Certyfikaty ekologiczne dla budynków biurowych Realna potrzeba czy wymysł deweloperów? Ostatnimi czasy nie daje się nie zauważyć rosnącego trendu w kierunku zrównoważonego i ekologicznego budownictwa. Kształtowany jest on pod wpływem dyrektyw Unii Europejskiej - postępujące zanieczyszczenie środowiska oraz kryzys energetyczny implikują zapotrzebowanie na rozwiązania energooszczędne oraz redukujące negatywny wpływ na środowisko. Nowe budynki to mimo wszystko jeszcze niewielki odsetek pośród tych już istniejących stąd istotnym jest, by nowoczesne budownictwo spełniało ekologiczne kryteria. Faktem wartym podkreślenia jest rynek warszawskich biurowców, w którym powstaje najwięcej w regionie środkowo-wschodnim obiektów spełniających wymagania zrównoważonego budownictwa. komentuje Paweł Kucharski z Zarządu firmy Wood Lark Group Obecne certyfikaty przyznawane są budynkom wykonanym w nowoczesnych technologiach z użyciem wysokiej jakości materiałów. Dzięki temu ogranicza się emisję CO2 i jemu podobnych szkodliwych substancji oraz pozwala oszczędzać wodę, ciepło i energię co w konsekwencji ma swoje odbicie na niższych kosztach eksploatacyjnych budynku. Ponadto dowiedziono, iż posiadanie certyfikatu podnosi prestiż obiektu oraz pozwala ograniczyć liczbę zwolnień lekarskich osób pracujących w tego typu obiektach nawet o 4%. Warto także wspomnieć, iż za dziesięć lat budynki oddawane do użytku będą musiały być samowystarczalne czyli zero-energetyczne a w 25 roku ich zasilanie będzie płynąć wyłącznie ze źródeł odnawialnych. W Polsce najpopularniejsze są certyfikaty: brytyjski BREEAM oraz amerykański LEED. Ponadto istnieją także inne rodzaje certyfikacji ale w praktyce nie występują na rodzimym rynku. BREEAM BREEAM czyli Building Research Establishment Environmental Assessment Method to wielokryterialny system oceny efektywności budynku powstały w latach 8-tych w Wielkiej Brytanii. Stosuje się go dla projektowanych i nowych budynków (BREEAM International) jak i dla budynków już istniejących (BREEAM In-Use). Na ocenę składa się 1 kategorii, przy czym do każdej z nich przynależne są poszczególne subkategorie. Dlatego też wynik ma formę procentową. Certyfikat BREEAM stosuje się do różnego rodzaju budownictwa. I tak wyróżnić możemy poszczególne jego typy: - BREEAM Domestic, dla odrestaurowanych budynków inwestorów indywidualnych - BREEAM EcoHomes, dla remontów budynków jedno- i wielorodzinnych w Wielkiej Brytanii i Szkocji - BREEAM EcoHomes XB, dla budynków spółdzielczych i oceny jakości życia ich mieszkańców - BREEAM Multi-Residential, obejmujący m.in. akademiki studenckie, domy opieki dla seniorów, hotele pracownicze itp. Można także wyróżnić typy certyfikatu BREEAM w kontekście funkcji budynku jaki pełni: - BREEAM Offices, dla budynków biurowych - BREEAM Education, dla budynków edukacji i oświaty - BREEAM Courts, dla budynków wymiaru sprawiedliwości - BREEAM Prisons, dla budynków poprawnych, karnych i więziennych - BREEAM Retail, dla obiektów usługowo-handlowych, wystawienniczych i gastronomicznych - BREEAM Healthcare, dla placówek zdrowotnych, służb zdrowia, szpitali, ambulatoriów,
przychodni - BREEAM Industrial, dla budynków przemysłowych i fabryk, warsztatów. Budynek poddawany certyfikacji BREEAM oceniany jest w 5-stopniowej ocenie punktowej, na którą składa się 9 kategorii środowiskowych. Są nimi: 1. Zarządzanie Management a. rozruch 2. Zdrowie i dobre samopoczucie Health and Wellbeing a. oprawy oświetleniowe o wysokiej częstotliwości 3. Energia Energy a. wydajność energetyczna b. kontrola zużycia energii przez najemców c. technologie bez lub niskowęglowe 4. Transport Transport 5. Woda Water a. zużycie wody 6. Materiały Materials 7. Odpady Waste a. składowanie odpadów