AIDS choroba układu odpornościowego

AIDS choroba układu odpornościowego 1

AIDS (ang. acquired immunodeficiency syndrome nabyty zespół braku odporności) HIV (ang. human immunodeficiency virus ludzki wirus braku odporności) 2

HIV należy do grupy retrowirusów. Oznacza to, że jest wirusem, którego informacja genetyczna jest zapisana w RNA oraz zawiera enzym odwrotną transkryptazę. Enzym ten niezbędny jest do przeprowadzenia reakcji przepisania informacji genetycznej wirusa z RNA na DNA (odwrotna transkrypcja). 3

Budowa wirusa HIV podwójny płaszcz białkowy - kapsyd RNA odwrotna transkryptaza fragment błony biologicznej porwany z komórki ludzkiej białko receptorowe 4

Obraz wirusa HIV w mikroskopie elektronowym Wirus HIV jest kulisty i ma średnicę około jednej tysięcznej milimetra. 5

Jakie komórki atakuje HIV? Są to komórki posiadające w błonie komórkowej białko CD4, do którego przyłącza się białko receptorowe z otoczki wirusa. komórki układu odpornościowego: makrofagi pomocnicze limfocyty T, zwane komórkami T 4 komórki dendrytyczne występujące we wszystkich błonach śluzowych (w uproszczeniu są to błony wyściełające ciało od wewnątrz, znajdują się np. w jamie ustnej, odbytnicy, narządach rodnych) 6

CYKL REPLIKACYJNY WIRUSA HIV uwolnienie wirusa odwrotna transkrypcja aktywacja genów wirusa składanie wirusa integracja związanie receptora CD4 z białkami wirusa KOMÓRKA DOCELOWA receptor błonowy CD4 7

Cykl wirusa w zaatakowanej komórce 1) związanie z receptorem CD4 na powierzchni błony komórkowej 2) wejście RNA wirusa do komórki 3) przepisanie RNA na DNA wirusa i wbudowanie DNA wirusowego w DNA komórki 4) przestawienie metabolizmu komórki gospodarza na własne potrzeby: synteza wielu kopii RNA wirusa oraz wirusowych białek 5) komórka gospodarza składa wirus w całość 6) wiele tysięcy kopii wirusa opuszcza komórkę, przy okazji ją niszcząc. 8

limfocyty T helper zaatakowane przez wirus HIV wydostające się z komórek wirusy 9

receptor błonowy makrofaga komórka prezentująca antygen antygen antygen receptor błonowy limfocytu T limfocyt T limfocyt B przesłanie informacji pobudzony limfocyt T pobudzony limfocyt B Jak układ odpornościowy broni organizmu... unieszkodliwienie antygenu przeciwciała 10

Skutki infekcji wirusem HIV atak na komórki układu odpornościowego: makrofagi i limfocyty T typu helper spadek liczby w/w komórek we krwi komórki zostają zabite przez uwalniające się wirusy lub zostają zmuszone do samobójstwa (apoptozy) upośledzenie funkcji rozpoznawania typów atakujących antygenów brak możliwości obrony swoistej organizmu zakażenia patogenami, z którymi zdrowy układ odpornościowy zwykle sobie radzi AIDS 11

Testy na nosicielstwo wirusa HIV test sprawdzający obecność we krwi przeciwciał skierowanych przeciwko wirusowi HIV test mierzący ilość RNA wirusa w mililitrze surowicy krwi; każda cząsteczka HIV zawiera dwie nici RNA, więc poziom wirusa stanowi połowę ilości jego RNA 12

Jak uniknąć AIDS? Wirus HIV znajduje się we wszystkich płynach ciała człowieka, w różnym stężeniu. Duże stężenie wirusa występuje we krwi, spermie, wydzielinie z dróg rodnych, płynie mózgowo-rdzeniowym oraz mleku zarażonej matki. Kontakt tych płynów lub ich pochodnych (np. leki otrzymywane z krwi lub z układu nerwowego) z komórkami posiadającymi receptory dla wirusa (komórki błon śluzowych, niektóre białe krwinki) grozi zarażeniem. 13

