INSTRUKCJA Badanie i uzdatnianie wody pitnej W ramach oferty przedstawionej dla szkół gimnazjalnych oraz ponadgimnazjalnych, zaproponowano wykonanie następujących ćwiczeń z zakresu badania i uzdatniania wody pitnej: Oznaczanie twardości wody przez miareczkowanie i przy pomocy pasków ćwiczenie 1 Usuwanie twardości wody poprzez destylację ćwiczenie 2 Usuwanie twardości wody poprzez zastosowanie wymieniaczy jonowych ćwiczenie 3 Usuwanie (zmniejszanie) twardości wody poprzez stosowanie torfu - ćwiczenie 4 Usuwanie twardości wody metodą chemiczną ćwiczenie 5 Badanie zawartości związków azotu i siarki ćwiczenie 6 Uzdatnianie wody metodami fizycznymi i chemicznymi ćwiczenie 7 Analiza mikrobiolgiczna wody pitnej ćwiczenie 8 Podstawy teoretyczne Rodzaje twardości wody Twardość wody powodują rozpuszczone w niej sole wapnia, magnezu i metali wielowartościowych. Rozróżnia się następujące rodzaje twardości wody twardość węglanowa (T w ) twardość niewęglanowa zwana stałą (T s ) twardość ogólna lub całkowita (T o ) Twardość węglanowa (T w ) zwana też przemijającą spowodowana jest obecnością kwaśnych węglanów wapnia i magnezu. Twardość tę można usunąć przez zagotowanie wody. Ca(HCO 3 ) 2 CaCO 3 + H 2 O + CO 2 Mg(HCO 3 ) 2 MgCO 3 + H 2 O + CO 2 Twardość niewęglanowa (T s ) spowodowana jest zawartością w wodzie chlorków, azotanów, siarczanów, krzemianów i innych rozpuszczalnych soli wapnia i magnezu. Twardość ogólna (T o ) jest sumą twardości węglanowej i niewęglanowej (T o ) = (T w ) + (T s ) Twardość wody wyraża się w następujących jednostkach;
w stopniach twardości niemieckich ( o n) i w stopniach francuskich ( o f). Jeden stopień twardości niemiecki ( o n) oznacza ilość jonów wapnia i magnezu równoważną zawartości 10 mg CaO w 1 dm 3 wody. Jeden stopień twardości francuski ( o f) odpowiada ilości jonówa wapnia i magnezu równoważnej zawartości 10 mg CaCO 3 w 1 dm 3 wody. Za pomocą miligramorównoważników wapnia i magnezu w 1000 cm 3 wody: mval/dm 3 lub val/m 3 Twardość wód naturalnych, w zależności od ich pochodzenia, zawiera się w granicach od 8 do 30 stopni niemieckich. Nadmierna twardość wody jest zjawiskiem niepożądanym zarówno w procesach przemysłowych (kotły parowe, układy chłodnicze, przemysł włókienniczy), jak i dla celów konsumcyjnych. Podczas ogrzewania na ściankach garnków, kotłów itp. powstaje kamień kotłowy, który pogarsza przewodnictwo cieplne, co w konsekwencji powoduje straty energetyczne, jak również może być przyczyną poważnych awarii. W gospodarstwie domowym nadmierna twardość wody powoduje większe zużycie środków piorących. W tym wypadku jony wapnia i magnezu wiążą się z resztą kwasu tłuszczowego i wytrącają się w postaci trudno rozpuszczalnych soli wyższych kwasów tłuszczowych. Sposoby obniżania twardości wody 2(C 15 H 31 COO - ) + Ca 2+ (C 15 H 31 COO) 2 Ca(osad) Rozróżniamy cztery podstawowe metody obniżania twardości wody: destylacja metody termiczne metody chemiczne metody fizykochemiczne Destylacja daje pełne odmineralizowanie wody, jednak w przemyśle ze względu na wysokie koszty energii cieplnej rzadko znajduje zastosowanie. Metody termiczne. Pod wpływem ogrzewania powyżej 37 o C następuje termiczny rozpad kwaśnych węglanów wapnia i magnezu. Ca(HCO 3 ) 2 CaCO 3 + H 2 O + CO 2 2Mg(HCO 3 ) 2 Mg 2 CO 3 (OH) 2 + H 2 O + 3CO 2 Mg 2 CO 3 (OH) 2 + H 2 O 2Mg(OH) 2 + CO 2 Metodą tą można usunąć wyłącznie twardość węglanową. Nawet w przypadku braku twardości niewęglanowej pozostaje twardość resztkowa (ok. 2 o n) wskutek częściowej rozpuszczalności wytrąconych węglanów wapnia i magnezu. Metoda termiczna nadaje się do wstępnego zmiękczania wody przed zastosowaniem innych metod. Metody chemiczne polegają na wytrącaniu nierozpuszczalnych