Miasto Limanowa DIAGNOZA służąca wyznaczeniu obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji Kraków, 2016
Instytut Rozwoju Miast Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji 1. Antoni Matuszko kierownik projektu 2. Martyna Tylka 3. Dariusz Mikołajczyk 4. Katarzyna Kudłacz 5. Kamil Nowak 6. Marta Ziółkowska 7. Wojciech Dawid Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 2
Spis treści 1. Wprowadzenie... 4 2. Procedura delimitacji obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji... 5 3. Wyznaczenie jednostek urbanistycznych... 6 4. Określenie negatywnych zjawisk w zamieszkałych jednostkach urbanistycznych... 9 I. Dane poligonowe... 10 II. Dane liniowe... 13 III. Dane punktowe... 16 5. Analiza sfery społecznej... 17 Etap 1... 17 Etap 2... 18 Etap 3... 19 Etap 4... 20 6. Analiza pozostałych sfer... 23 Sfera gospodarcza... 23 Sfera środowiskowa... 26 Sfera przestrzenno-funkcjonalna... 28 Sfera techniczna... 33 7. Wyznaczenie obszaru zdegradowanego... 35 8. Wyznaczenie obszaru rewitalizacji... 36 Obszary zamieszkałe... 37 Obszary niezamieszkałe... 38 9. Podsumowanie... 39 Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 3
1. Wprowadzenie Gmina miejska Limanowa położona jest w południowej Polsce, w województwie małopolskim. Miasto jest siedzibą administracyjną powiatu limanowskiego, a także gminy wiejskiej Limanowa. W skład powiatu wchodzi 12 gmin oraz 171 miejscowości. Od zachodu miasto graniczy z gminą wiejską Tymbark, natomiast wzdłuż pozostałej granicy z gminą wiejską Limanowa. Według danych statystycznych za rok 2015, powierzchnia gminy wynosi 19 km 2, liczba ludności 15 128 osób, natomiast gęstość zaludnienia to 796 osób/km 2. W mieście wydzielono 8 osiedli mieszkaniowych: Centrum, Lipowe, Nad Torem, Pod Jabłoniec, Przylaski, Sowliny- Łososina Górna. Miasto Limanowa charakteryzuje się dogodną lokalizacją z uwagi na położenie wzdłuż drogi krajowej nr 28 przebiegającej przez województwa małopolskie i podkarpackie. Trakt komunikacyjny stanowi doskonałe połączenie z innymi znaczącymi miastami regionu. Miasto Limanowa znajduje się w odległości 26 km od Nowego Sącza oraz 45 km od Rabki-Zdrój. Kolejnym ważnym szlakiem komunikacyjnym jest droga wojewódzka nr 965, wiodąca z Bochni (38 km). Uzupełnienie dróg o znaczeniu krajowym i wojewódzkim stanowią drogi powiatowe, gminne, osiedlowe i trakty rolne. Ponadto, miasto posiada doskonałe połączenie z przejściami granicznymi w Piwnicznej i Niedzicy. Miasto Limanowa to ośrodek o znaczeniu ponadlokalnym, który na tle powiatu wyróżnia się znacznym potencjałem rozwojowym. Istotnym czynnikiem wpływającym na kierunek i dynamikę procesów społeczno-gospodarczych miasta jest dogodne położenie komunikacje względem głównych szlaków komunikacyjnych. Miasto pełni funkcje administracyjne, gospodarcze, edukacyjne oraz kulturalno-społeczne. Zrównoważony rozwój jednostki wpływa bezpośrednio na poprawę jakości życia mieszkańców miasta, powiatu, a także całego subregionu. Miasto Limanowa pełni szereg istotnych funkcji o znaczeniu (zasięgu) lokalnym i ponadlokalnym: administracyjna siedziba organów miasta (Urzędu Miasta oraz jednostek podległych), handlowo-usługowa największe nagromadzenie tego typu obiektów na terenie miasta, mieszkaniowa, komunikacyjna położenie przy głównych ciągach drogowych oraz lokalizacja przystanków obsługiwanych przez lokalny transport publiczny i przewoźników prywatnych, edukacyjna siedziba takich placówek edukacyjnych, jak: żłobek, przedszkole, szkoła podstawowa i gimnazjum, technikum, liceum, pomocy społecznej Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, ochrony zdrowia i opieki medycznej siedziba Powiatowego Szpitala w Limanowej, kulturalna Miejski Dom Kultury, Miejską i Powiatową Bibliotekę Publiczną, Miejską Galerię Sztuki, sportowo-rekreacyjna wyciąg narciarski Limanowa-Ski, turystyczna - Muzeum Ziemi Limanowskiej. Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 4
2. Procedura delimitacji obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji Przedstawiona procedura delimitacji spełnia wymogi ustawy o rewitalizacji z 2015 r. w zakresie zbierania i przetwarzania, a także sposobu wizualizacji danych. Przyjęta metodologia, opracowana w Instytucie Rozwoju Miast, składała się z trzech etapów: 1. W pierwszej kolejności wyznaczono zamieszkałe jednostki urbanistyczne, stanowiące niepodzielne na kolejnych etapach prac fragmenty obszaru miasta, dla których zbierane i przetwarzane są dane dotyczące zjawisk w sferze społecznej, jak również w pozostałych sferach: gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej oraz technicznej. Wstępny podział został poddany konsultacjom z przedstawicielami Urzędu Miasta Limanowa. Po zakończeniu konsultacji i naniesieniu uwag zatwierdzony został ostateczny podział na jednostki urbanistyczne. 2. Kolejnym etapem było przeprowadzenie analizy wskaźnikowej i wskazanie obszaru zdegradowanego. Szczegółowej analizie poddano zebrane dane dotyczące degradacji w sferze społecznej. Wykorzystując wskaźnik syntetyczny wskazano te jednostki urbanistyczne, w których występuje kryzys w tej sferze. Ponadto, dla wszystkich analizowanych jednostek urbanistycznych zebrano informacje o degradacji dotyczącej sfer: gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej oraz technicznej. W ten sposób wskazano zdegradowane podobszary zamieszkałe. 3. Spośród zamieszkałych jednostek urbanistycznych uznanych za zdegradowane (tj. tych, na których natężenie kryzysu było najwyższe), jako obszar rewitalizacji wskazano 3 jednostki zamieszkałe. Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 5
