Dolnośląska Biblioteka Publiczna im. Tadeusza Mikulskiego we Wrocławiu Format MARC 21 dla dokumentów zwartych w katalogu Dolnośląskiego Zasobu Bibliotecznego Materiały Metodyczne Wrocław 2011-1 -
Opracowali : Dorota Paras Mariusz Gabrysiak Dolnośląska Biblioteka Publiczna im. Tadeusza Mikulskiego Rynek 58, 50-116 Wrocław ( 071) 33-52-204 www.wbp.wroc.pl www.dzb.pl Wydanie poprawione 2011-2 -
SPIS TREŚCI Wykaz skrótów i symboli użytych w instrukcji 5 Wykaz pól stosowanych w rekordzie bibliograficznym DZB 6 Opis pól stosowanych w katalogu DZB 7 Pola stałej długości LDR ETYKIETA REKORDU 7 008 DANE KONTROLNE 9 Pola informacyjne 015 NUMER BIBLIOGRAFII NARODOWEJ 14 020 ISBN 15 035 NUMER SYSTEMOWY NUKAT 16 040 ŹRÓDŁO KATALOGOWANIA 17 041 KOD JĘZYKA 18 044 KOD KRAJU WYDAWCY 19 080 UKD według BIBLIOTEKI NARODOWEJ 20 084 KLASYFIKACJA WŁASNA 21 Pola haseł głównych 100 HG - NAZWA OSOBOWA 22 110 HG - NAZWA CIAŁA ZBIOROWEGO 24 111 HG - NAZWA IMPREZY 26 130 HG - TYTUŁ UJEDNOLICONY 27 Pola tytułów, wydania, opisu fizycznego 240 TYTUŁ UJEDNOLICONY 28 245 STREFA TYTUŁU I OZNACZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI 30 246 ODMIENNY WARIANT TYTUŁU 32 250 STREFA WYDANIA 34 255 STREFA DANYCH MATEMATYCZNYCH 35 260 STREFA ADRESU WYDAWNICZEGO 36 300 STREFA OPISU FIZYCZNEGO 37 Pola serii 490 STREFA SERII I... - FORMA NIE DO WYSZUKIWANIA 38 Pola uwag 500 UWAGI OGÓLNE 40 501 UWAGI DOTYCZĄCE PRAC WSPÓŁWYDANYCH 51 504 UWAGI DOTYCZĄCE BIBLIOGRAFII 42 505 SFORMALIZOWANE UWAGI DOTYCZĄCE ZAWARTOŚCI 43 521 UWAGI DOTYCZĄCE PRZEZNACZENIA CZYTELNICZEGO 44 546 UWAGA O JĘZYKU 45 586 UWAGA DOTYCZĄCA NAGRODY 46 Pola haseł przedmiotowych 600 HP - NAZWA OSOBOWA 47 610 HP - NAZWA CIAŁA ZBIOROWEGO 48 611 HP - NAZWA IMPREZY 49-3 -
630 HP - TYTUŁ UJEDNOLICONY 50 650 HP - NAZWA OGÓLNA LUB JEDNOSTKOWA 51 651 HP - NAZWA GEOGRAFICZNA 52 655 HP - TEMAT FORMALNY 53 Pola słów kluczowych 695 POLE SŁÓW KLUCZOWYCH 54 Pola haseł dodatkowych 700 HD - NAZWA OSOBOWA 55 710 HD - NAZWA CIAŁA ZBIOROWEGO 57 711 HD - NAZWA IMPREZY 58 720 HD - NAZWA W POSTACI NIEKONTROLOWANEJ 59 730 HD - TYTUŁ UJEDNOLICONY 60 740 HD - TYTUŁ PRACY WSPÓŁWYDANEJ 61 800 HD - OPISU KSIĄŻKI WIELOTOMOWEJ 62 810 HD - OPISU KSIĄŻKI WIELOTOMOWEJ - NAZWA CIAŁA ZBIOROWEGO 63 811 HD - OPISU KSIĄŻKI WIELOTOMOWEJ - NAZWA IMPREZY 64 830 HD - SERII LUB KSIĄŻKI WIELOTOMOWEJ 65 Pozostałe pola opisu bibliograficznego 856 LOKALIZACJA I SPOSÓB DOSTĘPU DO DOKUMENTU ELEKTRONICZNEGO66 920 NUMER ISBN - FORMA DO EDYCJI 68 Rekord i formularz egzemplarza 69 Zasady ubytkowania egzemplarzy 71 Wykaz pól skróconego opisu bibliograficznego dla ubytku nieinwentaryzowanego 73 Informacje uzupełniające Walidacja rekordów 74 Wykaz norm obowiązujących przy tworzeniu rekordu bibliograficznego 75 Wykaz materiałów źródłowych 76 WYKAZ SIGLÓW BIBLIOTEK W DZB 77 WYKAZ TEMATÓW FORMALNYCH POLA 655 78-4 -
WYKAZ SKRÓTÓW I SYMBOLI UŻYTYCH W INSTRUKCJI Symbole opisujące powtarzalność pól/podpól: NP - Pole/podpole niepowtarzalne P - Pole/podpole powtarzalne Symbole opisujące występowanie pól/podpól: O - Pole/podpole obowiązkowe bez względu na dane oznacza, że pole/podpole musi wystąpić w dokumencie bez względu na to czy operator dysponuje informacjami potrzebnymi do jego utworzenia. W razie ich braku podaje się ustalony kod zastępujący brak informacji D - Pole/podpole obowiązkowe w zależności od danych. oznacza, że pole/podpole należy wypełnić jeśli operator dysponuje informacjami niezbędnymi do jego utworzenia. W razie ich braku pola/podpola nie wypełnia się informacją zastępującą F - Pole/podpole wypełniane fakultatywnie, w zależności od potrzeb N - Pole/podpole nieużywane (niezdefiniowane) Symbole opisujące sposób wypełniania pól/podpól: A - Pole/podpole wypełniane automatycznie przez system L - Pole/podpole wypełniane na podstawie listy U - Pole/podpole wypełniane przez użytkownika Znaki specjalne: @ - spacja W celu wyróżnienia graficznego, w tekście instrukcji znak spacji [ ] został zastąpiony znakiem et [@] Zasady wprowadzania wskaźników: Wskaźniki zdefiniowane wypełniamy jedną z podanych wartości Wskaźniki niezdefiniowane wypełniamy znakiem spacji Skróty użyte w nazwach pól bibliograficznych: HG Hasło główne HD Hasło dodatkowe HP Hasło przedmiotowe - 5 -
WYKAZ PÓL STOSOWANYCH W REKORDZIE BIBLIOGRAFICZNYM DZB LDR ETYKIETA REKORDU (NP/O/A) 008 DANE KONTROLNE (NP/O/A) 015 NUMER BIBLIOGRAFII NARODOWEJ (NP/D/A) 020 ISBN (P/D/U) 035 NUMER SYSTEMOWY NUKAT (P/D/A) 040 ŹRÓDŁO KATALOGOWANIA (NP/O/U) 041 KOD JĘZYKA (NP/O/L) 044 KOD KRAJU WYDAWCY (NP/F/L) 080 UKD według BIBLIOTEKI NARODOWEJ (NP/O/U) 084 KLASYFIKACJA WŁASNA (P/F/U) 100 HASŁO GŁÓWNE - NAZWA OSOBOWA (NP/D/U) 110 HG - NAZWA CIAŁA ZBIOROWEGO (NP/D/U) 111 HG - NAZWA IMPREZY (NP/D/U) 130 HG - TYTUŁ UJEDNOLICONY (NP/D/U) 240 TYTUŁ UJEDNOLICONY (NP/D/U) 245 STREFA TYTUŁU I OZNACZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI (NP/O/U) 246 ODMIENNY WARIANT TYTUŁU (P/D/U) 250 STREFA WYDANIA (NP/D/U) 255 STREFA DANYCH MATEMATYCZNYCH (NP/D/U) 260 STREFA ADRESU WYDAWNICZEGO (NP/O/U) 300 STREFA OPISU FIZYCZNEGO (NP/O/U) 490 STREFA SERII I DOKUMENTU WIELOCZĘŚCIOWEGO - FORMA NIE DO WYSZUKIWANIA (P/D/U) 500 UWAGI OGÓLNE (P/F/U) 501 UWAGI DOTYCZĄCE PRAC WSPÓŁWYDANYCH (DLA PRAC WSPÓŁWYDANYCH BEZ TYTUŁU WSPÓLNEGO) (P/D/U) 504 UWAGI DOTYCZĄCE BIBLIOGRAFII (P/D/U) 505 SFORMALIZOWANE UWAGI DOTYCZĄCE ZAWARTOŚCI (P/D/U) 521 UWAGI DOTYCZĄCE PRZEZNACZENIA CZYTELNICZEGO (P/D/U) 546 UWAGA O JĘZYKU (P/F/U) 586 UWAGA DOTYCZĄCA NAGRODY (P/F/U) 600 HP - NAZWA OSOBOWA (P/D/U) 610 HP - NAZWA CIAŁA ZBIOROWEGO (P/D/U) 611 HP - NAZWA IMPREZY (P/D/U) 630 HP - TYTUŁ UJEDNOLICONY (P/D/U) 650 HP - NAZWA OGÓLNA LUB JEDNOSTKOWA (P/D/U) 651 HP - NAZWA GEOGRAFICZNA (P/D/U) 655 HP - TEMAT FORMALNY (P/D/U) 695 POLE SŁÓW KLUCZOWYCH (P/F/U) 700 HD - NAZWA OSOBOWA (P/D/U) 710 HD - NAZWA CIAŁA ZBIOROWEGO (P/D/U) 711 HD - NAZWA IMPREZY (P/D/U) 720 HD - NAZWA W POSTACI NIEKONTROLOWANEJ (P/D/U) 730 HD - TYTUŁ UJEDNOLICONY (P/D/U) 740 HD - TYTUŁ PRACY WSPÓŁWYDANEJ (P/D/U) 800 HD - OPISU KSIĄŻKI WIELOTOMOWEJ - NAZWA OSOBOWA (P/D/U) 810 HD - OPISU KSIĄŻKI WIELOTOMOWEJ - NAZWA CIAŁA ZBIOROWEGO (P/D/U) 811 HD - OPISU KSIĄŻKI WIELOTOMOWEJ - NAZWA IMPREZY (P/D/U) 830 HD SERII LUB KSIĄŻKI WIELOTOMOWEJ - TYTUŁ UJEDNOLICONY (P/D/U) 856 LOKALIZACJA I SPOSÓB DOSTĘPU DO DOKUMENTU ELEKTRONICZNEGO (P/D/A) 920 NUMER ISBN - FORMA DO EDYCJI (P/D/U) - 6 -