osadów lub na wiązaniu w związki kompleksowe jonów wapnia i magnezu: metoda sodowo-wapienna. Wodę zadaje się wapnem gaszonym i sodą. Wapno obniża twardość węglanową (przemijającą). Ca(HCO 3 ) 2 + Ca(OH) 2 2 CaCO 3 (osad) + 2H 2 O Ca(HCO 3 ) 2 + Ca(OH) 2 MgCO 3 (osad) + CaCO 3 (osad) + 2H 2 O MgCO 3 + Ca(OH) 2 Mg(OH) 2 (osad) + CaCO 3 (osad) Powstające podczas zmiękczania nierozpuszczalne węglany wapnia i magnezu w postaci osadów zostają odfiltrowane lub osiadają na dnie zbiornika. Zmiękczanie sodowo-wapienne jest stosunkowo tanie, ale wymaga dużych zbiorników ze względu na powolne opadanie osadów CaCO 3 i MgCO 3. Stosując tę metodę można zmiękczyć wodę do twardości około 2 o n.
Metoda fosforanowa. Fosforan trójsodowy reaguje z jonami wapnia i magnezu tworząc nierozpuszczalne fosforany Metody fizykochemiczne. 3Ca 2+ + 2Na 3 PO 4 Ca 3 (PO 4 ) 2 (osad) + 6Na + 3Mg 2+ + 2Na 3 PO 4 Mg 3 (PO 4 ) 2 (osad) + 6Na + Są to metody oparte głównie na zastosowaniu jonitów. Jonity albo wymieniacze jonowe są to ciała stałe nieorganiczne lub organiczne nierozpuszczalne w wodzie, które mają zdolność wymiany własnych jonów z jonami otaczającego je roztworu. Reakcja przebiega na powierzchni ziaren jonitu. Jonity zdolne do wymiany kationów nazywamy kationitami, a jonity zdolne do wymiany anionów nazywamy anionitami. Kationity wymieniają swe jony wodorowe na kationy metali znajdujące się w wodzie, według reakcji R-A - H + + Me + R-A - Me + + H + gdzie: R - szkielet polimeru, A - - grupa anionowa związana z polimerem (-SO 3 -, -COO - ) W procesie wymiany jonowej rozpuszczone w wodzie jony metali wypierają z kationu jony wodorowe. Jony metali są zatrzymywane na powierzchni ziaren kationitu, a jony wodorowe przechodzą do wody powodując wzrost jej kwasowości. Woda po przejściu przez kationit zostaje wprowadzona na anionit, na którym związane zostają aniony, zgodnie z reakcją; R-B + OH - + A - R-B + A - + OH - gdzie: R - szkielet polimeru, B + - grupa kationowa atomowo związana z polimerem (- NH 3 + ), =NH 2 + ) Znajdujące się w wodzie aniony zatrzymywane są na powierzchni anionitu, a równoważna ilość jonów wodortlenowych OH - przechodzi do wody. Jony te reagują z jonami wodorowymi H +, pochodzącymi z wymiany kationów tworząc cząsteczki wody. Jonity regeneruje się przepuszczając przez kationity dostatecznie stężony roztwór kwasu, a przez anionity roztwór zasady. procesy regeneracji jonitów można opisać równaniami: - kationit R-A - Me + + H + R-A - H + + Me + - anionit R-B + A - + OH - R-A -+ OH - + A - Badanie i zmniejszanie twardości wody Część praktyczna ćwiczeń Ćwiczenie 1 - Oznaczanie twardości wody przez miareczkowanie Otrzymaną do analizy próbkę o objętości 100 ml przenosimy do kolby stożkowej, dodajemy 1 cm 3 buforu amonowego i szczyptę wskaźnika czerni eriochromowej T. Następnie miareczkujemy wersenianem sodu (0,02 molowy roztwór EDTA), aż do zmiany zabarwienia roztworu na niebieską. Zmiana zabarwienia z winno czerwonego na niebieską świadczy o końcu miareczkowania. Pożądane jest posługiwanie się przy miareczkowaniu roztworem porównawczym zawierającym próbkę analizowanej wody o objętości 100 ml, 1 cm 3 buforu amonowego i szczyptę wskaźnika czerni eriochromowej T. Podczas miareczkowania obydwie kolby należy ustawić obok siebie na białej kartce. Pierwszy roztwór jest wzorcem koloru, natomiast drugi roztwór miareczkujemy 0,02 molowym roztworem EDTA do momentu zmiany zabarwienia. Odczytać na biurecie objętość zużytego roztworu wersenianu. Miareczkowanie powtarzamy dwa razy. Następnie należy obliczyć twardość wody wg wzoru Tc = 56 x C m x V, gdzie: V liczba cm 3 roztworu EDTA zużyta podczas miareczkowania, C m stężenie molowe roztworu EDTA.
