Badania społeczne jakościowe realizowane na obszarze Pojezierza Suwalskiego
Celem badania było określenie specyfiki obszaru oraz ocen warunków życia i gospodarowania. Wyniki tych badań pozwoliły na przeanalizowanie procesów i determinant wpływających na zmianę struktury gospodarczej obszarów funkcjonalnych Pojezierza Suwalskiego.
Obszar badań (realizacji projektu): Pojezierze Suwalskie (powiaty: suwalskie, sejneński, m. Suwałki) Metodyka badań: indywidualna rozmowa z respondentem (min. 30 minut) Zalety wywiadu osobistego: 1. Podnoszą wiarygodność uzyskanych informacji 2. Pozwalają prowadzić badania w sposób bardzo kontrolowany (obserwacja reakcji) 3. Pozwalają na dialog pomiędzy respondentem a badaczem 4. Dają poczucie ważności respondenta 5. Wywiad osobisty jest techniką lepszą, gdy dotyczy on spraw, o których wiedzę chcemy pogłębić posiadając już jakieś dane wyjściowe
Forma realizacji badania narzędziem badawczym była ankieta, zawierająca 8 zagadnień stanowiących podstawę do pogłębionego wywiadu Wielkość próby: 10 (przedstawiciele instytucji rozwoju gospodarczego, m.in. jednostki samorządu terytorialnego, organizacje pracodawców, instytucje samorządu gospodarczego i zawodowego, Lokalne Grupy Działania i inne organizacje pozarządowe o zakresie związanym z rozwojem gospodarczym obszaru objętym badaniem)
Ilość badań 1 (wykonane jeden raz, bez powtórzeń) Dobór próby: wywiad środowiskowy Zaletą wywiadu środowiskowego jest fakt, iż dociera się do instytucji, które są najważniejsze i najaktywniejsze gospodarczo na danym obszarze Zagrożenia Jednym za zagrożeń, które mogły pojawić się podczas badania były różnice wiedzy potocznej i wiedzy naukowej. Różnice te w skrócie ukazuje tabela poniżej:
WIEDZA POTOCZNA - wiedza zindywidualizowana - subiektywna - zależna od doświadczeń życiowych - jednolita - systematyczna WIEDZA NAUKOWA - ma charakter konkretny i praktyczny - ludzie posługują się nią w życiu społecznym - zawiera (na ogół) sądy jednostkowe i uogólnienia stosowane do określonych sytuacji - ma charakter abstrakcyjny - odnosi się do zbiorów ludzi i mają charakter generalizacji historycznych lub praw naukowych wiedza potoczna operuje językiem potocznym - jest to język mało precyzyjny (niejednoznaczny) - nie jest wolny od ocen - posiada komponenty emocjonalne - język nauki jest wolny od ocen
WIEDZA POTOCZNA - nie jest systematyczna. - wiedza pełna wewnętrznych sprzeczności - mało spójna, a w związku z tym sądy jej są wewnętrznie sprzeczne i niespójne WIEDZA NAUKOWA - cechą nauki jest systematyczność jej wiedzy - jest uporządkowana - w sposób świadomy dąży do eliminacji sprzeczności - respondent nie troszczy się o jej uzasadnienie (wiedza działa na zasadzie pewnej oczywistości) - jest to produkt doświadczeń respondenta, życia i życia jego bliskich -empiryczne uzasadnienia sądów są sprawą zasadniczą - procedura badawcza jawna - określony stopień pewności i generalizacji sądów
Czynniki ujemnie wpływające na odpowiedzi respondenta 1. Trudna sytuacja społeczna na danym obszarze 2. Drażliwa tematyka wywiadu 3. Osoby w czasie rozmowy mogą nie lubić wysilać się na odpowiedź 4. Respondenci mogą podejrzewać, że udzielenie wywiadu może mieć dla nich negatywne konsekwencje 5. Zasłanianie się, że nie jest się kompetentnym w danym temacie 6. Badacz może być traktowany jako osoba zdolna nas potępić, pomyśleć coś złego 7. Respondent chce się pokazać z jak najlepszej strony 8. Odpowiedzi mogą nie przedstawiać realnej sytuacji, ponieważ osoba ankietowana boi się odpowiedzieć szczerze