OPIS PÓL STOSOWANYCH W KATALOGU DZB LDR ETYKIETA REKORDU (NP/O/A) Pole niepowtarzalne stałej długości. Wskaźniki niezdefiniowane. Etykieta rekordu składa się z 24. pozycji znakowych, w których zakodowane są elementy danych, zawierające informacje niezbędne do przetwarzania rekordu. Część z tych elementów danych (np. długość rekordu, długość wskaźnika, długość identyfikatora podpola, bazowy adres danych, mapa tablicy adresów) jest wspólna dla wszystkich formatów MARC i z założenia powinna być kodowana automatycznie. Część elementów danych może być kodowana wyłącznie przez osobę wprowadzającą. Pozycje przeznaczone do wypełniania przez użytkownika pogrubiono. Numer pozycji znakowej : Etykieta Wartość 00-04: długość rekordu wartość domyślna [@@@@@] wartość: @@@@@ (5 znaków spacji) 05: status rekordu wartość domyślna [n] wartość: c rekord zmodyfikowany wartość: n rekord nowy 06: typ rekordu wartość domyślna [a] wartość: a - dokument piśmienniczy wartość: e atlasy, dokumenty kartograficzne 07: poziom bibliografii wartość domyślna [m] wartość: m jednostka samoistna wydawniczo, np.: książka jedno - lub wielotomowa 08: oznaczenie dokumentu archiwalnego wartość domyślna [@] wartość: @ ( l znak spacji). dokument nie jest materiałem archiwalnym 09: kodowanie znaków wartość domyślna [@] wartość: @ ( l znak spacji) 10: długość wskaźnika wartość domyślna [2] wartość: 2-7 -
11: długość identyfikatora podpola wartość domyślna [2] wartość: 2 12-16: bazowy adres danych wartość domyślna [@@@@@] wartość: @@@@@ (5 znaków spacji) 17: pochodzenie opisu wartość domyślna [@] wartość: @ - opis bibliograficzny utworzony z autopsji 18: forma opisu wartość domyślna [i] wartość: i - opis bibliograficzny zgodny z ISBD 19: powiązania wartość domyślna [@] wartość: @ ( l znak spacji) 20: mapa tablicy adresów wartość domyślna [4500] wartość: 4500-8 -
008 DANE KONTROLNE (NP/O/A) Pole niepowtarzalne stałej długości. Wskaźniki niezdefiniowane. Pole 008 składa się z 40. pozycji znakowych (00-39). Zakodowane są w nich elementy danych dostarczające dodatkowych informacji o rekordzie. Znaczenie każdego elementu danych jest określone przez jego pozycje. Elementy danych zakodowane w pozycjach 18-34 zdefiniowane są w różny sposób, w zależności od typu dokumentu 34. Elementy danych zakodowane w pozycjach 00-17 i 35-39 są zdefiniowane w sposób identyczny, niezależnie od typu dokumentu. Pola przeznaczone do wypełniania przez użytkownika pogrubiono. Pozycje znakowe: 00-05: data wprowadzenia Data zapisana według wzoru rrmmdd (rr - rok, mm - miesiąc, dd - dzień). Pozycja wypełniana przez system. 06: typ daty wartość domyślna [s] Podaje się jedną z poniższych wartości określających rodzaj dat(y) zawartych(ej) w pozycjach 07 14 pola 008: s - pojedyncza znana data, data prawdopodobna - pozycje 008/07-10 zawierają tę datę, pozycje 008/11-14 zawierają spacje (@@@@); brakujące cyfry daty wypełnia się literą u, np. 19uu, m - pozycje 008/07 14 zawierają kolejno rok rozpoczęcia i zakończenia wydawania książki wielotomowej (jeżeli wszystkie części zostały wydane w tym samym roku, stosuje się kod s), q - data niepewna - pozycje 008/07-10 zawierają najwcześniejszą z możliwych dat wydania, pozycje 008/11-14 najpóźniejszą z możliwych, r - data reprodukcji i data publikacji oryginału pozycje 008/07-10 zawierają datę reprodukcji, pozycje 008/11-14 datę publikacji oryginału, jeżeli jest znana lub kod u (uuuu), jeżeli nie jest znana. 07-10: data l wartość domyślna [2006] Należy wpisać pełny rok (4 cyfry) brakujące cyfry należy zastąpić literą u ". Nie podaje się dat błędnych lub fikcyjnych, z podpola 773 d (lub 773 g) należy przejąć datę poprawioną. 11-14: data 2 wartość domyślna [@@@@] - 9 -
wartość: pełny rok (4 cyfry) brakujące cyfry należy zastąpić literą u". Nie podaje się dat błędnych lub fikcyjnych, z podpola 773 d (lub 773 g) należy przejąć datę poprawioną. 15-17: miejsce publikacji wartość domyślna [pl ] wartość: dwuliterowy kod (wpisany małymi literami) wskazujący kraj, na terenie którego obecnie znajduje się miejsce wydania. W formacie przewidziane są trzy pozycje znakowe, w które wpisuje się dwu- lub trzy- znakowy kod miejsca wydania dokumentu. Kod należy podawać według Polskiej Normy PN-ISO 3166:1998 Kody nazw krajów. 18-21: kod ilustracji wartość domyślna [@@@@] Podaje się jedynie ogólną informację o występowaniu lub braku ilustracji w dokumencie. Właściwy kod należy wprowadzić na pozycji 18., pozostałe pozycje (19-20) uzupełnić odpowiednią liczbą spacji @. Stosuje się następujące kody: @@@@ brak ilustracji a @@@ są ilustracje 22: przeznaczenie czytelnicze wartość domyślna [@] Jednoznakowy kod informujący dla jakiego użytkownika przeznaczony jest opisywany dokument. Kod ustala się wyłącznie na podstawie informacji zawartej w katalogowanym dokumencie. Podaje się jedną z poniższych wartości: @ nieznany lub nieokreślony a przedszkole b klasa 1-3 szkoły podstawowej c klasa 4-6 szkoły podstawowej i gimnazjum d liceum e dorośli f odbiorca wyspecjalizowany g odbiorca ogólny j młodzież (uzupełnieniem informacji wprowadzonej do 008/22 powinna być uwaga w polu 521/a) 23: postać fizyczna wartość domyślna [@] Podaje się jedną z poniższych wartości: @ inne (np. druk standardowy) a mikrofilm b mikrofisza c mikrokarta d druk dużą czcionką f druk alfabetem Braille a r wierna reprodukcja (bez zmiany nośnika i rodzaju druku, np. fotokopia) s elektroniczny (dokument) - 10 -
24-27: forma piśmiennicza wartość domyślna [@@@@] Element o długości 4. znaków. Można stosować do czterech poniższych jednoliterowych kodów oznaczających formę piśmienniczą dokumentu. Jeżeli wykorzystanych kodów jest mniej niż cztery, należy wyrównać w lewo i uzupełnić pozycję odpowiednią liczbą spacji @. Podaje się następujące kody: @ a b c d e f g i j k l m n o p q r s t u v w z nieznana lub nieokreślona analiza dokumentacyjna bibliografia katalog słownik (z wyjątkiem biograficznych) encyklopedia podręcznik, poradnik artykuły, przeglądy prawnicze indeks patent dyskografia akty prawne dysertacje (doktorskie, habilitacyjne) przegląd piśmiennictwa recenzja podręcznik programowany filmografia książka adresowa, telefoniczna zestawienia statystyczne (np. rocznik statystyczny) raport techniczny normy sprawy sądowe orzecznictwo traktat, umowa 28: kod publikacji urzędowej wartość domyślna [ ] Podaje się: brak zamiaru kodowania 29: materiały konferencyjne wartość domyślna [0] Podaje się jedną z wartości: 0 - gdy praca w książce (artykuł) nie stanowi materiału konferencyjnego 1 - gdy praca w książce (artykuł) stanowi materiał konferencyjny 30: księga jubileuszowa wartość domyślna [0] Podaje się jedną z wartości: 0 - gdy praca w książce (artykuł) nie jest księgą jubileuszową 1 - gdy praca w książce (artykuł) jest księgą jubileuszową 31: indeks wartość domyślna [0] Podaje się jedną z wartości: 0 brak indeksu 1 dokument zawiera indeks 32: niezdefiniowane wartość domyślna [@] wartość @ ( jeden znak spacji). - 11 -