1. Szkło i sprzęt: a. Kolba stożkowa 200 ml, b. Cylinder miarowy c. Biureta, d. Pipety kalibrowane, e. Dozownik. 2. Odczynniki i roztwory: a) wersenian dwusodowy EDTA roztwór 0,02 M, b) bufor amoniakalny, c) czerń eriochromowa T, 3. Kolejność wykonywanych czynności: a. Odmierzyć 100 cm 3 badanej wody. b. Przenieść odmierzoną ilość wody do kolby stożkowej nr 1. c. Dodać 1 cm 3 buforu amonowego i szczyptę wskaźnika czerni eriochromowej T. d. Odmierzyć 100 cm 3 badanej wody. e. Przenieść odmierzoną ilość wody do kolby stożkowej nr 2.
f. Dodać 1 cm 3 buforu amonowego i szczyptę wskaźnika czerni eriochromowej T. g. Obydwie kolby stożkowe ustawiamy obok siebie na białej kartce. h. Badaną wodę z kolby stożkowej nr 1 miareczkujemy do momentu zmiany zabarwienia z czerwonego na niebieskie. i. Odczytać na biurecie objętość zużytego roztworu wersenianu. j. Miareczkowanie powtórzyć. k. Obliczyć twardość wody Tc = 56 x C m x V, gdzie: V liczba cm 3 roztworu EDTA zużyta podczas miareczkowania, C m stężenie molowe roztworu EDTA. Oprócz opisanej wyżej metody oznaczania twardości wody przez miareczkowanie, alternatywnie można użyć pasków do oznaczania twardości wody Aquadur. Ćwiczenie 2 - Obniżenie twardości wody przez destylację Demineralizacja wody przez destylację jest najskuteczniejszą metodą. Są to jednak procesy energochłonne i przez to kosztowne. W celu wykonania ćwiczenia budujemy układ do destylacji zgodnie ze schematem zamieszczonym niżej. Przebieg ćwiczenia: Destylujemy 100 ml wody przez minimum 15 min. Następnie w skondensowanym produkcie destylacji wody badamy twardość wody jedną z wyżej podanych metod.
Ćwiczenie 3 - Obniżenie twardości wody przez przepuszczenie wody przez kolumnę wypełnioną wypełniaczem Amberlite IR-120 Amberlite IR120 Na - jest żelową kationową żywicą jonowymienną o silnie kwaśnym odczynie. Przeznaczona jest do zmiękczania wody, jak również do jej demineralizacji. Doskonale sprawdza się jako produkt ogólnego zastosowania w uzdatnianiu wody przemysłowej. Przebieg ćwiczenia Sprzęt: cylinder miarowy (250 ml), kolba stożkowa z poliwęglanów (250 ml), kolumna chromatograficzna wypełniona Amberlitem IRA 400, pod żywicą znajduje się warstwa waty szklanej (rys.) Odczynniki: woda z kranu, wymieniacz kationowy (np. Amberlite IR-120, Merck), zestaw odczynników do badania twardości wody ( z ćwiczenia 1). Wykonanie ćwiczenia: Około 20 ml zawiesiny zregenerowanego i neutralnie umytego wymieniacza wlewamy do kolumny. Następnie przez kolumnę przepuszczamy 25 ml wody. Odrzucamy pierwsze 10 ml eluatu i wyłapuje 10 ml. Sprawdzamy wartość ph i następnie badamy twardość wody jedną z wyżej podanych metod. Praktycznie twardość wody powinna być równa zeru. Ćwiczenie 4 - Torf jako naturalny środek obniżający twardość wody Wiele substancji naturalnych posiada właściwości wymieniaczy jonowych. Taką substancją jest torf, ponieważ zachowuje się on jak słabo kwaśny kationit. Oznacza to, że potrafi wychwytywać z wody katony metali powodujących twardość a na ich miejsce wprowadza kationy H+, które następnie reagują z anionami wodorowęglanowymi. Mechanizm działania jest więc dokładnie taki sam jak w przypadku wymieniaczy jonowych. W przypadku torfu oprócz wymiany jonowej można spodziewać się również tzw. kompleksowania. Rozpuszczone w wodzie związki humusowe mogą reagować z kationami wapnia i magnezu powodując ich wiązanie. Mimo, że nie zostają one faktycznie usunięte z wody to zostają w pewnym sensie zablokowane i