domów. W Strzemieszycach Alcelor " Mittal " powinien ponadto uzupełnić zadrzewienie między Hutą, a: ul. Grzybową, Puszkina, Jodłową, Świerczyną i Składową. Kiedyś była strefa ochronna dla huty, później ją zniesiono ze szkodą dla mieszkańców. Również teren pomiędzy Saint-Gobain a domami mieszkalnymi i DSS RECYKLING i starym PREFBET-em, który jeszcze nie jest zajęty przez zakłady i zniszczony. 6.ŚCIEŻKI ROWEROWE I SPACEROWE Duży obszar leśny wzdłuż DK94 stwarza możliwości do przygotowania ścieżek rowerowych i spacerowych, ścieżek do walking nordic pomiędzy ulicami cmentarną i Jamki z połączeniem ich ze Szlakiem Metalurgów i wapiennikiem Bordowicza Przebieg całego szlaku wg głównych miejscowości: DĄBROWA GÓRNICZA Gołonóg PKP - Wzgórze Gołonoskie Sanktuarium MB Anielskiej - przejście pod droga ekspresową S1 - DĄBROWA GÓRNICZA Jamki - przejście przez Drogę Krajową 94
Bytom-Kraków - DĄBROWA GÓRNICZA Strzemieszyce Dąbrowa Górnicza Południe PKP - przejście pod linią kolejową Katowice-Kozłów - SOSNOWIEC Ostrowy Górnicze - SOSNOWIEC Kol. Cieśle - SOSNOWIEC Kol. Wągródka - SOSNOWIEC Stare Maczki styk z pieszym żółtym Szlakiem Pustynnym Sosnowiec Maczki Olkusz Szlak wymaga uporządkowania. Do wyjaśnienia pozostają sprawy własnościowe. 7.CENTRUM REKREACJI TOR ROWEROWY Została zgłoszona przez młodzież, która reprezentuje Bartosz Woszkowski wybudowania na miejscu dawnej oczyszczalni propozycja zespołu torów rowerowych, w tym toru do BMX Racing Terenów po oczyszczalni przy ul. Szałasowizna i Łuszczaka. Uzasasdnia ten projekt potrzeba rozszerzenia bazy sportowo-rekreacyjnej w Strzemieszycach. Teren mógłby być wykorzystany do instalacji róznych obiektów rekreacyjnych przeznaczonych dla dzieci, młodzieży i dorosłych.
Powstanie toru miałoby na celu stworzenie ogólnodostępnego miejsca rekreacji oraz stworzenie nowej przestrzeni miejskiej. Pumptrack jest torem w całości wykonanym z materiałów naturalnych, takich jak ziemia i kamień, w związku z czym jest w pełni przyjazny dla środowiska. Charakter tego toru powoduje, że jest on bezpieczny i umożliwia korzystanie z niego szerokiemu gronu rowerzystów, od dzieci, poprzez młodzież i dorosłych, aż po osoby starsze. Tor mógłby służyć zarówno mieszkańcom dzielnicy, jak i całemu miastu, w którym nie ma takiego obiektu. Przykłady pokazują tor w Pruszczu Gdańskim długości 265 m, który kosztował 211000 zł.
8. HOTELOWA - ZMIANA PLANU ZAGOSPODAROWANIA Na ulicy Hotelowej ma miejsce lokalny konflikt pomiedzy zakładem METRANS a mieszkańcami. Tło tego konfliktu sięga błędów w planie zagospodarowania przestrzennego Jak można na terenie osiedla budować zakład przemysłowy, który jest uciążliwy dla mieszkańców. Niszczy się w ten sposób warunki do zamieszkania i tworzy źródło lokalnych konfliktów. Tereny Sulna są terenami wybitnie mieszkaniowymi i wraz z terenami przy ul. Grabocińskiej stanowią możliwości rozwoju w przyszłości na tym obszarze osiedla mieszkaniowego. Rozwój przemysłu niweczy perspektywy rozwoju dla tej dzielnicy i jest wbrew interesom zarówno miasta, jak i mieszkańców. To powinny być, ze względu na ich odległość od centrum, historię i możliwości rozbudowy, tereny perspektywiczne dla przyszłości miasta. Dodatkowe szanse stwarza prawdopodobna likwidacja połączenia kolejowego ze Staszicem, które od roku nie jest używane. Uważamy, że władze miasta mają możliwości negocjacji z ArcelorMittal Poland przeznaczenia tego terenu i uzgodnienia rozwiązania korzystnego dla miasta. Konieczna jest zmiana przeznaczenia tego rejonu na działalność mieszkaniowo-usługową. 9. ŚCIEŻKI ROWEROWE WZDŁUŻ GŁÓWNYCH ULIC POŁĄCZENIA MIĘDZYDZIELNICOWE W przyjętej Uchwałą Rady Miejskiej Polityce Rowerowej Miasta Dąbrowa Górnicza są zapisy: Podstawą transportu rowerowego będzie system tras i ścieżek rowerowych spełniających następujące kryteria, opierające się na europejskich doświadczeniach:
spójności poprzez zapewnienie powiązań zasadniczych źródeł i celów podróży rowerowych oraz powiązań miejskich dróg rowerowych z układem sąsiednich miast i regionu, bezpośredniości poprzez oferowanie użytkownikom połączeń ułatwiających szybkie poruszanie się po mieście, w sposób konkurencyjny w stosunku do samochodu, wygody poprzez stosowanie wysokich standardów projektowania i wykonania (w zakresie rozwiązań geometrycznych i technologicznych), bezpieczeństwa ruchu poprzez minimalizowanie punktów kolizji z ruchem samochodowym oraz preferowanie budowy tras rowerowych niezależnych od ciągów ruchu pieszego, atrakcyjności poprzez czytelność układu tras i ścieżek rowerowych dla użytkownika, dobre powiązanie z funkcjami miasta i odpowiadanie na potrzeby użytkowników. W Strzemieszycach podczas realizacji Projektu Uporządkowania Gospodarki Wodno- Ściekowej wykonano prawie pełną rewitalizację dróg, ale zabrało wyobraźni i popełniono błędy, które doprowadziły do ograniczenia możliwości poruszania się rowerem po głównych ulicach. Wąskie ulice, wysokie krawężniki, brak poboczy utrudniają jazdę i powodują, że jest ona niebezpieczna. Konieczne jest stworzenie kompleksowego projektu ścieżek rowerowych, który byłby stopniowo wdrażany i umożliwiłby w przyszłości bezpieczne poruszanie się po dzielnicy. Należy również uwzględnić, że rower nie służy tylko do rekreacji, ale jest też nadal środkiem transportu. 10. FABRYCZNA: WYELIMINOWANIE ZAGROŻEŃ EKOLOGICZNYCH Ulica Fabryczna stała się miejscem, w którym nastąpiło w ogromnej skali skumulowanie niekorzystnych zjawisk związanych z rozwojem zakładów, których działanie i uciążliwość jest źródłem ciągłych konfliktów.
FABRYCZNA Ulica stanowi dojazd do firm: DSS Recykling, Miner, Zenmar, Kazet, Trans-Ziem i innych. Nawierzchnia jest pokryta kostką, co zwieksza hałas. Dla ograniczenia niekorzystnego wpływu przemysłu konieczne jest: - zamknięcie produkcji w halach wytłumionych dźwiękowo i ograniczenie hałasu - ograniczenie dopuszczalnego tonażu samochodów - przedłużenie ulicy Szklanych Domów do ulicy Magazynowej i skierowaniez tego kierunku transportu ciężkiego - utrzymanie na obecnym poziomie poziomu produkcji bez nowych inwestycji - przywrócenie sposobu użytkowania zgodnie z Planem zagospodarowania przestrzennego 11.WYWIERZYSKA Realizowana rewitalizacja w ramach budżetu obywatelskiego Projekt zakłada renowację ok. 639 m² alejek spacerowych oraz utwardzenie ok. 182 m² pod parking oraz przygotowanie dokumentacji technicznej. Zakres prac obejmuje wymianę obrzeży, wykonanie podbudowy oraz położenie kostki. Projekt przewiduje także doposażenie placu zabaw w następujące urządzenie zabawowe: dwa kiwaki,
huśtawkę podwójną, zestaw zabawowy lokomotywa, regulamin, ławkę i kosz na odpady. W ramach projektu przewiduje się również nasadzenie roślinności ozdobnej wraz z rewitalizacją istniejącego trawnika. Szacunkowy koszt: 237 130,00 zł Pomnik Przyrody Wywierzyska w Strzemieszycach Wielkich [15] utworzony został uchwałą Rady Miejskiej w maju 1996 r. Jest to obszar o powierzchni 1,3 ha. Źródła niosą wodę wapniowo-magnezową. Podobnie jak w innych źródełkach strzemieszyckich woda nie jest jednak zdatna do picia z uwagi na obecność w niej bakterii koli [16]. Wydajność źródeł to 50 litrów/sekundę. Źródła położone są na wysokości 290 m n.p.m. Obszar ich zasilania nie jest ustalony. Najważniejsze elementy fauny to: wypławek kątogłowy, źródlarka karpacka, kiełż zdrojowy, pstrąg potokowy Najważniejsze elementy flory: Cratoeuron commutatum rzadki już mech, związany z zimnymi wodami węglanowymi, Wywłócznik kłosowy Na terenie Wywierzysk funkcjonwała w XIX w. płuczka galmanu Strzemeska (zakład wzbogacania rud), której zabudowania według dokumentów archiwalnych zlokalizowane były