OGŁOSZENIE MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO O PROGRAMIE: Patent Plus wsparcie patentowania wynalazków powstających w jednostkach naukowych; na podstawie art. 14 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 8 października 2004 r. o zasadach finansowania nauki (Dz. U. Nr 238, poz. 2390) 1. CEL I PLANOWANE EFEKTY 1.1. Zasadniczym celem programu jest usprawnienie procesu transferu technologii z jednostek naukowych do gospodarki poprzez wsparcie uzyskiwania ochrony patentowej wynalazków powstających w jednostkach naukowych. Dodatkowo, efektem programu będzie podniesienie świadomości kadry B+R w zakresie znaczenia ochrony własności przemysłowej dla komercjalizacji nowoczesnych rozwiązań oraz ułatwienie jednostkom naukowym pozyskiwania w tym celu partnerów biznesowych. Cel ogólny będzie osiągnięty poprzez realizację dwóch celów szczegółowych: 1) zwiększenia liczby międzynarodowych zgłoszeń patentowych pochodzących z jednostek naukowych mających siedzibę w Polsce; 2) intensyfikacji komercjalizacji wynalazków oraz ułatwienia pozyskiwania w tym celu partnerów biznesowych przez jednostki naukowe. Realizacja celów szczegółowych będzie się odbywała w ramach dwóch modułów: Moduł I. Dofinansowanie lub refundacja kosztów niektórych etapów postępowania patentowego Moduł II. Ułatwianie pozyskiwania partnerów biznesowych do komercjalizacji wynalazków oraz dofinansowanie szkoleń i upowszechniania wiedzy o ochronie własności przemysłowej Osiągnięciu pierwszego celu szczegółowego będą służyły: dofinansowanie lub refundacja kosztów badania stanu techniki w odniesieniu do zgłoszeń krajowych; dofinansowanie kosztów zgłoszeń w trybie PCT 1. Osiągnięciu drugiego celu szczegółowego będą służyły: szkolenia kadry zarządzającej badaniami i komercjalizacją badań (np. kadry centrów transferu technologii); dofinansowanie kosztów aplikacji dla osób będących etatowymi pracownikami jednostek naukowych, pragnących zdobyć uprawnienia rzeczników patentowych; dofinansowanie wybranych czynności rzeczników patentowych związanych bezpośrednio z przygotowaniem zgłoszenia; pomoc finansowa udzielana uczelniom na opracowanie i upowszechnianie standardów nauczania z dziedziny ochrony własności intelektualnej i przemysłowej; wsparcie pozyskiwania partnerów biznesowych do komercjalizacji wynalazków poprzez dofinansowanie przygotowania studiów wykonalności oraz ofert inwestycyjnych dla rozwiązań opracowanych w jednostkach naukowych. 1.2. Program adresowany jest do jednostek naukowych w rozumieniu ustawy z dnia 8 października 2004 r. o zasadach finansowania nauki oraz pośrednio do jednostek działających na rzecz współpracy między nauką a gospodarką w stopniu objętym programem (np. centrów transferu technologii). W zakresie wsparcia w opracowaniu i upowszechnianiu standardów nauczania z dziedziny ochrony własności intelektualnej i przemysłowej, program jest adresowany do uczelni w rozumieniu ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym. 1 Tryb PCT (Patent Cooperation Treaty) procedura zgłoszenia międzynarodowego w oparciu o jedno zgłoszenie patentowe określona w Układzie o Współpracy Patentowej 7
1.3. Dzięki programowi możliwe będzie uzyskanie wkładu krajowego na realizację projektów współfinansowanych z Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007 2013 (PO IG) oraz Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (PO KL). W odniesieniu do PO IG Program będzie spójny z działaniem 1.3 wsparcie projektów B+R na rzecz przedsiębiorców realizowanych przez jednostki naukowe, w ramach osi priorytetowej I badania i rozwój nowoczesnych technologii. W ramach poddziałania 1.3.2 przewidziane jest bowiem dofinansowywanie uzyskiwania ochrony własności przemysłowej tworzonej w jednostkach naukowych mających siedzibę w Polsce. Wsparcie będzie obejmowało uzyskiwanie ochrony w Polsce i za granicą, lecz nie będzie przyznawane na utrzymywanie ochrony praw po ich przyznaniu (np. wsparciu nie będzie podlegać finansowanie utrzymywania patentu po jego przyznaniu). W odniesieniu do PO KL program będzie uzupełniał wsparcie na studia i działalność szkoleniową w dziedzinie własności przemysłowej, przewidziane w osi priorytetowej IV szkolnictwo wyższe i nauka. 1.4. Planowane efekty programu to: zwiększenie liczby międzynarodowych zgłoszeń patentowych pochodzących z jednostek naukowych mających siedzibę w Polsce; wzrost liczby i jakości krajowych zgłoszeń patentowych; wzrost liczby komercjalizowanych rozwiązań, opracowanych w jednostkach naukowych; upowszechnienie w jednostkach naukowych standardów ochrony własności przemysłowej; określenie przez jednostki naukowe stosunków prawnych w dziedzinie ochrony własności przemysłowej oraz komercjalizacji wyników prac badawczych w wewnętrznych regulaminach jednostek. 2. PORÓWNANIE STANU WYJŚCIOWEGO I DOCELOWEGO 2.1. Jedną z cech światowego rozwoju jest zacieśnianie współpracy między nauką a gospodarką, dokonujące się poprzez komercjalizowanie dorobku naukowego jednostek badawczych. Rozwój gospodarki opartej na wiedzy wpływa na stale rosnące znaczenie praw własności intelektualnej. Patenty stają się jednym z podstawowych narzędzi gry rynkowej, ale także dogodnym przedmiotem transakcji, w ramach których realizowana jest współpraca pomiędzy nauką a przemysłem 2. Wprowadzenie jasnych i kompleksowych uregulowań prawnych dotyczących własności praw do wyników pracy intelektualnej powstających w jednostkach naukowych lub przy współudziale jednostki i jej pracowników, jak również wprowadzenie rozwiązań organizacyjnych pozwalających na systematyczną ochronę praw do wyników pracy intelektualnej i efektywne zarządzanie gromadzonymi prawami wyłącznymi, stanowią punkt wyjściowy do zniesienia barier blokujących transfer technologii na poziomie jednostek naukowych. Prawa do wynalazków posiadane przez jednostkę naukową, niezależnie od etapu procedury patentowej i stopnia zaawansowania prac wdrożeniowych, mogą być przedmiotem obrotu. Oznacza to w praktyce, że mogą być one sprzedawane, wniesione aportem do spółki lub licencjonowane. W Polsce dostępna jest niewielka liczba opracowań dotyczących praktyk, rozwiązań i wzorów takich transakcji. Jednym z podstawowych celów programu Wsparcie patentowania wynalazków powstających w jednostkach naukowych jest zatem uświadomienie naukowcom znaczenia ochrony patentowej i jej wpływu na proces transferu technologii. Skutek ten może zostać osiągnięty dzięki zlikwidowaniu barier natury kompetencyjnej, prawno-organizacyjnej oraz finansowej. 