Program wycinki drzew i krzewów na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią dla RZGW we Wrocławiu wraz ze strategiczną oceną oddziaływania na środowisko, dotyczącą zaplanowanych w tym programie działań Etap III Pisemne podsumowanie przyjętego Programu Wykonawca: Kraków, 2015
Kierownik projektu: mgr inż. Karolina Maciaszczyk Zespół projektowy: mgr inż. Zbigniew Gabryś dr inż. Jerzy Grela mgr inż. Danuta Kubacka mgr inż. Ewa Nykiel mgr inż. Katarzyna Piasecka mgr inż. Krzysztof Wybraniec 2
SPIS TREŚCI 1. Podsumowanie przyjętego Programu... 5 1.1. Ustalenia zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko... 5 1.2. Opinie właściwych organów... 5 1.3. Udział społeczeństwa... 6 1.4. Uzasadnienie wyboru dokumentu w odniesieniu do rozpatrywanych rozwiązań alternatywnych... 7 1.5. Transgraniczne oddziaływanie na środowisko... 10 1.6. Monitoring skutków realizacji postanowień dokumentu... 11 2. Uwzględnienie uwag i wniosków...12 3. Operaty dendrologiczne - wytyczne...16 4. Synteza Programu...17 4.1. Cel Programu... 17 4.2. Opis etapów... 17 4.3. Opis wyników i podsumowanie pracy... 17 4.4. Streszczenie w języku nietechnicznym... 17 3
SPIS ZAŁĄCZNIKÓW Załącznik 1 Załącznik 2 Załącznik 3 Załącznik 4 Załącznik 5 Załącznik 6 Załącznik 7 Załącznik 8 Załącznik 9.1 Załącznik 9.2 Załącznik 9.3 Załącznik 9.4 Załącznik 9.5 Załącznik 9.6 Opinia wydana przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie Opinia wydana przez Głównego Inspektora Sanitarnego w Warszawie Tabela rozbieżności Notatka ze spotkania przeprowadzonego w ramach konsultacji społecznych w dniu 18.11.2015r. w Szczepanowie Notatka ze spotkania przeprowadzonego w ramach konsultacji społecznych w dniu 23.11.2015r. w Oławie Uwagi do Programu zgłoszone przez Urząd Miejski w Środzie Śląskiej pismo nr DOR.5544.26.3.2015 z dnia 20.11.2015r. Zdjęcia wytypowanych obszarów oraz załączniki mapowe z zaznaczonymi miejscami wytypowanymi do wycinki na terenie gminy Rudna wskazanymi przez Urząd Gminy Rudna Pismo nr SO.5544.21.2015 dotyczące zwiększenia wycinki w granicach Miasta Oława Operat dendrologiczny dla rzeki Odra Operat dendrologiczny rzeka Nysa Kłodzka Operat dendrologiczny rzeka Nysa Łużycka Operat dendrologiczny rzeka Bóbr Operat dendrologiczny rzeka Bystrzyca Operat dendrologiczny rzeka Biała Głuchołaska WYKAZ STOSOWANYCH SKRÓTÓW UOOŚ SOOŚ PZRP RZGW Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (t.j.: Dz. U. 2013, poz. 1235 z późn. zm.) Strategiczna Ocena Oddziaływania na Środowisko Plan Zarządzania Ryzykiem Powodziowym Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej 4
1. Wprowadzenie Opracowanie niniejszego dokumentu wynika z przepisów prawa polskiego tj. ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (t.j. Dz.U. 2013 poz. 1235 z późn. zm.) (dalej: ustawa OOŚ, UOOŚ). Zgodnie z art. 55 ust. 3 w/wym. ustawy do przyjętego dokumentu załącza się pisemne podsumowanie zawierające uzasadnienie wyboru przyjętego dokumentu w odniesieniu do rozpatrywanych rozwiązań alternatywnych, a także informację, w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę i w jakim zakresie zostały uwzględnione: 1) ustalenia zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko; 2) opinie właściwych organów (Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie oraz Głównego Inspektora Sanitarnego w Warszawie); 3) zgłoszone uwagi i wnioski; 4) wyniki postępowania dotyczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko, jeżeli zostało przeprowadzone; 5) propozycje dotyczące metod i częstotliwości przeprowadzania monitoringu skutków realizacji postanowień dokumentu. 2. Podsumowanie przyjętego Programu 2.1. Ustalenia zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko Program zawiera opis ustaleń dotyczących oddziaływania planowanego wariantu na środowiskow wraz z zaproponowanymi środkami minimalizującymi, kompensującymi negatywne oddziaływania dla środowiska oraz inne aspekty wynikające z wymagań ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. 2.2. Opinie właściwych organów W celu spełnienia zapisów art. 57 i 58 UOOŚ Wykonawca zwrócił się o wydanie opinii w sprawie projektu pn. Program wycinki drzew i krzewów na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią dla RZGW we Wrocławiu wraz ze strategiczną oceną oddziaływania na środowisko, dotyczącą zaplanowanych w tym programie działań wraz z projektem prognozy oddziaływania na środowisko do Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie oraz Głównego Inspektora Sanitarnego w Warszawie. 5
Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Warszawie pismem z dnia 07.01.2016 r. (znak: DOOŚsoos.410.33.2015.JP) (Załącznik 1) wydał opinię dotyczącą ww. dokumentów. Generalny Dyrektor w piśmie zawarł swoje uwagi dotyczące projektu pn. Program wycinki drzew i krzewów na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią dla RZGW we Wrocławiu wraz ze strategiczną oceną oddziaływania na środowisko, dotyczącą zaplanowanych w tym programie działań oraz projektu prognozy oddziaływania na środowisko. Główny Inspektor Sanitarny w Warszawie pismem z dnia 20.11.2015r. (znak: GIS-HŚ- NS-4311-063/EN/15) (Załącznik 2) nie zgłosił uwag do przedstawionego zakresu i szczegółowości informacji w przekazanym dokumencie. 2.3. Udział społeczeństwa Organ opracowujący projekt dokumentu jest zobowiązany do zapewnienia możliwości udziału społeczeństwa, zgodnie z przepisami działu III rozdział 1 i 3 ustawy UOOŚ. W celu ograniczenia konfliktów społecznych należy możliwie wcześnie przeprowadzić konsultacje z lokalnymi władzami oraz przekazać rzetelne informacje o skali przedsięwzięcia i konsekwencjach gospodarczych, społecznych i środowiskowych jego realizacji. W ramach opracowania Programu tak też postępowano. Przed formułowaniem wariantów poinformowano władze gmin i miast oraz przedstawicieli Lasów Państwowych w obszarze realizowanej inwestycji w formie pisemnej o możliwości zapoznania się z projektem na stronie internetowej oraz o możliwości zgłaszania uwag. Postępy prac oraz wszelkie informacje o opracowywanym dokumencie udostępniano za pomocą strony internetowej https://wycinkadrzew.mggp.com.pl/. Była również możliwości zapoznania się z Programem poprzez interaktywną aplikację mapy ArcGis online. Przez cały czas trwania projektu umożliwiono wypowiadanie się na temat zgromadzonych danych i przekazywanie swoich wniosków. Wszelkie przesłane wnioski zostały podczas realizacji projektu poddane analizie i były traktowane jako udział społeczeństwa w rozwiązywaniu problemów związanych z zagrożeniem powodziowym wynikającym z utrudnionego przepływu, jaki powodują drzewa oraz krzewy. Zgłaszane uwagi analizowano tak, aby przedstawić założenia dla opracowywanego dokumentu. Etap I projektu Programu podany został przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu do publicznej wiadomości poprzez Obwieszczenie o przystąpieniu do konsultacji społecznych. Konsultacje społeczne dla Etapu I miały miejsce od 14.08.2015r. do 7.09.2015r. Proces konsultacji społecznych projektu pn. Program wycinki drzew i krzewów na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią dla RZGW we Wrocławiu wraz ze strategiczną oceną oddziaływania na środowisko, dotyczącą zaplanowanych w tym programie działań wraz z projektem prognozy oddziaływania na środowisko rozpoczął się w dniu 3 listopada 2015r. wydaniem przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu Obwieszczenia o rozpoczęciu konsultacji społecznych. Zgłaszanie uwag i wniosków do opracowanych 6
dokumentów było możliwe do 24 listopada 2015r. Konsultowane dokumenty były dostępne na stronie internetowej https://wycinkadrzew.mggp.com.pl/ oraz wyłożone do wglądu w siedzibie RZGW we Wrocławiu, ul. Norwida 34, 50-950 Wrocław. Uwagi i wnioski do konsultowanych dokumentów można było zgłaszać w formie elektronicznej na stronie internetowej w zakładce Konsultacje lub na adres e-mail: karolina.maciaszczyk@mggp.com.pl. Organem właściwym do rozpatrzenia wniesionych uwag i wniosków był Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu. Ponadto poinformowano władze miast i gmin oraz przedstawicieli Lasów Państwowych w obszarze realizowanej inwestycji w formie pisemnej oraz drogą mailową o zakończeniu Etapu I oraz Etapu II Programu, o możliwości zapoznania się z projektem na stronie internetowej, o okresie trwania konsultacji społecznych oraz o możliwości zgłaszania uwag i wniosków. W czasie trwania konsultacji społecznych odbyły się dwa spotkania: w Szczepanowie (w dniu 18 listopada 2015r.) i w Oławie (w dniu 23 listopada 2015r.). Celem spotkań było zaprezentowanie projektu Programu wraz z prognozą oddziaływania na środowisko oraz zapoznanie się ze stanowiskiem przedstawicieli Gminy Środa Śląska oraz Miasta Oława w przedmiotowej sprawie. Notatki z przeprowadzonych spotkań przedstawiono w Załącznikach 4 i 5. 2.4. Uzasadnienie wyboru dokumentu w odniesieniu do rozpatrywanych rozwiązań alternatywnych Zmniejszenie zagrożenia powodziowego oraz ograniczenie strat będących skutkiem powodzi może być zapewnione poprzez budowę, przebudowę i właściwe utrzymanie budowli hydrotechnicznych, którymi są: wały przeciwpowodziowe, przeciwpowodziowe zbiorniki, kanały ulgi, poldery, budowle regulacyjne. Obwałowania Odry powstawały w różnych okresach czasu, przy różnych założeniach technicznych i nie tworzą jednolitego systemu ochronnego. Rozstawy wałów, wymiary ich przekroju poprzecznego oraz wzniesienia korony ponad miarodajną wielką wodę, projektowane na niejednolitych podstawach hydrologicznych, różnią się na poszczególnych odcinkach rzeki. Znaczna ich część wymaga remontów, z uwagi na zły stan techniczny. Brak środków finansowych na roboty mające na celu utrzymanie we właściwym stanie technicznym zabudowy regulacyjnej i wałów przeciwpowodziowych od wielu lat wywołuje duże niezadowolenie społeczności lokalnych. Dotyczą one konieczności naprawy uszkodzonych w wyniku powodzi skarp, koryt rzecznych, murów oporowych i innych urządzeń zabezpieczających przed stratami powodziowymi. Obecny system zabudowy zbiornikowej jest mało efektywny ze względu na małe możliwości obniżania kulminacji wezbrań. 7