3. Wyznaczenie jednostek urbanistycznych Pierwszym etapem w procesie delimitacji obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji było wyznaczenie zamieszkałych, homogenicznych jednostek urbanistycznych. Jednostki te mają na celu uchwycenie specyfiki poszczególnych terenów, zwłaszcza funkcji dominującej na określonym obszarze, sposobu zagospodarowania przestrzennego oraz intensywności użytkowania, w pełni umożliwiając analizę zróżnicowania przestrzeni miejskiej w kontekście wyznaczania obszaru zdegradowanego. Jedną z wielu zalet prowadzenia analiz w tak wyznaczonych jednostkach jest wysoka porównywalność wskaźników. W procedurze wyznaczania jednostek urbanistycznych wykorzystano informacje dotyczące granic administracyjnych, obszaru zabudowy i użytkowania terenu, użytkowania gruntów, występowania dróg, cieków i obszarów cennych przyrodniczo (Tabela 1). Tabela 1. Dane wykorzystane w procedurze wyznaczania jednostek urbanistycznych Zakres Czynnik Źródło danych wykorzystywanych Przykładowe zestawy danych informacji GRANICE ADMINISTRACYJNE - Urząd Miasta Limanowa - Centralny Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej, - granice dzielnic - granica miasta - inne granice - Państwowy Rejestr Granic - BDOT 10k URBANIZACJA - Centralny Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej - Urząd Miasta Limanowa - obszar zabudowy - użytkowanie terenu - granice administracyjne mapa topograficzna - ortofotomapa - BDOT 10k - Ewidencja Gruntów i Budynków - ortofotomapa MORFOLOGIA - Urząd Miasta Limanowa - Centralny Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej - użytkowanie gruntów - ciągi komunikacyjne - Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego - Miejscowe Plany Zagospodarowania Przestrzennego Miasta PRZYRODNICZE - Centralny Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i - cieki wodne - obszary cenne - BDOT 10k Kartograficznej przyrodniczo Na podstawie powyższych danych w obrębie miasta Limanowa wyznaczono 22 zamieszkałe jednostki urbanistyczne (Tabela 2, Rysunek 1). Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 6
Tabela 2. Powierzchnia oraz liczba ludności w poszczególnych jednostkach urbanistycznych wyznaczonych dla miasta Limanowa Odsetek Jednostka Odsetek powierzchni Nazwa Powierzchnia [ha] Mieszkańcy mieszkańców urbanistyczna [%] [%] 1 Rynek 27,19 1,45 994 6,50 2 Śródmieście 77,71 4,16 1301 8,51 3 Piłsudskiego 30,20 1,62 1543 10,09 4 Lipowe 38,57 2,06 372 2,43 5 Rusinówka 61,71 3,30 800 5,23 6 Zygmunta Augusta 24,15 1,29 1742 11,39 7 Kościuszki 64,04 3,43 1517 9,92 8 Chmielnik 70,57 3,78 649 4,25 9 Nad Torem Południe 24,4 1,31 192 1,26 10 Nad Torem Północ 41,21 2,20 1136 7,43 11 Osiedle Słoneczne 27,55 1,47 322 2,11 12 Osiedle Metalowców 31,29 1,67 657 4,30 13 Zamieście 77,25 4,13 455 2,98 14 Marka 19,64 1,05 341 2,23 15 Osiedle Marsa 15,47 0,83 344 2,25 16 Jabłoniec 51,55 2,76 486 3,18 17 Leśna 25,64 1,37 177 1,16 18 Limanowa Góra 21,10 1,13 195 1,28 19 Limanowa Pod Górą 7,67 0,41 61 0,40 20 Podkamienna 22,45 1,20 201 1,31 21 Łososina Górna 54 2,89 865 5,66 22 Żwirki i Wigury 64,23 3,44 616 4,03 Suma: 877,59 46,95 14966 97,9 Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 7
Rysunek 1. Wyznaczone jednostki urbanistyczne dla miasta Limanowa. Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 8
4. Określenie negatywnych zjawisk w zamieszkałych jednostkach urbanistycznych Zgodnie z ustawą o rewitalizacji (art. 9 ust. 1) za obszar zdegradowany uznaje się obszar charakteryzujący się występowaniem negatywnych zjawisk w sferze społecznej (w szczególności bezrobocia, ubóstwa, przestępczości, niskiego poziomu edukacji lub kapitału społecznego, a także niewystarczającego poziomu uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym), a także w przynajmniej jednej z pozostałych sfer: gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej oraz technicznej. W analizie służącej określeniu kryzysu w poszczególnych sferach wykorzystano wskaźniki charakteryzujące negatywne zjawiska w wyznaczonych uprzednio jednostkach urbanistycznych (Tabela 3, Tabela 4). Tabela 3. Sfera społeczna zjawiska wraz z wykorzystanymi wskaźnikami Zjawisko Przykładowe wskaźniki Źródło danych BEZROBOCIE Bezrobotni na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym Powiatowy Urząd Pracy UBÓSTWO Odsetek osób objętych pomocą społeczną Ośrodek Pomocy Społecznej PRZESTĘPCZOŚĆ Liczba przestępstw i wykroczeń Powiatowa Komenda Policji POZIOM EDUKACJI Średnie wyniki ze sprawdzianu szóstoklasisty Urząd Miasta AKTYWNOŚĆ OBYWATELSKA Frekwencja w wyborach parlamentarnych Państwowa Komisja Wyborcza Tabela 4. Sfera gospodarcza, środowiskowa, przestrzenno-funkcjonalna i techniczna zjawiska oraz wykorzystane wskaźniki i mierniki (stan na 2015 rok) Zjawisko Przykładowe wskaźniki/mierniki Źródło danych AKTYWNOŚĆ GOSPODARCZA Odsetek aktywnych przedsiębiorców Centralna Ewidencja i Informacja Odsetek wyrejestrowanych i o Działalności Gospodarczej zawieszonych przedsiębiorców ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA Poziom średniodobowego stężenia pyłu Małopolska Infrastruktura PM10 Informacji Przestrzennej DOSTĘPNOŚĆ DO Średnia odległość jednostki urbanistycznej INFRASTRUKTURY SPORTOWO- REKREACYJNEJ od wybranych obiektów infrastruktury rekreacyjno-sportowej [m]. Urząd Miasta DOSTĘPNOŚĆ DO ORGANIZACJI Liczba organizacji pozarządowych na 100 POZARZĄDOWYCH mieszkańców Urząd Miasta STAN TECHNICZNY BUDYNKÓW Ocena stanu technicznego budynków UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ użyteczności publicznej Urząd Miasta Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 9