33: kod formy literackiej wartość domyślna [1] Podaje się określenie formy literackiej utworu. Kody numeryczne 0 i 1 służą do podania ogólnej informacji czy dany dokument zawiera tekst literacki czy też nie. Należy je stosować jeśli brak w dokumencie informacji określającej formę utworu literackiego. Dla określenia formy/gatunku utworu - ustalonej na podstawie informacji zawartej w dokumencie. Podaje się jedną z wartości: 0 tekst nieliteracki (literatura popularnonaukowa ) 1 tekst literacki (literatura piękna) c komiks d sztuka teatralna e esej f powieść h humoreska/satyra i listy j opowiadania m antologia/różne gatunki p poezje s przemówienia, homilie, kazania u nieznane 34: biografia wartość domyślna [@] Informacja dotyczy treści katalogowanego dokumentu. Podaje się jedną z wartości: @ brak informacji biograficznych a autobiografia b biografia c biografia zbiorowa d zawiera informacje biograficzne 35-37: kod języka wartość domyślna [pol] wartość: trzyznakowy kod języka według PN-ISO 639:2: 2001 Kody nazw języków. Kod trzyliterowy. Jeżeli tekst jest w kilku językach, należy podać język pierwszy a informacje o wszystkich językach zapisać w polu 041 a. - Jeśli języków jest więcej niż sześć należy wprowadzić oznaczenie mul - Jeżeli nie można ustalić języka tekstu, należy wprowadzić oznaczenie und - Jeżeli podstawowym środkiem przekazu treści w dokumencie jest język obrazkowy należy wprowadzić oznaczenie sgn 38: kod transliteracji ( Nieużywane ) wartość domyślna [@] @ dane nie transliterowane o dane transliterowane - 12 -
39: źródło opisu wartość domyślna [c] @ Biblioteka Narodowa c program współkatalogowania (twórca opisu jest uczestnikiem programu - innym niż BN) W nowych rekordach, a także w rekordach skopiowanych do DZB, podajemy wyłącznie wartość c. W opisach starszych poprawiamy wartość d na c. 34 W formacie MARC 21 rozróżnia się następujące typy dokumentów : książki (obejmujące książki i rękopisy), dokumenty elektroniczne (obejmujące programy, multimedia interaktywne), dokumenty kartograficzne, muzykalia (obejmujące druki muzyczne i dokumenty dźwiękowe), materiały wizualne (obejmujące dokumenty ikonograficzne i wizualne - w tym filmy), materiały o mieszanym charakterze (kolekcje zawierające dokumenty na różnych nośnikach - częściowo na papierze, częściowo np. fotografie lub nagrania dźwiękowe). 3 - Jako datę wydania przyjmuje się: dla prac w książce - datę wydania książki zapisaną w podpolu 773 d, dla artykułów w czasopiśmie - datę nominalną zeszytu, w którym ukazał się artykuł, zapisaną w podpolu 773 g. W przypadku zeszytów łączonych w polu 008 podaje się datę późniejszą. - 13 -
015 NUMER BIBLIOGRAFII NARODOWEJ (NP/D/A) Pole niepowtarzalne. Wskaźniki niezdefiniowane. Pole nie kończy się kropką. Pole wypełniane przez system przy kopiowaniu rekordu bibliograficznego z zewnętrznej bazy danych (BIBLIOTEKA NARODOWA). PODPOLA: a Numer Bibliografii Narodowej (Przewodnika Bibliograficznego) (NP/D/A) Wypełniany przez Bibliotekę Narodową. - 14 -
020 ISBN (P/D/U) Pole powtarzalne. Wskaźniki niezdefiniowane. Pole nie kończy się kropką. Podaje się ISBN poprawny i błędny. Jeśli jest więcej niż jeden ISBN, powtarzamy pole. PODPOLA: a ISBN poprawny (NP/D/U) z ISBN błędny (P/F/U) Wpisujemy numer bez rozdzielających go myślników, pomijając akronim ISBN. ISBN do wydruku, z rozdzielającymi myślnikami, informacjami uzupełniającymi (w nawiasach okrągłych informacje o oprawie, tomie, itp.), bez akronimu ISBN, podaje się w polu 920. Dla każdego dokumentu z innym ISBN tworzy się odrębny rekord. Jeśli w książce wymienionych jest kilka numerów ISBN identyfikujących warianty danego wydania, należy utworzyć jeden rekord bibliograficzny dla tej książki i powtórzyć pole 020 dla każdego numeru. W wypadku książek wielotomowych zaleca się podawanie numerów ISBN w kolejności: ISBN tomu, ISBN całości. Przykłady : 1. 020 a/ 9788365554390 920 a/ 978-83-6555439-0 2. 020 a/ 9788365554322 z/ 9788365554 920 a/ 978-83-6555432-2 z/ 9788365554 (błędny) 3. 020 a/ 9788365554358 020 a/ 9788365554600 920 a/ 978-83-6555435-8 (t. 1) 920 a/ 978-83-6555460-0 (seria) 4. 020 a/ 9788365554609 020 a/ 9788365554694 920 a/ 978-83-6555460-9 (Rytm) 920 a/ 978-83-6555469-4 (Kruk) - 15 -
035 NUMER SYSTEMOWY NUKAT (P/D/A) Pole powtarzalne. Wskaźniki niezdefiniowane. Pole nie kończy się kropką. Pole wypełniane przez system przy kopiowaniu rekordu bibliograficznego z zewnętrznej bazy danych (NUKAT). W dokumentach kopiowanych z innych baz danych (NUKAT, BN, LOC) znajdują się pola, których nie powinno się usuwać, mianowicie: 001 VIRTUA (NUKAT) 003 NUKAT 015 BN 035 NUKAT, LOC Pola te, oprócz celów statystycznych, są informacją o tym, kto jest autorem opisu bibliograficznego. Zaleca się nie usuwanie tych pól z opisów bibliograficznych, pobieranych do bazy DZB. PODPOLA: a Numer systemowy (NP/D/A) z Numer unieważniony (P/D/A) - 16 -
040 ŹRÓDŁO KATALOGOWANIA (NP/O/U) Pole niepowtarzalne. Wskaźniki niezdefiniowane. Pole nie kończy się kropką. Zawiera symbol biblioteki (siglum), która sporządziła opis, bądź przetworzyła lub dokonała modyfikacji. PODPOLA: a oryginalna agencja katalogująca (NP/O/U) Podaje się siglum biblioteki, która sporządziła oryginalny opis bibliograficzny. d agencja dokonująca zmian (P/D/U) Podaje się siglum biblioteki modyfikującej rekord z opisem bibliograficznym. Jeżeli posiadamy opis z NUKATU to w opisie bibliograficznym zachowujemy pole 035 (NUKAT), a w polu 040 podpolu d wpisujemy siglum odpowiedniej biblioteki. W dokumentach kopiowanych z baz: NUKAT, LOC, BN występuje podpole C, które zachowujemy. Podpole E, występujące w opisach bibliograficznych BN (zawiera skrót PNN), informuje, że rekord sporządzono według normy bibliograficznej. Nie jest wymagane w DZB. Biblioteki w DZB dopisują swoje Siglum wg kolejności nabycia egzemplarzy do swojej biblioteki. Siglum dla poszczególnych bibliotek Województwa Dolnośląskiego ustalane jest przez Dolnośląską Bibliotekę Publiczną we Wrocławiu. Wykaz Siglum bibliotek w DZB na s.... Instrukcji (stan na wrzesień 2011 r.) Przykłady : 1. 040 a/ WR M d/ KLO d/ BNR 2. 040 a/ WA N c/ WA N d/ LBN d/ SWD - 17 -
