PILOTAŻOWY PROGRAM WYKRYWANIA WIRUSOWEGO ZAKAŻENIA WĄTROBY TYPU C (WZW C) DLA MIESZKAŃCÓW JAROSŁAWIA. Okres realizacji Lipiec - Grudzień 2014 r

Transkrypt

1 PILOTAŻOWY PROGRAM WYKRYWANIA WIRUSOWEGO ZAKAŻENIA WĄTROBY TYPU C (WZW C) DLA MIESZKAŃCÓW JAROSŁAWIA Okres realizacji Lipiec - Grudzień 2014 r

2 1. OPIS PROBLEMU ZDROWOTNEGO Problem zdrowotny Problem WZW typu C określany jest mianem "wirusowej bomby zegarowej". Osoba zakażona wirusem HCV o swoim zakażeniu dowiaduje się najczęściej po wielu latach, ponieważ wirus działa powoli i najczęściej bezobjawowo, prowadząc do marskości i raka wątroby u co piątego spośród przewlekle zakażonych. Z praktyki klinicznej wynika, że zakażenie wirusem HCV jest najczęściej rozpoznawane przypadkowo, w czasie badań wykonywanych z innych przyczyn. Większość osób zakażonych dowiaduje się o chorobie dopiero wtedy, gdy ich wątroba ulega trwałemu i nieodwracalnemu uszkodzeniu (marskość, rak pierwotny wątroby). W pierwszej fazie choroby tj. fazie ostrego zapalenia wątroby typu C tylko około 30% zakażonych osób obserwuje objawy, które zwykle nie sugerują choroby wątroby. Na tym etapie u około 20% zakażonych dochodzi do wyeliminowania wirusa bez leczenia. U pozostałych chorych, u których nie dochodzi do eliminacji wirusa, zakażenie przechodzi w fazę przewlekłą. Ciągłe namnażanie się wirusa powoduje zapalenie wątroby, którego wykładnikiem jest podwyższenie aktywności enzymów wątrobowych we krwi. Nasilający się proces włóknienia może po dłuższym czasie doprowadzić do marskości wątroby i raka wątrobowokomórkowego. Epidemiologia HCV jest wirusem, który u większości zakażonych wywołuje przewlekłe zapalenie wątroby typu C. Wirus HCV stanowi bardzo poważne zagrożenie, gdyż nie leczone zakażenie może doprowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych Do tej pory nie wynaleziono szczepionki chroniącej przed zakażeniem wirusem HCV,dlatego jedyną profilaktyką jest unikanie sytuacji, w której może dojść do zakażenia. Wirus zapalenia wątroby typu C przenosi się głównie przez krew. Do zakażenia może dojść podczas każdego uszkodzenia skóry, najczęściej w warunkach szpitalnych (w Polsce jest to ok. 80 proc. zakażeń) oraz podczas zabiegów medycznych, takich jak: usuwanie znamion, zastrzyki, pobieranie krwi, zabiegi dentystyczne. Duże ryzyko zakażenia (w Polsce szacowane na 60-90%) dotyczy grupy narkomanów używających wspólnych strzykawek i igieł. Na zakażenie wirusem HCV narażone są także osoby korzystające z zabiegów upiększających, w trakcie których może dojść do kontaktu z krwią, takich jak: manicure, pedicure, wykonywanie tatuażu, kolczykowanie. Ryzyko zakażenia drogą seksualną oraz z matki na dziecko jest niewielkie - nie przekracza kilku procent. Kobieta zakażona HCV może karmić dziecko piersią. Aby zminimalizować ryzyko zakażenia niezwykle ważna jest higiena - mycie rąk przez personel medyczny oraz odpowiednia sterylizacja narzędzi do wykonywania zabiegów. Populacja podlegająca jednostce samorządu terytorialnego i populacja kwalifikująca się do włączenia do programu Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że zakażonych wirusem HCV na świecie jest około 3 % populacji od 170 do 200 milionów ludzi. Polskie dane epidemiologiczne, dotyczące zakażonych wirusem HCV są niepełne, ale bazując na dostępnych źródłach liczebność grupy zakażonych HCV z innych populacji europejskich Polska Grupa Ekspertów HCV przypuszcza, że obejmuje ona ok. 1,9 % populacji. Szacuje się, że w Polsce około osób jest zakażonych wirusem HCV. Spośród nich zdiagnozowano dotychczas około osób. Reszta ciągle nie jest świadoma zakażenia i przekazuje wirusa kolejnym osobom.