Obecnie w analizowanych zlewniach zlokalizowane są inwestycje realizowane oraz planowane do realizacji w zakresie ochrony przed powodzią. Jako działania powodujące zmniejszenie zagrożenia powodziowego należy uznać: przebudowę wałów przeciwpowodziowych, modernizację Wrocławskiego Węzła Wodnego, modernizację przepompowni melioracyjnej, modernizację stopni wodnych, jazów, śluz, modernizację zbiornika wodnego Nysa, budowę suchego zbiornika przeciwpowodziowego na rz. Nysa Kłodzka, budowę zbiornika małej retencji Małomice. Budowa kolejnych zbiorników, a także innych w/w obiektów hydrotechnicznych może być uznana za racjonalną alternatywę dla Programu wycinki drzew i krzewów, lecz nie w każdym przypadku. Związane to jest z długim okresem przygotowania inwestycji, niestabilnym ich finansowaniem, a przez to długim okresem realizacji (np. budowa zbiornika może trwać kilkanaście lat), a także ograniczonym zasięgiem oddziaływania pojedynczych obiektów. Ponadto chore i stare drzewa usytuowane blisko koryta mogą przy wielkiej wodzie zostać przewrócone i tworzyć zatory w rejonie obiektów mostowych, dlatego ważne jest utrzymanie wycinek tych drzew, zwłaszcza w rejonie obiektów inżynierskich. W celu zachowania wymaganego stopinia bezpieczeństwa dla wałów, w międzywalu których rosną drzewa i krzewy, należałoby przebudować te wały zwiększając ich wysokość, a także ich gabaryty (ponieważ podniósł się poziom wody miarodajnej w międzywalu w związku z pojawieniem się drzew i krzewów). Takie rozwiązanie wymuszałoby kolejne przebudowy wałów, ponieważ obszary zalesione ulegają zwiększaniu. Jednak podnoszenia wałów nie można wykonywać bez ograniczeń, ponieważ wyższe wały to jednocześnie większe zagrożenie dla terenów przyległych związane z awarią wałów. Im wyższy wał, tym to zagrożenie jest większe. Działaniami alternatywnymi dla wycinki są inwestycje zawarte w Planie Zarządzania Ryzykiem Powodziowym (dalej: PZRP) dla Regionu wodnego Środkowej Odry. Na etapie opracowywania Programu zostały przeanalizowane inwestycje zawarte w PZRP dla analizowanego obszaru. Działania dotyczące wycinki drzew i krzewów ujęte w PZRP zostały podtrzymane. W niektórych przypadkach, gdy istniało alternatywne rozwiązanie ujęte w PZRP, zrezygnowano z wycinki. Jednakże przy brzegach koryta powinny być prowadzone prace pielęgnacyjne zgodnie z wytycznymi przedstawionymi w Etapie I Programu. W prognozie oddziaływania na środowisko przedstawiono przykładowe rozwiązania alternatywne. W odniesieniu do rzeki Odry na odcinku od 178+00 km do 184+00 km alternatywnym źródłem dla wycinki jest modernizacja obwałowania uwzględniona w PZRP. Jest to zadanie występujące również w MasterPlanie pod numerem 1_516_O ( Modernizacja prawostronnych wałów rzeki odry od m. Dobrzeń Wielki do m. Stare Siołkowice wraz z przebudową wałów polderu Rybna-Stobrawa w gminie Popielów ). W związku z tym zrezygnowano tu z wycinki, ponieważ istnieje alternatywane rozwiązanie. Jednakże przy brzegach koryta powinny być prowadzone prace pielęgnacyjne zgodnie z wytycznymi przedstawionymi w Etapie I Programu. W miejscowości Środa Śląska planowana wycinka 8
została ograniczona do niezbędnej. Wycinka nie zostanie przeprowadzona w całym miedzywalu z uwagi na rozwiązanie alternatywne, jakim jest modernizacja obwałowań (zadania: 3_244_O Średzka Woda modernizacja wałów, gm. Środa Śląska, 3_233_O Średzka Woda modernizacja koryta rzeki, gm. Środa Śląska, 1_463_O Odra modernizacja wału, gm. Środa Śląska i Miękinia ). Planowane jest tu wykonanie tylko niezbędnych prac polegających na wycince przy brzegach koryta. Na odcinku modernizowanego Wrocławskiego Węzła Wodnego (1_402_O Modernizacja Wrocławskiego Węzła Wodnego. Budowa i modernizacja innych obwałowań powyżej m. Wrocławia ) również zrezygnowano z prowadzenia prac wycinkowych, wycinki zostały tu ograniczone jedynie do miejsc newralgicznych. Również w gminie Prochowice przeprowadzono jedynie punktową wycinkę ze względu na planowną odbudowę obwałowań (1_433_O Kwiatkowice Rogów Legnicki odbudowa wałów p/pow., gm. Prochowice ). Innym rozwiązaniem alternatywnym jest zadanie 1_462_O Pyrnik Klenica etap I odbudowa prawostronnego wału p.powodziowego rzeki Odry ). W odniesieniu do rzeki Nysa Kłodzka ze względu na planowane odtworzenie umocnień brzegowych i zabezpieczenie skarp zrezygnowano z wycinki na rzecz rozwiązania alternatywnego (zadanie: 1_448_O Fragmentaryczne odtworzenie umocnień brzegowych rzeki Nysy Kłodzkiej na odcinku od km 32+260-36+440 wraz z zabezpieczeniem wysokich brzegów przed dalszym osuwaniem się do koryta rzeki ). Ponadto ze względu na planowane zbiorniki również zrezygnowano z wycinek (1_501_O Budowa suchego zbiornika przeciwpowodziowego rz. Nysa Kłodzka w km 179+800 w m. Boboszów, 3_155_O Budowa zbiornika wodnego Kamieniec Ząbkowicki ). W rejonie planowanej modernizacji zbiornika Wodnego Nysa oraz planowanej przebudów i udrożnień koryta ( Modernizacja zbiornika wodnego Nysa w zakresie bezpieczeństwa przeciwpowodziowego etap I Przebudowa i udrożnienie przeciwpowodziowe rzeki Nysy Kłodzkiej od zbiornika wodnego do rejonu Kubic ) również zrezygnowano z wycinki. Dla rzeki Bóbr nie znaleziono rozwiązań alternatywnych, które ograniczałyby prace wycinkowe. Prace po uwzględnieniu kryteriów środowiskowych zostały ograniczone do zabiegów najbardziej koniecznych, dla których nie można znaleźć rozwiązań alternatywnych. W przypadku rzeki Bystrzycy alternatywę dla wycinki stanowi jedynie modernizacja wałów (4_301_O Marszowice modernizacja wałów rz. Bystrzycy, m. Wrocław ). Pobliskie wycinki są jednak konieczne. Dla rzeki Białej Głuchołaskiej rozwiązaniem alternatywnym jest przebudowa jazu (3_176_O Przebudowa jazu na rz. Białej Głuchołaskiej w km 22+060 w m. Głuchołazy ). W pobliżu przebudowywanego jazu nie było potrzeby prowadzenia prac wycinkowych. Drzewa i krzewy przewidziane do usunięcia w wariancie W2 zostały wytypowane zgodnie z zaleceniami autorów Prognozy. Są to jedynie punktowe wycinki i niewielkie obszary krzewów, głównie gatunków inwazyjnych oraz utrudniające przepływ w pobliżu koryta. Ponadto w pierwszej kolejności do usunięcia wskazano drzewa chore, uszkodzone 9
przez bobry, suche, połamane, mogące stanowić zagrożenie podczas wystąpienia powodzi. W związku z powyższym nie ma alternatywnych rozwiązań dla przedmiotowych działań. 2.5. Transgraniczne oddziaływanie na środowisko W ramach realizacji Programu przeprowadzono strategiczną oceną oddziaływania na środowisko dotyczącą zaplanowanych w tym programie działań, uwzględniając między innymi przepisy ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko, Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/42/WE z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko oraz Konwencji z dnia 25 lutego 1991r. o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym. Celem przedsięwzięcia jest opracowanie Programu wycinki drzew i krzewów na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią w obrębie działalności Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu. Prace dotyczą obszarów szczególnego zagrożenia powodzią dla rzek: Odra, Nysa Kłodzka, Nysa Łużycka, Bóbr, Bystrzyca, Biała Głuchołaska. Rozpatrując poszczególne działania w ramach obszaru administrowanego przez RZGW we Wrocławiu podczas sporządzania Prognozy nie stwierdzono działań, które zgodnie z kryteriami Konwencji o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym, mają charakter inwestycji z załącznika I tj.: mogących spowodować znaczące szkodliwe oddziaływanie transgraniczne. Zgodnie z postanowieniami dokumentu, pomimo braku analizowanych przedsięwzięć na liście załącznika I, przeanalizowano ponownie zaproponowane działania w ramach Programu uwzględniając tzw. kryteria wspomagające określenie znaczenie dla środowiska (zał. III ww. Konwencji). Uwzględniono kryteria określania znaczących szkodliwych oddziaływań tj.: wielkość działalności, lokalizacja (czy planowane działanie zlokalizowane jest na obszarze lub w pobliżu obszarów o szczególnej wrażliwości lub szczególnym znaczeniu dla środowiska) oraz narażenie (czy planowane działanie wykazuje szczególnie złożone i potencjalnie szkodliwe skutki, w tym powoduje poważne oddziaływanie na ludzi lub na cenne gatunki oraz powoduje dodatkowe obciążenia, które przekraczają graniczną wytrzymałość środowiska). Znaczące negatywne oddziaływania o charakterze transgranicznym mogą wystąpić w przypadku działań, które będą realizowane bezpośrednio na granicy państwa lub w jej sąsiedztwie, jeżeli skala oddziaływania będzie na tyle istotna, by spowodować wystąpienie znaczących szkodliwych oddziaływań poza granicami kraju. Do działań, które będą realizowane na granicy państwa, należą działania zlokalizowane na odcinku rzeki Nysy Łużyckiej. W ramach Prognozy zostało przeanalizowane wystąpienie uciążliwości na terytorium sąsiadujących krajów, w szczególności Niemiec. Należy zaznaczyć, że bardzo istotnym elementem jest sposób realizacji poszczególnych działań. Realizacja działań z zastosowaniem zaproponowanych w Prognozie 10