podlegających recyklingowi b. wykorzystanie terenu i ekologia c. ograniczenie wpływu na środowisko 8. Ekologia i użytkowanie gruntów Land use and ecology 9. Zanieczyszczenie Pollution. Aby zostać zakwalifikowanym do oceny budynek musi spełnić minimum 6 z 9 kryteriów, a są nimi: - Zarządzanie - Zdrowie i dobre samopoczucie - Energia - Woda - Odpady oraz - Ekologia i użytkowanie gruntów. Natomiast w/w kategorie środowiskowe mają przypisane wagi w zależności od rodzaju ocenianego budynku: KATEGORIA ŚRODOWISKOWA BREEAM WAGA % BUDYNKI NOWE, ROZBUDOWY, GENERALNE REMONTY WYKOŃCZENIE BUDYNKU Zarządzanie 12 13 Zdrowie i dobre samopoczucie 15 17 Energia 19 21 Transport 8 9 Woda 6 7 Materiały 12,5 14 Odpady 7,5 8 Ekologia i użytkowanie gruntu 1 n. d. Zanieczyszczenie 1 11
SUMOWANIE I MNOŻENIE PRZEZ WAGI % Każda kategoria otrzymuje punktację. Te cząstkowe wyniki traktowane są jako baza do oceny budynku (lub jego projektu). Następnie te punkty się sumuje i mnoży przez odpowiednie wagi (patrz: tabelka powyżej), co w konsekwencji daje zazwyczaj ostateczny wynik. Niekiedy można spotkać się z dodatkową 1 - grupą kryteriów podnoszących końcową ocenę budynku. Grupa ta dotyczy innowacyjności zastosowanej w budynku i w ostatecznej fazie oceny obiektu może podnieść jego ocenę. Poniżej przedstawiono schemat obrazujący ścieżkę oceny certyfikatu BREEAM: KATEGORIE MINIMUM - ZARZĄDZANIE - ZDROWIE I SAMOPOCZUCIE - ENERGIA - WODA - ODPADY - EKOLOGIA I UŻYTKOWANIE GRUNTU POZOSTAŁE KATEGORIE - MATERIAŁY - TRANSPORT - ZANIECZYSZCZENIE PUNKTY Z POSZCZEGÓLNYCH KATEGORII WYNIK FINALNY PUNKTY ZA INNOWACYJNOŚĆ Wynik certyfikacji otrzymuje się w procentowej formie, w skali 5-stopniowej, który obrazuje poniższa tabela: OCENA WARTOŚĆ % ACCEPTABLE < 3 PASS 3 GOOD 45 VERY GOOD 55 EXCELLENT 7 OUTSTANDING 85 Certyfikat BREEAM jest w Polsce najbardziej znany, zarówno na rynku warszawskim który jest jednym z największych rynków biurowych w Europie Środkowo-Wschodniej jaki w pozostałym regionach kraju. Swoją popularność zawdzięcza przede wszystkim elastyczności w trakcie procesu dokumentacji. mówi Robert Zalewski, partner w firmie Wood Lark Group. Na rodzimym rynku w budowie budynków spełniających wymagania BREEAM zdecydowanie przoduje firma Ghelamco. Jest ona także inwestorem pierwszego obiektu, który ten certyfikat otrzymał, a był nim warszawski Trinity Park III, położony na mokotowskim Służewcu. Jak dotąd certyfikowano prawie 195 obiektów, w tym najwięcej w stolicy.
ILOŚĆ CERTYFIKATÓW BREEAM W WYBRANYCH MIASTACH POLSKI 9 8 7 6 5 4 3 2 1 Ilość Jak widać z powyższego, najwięcej 37% - certyfikatów uzyskały budynki zlokalizowane w Warszawie. Kolejną istotną sprawą jest ich poziom bodaj najczęściej rodzime obiekty ocenia się na poziomie Very Good oraz Good. Cieszy fakt, że sukcesywnie rośnie liczba nieruchomości uzyskujących wyższe oceny. Systematykę poziomu otrzymywanych certyfikatów przedstawia następująca tabela: ILOŚĆ UZYSKANYCH CERTYFIKATÓW BREEAM NA KONKRETNYCH POZIOMACH OCENY 14 12 1 8 6 4 2 Ilość LEED LEED Leadership In Energy and Environmental Design to amerykański system ekologicznej certyfikacji wielokryterialnej. Opracowano go na początku lat 9-tych w Stanach Zjednoczonych przez U.S. Green Building Council (USGBC). Obecnie jest to najbardziej popularny ekologiczny certyfikat w Stanach Zjednoczonych i na świecie. O certyfikat LEED można oczywiście ubiegać się dobrowolnie. Nie znaczy to jednak, że uzyskanie go jest łatwe wręcz przeciwnie. Monika Krzemińska - ekspert rynku biurowego w firmie Wood Lark Group- podkreśla wręcz, że decyzję o uzyskaniu certyfikatu należy podjąć wcześnie, jeszcze na etapie projektowania budynku pewne ustalenia podjęte zbyt późno mogą całkowicie zamknąć drogę do certyfikacji.