W zależności od typu zgromadzonych danych (punktowe, liniowe, poligonowe) zastosowano określone metody ich przetwarzania. Wykorzystane w analizie dane miały postać wektorową, co oznacza, że posiadały informacje o obiektach (punktowych, liniowych lub powierzchniowych), których opisanie możliwe jest przy użyciu zbioru punktów o określonych współrzędnych. Dane GIS wykorzystane w analizie reprezentowały dwa rodzaje geometrii plików wektorowych (dwa typy danych) (Suchecka J. (red.), 2014, Statystyka przestrzenna. Metody analiz struktur przestrzennych, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa): dane liniowe stanowiące zbiory współrzędnych definiujących kształt, odwzorowane na mapie za pomocą linii; dane punktowe - stanowiące zbiory współrzędnych definiujących kształt, odwzorowane na mapie za pomocą punktów; dane poligonowe stanowiące zbiory współrzędnych definiujących, odwzorowane na mapie za pomocą obszarów o zamkniętych granicach. I. Dane poligonowe Wskaźnik - Frekwencja w wyborach parlamentarnych w 2015 r. Wskaźnikiem pozwalającym ocenić aktywność obywatelską mieszkańców jest frekwencja w wyborach. Przewyższała ona w ostatnich latach średnią na poziomie kraju, w przypadku wyborów prezydenckich z 2015 r. (57,69%), parlamentarnych z 2015 r. (59,38%), jak i samorządowych z 2014 r. (54,00%) (dane udostępnione przez Państwową Komisję Wyborczą). Miasto Limanowa pod względem uczestnictwa mieszkańców notuje wysokie wyniki. Największym zainteresowaniem cieszyły się wybory prezydenckie i parlamentarne. Poziom frekwencji ocenia się jako zadawalający, ponieważ średnia z wyborów prezydenckich, parlamentarnych i samorządowych w mieście jest wyższa od średnich uzyskanych dla Polski. Do przedstawienia zróżnicowania zjawiska na poziomie jednostek urbanistycznych posłużono się frekwencją w wyborach parlamentarnych w 2015 roku. 1. Dane a. Dane dotyczące wyników wyborów parlamentarnych z października 2015 roku (źródło: Państwowa Komisja Wyborcza). b. Granice obwodów wyborczych (źródło: obwieszczenie władz miasta na stronie BIP). c. Ewidencja ludności (źródło: Urząd Miasta). 2. Przetwarzanie danych a. Dane dotyczące frekwencji w wyborach: Z arkusza kalkulacyjnego zawierającego wyniki wyborów parlamentarnych wybrano wyniki dla wszystkich obwodów znajdujących się na terenie miasta Limanowa. Sporządzono odrębny plik zawierający wyłącznie te dane. Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 10
b. Dane demograficzne: Obliczono liczbę osób uprawnionych do głosowania (czyli powyżej 18 roku życia) zameldowanych pod danym adresem. c. Granice obwodów wyborczych: Zwektoryzowano granice obwodów wyborczych. d. Do każdego obwodu przypisano wysokość frekwencji pozyskaną z PKW. 3. Analiza danych a. Używając narzędzia Intersection wyznaczono części wspólne obwodów wyborczych oraz jednostek urbanistycznych (komórki). b. W przypadku, gdy w jednostce znalazł się więcej niż jeden okręg wyborczy frekwencje przeliczano używając średniej ważonej z wykorzystaniem liczby ludności uprawnionej do głosowania w danej komórce. Gdzie: F średnia frekwencja dla jednostki urbanistycznej w liczba mieszkańców uprawnionych do głosowania w komórce l liczba mieszkańców uprawnionych do głosowania w całej jednostce x frekwencja w obwodzie wyborczym odpowiadającym komórce n liczba komórek w jednostce urbanistycznej Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 11
4. Wizualizacja danych Rysunek 2. Frekwencja w wyborach parlamentarnych w 2015 r. w jednostkach urbanistycznych wyznaczonych dla miasta Limanowa. Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 12
II. Dane liniowe Wskaźnik - Liczba osób bezrobotnych (2015 r.) Według danych otrzymanych z Urzędu Miasta w Limanowej, na dzień 31 grudnia 2015 roku na terenie miasta zarejestrowanych było 929 bezrobotnych, z czego 484 stanowiły kobiety, natomiast 445 mężczyźni. Miarodajnym wskaźnikiem poziomu bezrobocia jest procentowy udział bezrobotnych w ogólnej liczbie osób w wieku produkcyjnym. W latach 2004-2014, zarówno w Limanowej, jak i w pozostałych jednostkach administracyjnych oraz w Polsce, odnotowano znaczny spadek wskaźnika bezrobocia. W 2014 roku w Limanowej na każde 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym przypadało 10,5% osób bezrobotnych. Była to niższa wartość od średniej dla powiatu (11,1%), natomiast wyższa od średniej wojewódzkiej (6,6%) i krajowej (7,5%). W przeciągu dziesięciu lat w mieście wartość tego wskaźnika spadła o 4,4 p.p. (dane udostępnione przez Bank Danych Lokalnych GUS). 1. Dane a) Granice jednostek urbanistycznych, b) Osie ulic: Dane w postaci liniowego pliku shapefile zawierającego osie ulic w mieście wraz z nazwami. c) Punkty adresowe GUS, d) Dane dotyczące osób bezrobotnych: Arkusz kalkulacyjny zawierający zbiorcze informacje na temat osób bezrobotnych w mieście Limanowa. Każdy rekord jest przyporządkowany do ulicy. 2. Przetwarzanie danych a) Punkty adresowe: Punkty adresowe przyporządkowano do jednostek urbanistycznych, Obliczono liczbę mieszkańców w wieku produkcyjnym dla każdego klastra. b) Dane dotyczące bezrobocia: Tabelę połączono z plikiem zawierającym osie ulic. 3. Analiza danych a) Osie ulic z danymi dotyczącymi bezrobocia: Każdy fragment ulicy z przyporządkowanymi osobami bezrobotnymi został przypisany do jednostki urbanistycznej. b) W przypadku, gdy ulica została podzielona między jednostki, liczbę osób bezrobotnych rozdzielono na klastry, używając udziału mieszkańców danego fragmentu ulicy w klastrze do mieszkańców zamieszkujących przy całej ulicy: Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 13