3 Wielkość populacji miasta Jarosławia to mieszkańców (stan na dzień r). Bezpośrednimi adresatami programu są osoby w wieku od lat tj mieszkańców, (uwzględniając współczynnik 1,9 % dla określenie liczby osób zakażonych HCV, otrzymujemy grupę 495 osób). Liczba ta ulegnie zmniejszeniu w przypadku uwzględnienia w trakcie realizacji programu osób z grup podwyższonego ryzyka. Obecne postępowanie w omawianym problemie zdrowotnym ze szczególnym uwzględnieniem gwarantowanych świadczeń opieki zdrowotnej, finansowanych ze środków publicznych Diagnoza zakażenia HCV jest możliwa poprzez testy laboratoryjne potwierdzające obecność wirusa HCV lub przeciwciał wytwarzanych przez organizm. Przeciwciała anty-hcv, pojawiają się w 8-10 tygodni od zakażenia. Niestety według obecnie obowiązujących przepisów badania anty-hcv nie ma w wykazie badań diagnostycznych zlecanych i finansowanych przez lekarzy POZ - aby pacjent mógł wykonać je bezpłatnie konieczne jest uzyskanie skierowania od lekarza specjalisty. Mimo bardzo niskiego poziomu wykrywalności zakażenia HCV nie są w tym kierunku prowadzone obecnie żadne programy badań diagnostycznych. Uzasadnione potrzeby wdrożenia programu Wczesne wykrycie wirusowego zapalenia wątroby typu C ma kluczowe znaczenie dla skuteczności zastosowanego leczenia. Pacjenci z WZW typu C poddawani są leczeniu farmakologicznemu, którego schemat ustala się indywidualnie. Dostępne obecnie metody terapeutyczne umożliwiają wyleczenie zakażenia u ponad 50% chorych. Czas trwania terapii, której celem jest eliminacja wirusa z organizmu, wynosi od 24 do 48 tygodni w zależności od genotypu wirusa. Skuteczność terapii zależy od stopnia zaawansowania choroby oraz genotypu wirusa. Niestety problemem w Polsce jest dostęp do leczenia. W niektórych regionach Polski chorzy ze zdiagnozowanym WZW typu C czekają nawet 8-10 lat na rozpoczęcie leczenia. 2. CELE PROGRAMU Cel główny ocena skali zagrożenia występowania WZW typu C w badanej populacji zwiększenie świadomości zdrowotnej w zakresie zapobiegania zakażeniom WZW C Cele szczegółowe zwiększenie wykrywalności bezobjawowych zakażeń WZW C Oczekiwane efekty zwiększenie liczby świadczeniobiorców, którzy skorzystali z edukacji zdrowotnej, zwiększenie liczby świadczeniobiorców, którzy skorzystali z badania diagnostycznego krwi na obecność przeciwciał anty-hcv, uzyskanie informacji nt. liczby świadczeniobiorców, u których stwierdzono obecność przeciwciał anty-hcv.

4 3. ADRESACI PROGRAMU Mieszkańcy miasta Jarosławia w przedziale wiekowym lat tj mieszkańców, ze szczególnym uwzględnieniem tych, których można zaliczyć do grupy podwyższonego ryzyka zakażeniem WZW C tj. osób: u których przetaczano krew bądź preparaty krwiopodobne w okresie ostatnich 5 lat, które były kilkukrotnie hospitalizowane, dializowane, u których były wykonywane zabiegi chirurgiczne, badania endoskopowe, przyjmujących narkotyki drogą dożylną, korzystających z usług salonów fryzjerskich, tatuażu, piercingu, gabinetów kosmetycznych (np. manicure, pedicure) i odnowy biologicznej (np. wstrzykiwanie wypełniaczy). pracowników służby zdrowia pracujący w szpitalach, przychodniach, w gabinetach stomatologicznych, funkcjonariuszy straży pożarnej, a także policji, którzy zranili się i mogli mieć kontakt z krwią nosiciela HCV, pracowników salonów fryzjerskich i tatuażu, gabinetów kosmetycznych i odnowy biologicznej 4. REALIZACJA I KOORDYNACJA PROGRAMU Realizator programu zostanie wybrany w drodze postępowania konkursowego spośród podmiotów spełniających wymagane warunki. Bezpośrednią koordynację programu będzie prowadził Wydział Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego Urzędu Miasta Jarosławia w ścisłej współpracy z Powiatową Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną w Jarosławiu. Planowane działania przygotowanie materiałów edukacyjno informacyjnych, przeprowadzenie kampanii medialnej, badanie diagnostyczne krwi na obecność przeciwciał anty-hcv szkolenia dla pacjentów dotyczące zakażeń WZW C szkolenia dla lekarzy POZ dotyczące zakażeń WZW C Tryb zapraszania mieszkańców do programu Nabór mieszkańców Jarosławia do udziału w badaniach w ramach Programu, będzie następował przy współpracy z lekarzami POZ, specjalistycznymi poradniami, partnerami programu, lokalnymi mediami, instytucjami samorządowymi, parafiami, poprzez jego propagowanie w formie instruktażu, anonsów prasowych, ulotek, informatorów.