przy trakcie bitym z Dąbrowy do Olkusza. Oddalone od kopalni Anna o 2 wiorsty, od Sławkowa wiorst 4. (...) Założona została przy źródłach wód sączących się ze stopy góry Kawiej, które w tem miejscu tworzą stawiki. Początkowo przemywano w niej galman z kopalń Anna, Leonidas, Józef, Jerzy i Ulisses, a po wybudowaniu innych tego typu zakładów płuczka ta obsługiwała tylko kopalnie Anna i Leonidas. Z inwentarza spłuczki, sporządzonego w 1835 r. dowiadujemy się, że składała się ona z murowanego domu sztygara oraz drewnianego budynku samej płuczki, w którym znajdowały się skrzynie dubeltowe do płukania galmanu, do tego półskrzynki do nasypywania galmanu, rynny z tarcic przez które woda z pobliskiego stawku płynie, rury drewniane, upust o dwóch stawidłach, rynsztok brukowany z trzech stron mieszkania. Oprócz skrzyń, w których płukano duże kawałki rudy zakład ten posiadał też tzw. przeciery, w których płukano miał galmanowy używając sit drucianych [17]. Płuczkę Strzemeską zamknięto w 1893 r. Później teren ten znacznie przekształcono w związku z regulacją stawów i budową alejek parkowych, dlatego po dawnym zakładzie wzbogacania galmanu nie pozostały już żadne ślady [.
12.REWITALIZACJA TERENU STREM Obszar po Zakładach Chemicznych STREM ma bogatą przeszłość jako teren przemysłowy. Obecnie jest miejscem lokalizacji zakładów uciążliwych dla środowiska, co jest przedmiotem licznych konfliktów.dla tego obszaru nie ma Planu zagospodarowania przestrzennego. Konieczne jest wprowadzenie zmian w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Dąbrowy Górniczej przyjętego Uchwałą Nr XXIII/374/08 Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej z dnia 30 stycznia 2008 roku dla obszaru po dawnych zakładach STREM i wprowadzenie na tym statusu użytkowania tereny usług różnych Jest to uzasadnione bliskim położeniem obok osiedla mieszkaniowego. Skutki działalności zakładów przemysłowych nie mogą niszczyć środowiska naturalnego i uniemożliwiać zamieszkiwanie ludziom. Teren po zakładach STREM jest wprawdzie terenem po dawnym zakładzie przemysłowym, ale obecnie zmieniły się warunki i przy tak dużej koncentracji przemysłu w Strzemieszycach i w Strzemieszycach Małych nie powinno dopuszczać się do dalszych inwestycji zakładów o dużym stopniu uciążliwości dla otoczenia.
STREM 13.UŻYTEK EKOLOGICZNY PRZEŁAJKA Jest to inicjatywa mieszkańców dotycząca ochrony przyrody, którą stanowi wniosek o uznanie za użytek ekologiczny pn.,, Kumaki w Przełajce obszaru położonego w rejonie ulicy Przełajka i Rodzinna. Proponowane miejsce utworzenia użytku ekologicznego.
Miejsce to charakteryzuje się bogatą florą i fauną. Płytkie rozlewiska są idealnym miejscem siedliskiem kumaków, jak też innych zwierząt i roślin. W bezpośredniej okolicy zamieszkują bobry, kaczki krzyżówki i łyski, łabędzie. W okresie od wczesnej wiosny do późnej jesieni swoje lęgowiska mają tu czajki, perkozy, czaple białe i siwe. Przebywają też czasowo kormorany czarne. Rejon ten jest idealnym miejscem do spacerów mieszkańców i edukacji przyrodniczej dzieci. Ostatnio pojawiły się w tym miejscu bobry. 14. Obiekty pojedyncze Dworzec kolejowy Dworzec kolejowy i zespół stacyjny obejmuje obszar o powierzchni ponad 70 ha. Rewitalizacja tego obszaru ze względu na centralne położenie w dzielnicy jest kluczowa dla przyszłości Strzemieszyc. Konieczne jest jak najszybciej uregulowanie kwestii własnościowych. W ramach rewitalizacji proponujemy: - podział geodezyjny i wykorzystanie terenu na działalność usługową, zabudowę mieszkaniową i funkcje rekreacyjne - wykonanie przejazdu przez tory kolejowe w miejscu, w którym był po wojnie - odbudowę budynku dworca kolejowego. Istotna jest zwłaszcza odbudowa dworca kolejowego. Warto przypomnieć pomysły jego wykorzystania zgłoszone w piśmie do Pani Wicepremier E. Bieńkowskiej.