Gdzie: P liczba osób bezrobotnych przy fragmencie ulicy należącym do klastra w liczba osób zameldowanych przy fragmencie ulicy należącym do klastra x liczba osób bezrobotnych przy danej ulicy z liczba osób zameldowanych przy danej ulicy c) Zsumowano liczbę osób bezrobotnych dla każdej jednostki urbanistycznej i przeliczono ją na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym. Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 14
4. Wizualizacja danych Rysunek 3. Bezrobotni na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym w jednostkach urbanistycznych wyznaczonych dla miasta Limanowa. Analogiczną metodę zastosowano w przypadku wskaźnika określającego poziom ubóstwa oraz przestępczości w mieście. Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 15
III. Dane punktowe Wskaźnik Średni ogólny wynik sprawdzianu szóstoklasisty w 2015 r. O jakości świadczonych usług w dziedzinie edukacji świadczą między innymi wyniki egzaminów kończących poszczególne etapy nauczania. W przypadku pierwszego z nich, czyli sprawdzianu po VI klasie szkoły podstawowej, sprawdzana jest wiedza uczniów z trzech przedmiotów: języka polskiego, matematyki oraz języka obcego nowożytnego. Wyniki osiągnięte przez szóstoklasistów w 2015 roku w Limanowej były wyższe od średniej dla Polski. Średni wynik z języka polskiego wyniósł 75% (2 p.p. powyżej średniej krajowej), matematyki 67% (6 p.p. powyżej średniej krajowej) oraz języka angielskiego 80% (2 p.p. powyżej średniej dla kraju). Najlepsze wyniki z języka polskiego (80,2%) osiągnęła Szkoła Podstawowa nr 1, z matematyki (70%) Szkoła Podstawowa nr 2, natomiast z języka angielskiego (83,5%) Szkoła Podstawowa nr 4 (dane udostępnione przez Okręgową Komisję Edukacyjną w Krakowie). 1. Dane a) Granice jednostek urbanistycznych, b) Punkty adresowe GUS, c) Wyniki szóstoklasistów według punktów adresowych (źródło: szkoły podstawowe działające na terenie miasta). 2. Przetwarzanie danych a) Punkty adresowe przyporządkowano do klastrów, b) Dane zawierające cząstkowe wyniki uczniów z poszczególnych części sprawdzianu zsumowano, otrzymując całościowy wynik. 3. Analiza danych a) Całościowe wyniki uczniów przedstawiono w procentach i odniesiono je do klastrów. Kolejno, przeliczono je za pomocą średniej arytmetycznej, uzyskując jeden uśredniony wynik dla całego klastra. Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 16
5. Analiza sfery społecznej ETAP 1 Zgodnie z art. 9 ustawy o rewitalizacji kryzys w sferze społecznej dotyczy szczególnie takich zjawisk, jak: bezrobocie, ubóstwo, przestępczość, niski poziom edukacji lub kapitału społecznego oraz niewystarczający poziom uczestnictwa w życiu publicznym i kulturalnym. Zestawienie wybranych wartości wskaźników potrzebnych zaprezentowano w Tabela 5. Tabela 5. Wartości wskaźników sfery społecznej dla miasta Limanowa Bezrobocie Ubóstwo Przestępczość Edukacja Aktywność społeczna i obywatelska Odsetek Jednostka Bezrobotni na 100 Średnie wyniki ze osób urbanistyczna mieszkańców w Liczba przestępstw sprawdzianu Frekwencja objętych wieku i wykroczeń szóstoklasisty w wyborach pomocą produkcyjnym [%] [%] [%] społeczną [%] 1 8,58 3,92 314 63 59,33 2 9,54 5,00 211 75 59,89 3 7,69 5,38 250 86 59,87 4 8,90 3,23 40 55 60,90 5 10,78 1,75 7 72 62,10 6 13,36 5,74 192 72 51,43 7 7,12 1,78 35 73 64,50 8 5,56 2,62 22 76 63,54 9 11,65 4,17 0 89 63,54 10 9,68 1,67 16 72 60,80 11 7,22 3,42 11 84 58,62 12 9,73 3,35 22 72 57,71 13 11,06 4,84 36 87 57,71 14 8,41 2,64 29 94 51,70 15 8,89 2,33 0 62 64,74 16 10,74 5,97 34 80 64,73 17 7,63 2,82 6 63,54 18 7,32 5,64 5 69 58,61 19 9,76 6,56 2 98 59,90 20 8,59 1,99 47 75 59,89 21 8,41 2,54 71 78 61,15 Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 17
Diagnoza służąca wyznaczeniu obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji 22 8,25 1,95 12 54 64,74 ETAP 2 Z uwagi na fakt, iż wskaźniki zapisane są w różnych jednostkach i przedziałach, a także opisują niepowiązane ze sobą zjawiska, ich porównywanie jest utrudnione. Dlatego też w kolejnym etapie pracy należy znormalizować wartości wskaźników, zgodnie ze wzorem: gdzie: wartość znormalizowanego wskaźnika j dla jednostki urbanistycznej i, wartość wskaźnika j dla jednostki urbanistycznej i, średnia arytmetyczna wskaźnika j, odchylenie standardowe wskaźnika j. Tabela 6. Wartości wskaźników dla sfery społecznej dla miasta Limanowa po normalizacji Aktywność Bezrobocie Przestępczość Edukacja społeczna i obywatelska Jednostka urbanistyczna Ubóstwo Bezrobotni na 100 mieszkańców w wieku produkcyjnym Odsetek osób objętych pomocą społeczną Liczba przestępstw i wykroczeń Średnie wyniki ze Frekwencja sprawdzianu w wyborach szóstoklasisty 1-0,27 0,21 2,84-1,11-0,35 2 0,29 0,91 1,68-0,05-0,17 3-0,79 1,16 2,12 0,93-0,17 4-0,08-0,25-0,25-1,81 0,16 5 1,02-1,21-0,62-0,31 0,55 6 2,51 1,40 1,47-0,31-2,90 7-1,12-1,19-0,30-0,22 1,32 8-2,03-0,64-0,45 0,04 1,01 9 1,52 0,37-0,70 1,19 1,01 10 0,37-1,26-0,52-0,31 0,13 11-1,06-0,12-0,57 0,75-0,58 12 0,40-0,17-0,45-0,31-0,87 13 1,18 0,81-0,29 1,01-0,87 14-0,37-0,63-0,37 1,63-2,81 15-0,09-0,84-0,70-1,19 1,40 16 0,99 1,55-0,31 0,40 1,40 17-0,82-0,51-0,63 Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie 1,01 Strona 18