nie powodują zjawiska twardości wody. Właśnie dlatego duża ilość substancji organicznych może powodować obniżenie twardości wody. Aby potwierdzić fakt, że torf posiada zdolności obniżania twardości wody, wykonamy następujące doświadczenie. Przebieg ćwiczenia Sprzęt: cylinder miarowy (100 ml), kolba stożkowa (250 ml), zlewka (1000 ml), bagietka, lejek. Odczynniki: zestaw odczynników do badania twardości wody ( z ćwiczenia 1). Wykonanie ćwiczenia: Zmieszać umyty torf z wodą z kranu, której twardość została oznaczona wcześniej. Zostawić na minimum godzinę, najlepiej na noc. Torf odfiltrować i jeszcze raz oznaczyć twardość wody.
Ćwiczenie 5 - Usuwanie twardości wody metodą chemiczną Zmiękczanie wody metodą chemiczną polega na wykorzystaniu do tego celu substancji zmiękczających, czyli usuwających z środowiska przede wszystkim jony wapnia i magnezu. Do tego celu wykorzystuje się głównie wodorotlenek wapnia Ca(OH) 2 oraz węglan sodu Na 2 CO 3 (soda). W naszym ćwiczeniu do obniżenia twardości wody zastosujemy sodę. Zachodzące reakcje. Przebieg ćwiczenia Ca 2+ + Na 2 CO 3 CaCO 3 (osad) + Na + Mg 2+ + Na 2 CO 3 MgCO 3 (osad) + Na + Sprzęt: cylinder miarowy (100 ml), kolba stożkowa (250 ml), lejek. Odczynniki: woda z kranu, węglan sodu, zestaw odczynników do badania twardości wody ( z ćwiczenia 1). Przebieg ćwiczenia - 200 ml wody z kranu wlać do naczynia z tworzywa sztucznego i rozpuścić w nim 2g węglanu sodu. Pozostawić na jeden dzień i przefiltrować osad przez podwójny filtr karbowany. Oznaczyć twardość wody z wykorzystaniem odczynników, jak w ćwiczeniu 1 II Uzdatnianie wody Ćwiczenie 6 - Badanie zawartości związków azotu (jon amonowy, azotany, azotyny) i siarki (siarczany) w wodzie. Jon amonowy, azotany - Badanie zawartości związków azotu ma głównie na celu wykrycie amoniaku NH 3, którego śladowe ilości w wodzie świadczą o zachodzących w niej procesach rozkładu związków organicznych, których ostatecznym produktem jest właśnie amoniak. Powstający amoniak dalej utlenia się dalej do azotanów (III) i azotanów (V) zgodnie z następującym schematem: 2NH 3 + 30 2 2HNO 2 + 2H 2 O i dalej 2HNO 2 + O 2 2HNO 3 Często z tego rodzaju zjawiskiem mamy do czynienia na obszarach wiejskich, kiedy do studni wiejskich przesączają się zanieczyszczone wody powierzchniowe lub wody z gnojowiska. Również obecność amoniaku może świadczyć o wypłukiwaniu z gleby nawozów sztucznych (głównie saletry amonowej NH 4 NO 3 ). Siarczany - źródła pochodzenia siarczanów bywają różne. I tak w wodach powierzchniowych głównym ich źródłem są spłukiwane opadami nie przyswojone jeszcze przez glebę i rośliny nawozy sztuczne np.: (NH 4 ) 2 SO 4. Z kolei w wodach głębinowych siarczany(vi) pochodzą zwykle z minerałów rozpuszczonych w czasie wędrówki podziemnej. II Uzdatnianie wody Woda gruntowa wydobywana z głębokiej studni jest zwykle nieszkodliwa dla naszego zdrowia, chociaż w niektórych przypadkach może zawierać niepożądane substancje jak żelazo lub mangan. Woda która zawiera żelazo ma kolor brązowy i ma nieprzyjemny smak. Takie niepożądane substancje są oddzielane w trakcie uzdatniania wody pitnej. W przypadku wód powierzchniowych, pochodzącej z rzek lub jezior musi być ona poddana obszerniejszemu uzdatnianiu. Zależnie od jakości wody stosuje się różne metody oczyszczania. Wśród stosowanych metod wyróżniamy; Mechaniczne oczyszczenie wody, poprzez przepuszczenie jej przez sita i kraty, w celu zatrzymania substancji stałych większych niż 1 milimetr.