2 Prawo patentowe umożliwia uzyskanie przez uprawnionego wyłączności na korzystanie z wynalazku w okresie obowiązywania ochrony patentowej. W czasie trwania ochrony patentowej uprawniony może domagać się zaprzestania naruszania jego praw polegającego na produkowaniu i wprowadzaniu do obrotu towarów przez osoby nieuprawnione; może również czerpać zyski z udzielenia licencji, sprzedaży patentu, oraz wykorzystywać patent w inny sposób, np. wnieść go do spółki w formie aportu lub wykorzystać do ustanowienia zastawu. Inną zaletą opatentowania i publikacji wynalazku jest jego szerokie rozpowszechnienie na całym świecie. Umożliwia to rozpropagowanie nie tylko samego wynalazku, ale także informacji o jego właścicielu, co może ułatwiać nawiązanie współpracy z osobami zainteresowanymi tym rozwiązaniem. Ponieważ opatentowany wynalazek staje się częścią stanu techniki, powinien stanowić przedmiot badań i punkt wyjścia do dokonywania kolejnych innowacyjnych rozwiązań 8 BIULETYN MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO
2.2. Szczegółowa analiza danych statystycznych 3 dotyczących zgłoszeń patentowych w kraju i za granicą oraz udzielonych na ich podstawie patentów pozwala stwierdzić, że ochrona polskiej własności przemysłowej jest niewystarczająca. Stanowi to podstawę do podjęcia interwencji państwa w tym zakresie. Zestawienie w tabeli 1 dotyczące ochrony własności przemysłowej w Polsce w latach 2001 2005 z rozbiciem na wynalazki zgłoszone i udzielone w zakresie wynalazków krajowych i zagranicznych wyrażone w ilości także obrazuje, że aktywność Polski na tym polu jest stosunkowo niewielka. Dane zawarte w tabeli 1 pozwalają także zaobserwować, iż zgłoszenia krajowe tracą na znaczeniu w związku ze zwiększającą się liczbą zgłoszeń w trybie PCT. Tab. 1 Zgłoszenia wynalazków w Polsce w latach 2001 2005 Wynalazki krajowe 2001 2002 2003 2004 2005 zgłoszone 2 202 2 313 2 268 2 381 2 028 udzielone patenty 851 834 613 778 1 054 Wynalazki zagraniczne 2001 2002 2003 2004 2005 zgłoszone 4 344 4 295 3 941 5 359 4 565 w trybie krajowym 909 849 796 398 199 w trybie międzynarodowym PCT 3 435 3 446 3 145 4 961 4 366 udzielone patenty 1 171 1 437 1 103 1 016 1 468 Zamieszczone zestawienia przedstawiają państwa, których aktywność w zgłaszaniu wynalazków w Polsce w latach 2002 2005 była najwyższa tabela 2. Tab. 2 Wynalazki zagraniczne zgłoszone w Polsce w latach 2002 2005 Lata 2002 2003 2004 2005 Ogółem w tym m.in.: 4 295 3 941 5 359 4 565 Niemcy 1 175 1 120 1 236 1 009 USA 909 826 1 422 1 267 Francja 431 305 371 280 3 Tabele 1-3 oraz 5-6 opracowanie własne (DWI) na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego. Tabele 4 i 7 opracowanie własne (DWI) na podstawie danych Eurostat 9
Tabela 3 obrazuje liczbę udzielonych patentów z podziałem na państwa. Pod względem liczby zakresy w przełożeniu na państwa pokrywają się. Tab. 3 Patenty udzielone na wynalazki zagraniczne latach 2002 2005 Lata 2002 2003 2004 2005 Ogółem w tym m.in.: 1 437 1 103 1 016 1 468 Niemcy 379 311 297 362 USA 281 245 215 273 Francja 141 104 82 149 Sytuacja wygląda podobnie w przypadku rozpatrywania liczby polskich wynalazków zgłaszanych za granicą. W tabeli 4 zilustrowana została liczba patentów zgłoszonych do EPO 4 w latach 2000 2003. Z zawartych w niej danych wynika, że Polska pozostaje daleko za czołówką światową. Przykładowo w roku 2003 Niemcy dokonali w EPO 160-krotnie większej liczby zgłoszeń niż Polska. Tab. 4 Wynalazki zgłoszone do EPO w latach 2000 2003 Wybrane kraje 2000 2001 2002 2003 EU-25 61 172 61 267 60 284 62 191 Niemcy 25 221 25 011 24 731 25 728 UK 7 768 7 586 7 354 7 217 Francja 8 439 8 635 8 599 9 202 Polska 121 120 180 160 USA 49 389 47 591 47 341 48 786 Japonia 24 432 23 420 24 832 27 986 Kolejnym ważnym elementem analizy statystyk są działy techniki, w których dokonywane są zgłoszenia. W zestawieniach zsumowano wynalazki krajowe i zagraniczne. Należą do nich w kolejności pod względem liczby zgłoszeń 5 : chemia i metalurgia, różne procesy przemysłowe i transport oraz podstawowe potrzeby ludzkie. Zestawienie obejmujące te zagadnienia zawarte jest w zamieszczonej poniżej tabeli 5. 4 European Patent Offi ce 5 zgodnie z klasyfi kacją przyjętą przez GUS 10 BIULETYN MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO
Tab. 5 Wynalazki krajowe i zagraniczne zgłoszone w Polsce wg działów techniki w latach 2001 2005 2001 2002 2003 2004 2005 Ogółem: wynalazki krajowe wynalazki zagraniczne w trybie krajowym w trybie PCT 6 546 2 202 909 3 435 6 608 2 313 849 3 446 6 209 2 268 796 3 145 7 740 2 381 398 4 961 6 593 2 028 199 4 366 chemia i metalurgia wynalazki krajowe i zagraniczne zgłoszone w Polsce w trybie krajowym w trybie PCT 405 183 1 331 425 144 1 444 417 148 1 267 432 55 1 872 366 37 1 872 różne procesy przemysłowe, transport wynalazki krajowe i zagraniczne zgłoszone w Polsce w trybie krajowym w trybie PCT 408 219 493 443 172 457 356 203 432 427 104 652 357 34 530 podstawowe potrzeby ludzkie wynalazki krajowe i zagraniczne zgłoszone w Polsce w trybie krajowym w trybie PCT 338 139 780 337 157 828 346 131 735 356 72 1456 333 53 1 069 W przypadku polskich wynalazków zgłaszanych do EPO sytuacja wygląda nieco inaczej. Na pierwszym miejscu ze względu na liczbę zgłoszeń znajduje się dziedzina obejmująca różne procesy przemysłowe i transport. Taki stan jest zgodny z tendencjami światowymi, natomiast główna różnica dotyczy działu elektrotechnika, która w światowych rankingach zajmuje jedno z czołowych miejsc, natomiast w przypadku Polski plasuje się na przedostatniej pozycji spośród głównych działów techniki. Sytuację tę obrazuje tabela 6. Tab. 6 Patenty zgłoszone do EPO w 2003 r. w % (główne branże) Wybrane branże przemysłu Wybrane kraje transport fizyka elektrotechnika podstawowe potrzeby ludzkie chemia i metalurgia EU-25 20,9 17 16,1 15,6 13,4 Niemcy 23,7 16,3 15,1 12,2 13 UK 15,1 21,3 14,9 20,1 15,9 Francja 19 16,8 18,7 17 13,2 Polska 18,9 14,1 8,1 18,1 14,6 USA 12,4 22,8 18,1 22,9 16,1 Japonia 14,9 24 25,3 9,3 16,9 11