Jak uniknąć AIDS? Sposoby zakażenia wirusem HIV: stosunek płciowy z nosicielem HIV transfuzja krwi pochodzącej od nosiciela HIV leki pochodzące z krwi lub z układu nerwowego używanie tej samej strzykawki przez osobę zdrową i nosiciela poprzez narzędzia: chirurgiczne, dentystyczne w gabinetach fryzjerskich i kosmetycznych w salonach tatuażu używanie szczoteczki do zębów, cążków itp. wspólnie z nosicielem jeżeli matka jest nosicielką wirusa, istnieje ryzyko zarażenia dziecka (przez łożysko lub podczas porodu) zarażenie noworodka przez mleko nosicielki wirusa HIV 14

Jak uniknąć AIDS? stosunek płciowy z nosicielem HIV wierność obojga partnerów stałym związku unikanie przypadkowych stosunków płciowych stosowanie prezerwatywy prezerwatywa zmniejsza ryzyko zarażenia, ale NIE wyklucza go całkowicie 15

Jak uniknąć AIDS? transfuzja krwi pochodzącej od nosiciela HIV badanie krwi dawców na obecność wrusa oraz przeciwciał przeciw HIV leki pochodzące z krwi lub z układu nerwowego testowanie krwi pod kątem obecności wirusa HIV przed produkcją leku stosowanie alternatywnych metod produkcji leku - np. otrzymywanie leku metodami inżynierii genetycznej, a nie z ludzkich tkanek 16

Jak uniknąć AIDS? używanie tej samej strzykawki przez osobę zdrową i nosiciela informowanie narkomanów o konieczności używania jednorazowych strzykawek w niektórych państwach prowadzi się akcje wydawania narkomanom nowych jednorazowych strzykawek, w zamian za zużyte 17

Jak uniknąć AIDS? poprzez narzędzia: chirurgiczne, dentystyczne w gabinetach fryzjerskich i kosmetycznych w salonach tatuażu przestrzeganie zasad higieny prawidłowa sterylizacja narzędzi używanie szczoteczki do zębów, cążków itp. wspólnie z nosicielem przestrzeganie zasad higieny istotne zwłaszcza przy organizowaniu fluoryzacji zębów w przedszkolach i szkołach 18

Jak uniknąć AIDS? zarażenia dziecka (przez łożysko lub podczas porodu) jeżeli matka jest nosicielką przyjmowanie leków hamujących rozwój wirusa radykalnie zwiększa szansę na urodzenie zdrowego dziecka zarażenie noworodka przez mleko nosicielki wirusa HIV kobieta, która jest nosicielką wirusa HIV nie może karmić dziecka piersią, ani oddawać pokarmu do laktarium (banku pokarmu) w szpitalach w Polsce nie dokarmia się noworodków pokarmem kobiecym, aby uniknąć zarażenia 19

Zapobieganie zakażeniom HIV edukacja skierowana do konkretnych środowisk przeszkolenie lekarzy i nauczycieli diagnostyka i późniejsza opieka, szczególnie w związkach, gdzie jeden z partnerów jest zarażony wirusem HIV szeroko pojęte wychowanie seksualne propagowanie wierności seksualnej reklama społeczna i marketing ułatwienie dostępu do prezerwatyw leczenie uzależnień dostęp do sterylnych igieł 20

Jak można walczyć z wirusem HIV? 21

Jak można walczyć z wirusem HIV? 1. blokada wiązania białek receptorowych wirusa z receptorem CD4 1. 2. 4. 3. 2. blokada wejścia RNA wirusa do komórki 3. zakłócenie procesu przepisania RNA wirusa na DNA 4. zakłócenie procesu włączania DNA wirusa w chromosom gospodarza 5. zaburzenia w składaniu nowych wirusów 5. 22