System LEED przy ocenie wpływu budynku na środowisko naturalne bierze pod uwagę następujące punkty: - usytuowanie obiektu - działkę, na której stoi - zużycie materiałów, energii elektrycznej i wody - jakość powietrza wewnątrz obiektu - aspekty zdrowotne - innowacyjność projektu - wpływ rozwiązań architektonicznych na środowisko naturalne. Podobnie jak w przypadku certyfikatu BREEAM, system LEED posiada różne rodzaje certyfikacji w zależności od rodzaju ocenianego budynku. I tak mamy: - LEED for New Construction - LEED for Homes - LEED for School - LEED for Core & Shell - LEED for Retail - LEED for Commercial Interiors - LEED for Existing Buildings - LEED for Neighborhood Development. Niezależnie jednak od rodzaju certyfikowanego obiektu kryteria oceny pozostają takie same. Certyfikacja obejmuje 7 grup kategorii, które łącznie mogą dać wynik 11 punktów. 5 spośród nich to tzw. wymagania krytyczne, które muszą zostać spełnione niezależnie od poziomu uzyskanego certyfikatu. I tak są to: 1. Zrównoważona lokalizacja (max 26 pkt.) zachęca do stosowania strategii minimalizującej wpływ inwestycji na ekosystem i zasoby wodne a. Zmniejszenie wpływu działalności budowlanej na otoczenie poprzez kontrolę erozji gleby i emisji pyłów 2. Efektywne wykorzystanie zasobów wodnych (max 1 pkt.) promuje inteligentne zużycie wody dla redukcji zużycia wody pitnej a. Redukcja zużycia wody 3. Energia i atmosfera (max 35 pkt.) promuje lepszą efektywność energetyczną poprzez innowacyjne strategie a. Weryfikacja zainstalowania i skalibrowania systemów energetycznych b. Minimalne wymagania dotyczące charakterystyki energetycznej budynku c. Podstawowe wymagania dotyczące zarządzania systemami chłodniczymi 4. Materiały i zasoby (max 14 pkt.) promuje stosowanie zrównoważonych materiałów budowlanych a. Łatwy dostęp do miejsca zbierania i przechowywania materiałów do recyklingu 5. Jakość środowiska wewnętrznego (max 15 pkt.) odpowiada za wysoką jakość powietrza wewnętrznego oraz dostęp do światła naturalnego i krajobrazów a. Minimalny wskaźnik jakości powietrza wewnątrz budynku wg szczegółowo określonych norm b. Kontrola środowiskowego dymu tytoniowego 6. Innowacyjność projektu (max 6 pkt.) 7. Priorytety regionalne (max 4 pkt.) Ostatnie dwa punkty (6. oraz 7.) podnoszą całościowo jakość projektu, stąd też nie są obligatoryjnymi kryteriami branymi pod uwagę w procesie certyfikacji.
Budynek może osiągnąć jeden z czterech poziomów certyfikacji, w zależności od ilości zebranych punktów: POZIOM ILOŚĆ PUNKTÓW CERTIFIED 4-49 SILVER 5-59 GOLD 6-79 PLATINUM 8 I WIĘCEJ Ocenie poprzez system LEED poddawane są nie tylko nowo budowane budynki lecz także już istniejące oraz w trakcie renowacji. I w ten sposób można wyróżnić następujące typy certyfikatów LEED: NOWE BUDYNKI BUILDING DESIGN AND CONSTRUCTION (renowacja i budynki nowoprojektowane) BUDYNKI ISTNIEJĄCE EXISTING BUILDINGS OPERATIONS AND MAINTENANCE (funkcjonowanie I zarządzanie budynkiem) INTERIOR DESIGN AND CONSTRUCTION (adaptacja wnętrza) NEIGHBORHOOD DEVELOPMENT (projekt urbanistyczny) HOMES (mieszkalny - dostępny wyłącznie w USA) W Polsce większość certyfikowanych obiektów znajduje się w Warszawie, drugim pod tym względem miastem jest Wrocław i potem kolejno znajdują się Katowice i Kraków. Natomiast najpopularniejszy poziom to Gold, który posiada około 4 % budynków. Schemat, w którym przedstawiono liczbę uzyskanych certyfikatów na poszczególnych poziomach znajduje się poniżej: 12 1 8 Ilość uzyskanych certyfikatów LEED na poszczególnym poziomie oceny 6 4 Ilość 2 Platinum Gold Silver Certified Nie da się nie zauważyć, iż certyfikacja LEED nie jest w Polsce tak powszechna jak BREEAM. Dzieje się tak ponieważ przy systemie LEED jest konieczność stosowania amerykańskich norm w trakcie dokumentacji projektu. Jest to obecnie problem, który stara się rozwiązać USGBC poprzez wprowadzenie