2.3. Czynnikami wpływającymi na opisywany stan rzeczy są: niewystarczająca wiedza kadr zarządzających B+R na temat możliwości i warunków dokonywania zgłoszeń patentowych, w szczególności zgłoszeń międzynarodowych; niewystarczająca współpraca naukowców z przedsiębiorcami mogącymi ponieść koszty zgłoszenia patentowego w odniesieniu do wynalazku mającego wartość gospodarczą; brak upowszechniania informacji o korzyściach płynących z dokonania zgłoszenia międzynarodowego w konsekwencji brak motywacji do komercjalizacji wyników badań; brak środków na szkolenia i zatrudnianie przez jednostki naukowe wystarczającej liczby rzeczników patentowych 6 ; brak środków na badania stanu techniki i inne prace związane z dokonaniem prawidłowego zgłoszenia patentowego; dokonywanie zgłoszeń krajowych i jednoczesny brak zainteresowania zgłoszeniami międzynarodowymi. 3. PROPONOWANE ROZWIĄZANIA SYSTEMOWE W tej sytuacji proponuje się program obejmujący dwa moduły: Moduł I. Dofinansowanie postępowania patentowego Mając na uwadze cele niniejszego programu, koszty postępowania patentowego oraz możliwe do osiągnięcia dla jednostki naukowej korzyści z uzyskania ochrony danego rozwiązania, należy przyjąć, że optymalny tryb postępowania przedstawia się następująco: jednostka naukowa dokonuje krajowego zgłoszenia wynalazku do opatentowania; data zgłoszenia tego wynalazku jest datą pierwszeństwa do uzyskania patentu; przed upływem 12 miesięcy od daty krajowego zgłoszenia wynalazku jednostka dokonuje międzynarodowego zgłoszenia tego wynalazku w trybie PCT, zastrzegając w nim pierwszeństwo zgłoszenia krajowego; jednostka kontynuuje postępowanie zgłoszeniowe przed wybranymi krajowymi/regionalnymi urzędami patentowymi, składając w nich tłumaczenie zgłoszenia na język urzędowy i wnosząc przewidziane opłaty, w terminie 30/31 miesięcy od daty pierwszeństwa (tzw. wejście w fazę krajową), przy czym dla uzyskania ochrony patentowej w państwach europejskich zaleca się korzystanie z procedury regionalnej polegającej na kontynuowaniu postępowania przed EPO (czyli tzw. procedura EURO-PCT). Zalecana ścieżka postępowania została przedstawiona na poniższym rysunku: CZAS (MIESI CE) 0 12 30 2. Zg oszenie mi dzynarodowe w trybie PCT zastrzegaj ce pierwsze stwo ze zg oszenia krajowego 1. Zg oszenia krajowe 3. Wej cie w faz krajow i regionaln 6 Na podstawie danych Polskiej Izby Rzeczników Patentowych aktualnie w Polsce jest 924 rzeczników, 89 kolejnych odbywa aplikację. Koszt aplikacji wynosi ok. 30 000 zł 12 BIULETYN MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO
Tego typu postępowanie pozwala zachować, przy konieczności angażowania stosunkowo najmniejszych środków finansowych, możliwość ubiegania się o ochronę patentową praktycznie na całym świecie, przy czym zgłaszający ma zapewniony najdłuższy dopuszczalny okres (30 miesięcy) na podjęcie ostatecznej decyzji o tym, w których państwach chce uzyskać ochronę patentową. W okresie tym można dokonać weryfikacji wartości wynalazku i poszukać sposobów finansowania jego ochrony. Pomocne w podjęciu tej decyzji będą otrzymywane w tej procedurze raporty z poszukiwań o stanie techniki i raporty z badania wstępnego. Koszty uzyskiwania i utrzymywania ochrony patentowej obejmują każdorazowo następujące składniki: badanie stanu techniki; opłaty urzędowe na poziomie zgłoszenia; koszty tłumaczenia; wynagrodzenie rzeczników patentowych; opłaty urzędowe za utrzymywanie ochrony po uzyskaniu patentu. W ramach modułu I przewidziane jest wsparcie na następujących etapach wskazanej wyżej ścieżki postępowania: I. ZGŁOSZENIE PATENTOWE W POLSCE W przypadku etapu krajowego w Polsce koszty dokonania zgłoszenia patentowego wynoszą obecnie: czynność opłata urzędowa rzecznik patentowy przygotowanie zgłoszenia 4.000-6.000 zł (głównie koszty badania stanu techniki) złożenie zgłoszenia 500-1.000 zł 7 zdeponowanie mikroorganizmu 8 DSM: 1.000-1.500 EUR PCM: 1.500-2.000 zł ŁĄCZNIE: 4.500-8.000 zł Jak widać, na etapie krajowym największą część kosztów pochłaniają koszty związane z korzystaniem z usługi rzecznika patentowego 9. Jest to bardzo ważny etap, ponieważ od jakości 7 Wysokość opłaty podstawowej urzędowej określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 29 stycznia 2001 r. w sprawie opłat związanych z ochroną wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geografi cznych i topografi i układów scalonych (Dz. U Nr 90, poz. 1000). Opłata za zgłoszenie patentowe w UPRP wynosi 500 złotych. W przypadku ujęcia w zgłoszeniu więcej niż dwóch wynalazków opłata podlega zwiększeniu o 50 proc. Ponadto, w przypadku zgłoszeń o objętości większej niż 20 stron należy uiścić opłatę wynoszącą 25 zł za każdą dodatkową stronę 8 W przypadku niektórych wynalazków z dziedziny biotechnologii dla ich pełnego ujawnienia konieczne jest złożenie odpowiedniego depozytu mikroorganizmu. Jeżeli depozyt zostanie złożony w instytucji depozytowej rozpoznawanej zgodnie z traktatem budapeszteńskim, nie jest konieczne składanie kolejnych depozytów dla zgłoszeń zagranicznych. Aktualnie w Polsce istnieją dwie organizacje depozytowe działające zgodnie z traktatem budapeszteńskim, tj. PCM działająca przy Instytucie Immunologii i Terapii Doświadczalnej we Wrocławiu oraz Instytucja Depozytowa działająca przy SGGW w Warszawie. Niestety, nie przyjmują one pełnego wachlarza możliwych depozytów mikroorganizmów i np. w przypadku linii komórek eukariotycznych konieczne jest korzystanie z dużo droższych instytucji depozytowych działających w ramach traktatu budapeszteńskiego za granicą 9 Minimalne stawki za niektóre usługi rzeczników patentowych są określone w rozporządzeniu ministra sprawiedliwości z dnia 3 grudnia 2003 r. w sprawie opłat za czynności rzeczników patentowych (Dz. U. z 2003 r., Nr 212, poz. 2076). Rzeczywiste koszty ponoszone przez zgłaszających bywają różne i są uzależnione od takich czynników jak stopień skomplikowania wynalazku oraz zakres prac wymaganych do przygotowania zgłoszenia patentowego 13