18-1,00 1,33-0,64-0,58-0,58 19 0,42 1,93-0,68 1,99-0,16 20-0,26-1,06-0,17-0,05-0,17 21-0,36-0,69 0,10 0,22 0,24 22-0,46-1,08-0,56-1,90 1,40 W przypadku wskaźników charakteryzujących poziom edukacji oraz aktywność społeczną i obywatelską, gdzie wysoka wartość wskaźnika jest zjawiskiem pozytywnym (stymulanta), wartości otrzymane po normalizacji zostały pomnożone przez (-1). ETAP 3 W kolejnym etapie należy zsumować wartości poszczególnych wskaźników we wszystkich jednostkach urbanistycznych w jeden wskaźnik syntetyczny, zgodnie ze wzorem: gdzie: syntetyczny wskaźnik negatywnych zjawisk, n liczba wskaźników (cech), wartość wskaźnika j dla jednostki urbanistycznej i. Tabela 7. Wartości wskaźnika syntetycznego dla wyznaczonych jednostek dla miasta Limanowa Aktywność Bezrobocie Ubóstwo Przestępczość Edukacja społeczna i obywatelska Jednostka Bezrobotni na Odsetek Wartość urbanistyczna 100 osób Liczba Średnie wyniki wskaźnika Frekwencja w mieszkańców w objętych przestępstw ze sprawdzianu wyborach wieku pomocą i wykroczeń szóstoklasisty produkcyjnym społeczną 1-0,27 0,21 2,84 1,11 0,35 4,24 2 0,29 0,91 1,68 0,05 0,17 3,09 3-0,79 1,16 2,12-0,93 0,17 1,74 4-0,08-0,25-0,25 1,81-0,16 1,08 5 1,02-1,21-0,62 0,31-0,55-1,05 6 2,51 1,40 1,47 0,31 2,90 8,56 7-1,12-1,19-0,30 0,22-1,32-3,71 8-2,03-0,64-0,45-0,04-1,01-4,18 9 1,52 0,37-0,70-1,19-1,01-1,01 10 0,37-1,26-0,52 0,31-0,13-1,22 Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 19
11-1,06-0,12-0,57-0,75 0,58-1,93 12 0,40-0,17-0,45 0,31 0,87 0,97 13 1,18 0,81-0,29-1,01 0,87 1,55 14-0,37-0,63-0,37-1,63 2,81-0,19 15-0,09-0,84-0,70 1,19-1,40-1,83 16 0,99 1,55-0,31-0,40-1,40 0,43 17-0,82-0,51-0,63-1,01-2,97 18-1,00 1,33-0,64 0,58 0,58 0,85 19 0,42 1,93-0,68-1,99 0,16-0,15 20-0,26-1,06-0,17 0,05 0,17-1,27 21-0,36-0,69 0,10-0,22-0,24-1,41 22-0,46-1,08-0,56 1,90-1,40-1,60 ETAP 4 Analiza wskaźnikowa sfery społecznej pozwoliła określić skalę problemów społecznych zachodzących w poszczególnych jednostkach urbanistycznych. W przypadku bezrobocia największe problemy zidentyfikowano w jednostkach: Zygmunta Augusta, Nad Torem Południe, Zamieście. Biorąc pod uwagę kwestię ubóstwa w najgorszej sytuacji w mieście znalazły się jednostki, takie jak: Limanowa Pod Górą, Jabłoniec, Zygmunta Augusta. Pod względem poziomu przestępczości największe problemy zaobserwowano w jednostkach: Rynek, Piłsudskiego, Śródmieście. Analizując poziom edukacji za jednostki kryzysowe uznano: Żwirki i Wigury, Lipowe, Rynek. Natomiast najsłabszą aktywnością społeczną i obywatelską odznaczyły się jednostki: Zygmunta Augusta, Marka, Zamieście. Zestawiając ze sobą wyniki charakteryzujące poszczególne zjawiska takie, jak: bezrobocie, ubóstwo, przestępczość, niski poziom edukacji oraz niewystarczający poziom aktywności społecznej i obywatelskiej mieszkańców, otrzymano wskaźnik syntetyczny opisujący sferę społeczną. Im wyższa wartość wskaźnika syntetycznego, tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia kryzysu w sferze społecznej. Z kolei ujemne wartości wskaźnika syntetycznego wskazują na stosunkowo pozytywny obraz zjawisk społecznych, a zatem na niższe prawdopodobieństwo wystąpienia kryzysu w sferze społecznej. W Tabela 8 oznaczono kolorem czerwonym jednostki urbanistyczne pozostające w kryzysie sfery społecznej, mogące stanowić podobszary obszaru zdegradowanego na terenie miasta Limanowa. Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o rewitalizacji w mieście Limanowa wyznaczono dziewięć jednostek zdegradowanych w sferze społecznej: Jednostka nr 1 Rynek, Jednostka nr 2 Śródmieście, Jednostka nr 3 Piłsudskiego, Jednostka nr 4 Lipowe, Jednostka nr 6 Zygmunta Augusta, Jednostka nr 12 Osiedle Metalowców, Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 20
Jednostka nr 13 Zamieście, Jednostka nr 16 Jabłoniec, Jednostka nr 18 Limanowa Góra. Tabela 8. Podobszary obszaru zdegradowanego w sferze społecznej na terenie miasta Limanowa Jednostka urbanistyczna Nazwa Sfera społeczna 1 Rynek + 2 Śródmieście + 3 Piłsudskiego + 4 Lipowe + 5 Rusinówka - 6 Zygmunta Augusta + 7 Kościuszki - 8 Chmielnik - 9 Nad Torem Południe - 10 Nad Torem Północ - 11 Osiedle Słoneczne - 12 Osiedle Metalowców + 13 Zamieście + 14 Marka - 15 Osiedle Marsa - 16 Jabłoniec + 17 Leśna - 18 Limanowa Góra + 19 Limanowa Pod Górą - 20 Podkamienna - 21 Łososina Górna - 22 Żwirki i Wigury - Uwagi: + podobszary obszaru zdegradowanego, - podobszary obszaru niezdegradowanego Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 21
Rysunek 4. Wartość wskaźnika syntetycznego w wyznaczonych jednostkach urbanistycznych dla miasta Limanowa. Zdegradowane jednostki urbanistyczne zostały przedstawione na mapie wynikowej oznaczonej jako załącznik nr 1. Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 22