Dodawanie ozonu Dodawanie ozonu niszczy algi i zabija zarazki, natomiast związki organiczne zostaną rozłożone. Napowietrzanie: Proces ten polega na rozdrobnieniu wody, tym samym poprawiając skuteczność wchłaniania tlenu. Dzięki temu gazy o brzydkim zapachu zawarte w wodzie mogą ulatniać się i proces flokulacji polepsza się. Flokulacja/koagulacja: proces ten polega na dodawaniu do wody środków flokujących (np. ałun, sole żelaza). Powstający osad wiąże zanieczyszczenia, takie jak cząstki gliny, metale ciężkie i mikroorganizmy. Z kolei powstający osad opada (sedymentuje) na dno zbiornika, lub też oddzielany jest od wody w procesie filtracji. Filtrowanie na warstwie węgla aktywnego. Filtry z węgla aktywnego działają jak gąbki i zatrzymują organiczne substancje szkodliwe dla zdrowia. Dezynfekcja: przez dodanie chloru zabijane są zarazki szkodliwe dla zdrowia zawarte w wodzie. Często wodociągi dodają do wody pitnej za dużo chloru i to w taki sposób, że po zabiciu zarazków i oksydacji zostaje trochę wolnego chloru, który zatrzymuje rozwój bakterii w rurach przy transporcie do konsumenta. Stąd przykry zapach chloru pobieranej z kranu. Ćwiczenie 7 - Dezynfekcja chlorem Materiały: pipety jednorazowego użytku, bagietka, zlewka 50 ml, papier kuchenny Odczynniki: używana woda powierzchniowa w kolbach stożkowych z doświadczenia na wietrzenie i koagulację, papier testowy na chlor, roztwór podchlorynu sodu (0,5% aktywnego chloru) Bezpieczeństwo: okulary ochronne Przebieg ćwiczenia: Wlej 30 ml używanej wody powierzchniowej z kolby stożkowej do zlewki. Dodaj 1 kroplę podchlorynu sodu i pomieszaj bagietką. Przetestuj na zawartość chloru kładąc papier testowy na chlor na papierową podkładkę i mocząc krótko bagietkę w próbce wody i wycierając ją na papier testowy. Jeżeli nie ukaże się chlor (papier nie będzie zabarwiony na niebiesko), dodaj jeszcze jedną kroplę roztworu podchlorynu sodu do wody, pomieszaj i przetestuj od nowa dając znowu kroplę na papier testowy na chlor. Zakończ dodawanie podchlorynu sodu, kiedy papier testowy pokaże zawartość chloru (zależnie od koncentracji kolor niebieski lub biały). Woda pitna jest teraz wolna od zarazków Ćwiczenie 8 - Analiza mikrobiologiczna wody pitnej Na ogół w każdym środowisku występują różne mikroorganizmy, do których zaliczamy bakterie, archeony, grzyby, glony. Jednym z takich środowisk jest woda, w której znajdować mogą wymienione mikroorganizmy, a których ilość i rodzaj decyduje o jakości wody. Dlatego koniecznością stało się opracowanie norm określających dopuszczalną zawartość mikroorganizmów w wodzie dostarczanej do celów spożywczych, szczególnie tych mikroorganizmów, które są niebezpieczne dla życia i zdrowia ludzi. W jaki sposób można badać zawartość tego rodzaju mikroorganizmów w wodzie??. Okazuje się, że takie badanie staje się możliwe dopiero wtedy, kiedy uda nam się wyizolować określony gatunek mikroorganizmu. Jest to możliwe dopiero wtedy, kiedy zastosujemy odpowiednie, sprzyjające dla danego gatunku mikroorganizmu podłoża i warunki hodowli (np. temperatura, dostęp tlenu) w których dany rodzaj mikroorganizmu może się rozwijać, a jednocześnie podłoże powinno hamować wzrost innych mikroorganizmów, prowadząc w ten sposób do selektywnego namnażania mikroorganizmu poszukiwanego. Doświadczalnie takie podłoża i warunki hodowli zostały opracowane i mają one praktyczne zastosowanie do uzyskania wzrostu; sinic, promieniowców, innych