alternatywnych sposobów wypełnienia wymogów środowiskowych uwzględniających specyfikę projektów spoza USA. uważa Marcin Waś, członek Zarządu Wood Lark Group. Porównanie BREEAM i LEED Obydwa certyfikaty BREEAM oraz LEED należą do najbardziej popularnych na świecie. Inwestorzy ze Stanów Zjednoczonych oraz pozostałych obszarów Ziemi wybierają LEED, natomiast w Europie prym wiedzie brytyjski BREEAM. Obydwa systemy są dość zbliżone do siebie, przy ocenie biorą pod uwagę podobne kategorie, wnet nawet koszt uzyskania takiego certyfikatu jest na podobnym poziomie. Nie mniej system LEED premiuje synergię pomiędzy redukcją kosztów, wzrostem zadowolenia użytkowników obiektu oraz redukcję negatywnego wpływu obiektu na środowisko. Niestety, przekłada się to na długości samego procesu. Natomiast BREEAM jest systemem bardziej elastycznym i szybszym przy czym mniej zorientowanym na aspekty finansowe. Jednakże premiuje on podnoszenie jakości budynku oraz zachęca do recertyfikacji i wprowadzania nowych ulepszeń w obiekcie. Jak podkreśla Marcin Waś, należy nadmienić, iż systemy te są regularnie aktualizowane wraz z postępami w obszarze zrównoważonego budownictwa oraz zmianami w standardach rynkowych. Przykład różnic w procesie ocen systemów BREEAM i LEED znajduje się w tabeli poniżej: ZAGADNIENIE BREEAM LEED PREFERENCJE NAJEMCÓW POPULARNY W EUROPIE NAJBARDZIEJ POPULARNY SYSTEM NA ŚWIECIE MINIMALNA LICZBA PUNKTÓW DLA 3 4 NAJNIŻSZEJ OCENY OBOWIĄZUJĄCE PRZEPISY BUDOWLANE EUROPEJSKIE; MOŻLIWOŚĆ DOSTOSOWANIA DO PRZEPISÓW LOKALNYCH AMERYKAŃSKIE; BRAK MOŻLIWOŚCI ADAPTACJI DO PRZEPISÓW LOKALNYCH INSTALACJE NORMY EUROPEJSKIE NORMY ASHRAE AMERYKAŃSKIE, BARDZIEJ RESTRYKCYJNE OD POLSKICH UDZIAŁ KONSULTANTA W PROCESIE CERTYFIKACJI KONIECZNY LICENCJONOWANY ASESOR KONSULTANT NIEOBOWIĄZKOWY PUNKTY ZA INNOWACYJNOŚĆ MAX 1 PKT. MAX 4 PKT. JĘZYK RAPORTU I DOKUMENTACJI RAPORT W JĘZYKU ANGIELSKIM, MATERIAŁY EWIDENCYJNE MOGĄ BYĆ W JĘZYKU POLSKIM CAŁA DOKUMENTACJA W JĘZYKU ANGIELSKIM Także w Polsce bardziej popularnym systemem jest BREEAM, co przedstawiono na poniższym wykresie:
ILOŚC UZYSKANYCH CERTYFIKATÓW BREEAM I LEED W GŁÓWNYCH MIASTACH POLSKI 9 8 79 7 6 5 BREEAM 4 3 28 LEED 2 1 8 2 15 12 9 Pozostałe certyfikaty Na rynku funkcjonują także inne systemy ekologicznej oceny budynków. Niektóre z nich dopiero wchodzą na rynek Polski, nie mniej stanowią zaledwie ułamek pośród ogółu. Są to: - niemiecki DGNB (Deutsche Gesellschaft für Nachhaltiges Bauen) - francuski HQE (High Quality Environmental) - EU Green Buildings, przyznawany przez Komisję Europejską. Jednakże nie jest to system wielokryterialny, stąd też nie stanowi alternatywy dla pozostałych systemów. Sytuacja być może ulegnie zmianie wraz z napływem do Polski inwestorów niemieckich tudzież francuskich, choć z uwagi na realia ogólnoświatowe jest to mało prawdopodobne. Poniżej znajduje się schemat przedstawiający popularność poszczególnych certyfikatów w skali globalnej: UDZIAŁ PROCENTOWY POSZCZEGÓLNYCH CERTYFIKATÓW W SKALI ŚWIATOWEJ 8 7 6 5 4 3 2 1 LEED BREEAM DGNB HQE udział %