zgłoszenia patentowego dokonanego w celu zastrzeżenia pierwszeństwa zależą w dużej mierze dalsze losy tego zgłoszenia i późniejszych zgłoszeń (np. zgłoszenia PCT) korzystających z pierwszeństwa z tego zgłoszenia. Szczególnie istotny jest pierwotny kształt zastrzeżeń oraz część zgłoszenia opisująca istotę wynalazku oraz podająca korzystne przykłady jego wykonania. To od jakości tych elementów zależeć będzie w dalszym toku postępowania możliwość dokonywania ewentualnych zmian redakcyjnych w obrębie zastrzeżeń patentowych, gdyż zmiany te nie mogą wykraczać poza zakres ujawniony w pierwotnej wersji zgłoszenia. Bardzo często błędy popełnione na etapie redagowania pierwszego zgłoszenia patentowego są powodem znacznych komplikacji w późniejszych, zazwyczaj bardziej kosztownych, fazach międzynarodowego postępowania patentowego. Przy zgłoszeniach krajowych program zakłada dofinansowanie lub refundowanie kosztów czynności rzecznika patentowego niezbędnych dla przygotowania zgłoszenia o wymaganej jakości, w tym: pełnego badania stanu techniki w światowej literaturze patentowej z wykorzystaniem pełnotekstowych baz danych opublikowanej literatury patentowej; ustalenia najbliższego stanu techniki; porównania go ze zgłaszanym do ochrony rozwiązaniem; zdefiniowania istoty wynalazku obejmującej zredagowanie zastrzeżeń patentowych. II. KOSZTY MIĘDZYNARODOWEGO ZGŁOSZENIA PATENTOWEGO W TRYBIE PCT Zgodnie z proponowaną procedurą, najpóźniej w ciągu 12 miesięcy od dokonania pierwszego zgłoszenia dotyczącego rozwiązania, które ma być chronione za granicą, należy dokonać zgłoszenia międzynarodowego w trybie PCT. Koszty dokonania zgłoszenia patentowego w trybie PCT kształtują się w chwili obecnej następująco 10 : czas (miesiące) czynność opłata urzędowa rzecznik patentowy 12 13 13 przygotowanie zgłoszenia, tłumaczenie ostatecznej wersji tekstu zgłoszenia na język angielski, niemiecki lub francuski złożenie zgłoszenia, opłata podstawowa (international filing fee) opłata dodatkowa za każdy arkusz powyżej 30 arkuszy 1.400 CHF 15 CHF ok. 10.000 zł 13 opłata za poszukiwanie (search fee) 1.615 EUR 13 15% ryzyko kursowe i porta bankowe ok. 1.400 zł 13 opłata za przekazanie zgłoszenia, opłata za dokument pierwszeństwa 425 zł ŁĄCZNIE: ok. 21.600 zł W zakresie międzynarodowego zgłoszenia w trybie PCT program zakłada dofinansowanie wszystkich rodzajów kosztów. Międzynarodowy etap postępowania w trybie PCT kończy się 30 miesięcy po dacie pierwszeń- 10 Podana wartość kosztów za czynności rzecznikowskie odpowiada średnim stawkom rynkowym. Wysokość opłat urzędowych określonych we frankach szwajcarskich jest ustalana przez WIPO i nie podlega zbyt częstym zmianom, natomiast wysokość opłat określonych w euro jest ustalana przez EPO i ulega zmianom, zazwyczaj co kilka lat. Opłata za badanie wstępne nie jest obowiązkowa, a w przypadku jej uiszczenia zgłaszający uzyskuje dodatkowo opisane powyżej międzynarodowe badanie wstępne 14 BIULETYN MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO
stwa. W tym terminie zgłaszający musi zadecydować, w jakich krajach chce kontynuować ubieganie się o ochronę i złożyć tłumaczenie zgłoszenia międzynarodowego wraz z ewentualnymi zmianami dokonanymi na etapie międzynarodowym w wybranych krajowych/regionalnych urzędach patentowych. Operacja ta wiąże się już ze znacznymi kosztami i zależy przede wszystkim od objętości opisu i liczby języków urzędowych, na które należy dokonać tłumaczeń, ponieważ główną część kosztów na tym etapie stanowią koszty tłumaczenia zgłoszenia na odpowiednie języki urzędowe w wybranych krajach. Po uzyskaniu patentów w krajach docelowych uprawniony z patentu ponosi koszty związane z utrzymywaniem ochrony. Są to zazwyczaj znaczne kwoty. Przykładowo koszty opłat urzędowych w Polsce za pełne 20 lat ochrony patentowej wynoszą 13.390 złotych. Z badań statystycznych regularnie prowadzonych przez EPO wynika, że koszty uzyskania ochrony patentowej drogą EURO-PCT oraz jej utrzymywania przez pierwsze 10 lat jedynie w ośmiu państwach należących do konwencji o patencie europejskim (tj. DE, UK, FR, IT, ES, CH, NL, AT) wynoszą około 57 tys. euro. W ramach programu nie jest przewidywane dofinansowanie kosztów ochrony patentowej danego rozwiązania po upływie 30 miesięcy po dacie pierwszeństwa, ponieważ jednym z celów jest zachęcenie naukowców do znalezienia partnera biznesowego zainteresowanego wdrożeniem wynalazku. Zakłada się zatem, że okres 30 miesięcy jest wystarczający, aby przedstawić nowatorskie rozwiązanie podmiotom potencjalnie zainteresowanym jego komercjalizacją oraz zawrzeć stosowne umowy. Dalsze koszty utrzymywania ochrony patentowej powinny zatem obciążać przedsiębiorcę znającego realia rynku i zawodowo podejmującego ryzyko gospodarcze. Reasumując należy uznać, że w przypadku innowacji akademickich ich komercjalizacja jest ściśle uzależniona od posiadania dla nich możliwie szerokiej ochrony patentowej. W tym kontekście optymalną ścieżką postępowania zmierzającą do uzyskania ochrony patentowej dla wynalazków powstających w polskich ośrodkach naukowo-badawczych jest opisana powyżej procedura obejmująca złożenie zgłoszenia polskiego, następnie w ciągu roku zgłoszenia PCT i po 30 miesiącach kontynuowanie postępowania patentowego w wybranych krajach. Jednak ze względu na rosnący w trakcie postępowania poziom jego kosztów za racjonalne postępowanie należy uznać finansowanie ze środków publicznych jedynie co najwyżej pierwszych 30 miesięcy postępowania, tj. fazy krajowej i międzynarodowej w trybie PCT. Koszty tych etapów postępowania wynoszą w zależności od rodzaju wynalazku około 19-26 tys. zł. Moduł II. Ułatwianie pozyskiwania partnerów biznesowych do komercjalizacji wynalazków oraz dofinansowanie szkoleń i upowszechniania wiedzy o ochronie własności przemysłowej W ramach modułu II planowane jest dofinansowanie realizacji następujących zadań: 1) prowadzenie szkoleń z dziedziny ochrony własności przemysłowej i intelektualnej skierowane do rzeczników patentowych, pracowników jednostek naukowych, inżynierów, doktorantów, pracowników jednostek pośredniczących pomiędzy nauką a gospodarką (np. CTT). Celem szkoleń będzie uświadomienie konieczności patentowania wynalazków oraz przedstawienie znaczenia, jakie patenty odgrywają w komercjalizacji wyników prac B+R; 2) kształcenie osób chcących uzyskać uprawnienia rzeczników patentowych polskich i europejskich (uprawnione Polska Izba Rzeczników Patentowych oraz Instytut Zawodowych Przedstawicieli przed Europejskim Urzędem Patentowym) szkolenia inżynierów doktorantów rektorów władz uczelni rzeczników 3) udzielanie uczelniom pomocy finansowej na opracowanie i upowszechnienie standardów nauczania z dziedziny ochrony własności intelektualnej i przemysłowej zarówno na studiach magisterskich, jak i doktoranckich; 4) wsparcie pozyskiwania partnerów biznesowych do komercjalizacji wynalazków zakłada dofinansowanie przygotowywania studiów wykonalności oraz ofert inwestycyjnych dla rozwiązań opracowanych w jednostkach naukowych. 15