5 W programie będą mogli wziąć udział mieszkańcy miasta Jarosławia, spełniający jego kryteria, którzy zgłoszą się do Realizatora programu na równych zasadach dostępu - do wyczerpania limitu świadczeń. Dokumentem potwierdzającym spełnienie kryterium miejsca zamieszkania, będzie dokument tożsamości osoby zainteresowanej przystąpieniem do programu. Efekty końcowe realizacji programu Po zakończeniu realizacji Programu jego Realizator sporządzi raport zawierający szczegółową analizę uzyskanych wyników. Realizacja Programu Pilotażowego Programu wykrywania zakażeń WZW C pozwoli na dokonanie oceny skali zagrożenia występowania zakażenia WZW C w populacji mieszkańców Jarosławia przyjętej do badań oraz na podjęcie dalszych działań w tym zakresie. Mieszkańcy, uczestnicy programu, u których stwierdzono zakażenie, w zależności od wskazań medycznych otrzymają zalecenia do dalszego postępowania lub zostaną skierowani (poza programem) na dalszą diagnostykę lub leczenie do świadczeniodawców posiadających umowy z NFZ. 5. KOSZTY Planowane koszty programu Środki finansowe na realizację programu w kwocie zł (słownie: piętnaście tysięcy złotych) zostały zabezpieczone w budżecie Miasta Jarosławia na 2014 r. w ramach Funduszu Programy Polityki Zdrowotnej. W ramach tych środków sfinansowane zostaną nw. działania: przygotowanie materiałów edukacyjno informacyjnych, udział w kampanii medialnej, przeprowadzenie badań diagnostycznych krwi na obecność przeciwciał anty-hcv, szkolenia dla pacjentów dotyczące zakażeń WZW C, ocena badania diagnostycznego przez lekarza specjalistę chorób zakaźnych i skierowanie osób, u których wykryto anty-hcv do Poradni Chorób Zakaźnych. Koszt rzeczywisty zostanie ustalony po rozstrzygnięciu konkursu ofert i dokonaniu wyboru Realizatora Programu. Partnerzy programu Program będzie realizowany we współpracy z Powiatową Stacją Sanitarno- Epidemiologiczną w Jarosławiu, zakładami pracy i instytucjami z terenu miasta oraz innymi uczestnikami kampanii WZW C-Cichy Zabójca. Działa w ukryciu Twoja niewiedza utrzymuje go przy życiu.

6 6. MONITOROWANIE I EWALUACJA Wskaźniki efektów liczba świadczeniobiorców, którzy skorzystali z edukacji zdrowotnej liczba świadczeniobiorców, którzy skorzystali z badania diagnostycznego na obecność przeciwciał anty-hcv liczba świadczeniobiorców, u których stwierdzono obecność przeciwciał anty-hcv liczba przeprowadzonych szkoleń dla mieszkańców dotyczące zakażeń WZW C Ocena zgłaszalności do programu Po zakończeniu realizacji Programu, jego Realizator sporządzi raport dotyczący analizy zbiorczej uzyskanych wyników. Ocena jakości świadczeń w tym programie Zostanie dokonana w formie programu bezimiennych ankiet prowadzonych wśród uczestników 7. OKRES REALIZACJI PROGRAMU Program będzie realizowany w okresie od lipca do grudnia 2014 r.