AIDS w liczbach... od 1981 roku choroba zabiła ponad 23 mln osób dziś na świecie żyje z wirusem HIV ponad 39 mln osób, z czego 2,2 mln to dzieci, które nie ukończyły 15 lat tylko w 2003 roku przybyło niemal 5 mln nowych zakażeń (to 14 tys. dziennie!), w 2006 roku liczba zakażonych wzrosła o 4,6 mln osób w Polsce rocznie przybywa 650 zakażonych 23

Zakażenia HIV na świecie 33 mln osób żyjących z HIV [30 36 mln], 2007 24

AIDS kosztuje... w UK w 1998 roku koszt zajmowania się chorymi na AIDS wynosił 89 119 mln funtów rocznie w Szwajcarii obliczono, że dla osoby w wieku produkcyjnym rok życia z HIV to średnio utrata 22 910 franków szwajcarskich w Afryce choroba zabija głównie osoby młode pozostawiając starców i dzieci bez środków do życia w niektórych krajach afrykańskich oczekiwany czas życia inżyniera wynosi zaledwie trzy lata od ukończenia studiów... 25

26

27

W Europie Zachodniej i Centralnej oraz Ameryce Północnej dzięki odpowiedniej i pełnej opiece nad osobami żyjącymi z HIV i chorymi na AIDS poziom jakości życia osób zakażonych stał się dobry. Leczenie antyretrowirusowe przedłuża życie do wieku naturalnej śmierci, chroni przed chorobami i zakażeniami oportunistycznymi. Coraz większej liczbie osób terapia umożliwia prowadzenie trybu życia nie odbiegającego od stanu sprzed zakażenia. Liczba zgonów na skutek AIDS konsekwentnie spada, w roku 2006 odnotowano w całym regionie 30 tys. przypadków. W porównaniu do 1993r. wskaźnik śmiertelności z powodu AIDS w USA zmniejszył się o ponad 80%. Z drugiej strony rok 2006 przyniósł ok. 65 tysięcy nowych zakażeń, co sprawia, iż w Ameryce Północnej i Europie Zachodniej i Centralnej z HIV żyje już ponad 2 mln osób (z czego 750 tys. w Europie, w USA i Kanadzie 1,25 mln). 28

W Europie Zachodniej mamy do czynienia z dwoma zjawiskami. Po pierwsze, przez ostatnie osiem lat liczba nowych zakażeń wzrosła niemal dwukrotnie (z 42 przypadków na milion w 1998r. do 74 obecnie), a statystycznie do większości nowych zakażeń dochodzi poprzez kontakty seksualne między kobietą i mężczyzną. Wpływa na to migracja zewnętrzna przybywanie do państw Unii Europejskiej osób z obszarów świata o wysokiej prewalencji HIV, a także migracje wewnątrz UE. Po 2000 r. powróciły inne zakażenia i choroby przenoszone drogą płciową, jak rzeżączka, opryszczka genitalna i inne. Są one czynnikiem zdecydowanie zwiększającym ryzyko zakażenia HIV. Dodatkowo w Europie obserwowane jest zjawisko zmęczenia zapobieganiem, a więc spada np. odsetek osób regularnie stosujących 29 prezerwatywę.

Po drugie, epidemia HIV w Europie ma bardzo zróżnicowane oblicze. Sytuacja w nawet sąsiadujących ze sobą państwach może się znacznie różnić. Skandynawia i Europa Środkowa, w tym także Polska, pozostają obszarem o niskiej dynamice epidemii HIV/AIDS, choć nowe zakażenia dotyczą teraz głównie kontaktów seksualnych, a nie stosowania środków psychoaktywnych w iniekcji. Z drugiej strony Państwa Bałtyckie, przede wszystkim Estonia, w sposób szczególny pozostają dotknięte HIV/AIDS. Na Zachodzie Europy najpoważniejsza sytuacja odnotowywana jest w Wielkiej Brytanii. W kilku państwach, w tym w Niemczech, nastąpił gwałtowny wzrost zakażeń wśród mężczyzn utrzymujących kontakty seksualne z mężczyznami, głównie na skutek masowego odejścia od stosowania prezerwatyw. 30