4. ZAŁOŻENIA WYKONAWCZE 4.1 Organizacja i zasady zarządzania: Realizacją programu będzie zajmował się Departament Wdrożeń i Innowacji (DWI) Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Departament Wdrożeń i Innowacji będzie odpowiedzialny za: przyjmowanie wniosków o przyznanie środków finansowych na uczestnictwo w programie; ocenę formalną wniosków; obsługę zespołu specjalistycznego Rady Nauki ds. oceny wniosków o przyznanie środków na uczestnictwo w programie; przygotowywanie decyzji oraz zawieranie umów o dofinansowanie realizacji zadań w ramach zgłoszonych projektów; rozliczanie merytoryczne wykonanych zadań w ramach zgłoszonych projektów. 4.2 Wnioski: Wnioski mogą składać beneficjenci określeni w pkt 1.2 programu w terminie do 30 czerwca i do 30 listopada w latach 2007 2013 11. Wniosek beneficjenta powinien zostać złożony zgodnie z wzorem określonym w załączniku nr 33 do rozporządzenia ministra nauki i informatyzacji w sprawie kryteriów i trybu przyznawania i rozliczania środków finansowych na naukę. We wniosku beneficjent wskazuje numery zadań określone w pkt 4.3. Powinien w nim także zawrzeć zbiorczo zapotrzebowanie danej jednostki na wsparcie wszystkich zadań w okresie, którego dotyczy wniosek. Planowany okres realizacji zadań powinien wynikać z charakteru działań, które jednostka naukowa zamierza wykonać przy pomocy środków przyznanych w ramach programu. 4.3 Zadania finansowane ze środków programu: Zgodnie z opisem w pkt 3 w ramach programu możliwe jest uzyskanie wsparcia na następujące zadania: 4.3.1 Moduł I: dofinansowanie lub refundowanie kosztów, w tym czynności rzecznika patentowego, niezbędnych dla przygotowania zgłoszenia o wymaganej jakości, w tym: A1 pełne badanie stanu techniki w światowej literaturze patentowej z wykorzystaniem pełnotekstowych baz danych opublikowanej literatury patentowej; A2 ustalenie najbliższego stanu techniki; A3 porównanie go ze zgłaszanym do ochrony rozwiązaniem; A4 zdefiniowanie istoty wynalazku obejmującej zredagowanie zastrzeżeń patentowych; A5 inne koszty, w tym opłaty urzędowe. Zadania A1-A4 dotyczą zgłoszeń krajowych i zgłoszeń w trybie PCT. Zadanie A5 dotyczy wyłącznie zgłoszeń w trybie PCT. Uzyskanie wsparcia na działania w ramach modułu I możliwe jest w odniesieniu do rozwiązań zgłoszonych w Urzędzie Patentowym RP przed złożeniem wniosku o przyznanie środków na uczestnictwo w programie. 4.3.2 Moduł II: B1 prowadzenie szkoleń z dziedziny ochrony własności przemysłowej i intelektualnej skierowane do pracowników jednostek naukowych (ze szczególnym uwzględnieniem rzeczników patentowych), inżynierów, doktorantów, pracowników jednostek pośredniczących pomiędzy nauką a gospodarką (np. CTT); B2 wsparcie uzyskiwania uprawnień rzeczników patentowych przez osoby, o których mowa w pkt 1; B3 udzielanie uczelniom pomocy finansowej na opracowanie i upowszechnienie standardów nauczania z dziedziny ochrony własności intelektualnej i przemysłowej zarówno na studiach magisterskich, jak i doktoranckich; B4 wsparcie pozyskiwania partnerów biznesowych do komercjalizacji wynalazków zakłada dofinansowanie przygotowywania studiów wykonalności oraz ofert inwestycyjnych dla rozwiązań opracowanych w jednostkach naukowych. 11 Zgodnie z 82 ust. 2 rozporządzenia ministra nauki i informatyzacji z dnia 4 sierpnia 2005 r. w sprawie kryteriów i trybu przyznawania i rozliczania środków fi nansowych na naukę (Dz. U. Nr 161, poz. 1359) 16 BIULETYN MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO
4.4 Kryteria oceny merytorycznej wniosków: 1) możliwość komercjalizacji wynalazku, na którego ochronę patentową udzielana będzie pomoc; 2) możliwość zastosowania wynalazku przez przedsiębiorców mających siedzibę w Polsce (kryterium to będzie weryfikowane poprzez wykazanie przez wnioskodawcę zamiaru wdrożenia wynalazku przez przedsiębiorcę/przedsiębiorców mających siedzibę w Polsce, np. przedstawienie umowy w sprawie zakupu patentu, licencji na korzystanie z patentu lub umowy przewidującej inną formę wykorzystywania patentu przez przedsiębiorcę leasing, dzierżawa itp.); 3) wskaźnik liczby zgłoszeń patentowych potencjalnego beneficjenta/liczba udzielonych patentów, a także historia zgłoszeń; 4) możliwość uzyskania dla gospodarki krajowej dochodów z zagranicy ze sprzedaży lub opłat licencyjnych z tytułu wykorzystywania praw własności przemysłowej, objętych wnioskiem o finansowanie z programu; 5) dotychczasowa współpraca beneficjenta z przedsiębiorcami w celu komercjalizacji rozwiązań opracowywanych w jednostce naukowej; 6) istnienie w jednostce regulaminu korzystania z wyników prac badawczych powstałych w jednostce naukowej, ewentualnie zobowiązanie się władz jednostki do przyjęcia takiego regulaminu (istotne postanowienia regulaminu stanowią załącznik nr 1 do programu). Przewidywane dofinansowanie z budżetu państwa będzie wynosiło do 90 proc. planowanych kosztów na realizację projektu zgłoszonego w ramach programu. Koszty poniesione na dokonanie krajowych zgłoszeń patentowych, o których mowa w pkt 4.3.1. mogą zostać zaliczone na poczet wkładu własnego beneficjenta. Po rozpoczęciu realizacji programu w ramach PO IG i PO KL dofinansowanie stanowiące wkład krajowy może wynosić 100 proc. 4.5. Harmonogram: Realizacja programu przewidziana jest na lata 2007 2013. Składanie wniosków będzie możliwe do 30 czerwca i 30 listopada każdego roku 12. 4.6. Finansowanie: W 2007 roku program będzie finansowany z budżetu państwa przewiduje się kwotę 3 000 000 zł. W następnych latach, po ogłoszeniu PO IG oraz PO KL program będzie finansowany z budżetów ww. programów operacyjnych oraz z budżetu państwa, w wysokości niezbędnej dla zapewnienia wkładu krajowego. 5. WSKAŹNIKI REALIZACJI BĘDĄCE PODSTAWĄ OKREŚLENIA REALIZACJI PROGRAMU liczba zgłoszeń patentowych w trybie PCT pochodzących z jednostek naukowych mających siedzibę w Polsce; liczba opracowanych w jednostkach naukowych i wdrożonych rozwiązań chronionych patentami. Załączniki: 1) Istotne postanowienia regulaminu korzystania z wyników pracy intelektualnej powstałych w jednostce naukowej 13 2) Wzór wniosku o przyznanie środków finansowych na uczestnictwo w programie lub przedsięwzięciu określonym przez ministra załącznik nr 33 do rozporządzenia ministra nauki i informatyzacji z dnia 4 sierpnia 2005 r. w sprawie kryteriów i trybu przyznawania i rozliczania środków finansowych na naukę (Dz. U. Nr 161, poz. 1359) 12 Zgodnie z 82 ust. 2 rozporządzenia ministra nauki i informatyzacji z dnia 4 sierpnia 2005 r. w sprawie kryteriów i trybu przyznawania i rozliczania środków fi nansowych na naukę (Dz. U. Nr 161, poz. 1359) 13 Podstawę do opracowania dokumentu stanowił regulamin sporządzony przez WTS Rzecznicy Patentowi w ramach ekspertyzy Model zarządzania własnością przemysłową, transfer technologii oraz komercjalizacja wynalazków powstających w polskich jednostkach naukowych 17