041 KOD JĘZYKA (NP/O/L) Pole niepowtarzalne. Wskaźniki zdefiniowane. Pole nie kończy się kropką. Zawiera trzyliterowy kod języka według normy PN-ISO 639-2:2001 (kod bibliograficzny). Kody wpisujemy, stosując małe litery, bez kropek. WSKAŹNIKI: Pierwszy : 0 dokument nie jest przekładem, nie zawiera przekładu 1 dokument jest przekładem lub zawiera przekład Drugi : niezdefiniowany PODPOLA: a kod języka tekstu (P/O/L) Przy dziełach wielojęzycznych elementy kodu zapisywane są w kolejności znaczenia tych języków w tekście, np. a pol a eng h ger. Podpola są powtarzalne dla każdego kodu języka. Można powtórzyć do sześciu skrótów. Jeśli skrótów jest więcej piszemy mul. Jeśli nie można ustalić języka piszemy und b - kod języka streszczenia lub abstraktu (nadtytułu lub podtytułu) (P/D/L) Podaje się w porządku alfabetycznym kody języków streszczeń różnych od języka tekstu głównego h - kod języka oryginału lub przekładu pośredniego (P/D/L). Informacje o języku mogą być także podawane w formie słownej w polu 546. Jeżeli dokument zawiera tekst oryginalny i towarzyszący mu przekład, w powtórzonym podpolu a podaje się zarówno kod języka przekładu, jak i oryginału. Język oryginału wymienia się także w podpolu h. Przykłady : 1. 041 1@ a/ pol h/ eng 2. 041 0@ a/ pol b/ ger b/ fre 3. 041 0@ a/ pol a/ eng a / ger - 18 -
044 KOD KRAJU WYDAWCY (NP/F/L) Pole niepowtarzalne. Wskaźniki niezdefiniowane. Pole nie kończy się kropką. PODPOLA: a kod kraju wydawcy (P/F/L) Pole wypełniane jest przy opisie książek powstałych w koprodukcji, jeżeli pole 008 nie zawiera wystarczającej informacji o kraju wydawcy. Kod wpisujemy według PN-ISO 3166:1998 (Kody nazw krajów). Podpole a jest powtarzalne dla każdego kraju. Przykład: 044 a/ pl a/ de w polu 260 (adres wydawniczy): 260 a/ Warszawa : b/ Państwowe Wydawnictwo Naukowe ; a/ Berlin : b/ Kloster, c/ 2010. - 19 -
080 UKD według BIBLIOTEKI NARODOWEJ (NP/O/U) Pole niepowtarzalne. Wskaźniki niezdefiniowane. Pole nie kończy się kropką. Wpisujemy klasyfikację UKD według Biblioteki Narodowej. PODPOLA: a Pełny symbol UKD (NP/O/U) c Skrócony symbol UKD (NP/F/U) - 20 -
084 KLASYFIKACJA WŁASNA (P/F/U) Pole powtarzalne. Wskaźniki niezdefiniowane. Pole nie kończy się kropką. Pole przeznaczone do podawania klasyfikacji sformułowanych według dowolnych systemów klasyfikacji. Pole można wykorzystać w sytuacji gdy biblioteka modyfikująca rekord utworzyła symbol klasyfikacji niezgodny z symbolem podanym w polu 080 przez twórcę opisu. PODPOLA: a Symbol (NP/O/U). 6 Siglum biblioteki (NP/O/U). W podpolu 6 podaje się symbol danej biblioteki. Może to być więcej niż jedno siglum, jeśli kilka bibliotek akceptuje klasyfikację. Podajemy je wtedy, oddzielając przecinkiem. W polach 080 i 084 nie podajemy sygnatury znaku miejsca książki na półce w danej bibliotece (podajemy ją w podpolu formularza egzemplarza). - 21 -
100 HASŁO GŁÓWNE - NAZWA OSOBOWA (NP/D/U) Pole niepowtarzalne. Wskaźniki zdefiniowane. Pole kończy się kropką. Interpunkcja: Znak kropki podajemy na końcu ostatniego podpola występującego w polu. WSKAŹNIKI: Pierwszy - typ nazwy : 0 imię, kryptonim, nazwa w postaci wyrażenia 1 nazwisko - nazwy rozpoczynające się od nazwiska (także złożonego) Drugi : niezdefiniowany PODPOLA: a nazwa osobowa (NP/O/U) Podaje się nazwę osobową, np. nazwisko i imię, przydomek, kryptonim. Przy nazwach z nazwiskiem imię oddziela się przecinkiem: nazwisko, imię. b numeracja związana z nazwą (NP/D/U) Stosuje się przy podawaniu nazw panujących i papieży. Liczbę wyrażamy cyfrą rzymską wraz z występującym po niej przydomkiem. c dopowiedzenie (P/D/U) Dodawane do nazwy osobowej zgodnie z PN-N-01229:1998 pkt. 3.1.7b, 3.4.3, 3.5.1, np. określenia pokrewieństwa, godności, tytuł. d daty związane z nazwą (NP/D/U) Podaje się daty biograficzne. Zawartość podpól c i d ujmuje się łącznie w nawiasy okrągłe i oddziela od siebie odstępem i średnikiem. Zawartość podpola d, gdy podana jest tylko data narodzin, ujmuje się w nawiasy okrągłe, stosując po myślniku spację i odstęp, np. (1939-1999), (1945- ). Pole zawiera nazwę osobową użytą jako hasło główne, czyli : - jedynego autora dokumentu, - osoby uznanej za głównego twórcę zawartości intelektualnej lub artystycznej dokumentu - nazwę autora wymienionego na pierwszym miejscu, jeśli liczba autorów nie przekracza trzech (jeśli jest więcej niż trzech autorów, nie wypełnia się pola 100). W przypadku hasła osobowego osoba święta, błogosławiona dopowiedzenie stosujemy przed datą urodzenia. Kolejność podpól: 100 / a, b, c, d. W przypadku dopowiedzenia związanego z pokrewieństwem (np.: junior, ojciec, syn) po dacie urodzenia. Kolejność podpól: 100 / a, b, d, c. Przykłady: 100 1@ a/ Kot, Paulina. 100 1@ a/ Cichacz-Jaskra, Bożena. 100 1@ a/ Mrozowicz, Klaudia d/ (1976- ). - 22 -
100 1@ a/ Kantor, Tadeusz d/(1915-1990). 100 0@ a/ Jan Paweł n/ II c/ (papież ; d/ 1920-2005). 100 1@ a/ Dumas, Alexandre d/ (1802-1870 ; c/ ojciec). 100 0@ a/ Sophocles d/ (496-406 a.c.). - 23 -