6. Analiza pozostałych sfer W celu wyznaczenia obszaru rewitalizacji przeanalizowano negatywne zjawiska w pozostałych sferach, tj. gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej i technicznej. Analiza zjawisk kryzysowych w powyższych sferach oparta została o metody ilościowe oraz jakościowe. SFERA GOSPODARCZA Sferę gospodarczą kształtują czynniki, które mają wpływ na procesy społeczno-ekonomiczne, warunkujące kierunki i dynamikę rozwoju, zarówno lokalnego, jak i regionalnego. Stąd też przemiany gospodarcze wpływają na skalę przemian również na innych płaszczyznach, głównie w sferze społecznej oraz technicznej. Miasto Limanowa charakteryzuje się zróżnicowaną strukturą gospodarki. Na obszarach zwartej zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej wciąż pozostaje wiele wolnych terenów, które mogą zostać efektywniej wykorzystane przez sektor gospodarczy, co w ramach kompleksowo prowadzonych działań będzie stanowić stymulantę rozwoju miasta. W centrum miasta znajdują się również tereny o przeważającej funkcji handlowo-usługowej. Według danych pochodzących z Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, na koniec 2015 roku w mieście zarejestrowanych było 175 aktywnych przedsiębiorców. Kryzys w sferze gospodarczej oceniono na podstawie analizy wskaźnika przedstawiającego odsetek aktywnych przedsiębiorców w zależności od lokalizacji siedziby podmiotu (wg jednostek urbanistycznych). Otrzymane wartości odniesiono do średniej dla całego miasta (1,16%). W przypadku, gdy wartość omawianego wskaźnika była niższa od średniej dla miasta, jednostkę urbanistyczną klasyfikowano wówczas jako zdegradowaną w sferze gospodarczej (oznaczenie kolorem czerwonym) (Tabela 9, Rysunek 5). Dane dotyczące liczby przedsiębiorców pozyskano z Urzędu Miasta Limanowa. Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 23
Tabela 9. Odsetek przedsiębiorców w wyznaczonych jednostkach urbanistycznych na poziomie miasta Limanowa (dane za rok 2015) Liczba Liczba mieszkańców Odsetek Jednostka Nazwa przedsiębiorców ogółem przedsiębiorców urbanistyczna [os.] [os.] [%] 1 Rynek 15 994 1,51 2 Śródmieście 17 1301 1,31 3 Piłsudskiego 4 1543 0,26 4 Lipowe 5 372 1,34 5 Rusinówka 8 800 1,00 6 Zygmunta Augusta 2 1742 0,11 7 Kościuszki 14 1517 0,92 8 Chmielnik 6 649 0,92 9 Nad Torem Południe 1 192 0,52 10 Nad Torem Północ 9 1136 0,79 11 Osiedle Słoneczne 9 322 2,80 12 Osiedle Metalowców 13 657 1,98 13 Zamieście 6 455 1,32 14 Marka 5 341 1,47 15 Osiedle Marsa 7 344 2,03 16 Jabłoniec 5 486 1,03 17 Leśna 2 177 1,13 18 Limanowa Góra 1 195 0,51 19 Limanowa Pod Górą 1 61 1,64 20 Podkamienna 5 201 2,49 21 Łososina Górna 18 865 2,08 22 Żwirki i Wigury 6 616 0,97 Uwagi: średni odsetek przedsiębiorców dla miasta wynosi 1,16%. Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 24
Rysunek 5. Liczba aktywnych przedsiębiorców na 100 mieszkańców w wyznaczonych jednostkach urbanistycznych w mieście. Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 25
SFERA ŚRODOWISKOWA Z analizy danych punktowych (stan na 2011 r.), dostępnych w serwisie Małopolskiej Infrastruktury Informacji Przestrzennej (http://miip.geomalopolska.pl/imap/) wynika jednoznacznie, że w mieście Limanowa występują obszary o przekroczonej normie średniodobowego stężenia pyłu PM10 (poziom dopuszczalny dla pyłu PM10 wynosi 50 µg/m³).wartości pyłu PM10w obrębie wyznaczonych jednostek urbanistycznych kształtują się na poziomie 40-50 µg/m³. Z uwagi na fakt, że miasto Limanowa nie posiada punktów oraz sieci monitorujących zanieczyszczenia emitowane do atmosfery, przyjęte wartości stężeń pyłów i gazów na terenie miasta są wynikiem interpolacji pomiarów pozyskanych z innych stacji aerosanitarnych rozlokowanych na obszarze województwa małopolskiego. Liczne przekroczenia norm średniodobowego stężenia pyłu PM10, świadczą o tym, że problem zanieczyszczenia powietrza jest na tym terenie mocno odczuwalny (Tabela 10, Rysunek 6). W ramach Programu ochrony środowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego Małopolska 2033 z hałasem nie po drodze, w latach 2009-2013 przeprowadzono analizę naruszenia dopuszczalnych norm hałasu dla drogi krajowej nr 28 (m. in. na odcinku Zembrzyce Maków Podhalański, Limanowa) oraz drogi wojewódzkiej nr 965 w Limanowej. W pierwszym przypadku pierwsza linia zabudowy wzdłuż drogi krajowej nr 28 znajduje się w strefie wskaźnika L dwn, którego wartość oscyluje w granicach od 68 do 75 db, przekraczając poziom dopuszczalnych norm hałasu. W drugim przypadku pierwsza linia zabudowy wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 965 znajduje się w strefie wskaźnika L dwn, którego wartość oscyluje w granicach od 64 do 68 db, tym samym w porze dziennej wartość przekroczeń wynosi około 8 db. Na terenie miasta Limanowa nie są prowadzone pomiary natężenia hałasu. Tabela 10. Występowanie obszarów, w których średnie dobowe stężenie pyłu PM10 przekracza wartość dopuszczalną 50 µg/m³ (dane za rok 2011) Występowanie obszarów, w których Jednostka średnie dobowe stężenie pyłu PM10 Nazwa urbanistyczna przekracza wartości dopuszczalną 50 µg/m³ 1 Rynek 1 2 Śródmieście 1 3 Piłsudskiego 1 4 Lipowe 1 5 Rusinówka 1 6 Zygmunta Augusta 1 7 Kościuszki 1 8 Chmielnik 0 9 Nad Torem Południe 0 Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 26