Załącznik nr 1 ISTOTNE POSTANOWIENIA REGULAMINU KORZYSTANIA Z WYNIKÓW PRACY INTELEKTUALNEJ POWSTAŁYCH W JEDNOSTCE NAUKOWEJ W celu ochrony interesów Twórców dóbr intelektualnych, jak i interesów jednostki naukowej, zwanej dalej Jednostką, postanawia się co następuje: 1 Zakres podmiotowy regulaminu Postanowienia regulaminu stosuje się do pracowników jednostki, zatrudnionych na podstawie umowy o pracę lub mianowania, których zakres obowiązków w całości lub części polega na świadczeniu pracy o charakterze intelektualnym. Do pozostałych pracowników postanowienia regulaminu mają zastosowanie, jeżeli wynika to wyraźnie z odpowiednich klauzul zawartych w umowie o pracę, lub jeżeli wyrażą na to zgodę. Postanowienia regulaminu dotyczą także studentów, dyplomantów, doktorantów lub innych osób nie pozostających z Jednostką w stosunku pracy, jeżeli stanowi tak umowa zawarta między Jednostką a studentem, dyplomantem, doktorantem lub taką osobą. 2 Zakres przedmiotowy regulaminu Postanowienia regulaminu stosuje się do wyników pracy intelektualnej: a) uzyskanych w trakcie prac naukowych, badawczych i rozwojowych realizowanych w Jednostce; b) uzyskanych przy pomocy Jednostk; c) przeniesionych na rzecz Jednostki przez Twórcę. 3 Definicje podstawowych pojęć 1. Przez wyniki pracy intelektualnej rozumie się: a) utwory w rozumieniu ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, w tym utwory naukowe, oraz programy komputerowe i bazy danych; b) wynalazki, wzory użytkowe, wzory przemysłowe i topografie układów scalonych w rozumieniu ustawy Prawo własności przemysłowej; c) bazy danych chronione sui generis; d) inne wyniki pracy intelektualnej, w tym takie, które nie stanowią przedmiotu praw wyłącznych, jak np. metody badań, mikroorganizmy, ogólne koncepcje wyjaśnienia problemu, dydaktyczne materiały audiowizualne itp. 2. Przez pracownicze wyniki pracy intelektualnej rozumie się wyniki pracy intelektualnej stworzone w trakcie wykonywania obowiązków wynikających ze stosunku pracy oraz uzyskane poza tymi obowiązkami, jeżeli tak stanowi umowa zawarta między Twórcą wyniku a Jednostką, w szczególności: a) w trakcie wykonywania zadań określonych stosunkiem pracy; b) stworzone przy pomocy Jednostki, także w oparciu o oddzielne umowy zastrzegające własność wyników na rzecz Jednostki, lub finansowane ze środków publicznych w szczególności ministra do spraw nauki; c) stworzone poza stosunkiem pracy, do których prawa ich Twórcy przekazali Jednostce do korzystania. Wyniki pracy intelektualnej powstałe w innych warunkach są niepracowniczymi wynikami pracy intelektualnej. 3. Przez obowiązki ze stosunku pracy rozumie się zadania, których wykonanie należy do obowiązków Twórcy wyniku, w szczególności wynikające z umowy o pracę, regulaminu pracy, zakresu czynności przypisanych Twórcy lub z polecenia przełożonego mieszczącego się w granicach obowiązków pracowniczych Twórcy, zawsze w powiązaniu z zadaniami Jednostki, w której twórca jest zatrudniony. 4. Przez pomoc Jednostki rozumie się pomoc, udzieloną przez Jednostkę, która stanowi warunek uzyskania wyniku pracy intelektualnej; pomoc wyrażać się może w szczególności w nakładach finansowych, technicznych, materiałowych, zwłaszcza udostępnieniu pomieszczeń lub urządzeń. 5. Spółka spin-off to spółka utworzona w celu komercjalizacji pracowniczych wyników pracy intelektualnej. 18 BIULETYN MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO
4 Postanowienia dotyczące utworów naukowych 1. Autorskie prawa osobiste do utworu naukowego służą twórcy utworu naukowego i obejmują prawo do: - autorstwa utworu; - oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo anonimowego udostępniania utworu; - nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania; - decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności; - nadzoru nad sposobem korzystania z utworu. 2. Autorskie prawa majątkowe do utworu naukowego obejmują prawo do: - korzystania z utworu; - rozporządzania utworem na wszystkich polach eksploatacji; - wynagrodzenia za korzystanie z utworu. 3. Autorskie prawa majątkowe do utworu naukowego służą Twórcy z następującymi zastrzeżeniami: - prawo do pierwszej publikacji utworu naukowego służy Jednostce na warunkach określonych w ust. 4 z tym, że jeżeli Jednostka nie zgłosi zamiaru publikacji utworu naukowego we własnych wydawnictwach a Twórca uzna za celowe opublikowanie tego utworu w wydawnictwie specjalistycznym uznaje się, że prawo pierwszej publikacji utworu jest spełniane przez umieszczenie na publikacji obok nazwiska twórcy pełnej nazwy Jednostki; - Jednostce służy prawo nieodpłatnego korzystania z materiału naukowego zawartego w utworze naukowym; - Jednostka ma prawo do udostępniania utworu naukowego lub zawartego w nim materiału naukowego osobom trzecim, jeżeli wynika to z uzgodnionego z Twórcą przeznaczenia utworu lub jeżeli stanowi tak odrębna umowa zawarta z Twórcą. 4. Jeżeli Jednostka zamierza skorzystać z przysługującego jej ustawowo prawa do pierwszej publikacji utworu naukowego, publikacja i rozpowszechnianie utworu następuje na warunkach określonych w umowie wydawniczej zawartej między Jednostką a Twórcą utworu naukowego. 5 Przedmioty własności przemysłowej 1. Prawo do: - patentu na wynalazek; - prawa ochronnego na wzór użytkowy; - prawa z rejestracji wzoru przemysłowego; - prawa do topografii układu scalonego oraz prawo do ich komercjalizacji przysługuje Jednostce, jeżeli wynalazek, wzór użytkowy, wzór przemysłowy stanowią pracowniczy wynik pracy intelektualnej. 2. Prawa, o których mowa w pkt 1, osiągnięte w związku z realizacją umów, których stroną jest minister właściwy dla spraw nauki lub inny podmiot finansujący, regulują każdorazowo te umowy oraz umowy wewnętrzne zawierane pomiędzy Twórcą i Jednostką. 3. Pracownik Jednostki będący Twórcą lub współtwórcą projektu wynalazczego, zarejestrowanego w innej jednostce, w której wykorzystane zostały informacje z zakresu prac badawczych, badawczo-rozwojowych itp. wykonywanych w ramach stosunku pracy, zobowiązany jest do niezwłocznego poinformowania o tym fakcie kierownika Jednostki, w formie pisemnej. 4. Twórca niepracowniczego projektu wynalazczego, powstałego w warunkach określonych w pkt 3 może zgłosić się do jednostki z prośbą o udzielenie mu pomocy w zarządzaniu projektem. Jednostka może udzielić pomocy odpłatnie lub nieodpłatnie. 5. Jednostka jest uprawniona do korzystania we własnym zakresie z projektów wynalazczych dokonanych przy pomocy Jednostki, jeśli uprawnionym jest Twórca a umowa z nim nie stanowi inaczej. 6 Zasady obowiązujące przy zgłaszaniu przedmiotów własności przemysłowej 1. Twórca rozwiązań określonych w 5 pkt 1 regulaminu jest zobowiązany do zgłoszenia ich kierownikowi Jednostki w formie pisemnej, w uzgodnieniu z kierownikiem komórki organizacyjnej, 19