działań minimalizujących negatywny wpływ na środowisko ograniczy możliwość wystąpienia negatywnych oddziaływań, także tych o charakterze transgranicznym. Analizując założenia Programu w ramach wykonanej Prognozy tj. jako dokumentu realizowanego w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko i stopnia szczegółowości takiego dokumentu, nie stwierdzono na tym etapie znaczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko, które wymagałoby uruchomienia procedury przedstawionej w Konwencji z Espoo i potwierdzonej prawem krajowym. 2.6. Propozycje dotyczące metod i częstotliwości przeprowadzania monitoringu skutków realizacji postanowień dokumentu Zgodnie z art. 55 ust. 5 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko organ opracowujący projekt dokumentu jest obowiązany prowadzić monitoring skutków realizacji postanowień przyjętego dokumentu w zakresie oddziaływania na środowisko. W związku z realizacją planowanych działań największe oddziaływania dotyczyć będą elementów przyrodniczych, w tym rzadkich i chronionych siedlisk oraz niektórych gatunków flory i fauny, w szczególności zlokalizowanych na obszarach chronionych. Skutki przyrodnicze realizacji planowanych działań związane będą przede wszystkim z usunięciem w dolinach rzek lasów łęgowych, zarośli i roślinności zielnej. Takie zmiany w środowisku mogą spowodować zniszczenie wielu cennych biotopów rozrodczych ptaków i zwierząt, a także siedlisk typowych dla nadrzecznych łęgów. Szczegółowa analiza przeprowadzona w ramach Prognozy wskazała miejsca i elmenty, na które realizacja planowanych działań może mieć wpływ. W Prognozie przedstawione zostały zalecenia mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko. Dla działań zaproponowanych w projekcie Programu zaleca się przeprowadzenie szczegółowej inwentaryzacji przyrodniczej w miejscach planowanych działań i odniesienie jej wyników do stanu z etapu przygotowywania projektu i Prognozy. Po wykonanej inwentaryzacji należy przeprowadzić szczegółową ocenę populacji stwierdzonych gatunków i siedlisk. W przypadku stwierdzenia drastycznego zmniejszenia powierzchni danego siedliska lub liczebności populacji któregoś z gatunków, należy objąć je stałym monitoringiem w obrębie doliny rzecznej, a w uzasadnionych przypadkach wdrożyć odpowiednie działania ochronne. W odniesieniu do aspektów hydrologicznych analiza realizacji projektu może polegać na porównaniu przepływów i stanów wód w stanie aktualnym i po realizacji Programu, co pozwoliłoby na sprawdzenie efektywności proponowanych rozwiązań. Taka analiza powinna być prowadzona w stanach większego wezbrania rzek. 11
3. Uwzględnienie uwag i wniosków Zgłaszanie uwag i wniosków miało miejsce w trakcie konsultacji społecznych Programu wraz z prognozą oddziaływania na środowisko, które miały miejsce w okresie od 3-24.11.2015r. W czasie trwania konsultacji społecznych zgłoszono 12 uwag, które dotyczyły Programu. Opracowano tabelę rozbieżności (Załącznik 3), w której zestawiono wszystkie uwagi i wnioski oraz rozpatrzono je pod kątem zasadności uwzględnienia w Programie oraz sposobu i zakresu ich uwzględnienia. W przypadku uwag i wniosków nieuwzględnionych zostało przedstawione uzasadnienie ich odrzucenia. Podczas przeprowadzonych konsultacji społecznych odbyły się 2 spotkania: w Szczepanowie i Oławie. W trakcie ich trwania dokonano prezentacji poddawanych konsultacjom dokumentów. W czasie spotkań przewidziany został również czas przeznaczony na dyskusje, w trakcie których uczestnicy mogli wnosić uwagi i wnioski do konsultowanych dokumentów. Na podstawie złożonych uwag i wniosków ponownie przeanalizowano projekt Programu. Zgłoszone uwagi dotyczyły gmin: Środa Śląska, Oława, Rudna i Jemielno. Zostały one rozpatrzone pod kątem efektywności oraz pod kątem aspektów środowiskowych. Po przeprowadzonej analizie do Programu zostały włączone następujące działania: WP108a, WP108b, WP108c, WL147a, WL147b, WL147c (na terenie miasta Oława) oraz WL44a (na terenie gminy Rudna). Dotyczą one rzeki Odry. Uzupełnienia wycinek dotyczą głównie usuwania dużych zakrzewień utrudniających swobodny przepływ wody. Dodatkowe zadania zostały poddane analizie przez autorów prognozy oddziaływania na środowisko oraz zostały przekazane do zaopiniowania przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie jako Uzupełnienie Programu. Ostatecznie dodatkowe zadania zostały włączone do dokumentu Prognozy. Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Warszawie pismem z dnia 07.01.2016r. (znak: DOOŚsoos.410.33.2015.JP) (Załącznik 1) wydał opinię dotyczącą ww. dokumentów, w której zawarł swoje uwagi i wnioski. Opracowano tabelę rozbieżności (Załącznik 3), w której zestawiono wszystkie uwagi/wnioski oraz rozpatrzono je pod kątem zasadności uwzględnienia oraz sposobu i zakresu ich uwzględnienia. W przypadku uwag i wniosków nieuwzględnionych i niezasadnych zostało przedstawione uzasadnienie ich odrzucenia. W ostatecznym dokumencie Prognozy podkreślono, że planowana wycinka ma charakter punktowy, a nie wielkopowierzchniowy, a jej zakres w obszarach jest znikomy. Dotyczy pojedynczych drzew i niewielkich płatów krzewów. Mimo zagrożenia, jakim jest wycinka drzew, jej skala jest minimalna i nie powinna mieć znaczącego negatywnego wpływu na siedliska. Również gatunki roślin i zwierząt będące przedmiotem ochrony obszarów Natura 2000 nie będą zagrożone, gdyż wycinka drzew i krzewów będzie miała charakter punktowy, a oddziaływania z nią związane mogą występować lokalnie w momencie 12
wykonywania samych prac. Ponadto zaznaczono, że podczas typowania drzew i krzewów przewidzianych do wycinki zwracano również uwagę na to, aby w pierwszej kolejności usuwać gatunki obce dla danego siedliska, tj. klon jesionolistny, dąb czerwony, robinia akacjowa oraz rdestowiec, którego znaczny udział stwierdzono podczas wizji terenowej, szczególnie w rejonie rzeki Białej Głuchołaskiej, Nysy Kłodzkiej i Odry. Program oraz Prognoza zostały uzupełnione o informacje dotyczące sumarycznej wielkości obejmującej wszystkie zadania realizowane w ramach przedmiotowego Programu (ha, m 2 ). W Prognozie dodano również pkt 2.4.1. Metodyka przeprowadzonej inwentaryzacji przyrodniczej. Według opinii GDOŚ konieczne jest graficzne oznaczenie terenów wycinki na arkuszach mapy, na których zostały naniesione siedliska przyrodnicze (tj. na Załączniku 2) i które będą uzupełnione o konkretne stanowiska i siedliska poszczególnych gatunków. Uwaga ta została uwzględniona. Jednakże z powodu zbyt małego stopnia szczegółowości (tzn. zbyt dużej skali) nie naniesiono jej na Załączniku 2. Graficzne zaznaczenie terenów wycinki na Załączniku 2 nie byłoby czytelne. W celu lepszego zobrazowania planowanych działań do Prognozy dołączony został Załącznik 4 w skali 1:1000 (tylko w formie.pdf), na którym przedstawiono obszar wycinki W2 oraz dla działek RZGW wszystkie drzewa i krzewy przewidzane do wycinki z operatów dendrologicznych wykonane zgodnie z zaleceniami autorów Prognozy na tle chronionych gatunków roslin i zwierząt. Ponadto Prognoza została uszczegółowiona o analizę oddziaływania planowanych działań na siedliska, na których prowadzone będą wycinki oraz konkretne gatunki roślin i zwierząt, których stanowiska przebiegają w pobliżu planowanych prac wycinkowych. Przykładowe drzewa przewidziane do wycinki położone na terenie siedlisk na obszarach Natura 2000 oraz na obszarach występowania chronionych gatunków zostały ponadto pokazane na dołączonych do treści Prognozy zdjęciach. W związku z tym, że nie wykazano znacząco negatywnego oddziaływania, nie przedstawiono działań kompensujących. W wyniku uszczegóławiania bazy GIS dotyczącej chronionych siedlisk i gatunków roślin i zwierząt zauważono błędnie zsumowane niektóre powierzchnie wycinek położonych na danych siedliskach. Błąd ten wynikał ze zsumowania nakładających się warstw udostępnionych przez RDOŚ pochodzących z różnych źródeł. Błąd ten poprawiono, w związku z czym powierzchnie niektórych siedlisk przyrodniczych, na których zlokalizowane są planowane wycinki, znacznie się obniżyły. Również po wykonaniu operatów dendrologicznych uwzględniającech rekomendacje autorów Prognozy, powierzchnie wycinek położonych na siedliskach uległa zmniejszeniu. W Prognozie zaproponowano szereg rekomendacji mających na celu zminimalizowanie potencjalnie negatywnego oddziaływania na środowisko. Przyjęto również rekomendacje zaproponowane przez GDOŚ. 13
4. Prognozowane oddziaływania wynikające z uwzględniania zgłoszonych wniosków i uwag Niektóre z nowo włączonych do projektu Programu działań dotyczących wycinki drzew i krzewów przebiegają przez obszarowe formy ochrony przyrody: Specjalny Obszar Ochrony siedlisk sieci Natura 2000 PLH020018 Łęgi Odrzańskie wycinka nr WL44a Obszar Specjalnej Ochrony ptaków sieci Natura 2000 PLB020002 Grądy Odrzańskie wycinki nr WP108a, WP108b, WL147a Obszar Specjalnej Ochrony ptaków sieci Natura 2000 PLB020008 Łęgi Odrzańskie wycinka nr WL44a Nowe działania przeanalizowano pod kątem ich położenia na terenie obszarów chronionych tj. Parki Narodowe, Parki Krajobrazowe, Obszary Chronionego Krajobrazu, Rezerwaty, obszary Natura 2000 oraz w stosunku do pomników przyrody i użytków ekologicznych. Następnie przeanalizowano procentowy udział powierzchni nowych wycinek położonych na terenie obszarów chronionych w stosunku do całkowitej powierzchni poszczególnych obszarów chronionych. Spośród wszystkich elementów, na które może oddziaływać wdrożenie dodatkowych działań wycinkowych do projektu Programu (tj. wody powierzchniowe, podziemne, środowisko przyrodnicze, krajobraz, gleba, zasoby naturalne, powietrze, klimat, ludzi i dobra materialne oraz zabytki i dobra kultury) najistotniejsze znaczenie będą miały oddziaływania na biotyczne elementy środowiska oraz na ludzi i dobra materialne. Z uwagi na niewielką powierzchnię wycinki w stosunku do całkowitej powierzchni obszarów sieci Natura 2000, przy zachowaniu odpowiednich zaleceń, nie przewiduje się znaczącego wpływu na przedmioty ochrony obszarów. 14