110 HASŁO GŁÓWNE - NAZWA CIAŁA ZBIOROWEGO (NP/D/U) Pole niepowtarzalne. Wskaźniki zdefiniowane. Pole kończy się kropką. Interpunkcja: Znak kropki podajemy na końcu ostatniego podpola występującego w polu. WSKAŹNIKI: Pierwszy - typ nazwy ciała zbiorowego : 1 nazwa geograficzna na początku 2 nazwa w naturalnej kolejności składników Drugi : niezdefiniowany Pole zawiera nazwę ciała zbiorowego, stosowaną jako hasło główne według PN-N- 01230:2001 (Hasło opisu bibliograficznego. Hasło korporatywne), przy opisie dokumentów o charakterze administracyjnym lub informacyjnym dotyczących danego ciała i wydanych przez to ciało. W polu podaje się nazwę : - jedynego ciała zbiorowego spełniającego obydwa warunki - ciała zbiorowego uznanego za najważniejsze (np. wyróżnionego typograficznie) - ciała zbiorowego wymienionego na pierwszym miejscu, jeśli liczba ciał nie przekracza trzech (powyżej trzech nie wypełnia się tego pola). Pole można stosować także dla nazwy imprezy, kiedy nazwa imprezy jest nazwą niewyróżniającą i stanowi rezultat zbiorowej działalności ciał z nią związanych. PODPOLA : a nazwa ciała zbiorowego (NP/O/U) Podaje się : - nazwę ciała zbiorowego - nazwę ciała nadrzędnego, jeśli nazwa ciała zbiorowego jest niewyróżniająca - nazwę geograficzną, jeśli we wskaźniku 1 występuje wartość 1 - nazwę wspólnoty wyznaniowej, jeśli hasło odnosi się do ciała zbiorowego podrzędnego Kościoła Katolickiego lub innej wspólnoty wyznaniowej. Nazwę podaje się wraz z dopowiedzeniami według PN-N-01230:2001 pkt. 3.1.5. b nazwa jednostki podrzędnej (P/D/U) Podaje się : - nazwę ciała podrzędnego - nazwę organu władzy, jeśli we wskaźniku 1 występuje wartość 1 - indywidualną nazwę ciała zbiorowego podrzędnego Kościoła Katolickiego lub innej wspólnoty wyznaniowej - indywidualną nazwę imprezy. Nazwę podaje się wraz z dopowiedzeniami według PN-N-01230:2001 pkt. 3.1.5. n numer imprezy (P/F/U) d data imprezy (P/F/U) c miejsce imprezy (NP/F/U) - 24 -
Podpola n, d, c wypełniamy wtedy, gdy pole 110 jest wykorzystywane do podawania nie wyróżniającej nazwy imprezy. Podpole b poprzedza się kropką. Zawartość c, d, i n ujmuje się łącznie w nawiasy okrągłe i oddziela odstępem i średnikiem. Przykłady: 110 1@ a/ Polska. b/generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad. 110 2@ a/ Biblioteka Uniwersytecka (Wrocław). 110 2@ a/ Biblioteka Narodowa. b/ Instytut Książki i Czytelnictwa - 25 -
111 HASŁO GŁÓWNE - NAZWA IMPREZY (NP/D/U) Pole niepowtarzalne. Wskaźniki zdefiniowane. Pole kończy się kropką. Interpunkcja: Znak kropki podajemy na końcu ostatniego podpola występującego w polu. WSKAŹNIKI : Pierwszy - typ nazwy imprezy, gdzie : 2 nazwa w szyku naturalnym Drugi : niezdefiniowany Pole wypełniane jest przy opisywaniu dokumentów stanowiących rezultat zbiorowej działalności związanej z imprezą, jeżeli nazwa imprezy stanowi integralną część tytułu właściwego, np. kongresy, zjazdy, konferencje, festiwale, targi, wystawy, itp., według PN-N-01230:2001 (Hasło opisu bibliograficznego. Hasło korporatywne). PODPOLA : a nazwa imprezy (NP/O/U) n numer imprezy (P/D/U) d data imprezy (P/D/U) c miejsce imprezy (NP/D/U) e nazwa jednostki podrzędnej (P/F/U) W podpolu e podaje się niewyróżniającą nazwę imprezy, odbywającej się w ramach innej imprezy. Podpole poprzedza się kropką. W podpolach n, d, c dopowiedzenia dodawane do nazwy imprezy podaje się zgodnie z PN-N-01230:2001 pkt. 3.4.2. Przykłady: 111 2@ a/ Międzynarodowy Festiwal "Wratislavia Cantans" n/ (41 ; d/ 2006 ; c/ Wrocław). - 26 -
130 HASŁO GŁÓWNE - TYTUŁ UJEDNOLICONY (NP/D/U) Pole niepowtarzalne. Wskaźniki zdefiniowane. Nie kończy się kropką. Tytuł ujednolicony stosowany jest dla opisu anonimów klasycznych, ksiąg świętych oraz ksiąg liturgicznych. Pola 130 używamy przy opisie dzieła bez podanego autora. Nie używamy go, kiedy w opisie występuje pole 100, 110, 111. Wykaz tytułów ujednoliconych ksiąg i zbiorów ksiąg Biblii - załącznik B do PN-N-01231:2001 (Hasło opisu bibliograficznego. Hasło tytułowe). WSKAŹNIKI : Pierwszy - znaki pomijane przy szeregowaniu : 0 9 - liczba znaków pomijanych przy szeregowaniu Drugi : niezdefiniowany PODPOLA: a tytuł ujednolicony (NP/O/U) n oznaczenie części dzieła (P/D/U) p tytuł części dzieła (P/D/U) k sformalizowane określenie (NP/D/U) l język dzieła (NP/F/U) - polska nazwa języka tekstu opisywanej książki s wersja / wydanie (NP/F/U) - oznaczenie wydania, określenie wersji, będącej podstawą opisywanego wydania dzieła. Podpole n poprzedza się kropką. Podpole p poprzedza się przecinkiem, jeśli występuje po podpolu n lub kropką, jeśli brak podpola n. Zawartość podpól l, s ujmuje się w nawiasy okrągłe i oddziela od siebie odstępem i średnikiem. Przykłady: 130 0@ a/ Biblia. p/nt 130 0@ a/ Biblia. p/ NT l/ (ang., pol.) 130 0@ a/ Biblia. p/ NT. p/ Apokalipsa św. Jana - 27 -
240 TYTUŁ UJEDNOLICONY (NP/D/U) Pole niepowtarzalne. Wskaźniki zdefiniowane. Pole nie kończy się kropką. Wskaźniki: Pierwszy - podawanie tytułu ujednoliconego na ekranie monitora 1 będzie podany Drugi - znaki pomijane przy szeregowaniu 0 brak znaków pomijanych przy szeregowaniu stosowanie jak w polu 130 1-9 liczba znaków pomijanych przy szeregowaniu Kody podpól: a - tytuł ujednolicony (NP/O/U) zawartość jak w polu 130 n - oznaczenie części (P/D/U) zawartość jak w polu 130 p - nazwa części (P/D/U) zawartość jak w polu 130 l - język tekstu (NP/D/U) zawartość jak w polu 130 k - sformalizowane określenie (P/D/U) zawartość jak w polu 130 s - wersja (NP/D/U) zawartość jak w polu 130 f - rok wydania (NP/D/U) zawartość jak w polu 130 Zawartość pola: Pole zawiera tytuł ujednolicony jednego dzieła autorskiego. Pole to może wystąpić jedynie w rekordach zawierających pola 100, 110 lub 111. Nie może występować jednocześnie z polem 130. Tytuł przejęty z opisywanej książki podaje się w polu 245. (Tytuł ujednolicony podaje się w formie ustalonej w kartotece haseł wzorcowych uwaga będzie miała zastosowanie po uruchomieniu obsługi KHW). Tytuł ujednolicony podaje się wtedy, gdy katalogowane dzieło jest wielokrotnie wydawane oraz : - przekłady dzieła ukazują się pod różnymi tytułami, - tytuł właściwy ulega zmianom, - tytuł właściwy nie ulega zmianom, ale dodatki do tytułu mogą wpływać na kolejność występowania tytułu w indeksie tytułów. W przypadku katalogowania prac współwydanych bez wspólnego tytułu w polu 240 podaje się tytuł ujednolicony pierwszej pracy współwydanej. Ponadto tytuł ujednolicony w polu 240 podaje się, jeżeli: - dokument zawiera przekład, którego tytuł właściwy jest identyczny z tytułem oryginału, - dokument zawiera przekład, którego tytuł właściwy - różny od tytułu oryginału - jest wyrażony w języku innym niż język dokumentu. Jeżeli w przypadku katalogowania samodzielnie wydanej części książki wielotomowej istnieje potrzeba użycia pola 240 to w tym polu należy podać: - tytuł ujednolicony części, jeżeli ma ona tytuł wyróżniający, - tytuł ujednolicony książki wielotomowej wraz z oznaczeniem części i/lub jej tytułem, jeżeli brak tytułu wyróżniającego opisywanej części. - 28 -