który decyduje wstępnie o celowości ubiegania się o ochronę prawną tych rozwiązań, a także o sposobie ich rozpowszechniania. Ostateczna decyzja o celowości ubiegania się o ochronę prawną rozwiązania powinna być podjęta przez kierownika Jednostki. 2. Do czasu podjęcia przez kierownika Jednostki decyzji co do sposobu wykorzystania pracowniczych wyników pracy intelektualnej, Twórca obowiązany jest zachować je w tajemnicy, a w razie podjęcia decyzji przez Jednostkę o ochronie prawnej rozwiązania Twórca zobowiązany jest do zachowania rozwiązania w tajemnicy do dnia otrzymania z Urzędu Patentowego RP potwierdzenia zgłoszenia. 3. Jeżeli interes Jednostki wymaga utrzymania tych rozwiązań w tajemnicy przez okres dłuższy niż określony w pkt 2, kierownik Jednostki może zawrzeć z Twórcą stosowną umowę. 4. Obowiązek zachowania tajemnicy spoczywa na Twórcy także po ustaniu stosunku pracy, jeżeli nie minęły okresy wynikające z pkt 2-3. 5. Przy publikacji wyniku nadającego się do komercjalizacji Twórca jest zobowiązany do nieujawniania jego istoty w sposób umożliwiający uzyskanie korzyści materialnych z gospodarczego wykorzystania wyniku. 6. W razie podjęcia przez kierownika Jednostki decyzji o odmowie wystąpienia o ochronę prawną rozwiązania, kierownik Jednostki zobowiązany jest, na żądanie Twórcy, do nieodpłatnego przeniesienia prawa do patentu, prawa ochronnego, lub prawa wyłącznego na jego rzecz. 7 Wyniki pracy intelektualnej stanowiące tajemnicę i zasady ich udostępniania 1. Kierownik Jednostki jest odpowiedzialny za organizowanie prac badawczych w taki sposób, aby nie naruszały praw osób trzecich i praw jednostki. 2. Kierownik ustala zakres informacji stanowiących tajemnicę Jednostki oraz wskazuje środki niezbędne dla jej zachowania. 8 Zasady korzystania przez Jednostkę i Twórców z pracowniczych wyników pracy intelektualnej 1. W przypadku korzystania przez Jednostkę z pracowniczych wyników pracy intelektualnej we własnym zakresie, w sposób przynoszący dochód, zobowiązana jest ona do wypłacenia Twórcy wynagrodzenia na zasadach określonych w pkt 6 lub w odrębnej umowie. 2. Jednostka dysponująca wynikiem pracowniczym może go komercjalizować przez: a) udostępnianie własności intelektualnej osobom trzecim za wynagrodzeniem, w szczególności przez udzielenie im licencji do korzystania z wyników pracy intelektualnej; b) przeniesienie praw na podmiot trzeci w zamian za zapłatę wynagrodzenia; c) utworzenie odrębnego podmiotu (spółki spin-off), z udziałem Jednostki, który zajmować się będzie komercjalizacją. 3. Twórca zobowiązany jest do współdziałania z Jednostką, aby umożliwić maksymalnie efektywną komercjalizację pracowniczych wyników własności intelektualnej. 4. Decyzje dotyczące komercjalizacji pracowniczych wyników własności intelektualnej podejmowane są w sposób zapewniający uniknięcie konfliktu interesów. W szczególności w podejmowaniu tych decyzji nie mogą uczestniczyć osoby powiązane osobiście lub majątkowo z podmiotami zewnętrznymi w stosunku do Jednostki, uczestniczącymi w procesie komercjalizacji, takimi jak licencjobiorcy lub nabywcy praw. Postanowienie niniejsze nie dotyczy Twórcy w stopniu, w jakim współdecyduje on o utworzeniu Spółki spin-off ze swoim udziałem lub wyraża opinię w sprawie sposobu komercjalizacji pracowniczych wyników własności intelektualnej. 5. W wyniku komercjalizacji zyski uzyskane przez Jednostkę z tytułu korzystania z przysługujących Jednostce pracowniczych wyników pracy intelektualnej dzielone są po potrąceniu poniesionych przez nią nakładów następująco: - 50% dla Twórców; - 25% dochód Jednostki; - 25% dochód komórki organizacyjnej, w której Twórca pracuje; o ile umowa nie reguluje inaczej. 6. Twórcy, który zostaje zatrudniony w spółce spin-off lub staje się jej udziałowcem, nie przysługuje co do zasady prawo do jakichkolwiek korzyści uzyskanych z komercjalizacji pracowniczych wyników pracy intelektualnej poza prawem do części zysku spółki i wynagrodzeniem, jakie w niej otrzymuje. 20 BIULETYN MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO
7. Pracownicze wyniki pracy intelektualnej mogą być przez ich Twórcę wykorzystywane bez ograniczeń wyłącznie do jego działalności naukowej i dydaktycznej. 8. Twórcy wyników, o których mowa w punkcie 9, nie wolno bez pisemnej zgody kierownika Jednostki lub udziału upoważnionego przedstawiciela Jednostki podejmować żadnych zobowiązań wobec osób trzecich w zakresie gospodarczego wykorzystania wyniku pracy intelektualnej, w szczególności upoważniać do korzystania z wyniku w drodze licencji, uczestniczyć w porozumieniach dotyczących komercjalizacji wyniku, wykorzystywać go w działalności poza Jednostką. 9. Z chwilą ustania stosunku pracy Twórca wyników pracy intelektualnej, do których prawa przysługują Jednostce: - obowiązany jest przekazać Jednostce informację o posiadanych wynikach; - nie może bez wiedzy i zgody kierownika Jednostki wykorzystywać tych wyników do celów komercyjnych; - przy wykorzystywaniu tych wyników w dalszej działalności naukowej winien mieć na uwadze prawa i interesy Jednostki. 9 Inne postanowienia dotyczące pracowniczych wyników pracy intelektualnej 1. Umowy o wykonanie prac naukowo-badawczych określają stronę umowy uprawnioną do korzystania z wyników pracy intelektualnej, przy czym należy zapewnić Jednostce co najmniej prawo do współwłasności tych wyników. 2. Jeżeli pracownicze wyniki pracy intelektualnej powstają w trakcie realizacji pracy wykonywanej przez zespół, w którym poza pracownikami Jednostki biorą także udział inne osoby, kierownik zespołu odpowiedzialny jest za podpisanie z tymi osobami umowy zastrzegającej prawa majątkowe do wyników pracy intelektualnej na rzecz Jednostki. 3. Kierownik Jednostki lub osoba przez niego wyznaczona dokonuje cyklicznego audytu praw do wyników pracy intelektualnych, do których prawa przysługują Jednostce. Celem audytu jest w szczególności ustalenie, jakie dochody czerpie z nich Jednostka i czy utrzymywanie ochrony jest opłacalne, a także, jakie działania należy podjąć, by ułatwić ich efektywną eksploatację. Jeśli w wyniku audytu jednostka nie będzie zainteresowana ochroną i komercjalizacją pracowniczego wyniku pracy intelektualnej, ma obowiązek powiadomić Twórcę i na jego wniosek przenieść na niego te prawa. 