Czynniki dodatnio wpływające na odpowiedzi respondenta 1. Ciekawość poznawcza 2. Ciekawość danego tematu 3. Chęć udzielenia pomocy badaczowi 4. Szansa na własną ekspresję 5. Traktowanie wywiadu jako wyróżnienie własnej osoby 6. Poczucie ważności w instytucji
Scenariusz społecznych badań jakościowych na obszarze Pojezierza Suwalskiego realizowanych w ramach projektu pt. Partnerski System Zarządzania Zmianą Gospodarczą na Obszarach Natura 2000
Przygotowanie do badania: 1. Przygotowano narzędzie badawcze (ankietę) 2. Przygotowano listę instytucji, których przedstawiciele będą poproszeni o udzielenie wywiadu 3. Spotkanie z przedstawicielem instytucji 4. Podczas badania dla każdej z instytucji wypełniona została oddzielna ankieta
Wyniki badań
Jak ogólnie ocenia Pani/Pan funkcjonowanie Programu Natura 2000 na wskazanym obszarze? 8 1 1 Negatywnie Pozytywnie Inaczej
Negatywnie ponieważ: - Blokuje rozwój regionu - Za dużo biurokratyzacji i zakazów - Nie zatwierdzono jeszcze ostatecznych planów, więc jest w miarę dobrze, ale po zatwierdzeniu będzie bardzo źle - Obejmuje zbyt dużą powierzchnie gminy - Nikt nie zrobił inwentaryzacji obszaru przed objęciem jej Programem N2000
- Najpierw wyznaczono obszary, a potem zastanawiano się, co tu chronić. - Za duże wymagania prawne - Dopiero za kilka lat poznamy tak naprawdę złe konsekwencje tego Programu - Program jest źle zrobiony
Pozytywnie ponieważ: - Dba się o zachowanie naturalnych walorów przyrody - Wspiera się turystykę - Nie buduje się dużych fabryk - Stawia wymagania społeczeństwa, rolników - Dba o czystość wód i całego środowiska
Inaczej: - Program jest dobry, tylko pospieszyli się z wyznaczaniem terenów - W niektórych aspektach wymagania prawne są zbyt duże, ale niektóre są odpowiednie - Zdarza się, że kwiatek czy robak są ważniejsze od ludzi i blokują plany inwestycyjne, które są proekologiczne i wspierane przez Program N2000 - Program jest dobry, ale można odbudowywać pewne gatunki w innym miejscu (przenosić)
Czy spotkał/a się Pani/Pan kiedykolwiek z działaniami informacyjnymi na temat N2000? 9 1 TAK NIE
Wymieniane źródła informacji: - Z urzędu gminy - Z ODR - Tablice informacyjne ustawione w gminie - Informacja w prasie ogólnopolskiej. Regionalnej i lokalnej - Ulotki w Starostwie i Urzędzie Miasta - Szkolenie dla rolników w ODR
- Kilka spotkań w ODR - Strażnicy leśni - Tylko TV ogólnopolska - Obwieszczenie na tablicy w gminie - Strony internetowe o N2000 - Konsultacje społeczne - Strona internetowa Dyrekcji Ochrony Środowiska
Do kogo skierowane były te informacje? - Do rolników - Ogólnie od społeczeństwa - Do urzędników - Do inwestorów - Do lokalnych firm
Jak ocenia Pani/Pan skuteczność tych działań: - Informacja dla rolników powinna zawierać korzyści, a nie tylko ograniczenia - Zdecydowanie za mało informacji - Nie wszyscy wiedzą o N2000 - Jest to rudny temat i trudny przekaz informacji - Media nie mówią prawdy o N2000
- Spotkania w ODR bardzo ciekawe i przydatne - Wystarczająca, ale tylko z punktu widzenia urzędnika czy profesjonalisty - Jeśli ktoś nie ma interesu w urzędzie gminy, nie dowie się o N2000
24
W jakim zakresie polepszyły się warunki życia mieszkańców? - Zahamowanie ingerencji człowieka w przyrodę - Czystsze środowisko - Zachowanie unikalnych walorów przyrodniczych - Część osób potrafiła wykorzystać N2000 do własnych celów