Pola 240 nie stosuje się, jeżeli tytuł książki wchodzi w skład tytułu właściwego innej książki, chyba że sam autor tak zatytułował książkę. Jeżeli tytuł ujednolicony podany w polu 240 jest taki sam, jak tytuł oryginału podany w książce, to tytułu oryginału nie powtarza się w polu 246. Jeżeli tytuł ujednolicony różni się od tytułu oryginału, to tytuł oryginału przejęty z książki należy podać w polu 246. Przykłady: 240 10 a/ Robinson Crusoe l/ (pol.) 240 10 a/ Robinson Crusoe l/ (pol. ; k/ adaptacja) 240 10 a/ Misery l/ (pol.) gdy w polu 245 tyt.: Misery (taki sam jak oryg.) - 29 -
245 STREFA TYTUŁU I OZNACZENIA ODPOWIEDZIALNOŚCI (NP/O/U) Pole niepowtarzalne. Wskaźniki zdefiniowane. Pole kończy się kropką. Do pola wprowadza się: tytuł właściwy : dodatek do tytułu / pierwsze oznaczenie odpowiedzialności ; następne oznaczenie odpowiedzialności. Każdy dodatek do tytułu należy poprzedzać odstępem, dwukropkiem, odstępem. Pierwsze oznaczenie odpowiedzialności należy poprzedzać odstępem, kreską ukośną, odstępem. Następne poprzedzamy odstępem, średnikiem, odstępem. Wersję równoległą danego elementu należy poprzedzać odstępem, znakiem równości, odstępem. WSKAŹNIKI : Pierwszy - pozycja dodatkowa pod tytułem 0 - Opis nie posiada hasła głównego w polach 1XX 1 - Opis posiada hasło główne w jednym z pól 1XX. Drugi - znaki pomijane przy szeregowaniu, gdzie: 0 9 liczba znaków pomijanych przy szeregowaniu (0 nie ma znaków pomijanych, 1-9 wartości wskazują, że tytuł zaczyna się rodzajnikiem lub znakiem diakrytycznym). Znaki diakrytyczne oraz znaki specjalne (np. myślnik, cudzysłów, wielokropek), występujące na początku pola tytułu, który nie zaczyna się od rodzajnika, nie są traktowane jako znaki pomijane. PODPOLA: a tytuł (NP/O/U) Podpole powinno kończyć się: - kropką - jeśli jest to jedyne podpole pola 245, lub występuje po nim podpole n lub p - średnikiem - gdy w podpolu b występuje tytuł następnej pracy współwydanej tego samego autorstwa - dwukropkiem jeśli podaje się dodatek do tytułu - kreską ukośną jeśli podaje się oznaczenie odpowiedzialności - odstępem jeśli podaje się określenie typu dokumentu [podpole h] b ciąg dalszy tytułu (NP/D/U) Podajemy dodatki do tytułu lub tytuły prac współwydanych tego samego autorstwa. c pozostałe elementy strefy tytułu i oznaczenia odpowiedzialności (NP/D/U). Należy podać pierwsze i każde następne oznaczenie odpowiedzialności lub tytuły (wraz z oznaczeniami odpowiedzialności) prac współwydanych odmiennego autorstwa. Jeżeli w podpolu [c] znajduje się pseudonim, akronim autora, imię zakonne, czyli inna forma nazwy autora niż przyjęta jako ujednolicona nazwa osobowa, należy zamieścić odpowiednią uwagę w p. 500: W haśle pseudonim : n oznaczenie części (P/D/U) Używa się przy opisie pojedynczego tomu książki wielotomowej. Podpole kończy się : - kropką lub - przecinkiem, jeśli występuje po nim podpole p - dwukropkiem, jeśli występuje po nim podpole b - kreska ukośną, jeśli występuje podpole c p tytuł części (P/D/U) Podpole poprzedza się przecinkiem, jeśli występuje podpole n lub kropką, jeśli nie występuje podpole n. Pole 245 powinno zawsze kończyć się podpolem c, jeśli występuje odpowiedzialność w dokumencie. - 30 -
Kolejność podpól w polu 245: a/, b/, n/, p/, c/. Przykłady: 1. 245 10 a/ Latarnik / c/ Henryk Sienkiewicz. 2. 245 10 a/ Lalka. n/ T. 1 / c/ Bolesław Prus ; il. Anna Głaz. 3. 245 10 a/ Domek : b/ powieść. n/ Cz. 2 / c/ Jan Kowalski. 4. 245 10 a/ Historia Polski. n/ T. 1, p/ Do 1980 roku / c/ Jan Kot. 5. 245 14 a/ Die Blume / c/ Johan Grott. - 31 -
246 ODMIENNY WARIANT TYTUŁU (P/D/U) Pole powtarzalne. Wskaźniki zdefiniowane. Pole nie kończy się kropką. WSKAŹNIKI : Pierwszy - pozycja dodatkowa pod tytułem: 1 sporządza się uwagę 3 nie sporządza się uwagi Drugi - rodzaj tytułu : @ - (spacja) brak informacji. 0 część tytułu (jeśli w polu 246 zapisany jest drugi człon tytułu obocznego) 1 tytuł równoległy (występuje na stronie tytułowej) 3 inny tytuł (np. tytuł równoległy spoza strony tytułowej, tytuł ze strony przedtytułowej, tytuł z metryki wydawcy, z oprawy, itp.) 4 tytuł okładkowy 5 tytuł z dodatkowej (obcojęzycznej) strony tytułowej 6 tytuł nagłówkowy 7 tytuł z żywej paginy 8 tytuł grzbietowy W polu 246 podaje się formy tytułu różniące się od tytułu właściwego, podanego w polu 245. Należą do nich : - dalsza część tytułu właściwego książki, np. tytuł oboczny - rozszerzona lub poprawiona forma tytułu właściwego - dodatek do tytułu - tytuł równoległy - tytuł spoza strony tytułowej i jej substytutu. W polu nie podaje się rodzajników rozpoczynających tytuł, które powinny być pomijane przy indeksowaniu. PODPOLA: a - tytuł (NP/O/U) b - dodatki do tytułu (NP/F/U) poprzedza się odstępem i dwukropkiem n - numer części (P/F/U) p - nazwa części (P/F/U) i - treść wyrażenia wprowadzającego (NP/D/U) np. : Tyt. oryg.:, Nadtyt.:. Pole 246 może być powiązane z polem 500, w którym podajemy uwagę dotyczącą tytułu tzw.: okładkowego, grzbietowego itp. Powtarzamy też tytuł oryginalny, wymieniony w polu 246, jeśli rozpoczyna się od rodzajnika (np.: der, the). Drugi wskaźnik przyjmuje wartość @ (spacja), kiedy nie zachodzi potrzeba użycia wartości od 0 do 8. Przy tytule oryginalnym kolejność podpól: i - wyrażenie wprowadzające (NP/D/U): a - tytuł oryginału (NP/0/U): b dodatek do tytułu (NP/F/U) jeśli jest potrzebny do rozróżnienia tytułu. Przykłady: - 32 -
1. 246 1@ i/ Tyt. oryg.: a/ Rosemary world : b/ a novel 2. 246 3@ a/ Sto bajek, gdy w polu 245 tyt.: 100 bajek 3. 246 1 i/ Tyt. oryg.: a/ Blume Pole 500: a/ Tyt. oryg.: Die Blume. - 33 -
250 STREFA WYDANIA (NP/D/U) Pole niepowtarzalne. Wskaźniki niezdefiniowane. Pole kończy się kropką. PODPOLA: a oznaczenie wydania (NP/D/U) Podajemy oznaczenie wydania, poprzedzając cyfrę skrótem Wyd. Nie podajemy wydania pierwszego, o ile nie zawiera cech bliżej go określających, np. Wyd. 1 w tej edycji. Podpole a kończy się odstępem i kreską, jeśli występuje podpole b, lub kropką, jeśli podpole a jest jedynym w polu 250 b ciąg dalszy strefy wydania (NP/F/U). Podajemy pierwsze oznaczenie odpowiedzialności dotyczące określonego wydania wraz z dalszymi informacjami. Informację o wydaniu czerpiemy z całej książki, podajemy bez nawiasów. Informacje dodatkowe o wydaniu podajemy skrótami wg Normy PN-85, N-01158 (skróty wyrazów i wyrażeń w opisie bibliograficznym). Przykłady: 250 a/ Wyd. 1, dodr. 250 a/ Wyd. 2. 250 a/ Wyd. 3, zm. 250 a/ Wyd. 4 uzup. I popr. 250 a/ 4. Aufl. 250 a/ 4 th ed. - 34 -
255 STREFA DANYCH MATEMATYCZNYCH (NP/D/U) Pole niepowtarzalne. Wskaźniki niezdefiniowane. PODPOLE : a skala (NP/O/U) Stosowane przy dokumentach kartograficznych. - 35 -