Należą do nich : -Wyremontowanie budynku wspólnie z miastem i przeznaczenie go na cele kulturalne i społeczne. W Strzemieszycach były kiedyś dwa domy kultury, kino i wszystko zostało zlikwidowane. -Utworzenie muzeum. Może razem z parowozownią, bo jest to unikalny zespół stacyjny. W województwie śląskim jest tylko skansen w Pyskowicach. Może przenieść jako filię część Muzeum Kolejnictwa z Warszawy, które ma problemy lokalowe. Można wykorzystać wymienioną infrastrukturę i pozbierać stare elementy wyposażenia z innych miejsc, żeby zachować przynajmniej niektóre elementy. Skanseny kolejowe są tworzone dosyć chaotycznie i być może celowe było zgromadzenie w jednym miejscu jednej grupy pojazdów szynowych. -Stworzenie regionalnego Muzeum Techniki lub rozwoju przemysłu. W Dąbrowie Górniczej nadal produkuje się obręcze kolejowe. Jest zaplecze naukowe w postaci Wydziału Transportu Politechniki Śląskiej w Katowicach. Jest jedyna w województwie śląskim szkoła o kierunku technika kolejnictwa w Sosnowcu. Są muzea, które nie eksponują swoich wszystkich zbiorów. Są urządzenia, które warto zachować. Tylko nie ma gdzie, więc stworzenie takiego miejsca jest potrzebne. Jest możliwe wprowadzenie nowych technik audiowizualnych, które obecnie są stosowane w muzeach. - Wykorzystanie do celów dydaktycznych. - Stworzenie warsztatów remontu starych parowozów na bazie części parowozowni. - Utworzenie centrum modelarstwa kolejowego, które jest popularne, a jest prezentowane tylko na okolicznościowych wystawach. Kolej obok hutnictwa i górnictwa stanowiła filar rozwoju tych ziem w końcu XIX i do połowy XX wieku. W Strzemieszycach znajduje się również stara parowozownia i
most kratownicowy. Tutaj znajdowało się przecięcie dwóch ważnych linii kolejowych : Warszawsko-Wiedeńskiej i Iwangorodzko-Dąbrowskiej. Wszystkie obiekty powstały na początku lat osiemdziesiątych XIX wieku. Kino Paw
Pierwszym kinem w Strzemieszycach było nieme kino "Iluzjon", otwarte na początku XX wieku przy ulicy Warszawskiej, będącej główną ulicą wioski, łączącą dwie trasy kolejowe. Kino "PAW" w Strzemieszycach Wielkich przy ulicy Warszawskiej, działało w latach 1945-1990. Kino obecnie nie istnieje, a budynek popada w ruinę. Projektowana przebudowa biblioteki na dom kultury zakłada stworzenie Sali na 100 osób. Jest to za mało. Sala Kina Paw ma ponad 500 miejsc. Taka sala jest konieczna dla organizacji koncertów, występów czy spotkań. Jej włączenie do domu kultury jest konieczne, aby dom spełniał swoje podstawowe funkcje. Kino jest obecnie w rękach prywatnych, ale właściciele deklarują jego bezpłatne przekazanie na cele kulturalne dzielnicy. Konieczna jest ocena kosztów remontu. Dworzec Południowy przy ul. Orkana - ten Warszawsko Wiedeński i teren kolejowy przy linii Ząbkowice-Szczakowa W ramach remontu linii kolejowej Zawiercie Szczakowa pownno zmienić się związany z nią obszar kolejowy i leżący obok, czyli : - przeprowadzić remont dworca południowego - przeprowadzić remont przejścia przez tory i peronu - uporządkować terenu po obu stronach dworca, wzdłuż Rakówki i dawne stawy przy Narutowicza - założyć po obu stronach ekrany dźwiekochłonne
Dom Kultury w Strzemieszycach Małych Budynek dawnego domu kultury w Strzemieszycach Małych popada w coraz wiekszą riune. Obecnie znajduje się w prywatnych rękach. Konieczne jest podjecie rozmów z włascicielem co do jego przyszłości. Ul. Puszkina Mieszkańcy ul. Puszkina od lat domagają się podjęcia działan rewitalizacji ulicy. Dotyczy to: -budowy chodnika i remontu nawierzchni -udroznienia rowów odwadniających - wymiany wodociągu azbestowo-cementowego. Sa to działania, które muszą zostać wykonane kompleksowo. Przy podejmowanych pracach dla całej dzielnicy nie powinno pozostawiac się takich enklaw zaniedbania.
Propozycje uzupełnienia programu, uwabi, wskazanie kierunków rozwoju i możliwości wykonania prosimy zgłaszać do Zarządu Stowarzyszenia Samorządne Strzemieszyce. Zebrał i opracował: Jerzy Reszke Dabrowa Górnicza Strzemieszyce, dn. 2015-03-04 r.