4. Na zasadach określonych w pkt 3 kierownik Jednostki lub osoba przez niego wyznaczona dokonuje cyklicznego audytu spółek spin-off oraz obowiązujących umów licencyjnych. W wyniku audytu może zostać podjęta decyzja o działaniach mających na celu poprawę efektywności eksploatacji praw do wyników pracy intelektualnej, decyzja o wycofaniu się Jednostki z udziału w spółce w sposób zgodny z przepisami prawa albo decyzja o wypowiedzeniu umowy licencyjnej. 5. Jednostka zawierająca umowy dotyczące krajowych lub zagranicznych staży lub stypendiów dla pracowników Jednostki, zastrzega sobie prawo do określenia w umowach podmiotu uprawnionego do wyników pracy intelektualnej osiągniętych w czasie stażu lub stypendium oraz warunków wykorzystania praw do tych wyników. 10 Niepracownicze wyniki pracy intelektualnej 1. Prawa do niepracowniczych wyników pracy intelektualnej, zarówno osobiste jak i majątkowe, przysługują w całości ich Twórcom. 2. Każdy Twórca niepracowniczego wyniku pracy intelektualnej może zgłosić się do Jednostki z prośbą o udzielenie mu pomocy w zarządzaniu tym wynikiem. Jednostka może udzielić pomocy odpłatnie lub nieodpłatnie, w zamian za część udziałów w prawie do wyniku. Strony obowiązane są w każdym przypadku podpisać umowę określającą ich prawa i obowiązki, a w przypadku podpisania umowy o współwłasności wyniku pracy intelektualnej określić udział stron w tym prawie. 3. Jeżeli Twórca niepracowniczego wyniku pracy intelektualnej ma tylko część udziału w globalnym wyniku intelektualnym, którego pozostała część ma charakter pracowniczy, może on przekazać swój udział w wyniku pracy intelektualnej Jednostce do korzystania, przenieść na Jednostkę prawo do tego lub zawrzeć umowę o wspólności prawa do wyniku pracy. 4. Przy publikowaniu niepracowniczych wyników pracy intelektualnej nie wolno firmować publikacji nazwą ani znakiem firmowym Jednostki, chyba że kierownik wyrazi na to pisemnie zgodę. Ta sama zasada obowiązuje przy gospodarczym korzystaniu z niepracowniczych wyników pracy intelektualnej. 21
11 Postanowienia końcowe 1. Postanowienia regulaminu dotyczące Twórców wyników prac intelektualnych mają także odpowiednie zastosowanie do współtwórców. Współtwórcy wyniku obowiązani są do uzgadniania swego stanowiska w sprawach ich dotyczących i wyznaczania pełnomocnika do reprezentowania ich interesów wobec uczelni. 2. Decyzje w sprawach objętych regulaminem podejmuje w imieniu Jednostki, kierownik. 3. Dyrektor może upoważnić inną osobę do podejmowania decyzji, o której mowa w pkt 2. 4. Naruszenie postanowień niniejszego regulaminu jest w szczególności naruszeniem obowiązków pracowniczych regulowanych kodeksem pracy (art. l00 2) pociągającym za sobą konsekwencje określone w przepisach ustawy o szkolnictwie wyższym i w kodeksie pracy. 5. W sprawach nieuregulowanych w niniejszym regulaminie mają zastosowanie odpowiednie przepisy ustaw: - z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. Nr 24 poz. 83); - z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (Dz. U. Nr 49 z 2001 r., poz. 508, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 108, poz. 945, Nr 113, poz. 983, Nr 153, poz. 1271; tekst jednolity Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 oraz z 2004 r. Nr 33, poz. 286); - z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. Nr 47 poz. 211), wraz z odnośnymi przepisami wykonawczymi oraz przepisy kodeksu pracy i kodeksu cywilnego. Przepisy te mają także zastosowanie do interpretacji postanowień regulaminu. Regulamin wchodzi w życie z dniem... Załącznik nr 2 WNIOSEK O PRZYZNANIE ŚRODKÓW FINANSOWYCH NA UCZESTNICTWO W PROGRAMIE LUB PRZEDSIĘWZIĘCIU OKREŚLONYM PRZEZ MINISTRA (wzór) A. DANE WNIOSKODAWCY 1. Nazwa i adres wnioskodawcy, telefon, fax, e-mail, www 2. Kierownik jednostki 3. NIP, REGON 4. Nazwa banku, nr rachunku B. OGÓLNE 1. Tytuł programu lub przedsięwzięcia 2. Numery zadań objętych wnioskiem według ogłoszenia 3. Planowany okres realizacji zadań 4. Planowane nakłady ogółem, w tym: 1) środki własne 2) środki finansowe na naukę 3) środki finansowe pochodzące z innych źródeł niż środki finansowe na naukę C. O WNIOSKODAWCY (wypełnia tylko uprawniony podmiot niebędący jednostką naukową otrzymującą dotację na podstawową działalność statutową) 1. Podstawowe informacje o prowadzonej działalności 2. Liczba osób zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy, w roku poprzedzającym rok złożenia wniosku ogółem..., w tym z wykształceniem wyższym... 3. Do wniosku należy dołączyć dokumenty określone w 54 ust. 4 rozporządzenia ministra nauki i informatyzacji z dnia 4 sierpnia 2005 r. w sprawie kryteriów i trybu przyznawania i rozliczania środków finansowych na naukę D. OPIS ZADAŃ I OCZEKIWANYCH EFEKTÓW ICH REALIZACJI (dotyczy poszczególnych zadań wymienionych w części B ust. 2) 1. Diagnoza stanu związanego z przedmiotem zadania 2. Cel, jaki zamierza się osiągnąć dzięki realizacji zadania 3. Sposób realizacji zadania, w tym informacje o osobach lub podmiotach uczestniczących w realizacji zadania oraz o sposobie ich wyboru 4. Oczekiwane efekty realizacji zadania 22 BIULETYN MINISTRA NAUKI I SZKOLNICTWA WYŻSZEGO
E. HARMONOGRAM WYKONYWANIA ZADAŃ Lp. Nazwa zadania Termin rozpoczęcia ----------- zakończenia zadania ogółem środki własne jednostki Planowane koszty (zł) środki finansowe pochodzące ze środków finansowych na naukę 1 2 3 4 5 6 RAZEM (zł) F. KOSZTORYS (zł) Plan na... r. Lp. Treść planowany koszt udziału jednostki w programie lub przedsięwzięciu środki własne w tym: środki finansowe pochodzące ze środków finansowych na naukę środki finansowe pochodzące z innych źródeł 1 2 3 4 5 6 Koszty bezpośrednie ogółem w tym: 1 1/ wynagrodzenia z pochodnymi 2/ aparatura naukowo-badawcza 3/ usługi obce 4/ koszty podróży służbowych 5/ inne 2 Koszty pośrednie 3 Koszty ogółem Uwaga: tabelę należy wypełnić dla całego okresu uczestnictwa w programie oraz oddzielnie dla każdego roku kalendarzowego. Kierownik jednostki Główny Księgowy/Kwestor Pieczęć firmowa Podpis i pieczęć Podpis i pieczęć Data Dodatkowe informacje można uzyskać w Departamencie Wdrożeń i Innowacji MNiSW pod numerami telefonów 0 22 529 23 32 i 0 22 501 71 02 23