260 STREFA ADRESU WYDAWNICZEGO (NP/O/U) Pole niepowtarzalne. Wskaźniki niezdefiniowane. Pole kończy się kropką. PODPOLA: a miejsce wydania (P/O/U) Podpole powtarzalne dla każdego następnego miejsca wydania (do 2. miejsc) b nazwa wydawcy, dystrybutora (P/O/U). Podpole powtarzalne dla każdej następnej nazwy wydawcy (do 2. wydawców). Podpole kończy się dwukropkiem, jeśli jest następny wydawca lub przecinkiem, jeśli następuje podpole c data wydania. Wycofuje się stosowanie skrótów: państ., wydaw., min. Nazwę wydawcy podaje się w mianowniku. Przejmuje się pełną nazwę z dokumentu. Jeżeli w dokumencie występuje pełna nazwa wydawcy i skrót (PWN, MON), do pola 260 należy przejąć pełną nazwę. Jeżeli jedyna nazwa wydawcy, występująca w dokumencie, zawiera skróty bądź występuje w formie akronimów, nie należy jej rozwijać. c data publikacji, dystrybucji (NP/O/U) e miejsce druku (NP/F/U) f nazwa drukarni (NP/F/U) g data druku (NP/F/U). Dane podpól e, f, g ujmujemy w nawiasy okrągłe. Podpola te wypełniamy tylko wtedy, gdy nie ma danych o miejscu wydania, wydawcy i roku wydania. Rok wydania musi być zawsze podany. Jeśli nie można ustalić daty wydania, należy podać datę w nawiasie kwadratowym, wypełniając wszystkie cyfry roku np. [1999?]. Gdy niemożliwe jest ustalenie miejsca wydania, nazwy wydawcy, albo miejsc wydania jest więcej niż 2, stosujemy łacińskie skróty: [etc.] - [i tak dalej] [S.l.] - [miejsce nieznane] [s.n.] - [nazwa wydawcy nieznana] Przykłady: 1. 260 a/ Wrocław : b/ Siedmioróg, c/ 2000. 2. 260 a/ Wrocław [etc.] : b/ Zakład Narodowy im. Ossolińskich, c/ 2010. 3. 260 a/ Wrocław ; a/ Kraków : b/ Atut, c/ 2009. 4. 260 a/ Poznań : b/ Rytm ; a/ Kraków : b/ Nowe Horyzonty, - 36 -
300 STREFA OPISU FIZYCZNEGO (NP/O/U) Pole niepowtarzalne. Wskaźniki niezdefiniowane. Kończy się kropką. PODPOLA : a objętość (NP/O/U) Podajemy określenie formy książki i objętość zgodnie z PN-82/N-01152/01 p. 3.5.1. Podpole kończy się dwukropkiem, jeśli następuje podpole b, lub średnikiem, jeśli następne jest podpole c b oznaczenie ilustracji (NP/D/U). Dla wszystkich rodzajów ilustracji stosuje się skrót il.. Zaznacza się, że niektóre lub wszystkie ilustracje są kolorowe, stosując skrót: kolor. Oznaczenie ilustracji poprzedza się dwukropkiem. Po materiale ilustracyjnym podaje się informacje o występującej erracie: err. c format (NP/O/U) Podajemy rozmiary (format) zgodnie z PN-82/N-01152/01 p. 3.5.3. Podaje się wysokość grzbietu książki, zaokrąglając w górę do jednego cm, a przy nietypowych rozmiarach także jej szerokość. Podpole kończy się kropką lub znakiem +, jeśli towarzyszy wydawnictwu dokument, np. CD-ROM e oznaczenie dokumentu towarzyszącego (NP/D/U) Podpole kończy się kropką. - 37 -
490 STREFA SERII I DOKUMENTU WIELOCZĘŚCIOWEGO FORMA NIE DO WYSZUKIWANIA (P/D/U) Pole powtarzalne. Wskaźniki zdefiniowane. Nie kończy się kropką. Pole 490 jest jedynym polem serii pole 440 zostało usunięte z Formatu MARC 21 w styczniu 2010 r. W starszych rekordach DZB należy zamienić pole 440 odpowiednio na pole 490+800 lub 490+830. Pola 490 używa się do podawania tytułu serii wydawniczej lub cyklu autorskiego. Zawiera formę tytułu serii nie przeznaczoną do wyszukiwania (może różnić się od hasła z kartoteki KHW). Jest ono powiązane z polami 800 i 830. W polach 800 i 830 obowiązuje forma tytułu serii z Kartoteki Haseł Wzorcowych (KHW), dostępnej na stronach Biblioteki Narodowej i NUKAT. WSKAŹNIKI: Pierwszy - strefa serii jako czynnik wyszukiwawczy, gdzie : 0 seria nie jest czynnikiem wyszukiwania 1 seria jest czynnikiem wyszukiwania w innej formie stosowany w DZB Drugi : niezdefiniowany. PODPOLA: a tytuł i oznaczenie odpowiedzialności serii (NP/O/U) Podpole kończy się odstępem - jeśli jest to jedyne podpole, średnikiem - jeśli występuje po nim v, przecinkiem - jeśli występuje x. x ISSN (NP/D/U) Pomijamy akronim. Podpole kończy się średnikiem, gdy występuje po nim v. v numeracja w obrębie serii (P/D/U). Podpola podajemy w kolejności: a, n, p, x, v. Nie stosujemy okrągłych nawiasów. W DZB dopuszcza się pominięcie ISSN. Przykłady: 1. 490 1@ a/ Kameleon 830 @0 a/ Kameleon 2. 490 1@ a/ Omega : biblioteka wiedzy współczesnej ; v/ 201 830 @0 a/ Omega ; v/ 201 3. 490 1@ a/ Acta Universitatis Wratislaviensis ; v/ no 100 830 @0 a/ Acta Universitatis Wratislaviensis ; v/ nr 100 4. 490 1@ a/ Acta Universitatis Wratislaviensis. Bibliotekoznawstwo ; - 38 -
v/ 20 830 @0 a/ Acta Universitatis Wratislaviensis. p/ Bibliotekoznawstwo ; v/ 20 W polu 500 uwaga: W serii gł.: no 340. Dodajemy drugie pole 830: 830 @0 a/ Acta Universitatis Wratislaviensis ; v/ nr 340 5. 490 1@ a/ Zeszyty Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu ; v/ 25 830 @0 a/ Zeszyty Naukowe - Akademia Ekonomiczna w Poznaniu ; v/ 25 6. 490 1@ a/ Fantastyka 830 @0 a/ Fantastyka Iskry 7. SERIA WYRAŻONA TYLKO ZNAKIEM GRAFICZNYM: 500 a/ Tzw "Seria z Krukiem". 830 @0 a/ Seria z Krukiem 8. 490 1@ a/ Jeżycjada / Małgorzata Musierowicz ; v/ 10 800 1@ a/ Musierowicz, Małgorzata d/ (1945- ). t/ Jezycjada ; v/ 10-39 -
500 UWAGI OGÓLNE (P/F/U) Pole powtarzalne. Wskaźniki niezdefiniowane. Kończy się kropką. PODPOLE: a tekst uwagi (NP/O/U) Zawiera informacje o charakterze ogólnym, dla których nie wyznacza się uwag szczegółowych, tj. poszczególnych pól 5XX. Dla rozdzielenia uwag, zapisanych w jednym polu 500, a odnoszących się do różnych stref opisu bibliograficznego stosuje się kropkę, spację, kreskę poziomą, spację. Dla czytelności zapisu informacji można powtórzyć pole dla poszczególnych uwag. - 40 -
501 UWAGI DOTYCZĄCE PRAC WSPÓŁWYDANYCH - DLA PRAC WSPÓŁWY- DANYCH BEZ TYTUŁU WSPÓLNEGO (P/D/U) Pole powtarzalne. Wskaźniki niezdefiniowane. Kończy się kropką. PODPOLE: a - tekst uwagi (NP/O/U) W polu opisuje się prace współwydane, zawarte w dokumencie i posiadające własne strony tytułowe. Podaje się pełny tekst uwagi wraz z wyrażeniem wprowadzającym : Współwyd. z : - 41 -
504 UWAGI DOTYCZĄCE BIBLIOGRAFII (P/D/U) Pole powtarzalne. Wskaźniki niezdefiniowane. Kończy się kropką. PODPOLE: a informacje o bibliografii (NP/O/U), dyskografii, filmografii lub innych informacjach bibliograficznych. Podajemy także informację o indeksach. - 42 -