W jakim zakresie pogorszyły się warunki życia mieszkańców? - Uciążliwość przepisów - Walka z wiatrakami - Blokada inwestycji - Coraz większe bezrobocie - Zakaz korzystania z walorów przyrody - Każde nowe ograniczenie pogarsza warunki życia
Czy uważa Pani/Pan, że włączenie tych terenów do N2000 wpłynęło na turystykę: 4 2 2 2 korzystnie niekorzystnie nie mam zdania nie miało to wpływu
Korzystny wpływ na turystykę: - Zachowanie walorów przyrodniczych/turystycznych - Są wytyczone szlaki rowerowe, konne w zgodzie z N2000 - Turyści doceniają obszary N2000 - Ochrona środowiska jest zdecydowanie bardziej zauważalna - Wykorzystywanie informacji o N2000 przyciąga turystów
- Swobodny rozwój przyrody rozwija turystykę - Powstaje coraz więcej agrogospodarstw
Zmiany niekorzystne w turystyce: - Zakazy wstępu do lasu - Zakazy zbierania grzybów, jagód, itd. - Ograniczenie turystyki przez zakazy - Blokuje rozbudowę bazy turystycznej - Blokuje rozwój infrastruktury turystycznej - Zły PR N2000 (mniej turystów)
Zmiany niekorzystne w turystyce: - Zakazy wstępu do lasu - Zakazy zbierania grzybów, jagód, itd. - Ograniczenie turystyki przez zakazy - Blokuje rozbudowę bazy turystycznej - Blokuje rozwój infrastruktury turystycznej i dróg - Zły PR N2000 (mniej turystów)
Korzyści dla rolnictwa: - Możliwość skorzystania z dotacji/dopłat - Skanalizowanie gospodarstw - Właściwa utylizacja odpadów rolnych - Segregacja śmieci (odpadów) rolnych - Rolnicy maja jasno określone wytyczne
Wpływ niekorzystny na rolnictwo: - Nie ma obiecanych dopłat dla rolnictwa - Ograniczenie dowolnego gospodarowania - Rolnicy nie przestrzegają zasad, ale nie są karani - Niszczenie upraw przez dzikie zwierzęta
Czy uważa Pani/Pan, że włączenie tych terenów do N2000 wpłynęło na rozwój przedsiębiorczości: 5 0 3 2 korzystnie niekorzystnie nie mam zdania nie miało to wpływu
Wpływ niekorzystny na rozwój przedsiębiorczości: - Bardzo duże ograniczenie dla inwestycji - Utrudnienia proceduralne - Blokowanie inwestycji na miesiące/lata - Dodatkowe opłaty urzędowe - Utrudnienia w uzyskaniu zezwoleń
Jak włączenie tych terenów do N2000 wpłynęło na bezrobocie: 2 3 5 0 zmniejszyło się zwiększyło się nie mam zdania nie miało to wpływu
Wpływ niekorzystny: - Brak perspektyw na rozwój przez politykę, która blokuje inicjatywy gospodarcze - Zmniejszona liczba miejsc pracy - Zablokowanie przez urzędy planowanych inwestycji, ponieważ nie mają pieniędzy na plany uwzględniające N2000 - Część rolników odeszła z rolnictwa (?)
Inne korzystne zjawiska wymieniane przez respondentów: - Dopłaty dla rolników - Inne wsparcie z UE - Modernizacja polskiej wsi i miast - Rozbudowa sieci wodno-kanalizacyjnej - Poprawienie jakości środowiska naturalnego - Rozwija się turystyka
Inne niekorzystne zjawiska wymieniane przez respondentów: - Zwiększenie bezrobocia - Ograniczenia budowlane - Niekontrolowane wykopy na terenach zielonych pomimo zakazów - Powstanie stowarzyszeń przeciwników N2000 - Podzielenie się małych społeczności
- Zahamowanie rozwoju gospodarczego - Brak nowych inwestycji - Ograniczenia budowlane - Niszczenie przyrody pomimo zakazów - Niestosowanie się do wymagań N2000 przez urzędników i rolników bez poniesienia konsekwencji
Pytania, dyskusja
Dziękuję za uwagę, Anna Moczulewska Vision PR amoczulewska@visionpr.eu