HIV i AIDS w Polsce... dane od początku epidemii (1985 r.) do 31 lipca 2012 roku 15 829 zakażonych ogółem co najmniej 5 920 zakażonych w związku z używaniem narkotyków 2 783 zachorowań na AIDS 1 170 chorych zmarło 31

Czy wiesz, że: Liczba zdiagnozowanych w Polsce zakażeń HIV przekracza 15 tysięcy. Szacuje się jednak, iż w Polsce z HIV żyje ok. 30-35 tysięcy osób. Zgodnie z danymi Komisji Europejskiej z 2009 r. liczba zakażeń HIV i zachorowań na AIDS w Europie Wschodniej wzrasta obecnie w alarmującym tempie, przy czym na Ukrainie dynamika epidemii HIV/AIDS należy do najwyższych w Europie. Szacuje się, że liczba żyjących tam osób zakażonych wynosi obecnie ok.500 tys. 32

Pierwszy przypadek niedoboru odporności określony jako AIDS opisano w 1980 roku, w Nowym Jorku. Początkowo duża częstotliwość zachorowań na AIDS występowała wśród homoseksualistów, narkomanów oraz osób przyjmujących transfuzje krwi lub leki otrzymywane z krwi. Były to tzw. grupy ryzyka, najbardziej zagrożone wirusem. Takie grupy obserwowano we wszystkich krajach, w których pojawił się AIDS. Jednak infekcja wirusem stopniowo rozszerzyła się na inne grupy ludności. Początkowa obecność grup ryzyka wskazywała na to, że infekcja nie przenosi się droga kropelkową jak też przez owady. 33

Nagrodę Nobla z medycyny i fizjologii w roku 2008 dostała dwójka Francuzów: Françoise Barré-Sinoussi i Luc Montagnier odkrywcy HIV We Francji nad odkryciem czynnika warunkującego nową, nieznaną chorobę pracowali badacze z Instytutu Pasteura pod wodzą prof. Luca Montagniera, a w Stanach ambitny prof. Robert Gallo z Narodowego Instytutu Raka. Francuzi mieli więcej szczęścia. 20 maja 1983 r. w prestiżowym Science ukazała się praca sygnowana przez 12 autorów, z których pierwszym była Francoise Barré-Sinoussi, a ostatnim jej szef Luc Montagnier. To właśnie za tę pracę i jej późniejsze konsekwencje ta dwójka, ćwierć wieku później, doczekała się 34 Nobla.

Roberto Gallo Luc Montagnier Kontrowersje wokół nagrody W 1983 roku prof. Luc Montagnier wyizolował wirusa odpowiedzialnego za AIDS. Czuł się zwycięzcą, wydawało się, że to on właśnie wygrał walkę o pierwsze miejsce na naukowym podium. Jednak rok później amerykański wirusolog, Roberto Gallo, opatentował test na odkrycie infekcji i ogłosił jednocześnie, że to on pierwszy wyizolował wirusa. Montagnier zaprotestował, powstał konflikt miedzy uczonymi, który przez długi czas nie mógł się zakończyć. Po wielu latach kontrowersji Roberto Gallo przyznał, że odkryty przez jego zespół wirus pochodził z próbki przysłanej z Instytutu Pasteura. Ostatecznie w 1993 roku uznano, że jako pierwszy wirusa wyizolował Montagnier. 35

... wniosek dla każdego z nas?... pomyśl Tobie się to nie zdarzy? Jeżeli coś się może zdarzyć, zdarzy się na pewno. Pytanie tylko z jakim prawdopodobieństwem... A na to masz wpływ... Anna Palińska Więcej informacji: http://aids.gov.pl