505 SFORMALIZOWANE UWAGI DOTYCZĄCE ZAWARTOŚCI (P/D/U) Pole powtarzalne. Wskaźniki zdefiniowane. Kończy się kropką. WSKAŹNIKI: Pierwszy - wyrażenie wprowadzające, gdzie : 0 zawartość: 2 zawartość niepełna (informacja dotycząca tylko części dokumentu) 8 bez wyrażenia wprowadzającego Drugi - stopień oznaczenia zawartości: @ - podstawowy (cała uwaga o zawartości zapisana jest w podpolu a) 0 - rozszerzony PODPOLE : a pełny tekst uwagi (NP/O/U) Poprzedzony oznaczeniem : Zawiera : lub Zawiera m.in.: Podajemy tytuł, oznaczenie części, oznaczenie odpowiedzialności. Pole powiązane z polami 700 i 740, gdzie wymieniamy tytuły utworów w celu indeksowania. Przykład: W polu 245 tyt.: Dramaty wybrane 505 0@ a/ Zawiera : Niemcy ; Pierwszy dzień wolności ; Śmierć gubernatora. 700 12 a/ Kruczkowski, Leon d/ (1900-1962). t/ Niemcy (itp. dla każdego tytułu) - 43 -
521 UWAGI DOTYCZĄCE PRZEZNACZENIA CZYTELNICZEGO (P/D/U) Pole powtarzalne. Wskaźniki zdefiniowane. Kończy się kropką. W polu podajemy informację o przeznaczeniu czytelniczym, przejętą z opisywanej książki. Dotyczy to tylko książek polskich, opublikowanych po roku 1945. Nie podajemy uwag o przeznaczeniu czytelniczym książek obcych i starych książek polskich. WSKAŹNIKI: Pierwszy - wyrażenie wprowadzające : 8 - brak wyrażenia wprowadzającego Drugi : niezdefiniowany PODPOLE: a przeznaczenie czytelnicze (NP/O/U) - 44 -
546 UWAGA O JĘZYKU (P/F/U) Pole powtarzalne. Wskaźniki niezdefiniowane. Kończy się kropką. PODPOLA: a uwaga o języku (NP/O/U) b uwaga dotycząca alfabetu (P/F/U). Podaje się informacje o językach tekstu lub streszczeń w opisywanym dokumencie. Nazwy języków zapisujemy w formie skróconej według PN-N-01158:1985. Zakodowaną informację, dotyczącą języków, zapisuje się w 008/35-37 i w polu 041. Informacje o alfabecie podaje się, gdy: - tekst dokumentu wyrażony jest w innym alfabecie niż tytuł właściwy - dany język posługuje się dwoma alfabetami, np.: serbskim łaciną i cyrylicą. - 45 -
586 UWAGA DOTYCZĄCA NAGRODY (P/F/U) Pole powtarzalne. Pole nie kończy się kropką. Pole 586 zawiera informacje o nagrodzie przyznanej opisywanemu dokumentowi. Wskaźniki: Pierwszy wskazanie wyrażenia wprowadzającego uwagę: @ - brak informacji Przy wartości @ system może generować wyrażenie wprowadzające Nagroda 8 - brak wyrażenia wprowadzającego Drugi nie zdefiniowany PODPOLA: a uwaga o nagrodzie (NP) - 46 -
600 HASŁO PRZEDMIOTOWE - NAZWA OSOBOWA (P/D/U) Pole powtarzalne. Wskaźniki zdefiniowane. Pole nie kończy się kropką. WSKAŹNIKI: Pierwszy rodzaj nazwy osobowej : 0 nazwa w naturalnej kolejności składników 1 nazwa w szyku odwróconym (nazwisko, imię) 3 nazwa rodu, rodziny Drugi źródło pochodzenia nazwy : 4 Kartoteka BN PODPOLA: a nazwa osobowa (NP/O/U) b numeracja związana z nazwą (NP/D/U) c dopowiedzenie związane z nazwą (P/D/U) d daty biograficzne (NP/D/U) t tytuł dzieła (NP/D/U) x określnik rzeczowy - ogólny lub jednostkowy (P/D/U) y określnik chronologiczny (P/D/U) z określnik geograficzny (P/D/U). Podpola od a do d należy wypełniać zgodnie z opisem pola 100, podpola od t do z zgodnie z zasadami opracowania rzeczowego. Kolejność podpól związanych z określnikami w polach 6XX, oprócz 695 : a - Temat x - ogólny z - geograficzny y - chronologiczny Z pól 6XX usunięto określnik formalny (podpole v), zamieniając go w Temat formalny, stosowany w Polu 655. - 47 -
610 HASŁO PRZEDMIOTOWE - NAZWA CIAŁA ZBIOROWEGO (P/D/U) Pole powtarzalne. Wskaźniki zdefiniowane. Pole nie kończy się kropką. WSKAŹNIKI: Pierwszy - rodzaj nazwy ciała zbiorowego : 2 nazwa w szyku naturalnym Drugi - źródło nazwy : 4 Kartoteka BN PODPOLA : a nazwa ciała zbiorowego (NP/O/U) b jednostka podrzędna (P/D/U) t tytuł dzieła (NP/D/U) x określnik ogólny (P/D/U) y określnik chronologiczny (P/D/U) z określnik geograficzny (P/D/U). Podpola a i b wypełniamy zgodnie z opisem pola 110, podpole t - zgodnie z opisem pola 710, od x do z zgodnie z zasadami opracowania rzeczowego. - 48 -
611 HASŁO PRZEDMIOTOWE - NAZWA IMPREZY (P/D/U) Pole powtarzalne. Wskaźniki zdefiniowane. Pole nie kończy się kropką. WSKAŹNIKI: Pierwszy - typ nazwy imprezy : 2 nazwa w szyku naturalnym (jak w polu 111) Drugi - źródło pochodzenia nazwy : 4 Kartoteka BN PODPOLA : a nazwa imprezy (NP/O/U) c miejsce imprezy (NP/D/U) d data imprezy (NP/D/U) e jednostka podrzędna (P/D/U) t tytuł dzieła (NP/D/U) x określnik ogólny (P/D/U) y określnik chronologiczny (P/D/U) z określnik geograficzny (P/D/U) Podpola od a do e należy wypełniać zgodnie z opisem pola 111, podpole t - zgodnie z opisem pola 711, od x do z - zgodnie z zasadami opracowania rzeczowego. - 49 -
630 HASŁO PRZEDMIOTOWE - TYTUŁ UJEDNOLICONY (P/D/U) Pole powtarzalne. Wskaźniki zdefiniowane. Nie kończy się kropką. WSKAŹNIKI : Pierwszy - znaki pomijane przy szeregowaniu : 0-9 - liczba znaków pomijanych (jak w polu 130) Drugi - źródło pochodzenia nazwy : 4 Kartoteka BN PODPOLA : a tytuł ujednolicony (NP/O/U) n oznaczenie części, sekcji dzieła (P/D/U) p nazwa części dzieła (P/D/U) x określnik rzeczowy - ogólny lub jednostkowy (P/D/U) y określnik chronologiczny (P/D/U) z określnik geograficzny (P/D/U). Podpola od a do p należy wypełniać zgodnie z opisem pola 130, od x do z - zgodnie z zasadami opracowania rzeczowego. - 50 -
650 HASŁO PRZEDMIOTOWE - NAZWA OGÓLNA LUB JEDNOSTKOWA (P/D/U) Pole powtarzalne. Wskaźniki zdefiniowane. Nie kończy się kropką. Pole zawiera temat ogólny lub jednostkowy (inny niż pozostałe opcje pól 6XX). WSKAŹNIKI: Pierwszy : nieużywany Drugi - źródło pochodzenia hasła : 4 Kartoteka BN PODPOLA : a nazwa ogólna lub jednostkowa - inna niż osobowa, geograficzna lub ciała zbiorowego (NP/O/U) x określnik rzeczowy - ogólny lub jednostkowy (P/D/U) y określnik chronologiczny (P/D/U) z określnik geograficzny (P/D/U) Kolejność podpól : a -Temat x określnik rzeczowy z określnik geograficznych y określnik chronologiczny - 51 -
651 HASŁO PRZEDMIOTOWE - NAZWA GEOGRAFICZNA (P/D/U) Pole powtarzalne. Wskaźniki zdefiniowane. Nie kończy się kropką. Pole zawiera hasła przedmiotowe w postaci zgodnej z SJHP BN (Słownikiem Języka Haseł Przedmiotowych Biblioteki Narodowej). WSKAŹNIKI: Pierwszy : niezdefiniowany Drugi - źródło pochodzenia nazwy : 4 Kartoteka BN PODPOLA: a nazwa geograficzna (NP/O/U) x określnik rzeczowy (P/D/U) y określnik chronologiczny (P/D/U) z określnik geograficzny (P/D/U) Kolejność podpól : a -Temat x określnik rzeczowy z określnik geograficznych y określnik chronologiczny - 52 -