10 Nad Torem Północ 1 11 Osiedle Słoneczne 1 12 Osiedle Metalowców 1 13 Zamieście 0 14 Marka 1 15 Osiedle Marsa 1 16 Jabłoniec 0 17 Leśna 0 18 Limanowa Góra 0 19 Limanowa Pod Górą 0 20 Podkamienna 0 21 Łososina Górna 0 22 Żwirki i Wigury 1 Uwagi: 0 brak obszarów, 1 występowanie obszarów. Rysunek 6. Średnie dobowe stężenie pyłu zawieszonego PM10 [µg/m³]. Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 27
SFERA PRZESTRZENNO-FUNKCJONALNA Na poziom i jakość życia mieszkańców miasta niewątpliwie wpływa dostępność infrastruktury społecznej (między innymi do obiektów ochrony zdrowia, placówek edukacyjnych, obiektów infrastrukturalnych i sportowych) oraz infrastruktury technicznej (sieć wodociągowa, kanalizacyjna, gazowa, system oczyszczania ścieków). Sferę przestrzenno-funkcjonalną przeanalizowano pod kątem dostępności do obiektów infrastruktury rekreacyjno-sportowej. Materiały graficzne pozyskane z Urzędu Miasta Limanowa prezentowały lokalizację wybranych obiektów infrastruktury w przestrzeni miasta. Jeżeli średnia odległość od obiektów infrastruktury rekreacyjno-sportowej przekraczała wartość 1 000 m, jednostkę urbanistyczną klasyfikowano jako zdegradowaną w sferze przestrzenno-funkcjonalnej (Tabela 11, Rysunek 7). Tabela 11. Średnia odległość jednostki urbanistycznej od wybranych obiektów infrastruktury rekreacyjno-sportowej Średnia odległość jednostki Numer jednostki Nazwa urbanistycznej od wybranych obiektów infrastruktury rekreacyjno-sportowej* 1 Rynek 0 2 Śródmieście 0 3 Piłsudskiego 1 4 Lipowe 1 5 Rusinówka 0 6 Zygmunta Augusta 0 7 Kościuszki 0 8 Chmielnik 1 9 Nad Torem Południe 1 10 Nad Torem Północ 0 11 Osiedle Słoneczne 1 12 Osiedle Metalowców 1 13 Zamieście 1 14 Marka 0 15 Osiedle Marsa 1 16 Jabłoniec 1 17 Leśna 0 18 Limanowa Góra 1 19 Limanowa Pod Górą 1 20 Podkamienna 1 21 Łososina Górna 1 22 Żwirki i Wigury 1 *Uwagi: 0 położenie poniżej 1 000 m, 1 położenie powyżej 1 000 m. Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 28
Rysunek 7. Średnia odległość jednostki urbanistycznej od wybranych obiektów infrastruktury rekreacyjno-sportowej [m]. Wskaźnikiem uzupełniającym analizę sfery przestrzenno-funkcjonalnej była dostępność do organizacji pozarządowych funkcjonujących na terenie Miasta Limanowa. Otrzymane wartości przyrównano do wyliczonej średniej dla miasta (0,35%). Jeżeli wartość wskaźnika była niższa od średniej dla Miasta Limanowa, jednostkę urbanistyczną klasyfikowano jako zdegradowaną w sferze przestrzennofunkcjonalnej (Tabela 12, Rysunek 8). Dane dotyczące liczby stowarzyszeń pozyskano z Urzędu Miasta Limanowa. Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 29
Najwięcej organizacji prowadzi działalność w obrębie jednostek takich jak: Rynek, Piłsudskiego oraz Zygmunta Augusta, co świadczy o lepszej dostępności do tego typu podmiotów w centralnej części miasta i stanowi potencjał rozwoju kapitału społecznego. Tabela 12. Liczba organizacji pozarządowych na 100 mieszkańców w jednostce urbanistycznej Liczba organizacji Liczba mieszkańców Liczba organizacji na Jednostka Nazwa pozarządowych ogółem 100 mieszkańców urbanistyczna [ilość] [os.] [%] 1 Rynek 22 994 2,21 2 Śródmieście 5 1301 0,38 3 Piłsudskiego 6 1543 0,39 4 Lipowe 0 372 0,00 5 Rusinówka 0 800 0,00 6 Zygmunta Augusta 6 1742 0,34 7 Kościuszki 4 1517 0,26 8 Chmielnik 0 649 0,00 9 Nad Torem Południe 0 192 0,00 10 Nad Torem Północ 2 1136 0,18 11 Osiedle Słoneczne 0 322 0,00 12 Osiedle Metalowców 0 657 0,00 13 Zamieście 0 455 0,00 14 Marka 3 341 0,88 15 Osiedle Marsa 0 344 0,00 16 Jabłoniec 0 486 0,00 17 Leśna 1 177 0,56 18 Limanowa Góra 0 195 0,00 19 Limanowa Pod Górą 0 61 0,00 20 Podkamienna 0 201 0,00 21 Łososina Górna 3 865 0,35 22 Żwirki i Wigury 0 616 0,00 Uwagi: średni odsetek organizacji pozarządowych dla miasta wynosi 0,35%. Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 30
Rysunek 8. Liczba organizacji pozarządowych na 100 mieszkańców w wyznaczonych jednostkach urbanistycznych na poziomie miasta. Jeżeli w jednostkach, w których początkowo nie wykazano degradacji (średnia odległość od obiektów infrastruktury rekreacyjno-sportowej nie przekraczała wartości 1 000 m), ale po przeanalizowaniu kryterium dodatkowego wyliczono średni odsetek organizacji pozarządowych na 100 mieszkańców (wyższy od średniej dla miasta), dawało to podstawę do zaklasyfikowania jednostki jako zdegradowanej w sferze przestrzenno-funkcjonalnej (Rysunek 9). Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 31
Rysunek 9. Jednostki zdegradowane w sferze przestrzenno funkcjonalnej na terenie miasta. Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 32
SFERA TECHNICZNA Według art. 9 ust. 1 pkt 4 ustawy o rewitalizacji, analiza sfery technicznej powinna obejmować takie zagadnienia, jak: degradacja stanu technicznego obiektów budowlanych (w tym o przeznaczeniu mieszkaniowym) oraz brak funkcjonowania rozwiązań technicznych umożliwiających efektywne korzystanie z obiektów budowlanych, w szczególności w zakresie energooszczędności i ochrony środowiska. Sferę techniczną zanalizowano na podstawie wskaźników jakościowych udostępnionych przez Urząd Miasta w Limanowej oraz inwentaryzacji terenu. Ocenie poddano stan techniczny budynków użyteczności publicznej zlokalizowanych na terenie miasta. Średni lub zły stan techniczny budynków występujących w danej jednostce urbanistycznej stanowił uzasadnienie, aby zaklasyfikować obszar jako zdegradowany w sferze technicznej (Tabela 13, Rysunek 10). Tabela 13. Stan techniczny budynków użyteczności publicznej Lp. Nazwa obiektu Adres Rodzaj