bakterii oraz grzybów mikroskopowych izolowanych z różnych środowisk naturalnych. Wysiewając ilościowo pobrane próbki na podłoża stałe, można określić liczebność danego rodzaju mikroorganizmów. Liczebność mikroorganizmów można badać, stosując metody bezpośrednie i pośrednie. W metodach bezpośrednich najczęściej liczymy mikroorganizmy pod mikroskopem. Natomiast metody pośrednie polegają na odpowiednim, ilościowym wysiewie badanego materiału na podłoże stałe i uzyskaniu takiej ilości koloni, aby można było je policzyć. Znając liczbę wyrosłych kolonii, objętość wysianej próbki i ewentualne rozcieńczenie materiału, można szacować liczbę żywych mikroorganizmów, zdolnych do
tworzenia kolonii przypadających na 1 mililitr czy 1 g badanego środowiska. Dla wody przyjęto następujące wielkości. Wymagania mikrobiologiczne dla wody pitnej i na potrzeby gospodarcze Wskaźniki jakości wody Liczba bakterii grupy coli typu kałowego w 100 ml Liczba bakterii grupy coli w 100 ml Liczba kolonii bakterii na agarze odżywczym po 24h, 37ºC w 1 ml Liczba kolonii bakterii na agarze odżywczym po 72h, 20 C w 1 ml Woda z wodociągów sieciowych dezynfekowana Podawana do sieci W sieci Woda z wodociągów sieciowych niedezynfekowana Podawana do sieci W sieci Woda z wodociągów lokalnych, studni publicznych i studni zakładowych 0 0 0 0 0 0 1 1 2 2 10 20 20 40 40 50 100 100 200 - Wskaźniki bakteriologiczne jakości wody do picia Rodzaj oznaczenia Objętość próbki [ml] Dopuszczalna ilość bakterii Escherichia coli lub bakterie grupy coli typu kałowego (termotolerancyjne) 100 0 Bakterie grupy coli 100 0 Paciorkowce kałowe 100 0 Clostridium sp. redukujące siarczyny Ogólna liczba bakterii w temp. 37ºC Ogólna liczba bakterii w temp. 20ºC 20 0 1 10 1 100 Do wykrywania i ilościowego oznaczania zawartości bakterii wykorzystuje się płytki Compact Dry firmy NISSUI. Są one odpowiednie do wykrywania oraz liczenia mikroorganizmów żyjących w produktach spożywczych i paszy, kosmetykach i próbkach farmaceutycznych, jak i również do kontroli higieny i kontroli zanieczyszczeń w produkcji artykułów spożywczych. Niżej charakterystyka wybranych rodzajów płytek. CompactDry TC40 - test na ogólną liczbę bakterii, czas inkubacji 48godz. lub 72godz., temperatura 30 C lub 35 C CompactDry EC-40 - test na bakterie E. coli oraz z grupy coli, czas inkubacji 24godz., temperatura 37 C CompactDry YM-40 - test na drożdże i pleśń, czas inkubacji 3-7 dni, temperatura 25 C-30 C
Przebieg ćwiczenia: W ćwiczeniu próbki wody pochodzą z następujących miejsc; woda powierzchniowa bez obróbki woda powierzchniowa po obróbce chlorem (doświadczenie 2.2) woda z kranu Zespoły badawcze badają; Grupa 1: Całkowita liczba bakterii (płytka TC40), Grupa 2: Test na bakterie E. coli oraz z grupy coli (płytka EC40), Grupa 3: drożdże i grzyby pleśniowe (płytka YM) Przebieg ćwiczenia; 1. Otwórzcie pokrywkę płytki i wlejcie 1 ml materiału z próbki na środek płytki compact dry. Materiał z próbki automatycznie podlega dyfuzji i równomiernie wypełnia substancję odżywczą oraz w ciągu kilku sekund i przybierają formę żelu. 2. Zamknijcie próbkę pokrywkę i opiszcie na gładkiej powierzchni (próbka, T, imię, data). 3. Odwróćcie zamkniętą płytkę i inkubujcie przy 22 C lub 37 C. Po 24 i 48 godzinach inkubacji przeanalizujcie płytki: policzcie ilość kolorowych kolonii z tylnej strony płytki. Użycie białego papieru jako podkładki ułatwia liczenie.