Wrocławiu wraz ze strategiczną oceną oddziaływania na środowisko, dotyczącą zaplanowanych w tym Tabela 1. Dodatkowe planowane działania w obrębie rzeki Odry na tle obszarów chronionych Lp. Kod 1 PLH020018 2 PLB020002 3 PLB020008 Obszar Natura 2000 Nazwa Łęgi Odrzańskie Grądy Odrzańskie Łęgi Odrzańskie Powierzchnia [ha] Numery wycinek (wariant W2) położone na obszarze Powierzchnia wycinek (wariant W2) położonych na obszarze [ha] Procentowy udział powierzchni wycinek położonych na obszarze w stosunku do całego obszaru [%] 20223,0388 WL44a 2,1982 0,01 19999,2788 WP108a 0,3625 0,002 WP108b 2,4592 0,01 WL147a 1,5483 0,01 17999,4213 WL44a 2,1982 0,01 Wpływ wycinki na przedmiot ochrony W przypadku usunięcia zadrzewienia i warstwy podszytu przewiduje się negatywne oddziaływanie na siedliska przyrodnicze. Usunięcie drzewostanu i podszytu spowoduje zniszczenie siedlisk przyrodniczych. Usunięcie wyłącznie warstwy podszytowej wpłynie na zwiększenie bioróżnorodności poprzez zróżnicowanie drzewostanu. Zniszczenie potencjalnych miejsc lęgowych, bytowania i żerowania chronionych gatunków ptaków. Zalecenia Zaleca się usunięcie wyłącznie warstwy podszytowej z pozostawieniem drzewostanu, lub przynajmniej drzew o średnicy powyżej 50 cm. Prowadzenie prac wycinkowych poza okresem lęgowym ptaków. Odstąpienie od wycinki drzew starych, dziuplastych oraz budkami lęgowymi. Prace prowadzić pod nadzorem ornitologicznym. Skala negatywnych oddziaływań Ze względu na niewielką powierzchnię, przy zachowaniu wytycznych z zaleceń nie przewiduje się znaczącego wpływu na przedmioty ochrony obszarów.
5. Operaty dendrologiczne Operaty dendrologiczne wykonano na wycinkach położonych na działkach RZGW we Wrocławiu zgodnie z aktualnym stanem własności. Informacja o własnościach działek pobierana była z Powiatowych Ośrodków Geodezyjnych przez Wykonawcę opracowania oraz przez RZGW. Operaty dendrologiczne dla poszczególnych rzek umieszczono w załącznikach od 9.1-9.6. Ze względu na nieuregulowany stan prawny własności działek w celu kompletnego przeprowadzenia wycinki na terenach RZGW na obecnym etapie zwraca się uwagę na koniecznośc uregulowania kwestii formalnych dotyczących ewidencji gruntów w obrębie działek wodnych. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rozwoj Regionalnego i budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków par. 9 punkt 1. Działkę ewidencyjna stanowi ciągły obszar gruntu, położony w granicach jednego obrębu, jednorodny pod względem prawnym, wydzielony z otoczenia za pomoca linii granicznych. par. 9 punkt 2 podpunkt 3. obejmują grunty zajęte pod drogi publiczne, linie kolejowe, wody środlądowe, rowy, a ich wyróżnienie w postaci odrębnych działek jest celowe ze względu na odrębne oznaczenia tych gruntow w innych ewidencjach i rejestrach publicznych bądź ze względu na ich rożne nazwy urzędowe. Zgodnie z par. 9 punkt 3. wrazie wzajemnego przecinania się linii kolejowych, drog publicznych, morskich wod wewnętrznych oraz wod środladowych, przy ustalaniu granic działek ewidencyjnych stosuje się następujace zasady: 1) morskie wody wewnętrzne oraz wody środlądowe, z wyjatkiem wód płynących rurociagami lub krytymi kanałami, dzielą linie kolejowe i drogi publiczne na odrębne działki ewidencyjne. Rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie śródlądowych wód powierzchniowych lub ich części stanowiących własność publiczną z dnia 17 grudnia 2002r (Dz.U. 03.16.149 z dnia 4 lutego 2003r.) w załaczniku 1 śródlądowe wody powierzchniowe lub ich części, stanowiące wlasność publiczną, istotne dla kształtowania zasobów wodnych i ochrony przeciwpowodziowej pod poniższymi pozycjami wymienia rzeki objęte projektem wycinki tj: lp. 1640 Odra uchodząca do Zalewu szczecińskiego lp. 1682 Nysa Kłodzka uchodząca do Odry lp. 1785 Biała Głuchołaska uchodząca do Nysy Kłodzkiej lp. 1791 Bystrzyca uchodząca do Odry lp. 1813 Bóbr uchodzący do Odry lp. 1875 Nysa Łużycka uchodząca do Odry Zgodnie z Ustawą z dnia 18 lipca 2001 r.prawo wodne art. 17. 1. Jeżeli środladowa woda powierzchniowa płynąca lub wody morza terytorialnego albo morskie wody wewnętrzne zajmą trwale, w sposob naturalny, grunt niestanowiący własności właściciela wody, grunt ten staje się własnościa właściciela wody.
6. Synteza Programu 6.1. Cel Programu Projekt pn.: Program wycinki drzew i krzewów na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią dla RZGW we Wrocławiu wraz ze strategiczną oceną oddziaływania na środowisko, dotyczącą zaplanowanych w tym programie działań jest realizowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Głównym celem opracowania projektu Programu było przygotowanie programu wycinki drzew i krzewów na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią dla RZGW we Wrocławiu na podstawie wykonanych skróconych opisów taksacyjnych oraz analizy hydraulicznej dla rzek: Odra, Nysa Kłodzka, Nysa Łużycka, Bóbr, Bystrzyca, Biała Głuchołaska. 6.2. Opis etapów Realizacja przedmiotowego projektu prowadzona była zgodnie z następującymi etapami: Etap I. Przygotowanie projektu Programu wycinki drzew i krzewów. Etap II. Przeprowadzenie procedury Strategicznej Oceny Oddziaływania na Środowisko zgodnie z Ustawą z dnia 3 paździenrnika 2008 r. o udsotępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko. Etap III. Pisemne podsumowanie przyjętego dokumentu. 6.3. Opis wyników i podsumowanie pracy Opracowany Program wycinki drzew i krzewów na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią w obrębie działalności Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu analizuje sytuację obecnego stanu ochrony przeciwpowodziowej wraz ze wskazaniem szczegółowych kryteriów, na podstawie których zakwalifikowano krzewy i drzewa do usunięcia, w celu udrożnienia doliny zalewowej i ukierunkowania nurtu oraz zagwarantowania właściwych warunków przepływu wód powodziowych dla rzek: Odra, Nysa Kłodzka, Nysa Łużycka, Bóbr, Bystrzyca, Biała Głuchołaska. 6.4. Streszczenie w języku nietechnicznym W prognozie oddziaływania na środowisko przedmiotowego Programu sporządzone zostało Streszczenie w języku nietechnicznym obejmujące kluczowe informacje zawarte w Programie wycinki drzew i krzewów na obszarach szczególnego zagrożenia powodzią w obrębie działalności Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we Wrocławiu z uwzględnieniem ustaleń zawartych w prognozie oddziaływania na środowisko. 17
Załączniki Załącznik 1 Załącznik 2 Załącznik 3 Załącznik 4 Załącznik 5 Załącznik 6 Załącznik 7 Załącznik 8 Załącznik 9.1 Załącznik 9.2 Załącznik 9.3 Załącznik 9.4 Załącznik 9.5 Załącznik 9.6 Opinia wydana przez Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Warszawie Opinia wydana przez Głównego Inspektora Sanitarnego w Warszawie Tabela rozbieżności Notatka ze spotkania przeprowadzonego w ramach konsultacji społecznych w dniu 18.11.2015r. w Szczepanowie Notatka ze spotkania przeprowadzonego w ramach konsultacji społecznych w dniu 23.11.2015r. w Oławie Uwagi do Programu zgłoszone przez Urząd Miejski w Środzie Śląskiej pismo nr DOR.5544.26.3.2015 z dnia 20.11.2015r. Zdjęcia wytypowanych obszarów oraz załączniki mapowe z zaznaczonymi miejscami wytypowanymi do wycinki na terenie gminy Rudna wskazanymi przez Urząd Gminy Rudna Pismo nr SO.5544.21.2015 dotyczące zwiększenia wycinki w granicach Miasta Oława Operat dendrologiczny dla rzeki Odra Operat dendrologiczny rzeka Nysa Kłodzka Operat dendrologiczny rzeka Nysa Łużycka Operat dendrologiczny rzeka Bóbr Operat dendrologiczny rzeka Bystrzyca Operat dendrologiczny rzeka Biała Głuchołaska 18