obiektu Stan Nr i nazwa techniczny jednostki 1. Zespół Szkół Samorządowych nr 1 ul. J. Piłsudskiego 81 szkoła dobry 3 - Piłsudskiego 2. Zespół Szkół Samorządowych nr 2 ul. J. Piłsudskiego 91 szkoła dobry 3 - Piłsudskiego 3. Zespół Szkół 6 - Zygmunta ul. St. Jordana 3 szkoła dobry Samorządowych nr 3 Augusta 4. Żłobek Miejski ul. St. Jordana 8 żłobek dobry 6 - Zygmunta Augusta 5. Miejskie Przedszkole nr 1 ul. St. Jordana 5 przedszkole dobry 6 - Zygmunta Augusta 6. Miejskie Przedszkole nr 2 ul. J. Piłsudskiego 111 przedszkole średni 3 - Piłsudskiego 7. Miejska Biblioteka Publiczna ul. M. B. Bolesnej 13 biblioteka dobry 1 - Rynek 8. Limanowski Dom Kultury ul. B. Czecha 4 dom kultury średni 1 - Rynek 9. Hotel "Siwy Brzeg" ul. B. Czecha 4 hotel średni 1 - Rynek 10. Muzeum Regionalne ul. J. Marka 13 muzeum średni 6 - Zygmunta Augusta 11. Urząd Miasta Limanowa ul. Jana Pawła II 9 urząd dobry 1- Rynek 12. Budynek administracyjnomieszkalnmieszkalny Augusta administracyjno- 6 - Zygmunta ul. Spacerowa 8 średni Uwagi: 0 dobry i bardzo dobry, 1 zły i średni. Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 33
Rysunek 10. Stan techniczny budynków użyteczności publicznej w wyznaczonych jednostkach urbanistycznych na poziomie miasta. Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 34
Jednostka urbanistyczna Nazwa Sfera społeczna Sfera gospodarcza Sfera środowiskowa Sfera przestrzennofunkcjonalna Sfera techniczna Jednostka objęta kryzysem Diagnoza służąca wyznaczeniu obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji 7. Wyznaczenie obszaru zdegradowanego W wyniku analizy sfery społecznej oraz sfer dodatkowych, tj. gospodarczej, środowiskowej, przestrzenno-funkcjonalnej oraz technicznej, otrzymano macierz ukazującą problemy w poszczególnych jednostkach. W Tabela 14 plusem zaznaczono występowanie negatywnych zjawisk w powyższych sferach. Dodatkowo kolorem czerwonym wyróżniono jednostki zdegradowane w sferze społecznej. Tabela 14. Występowanie problemów w poszczególnych sferach 1 Rynek + - + - + + 2 Śródmieście + - + - - + 3 Piłsudskiego + + + + + + 4 Lipowe + - + + - + 5 Rusinówka - + + + - - 6 Zygmunta Augusta + + + - + + 7 Kościuszki - + + - - - 8 Chmielnik - + - + - - 9 Nad Torem Południe - + - + - - 10 Nad Torem Północ - + + + - - 11 Osiedle Słoneczne - - + + - - 12 Osiedle Metalowców + - + + - + 13 Zamieście + - - + - + 14 Marka - - + - - - 15 Osiedle Marsa - - + + - - 16 Jabłoniec + + - + - + 17 Leśna - + - - - - 18 Limanowa Góra + + - + - + 19 Limanowa Pod Górą - - - + - - 20 Podkamienna - - - + - - 21 Łososina Górna - - - + - - 22 Żwirki i Wigury - + + + - - Uwagi: + podobszary obszaru zdegradowanego, - podobszary obszaru niezdegradowanego Obszar zdegradowany stanowi dziewięć podobszarów zamieszkałych (zamieszkałych jednostek urbanistycznych), których łączna powierzchnia wynosi 379,01 ha, co stanowi 20,27% ogólnej Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 35
powierzchni miasta. Zamieszkuje je 7 745 osób, co stanowi 50,66% wszystkich mieszkańców miasta (Rysunek 11). Rysunek 11. Podobszary zdegradowane i niezdegradowane na terenie miasta Limanowa. Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 36
8. Wyznaczenie obszaru rewitalizacji Obszary zamieszkałe Z przeprowadzonej analizy jakościowej i ilościowej wynika, że na terenie miasta Limanowa znajduje się dziewięć podobszarów obszaru zdegradowanego, które mogłyby podlegać rewitalizacji. Jest ich znacznie więcej, niż przewiduje ustawa o rewitalizacji, która wprowadza limity dotyczące obszaru rewitalizacji: maksymalnie 30% - liczba ludności, maksymalnie 20% - powierzchnia terenu. W szczególności barierą okazała się wartość maksymalna 30% mieszkańców miasta. Zapisy ustawy o rewitalizacji, a także szczególna koncentracja negatywnych zjawisk w badanych jednostkach urbanistycznych stały się podstawą do wskazania części obszaru zdegradowanego jako obszaru rewitalizacji, wybierając tereny, które zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy mają istotne znaczenie dla rozwoju lokalnego, w których miasto zamierza prowadzić rewitalizację. Obszarem rewitalizacji objęto trzy zamieszkałe podobszary obszaru zdegradowanego, będące równocześnie zamieszkałymi jednostkami urbanistycznymi: 1. Zygmunta Augusta (jednostka nr 6), 2. Rynek (jednostka nr 1), 3. Śródmieście (jednostka nr 2). Obszar rewitalizacji wykazano w 3 zamieszkałych jednostkach urbanistycznych, zajmujących powierzchniowo 129,05 ha (6,90%) i zamieszkałych przez 4 037 mieszkańców, co stanowi 26,40% ludności. Powyższe podobszary obszaru zdegradowanego zostały wskazane jako obszar rewitalizacji z uwagi na znaczne nasilenie problemów społecznych (są to trzy najbardziej kryzysowe jednostki w sferze społecznej) oraz gospodarczych, środowiskowych, przestrzenno-funkcjonalnych oraz technicznych. Do obszaru rewitalizacji nie włączono ostatecznie 6 jednostek urbanistycznych uznanych za podobszary obszaru zdegradowanego z powodu przekroczenia przez nie limitu dotyczącego maksymalnej liczby ludności objętej procesem rewitalizacji, a także znacznie mniejszego natężenia negatywnych zjawisk w tych jednostkach. Granice obszaru rewitalizacji przedstawione zostały na mapie oznaczonej jako załącznik nr 1. Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 37
Obszary niezamieszkałe Zgodnie z zapisem ustawy (art. 10 pkt. 3) do obszaru rewitalizacji można dołączyć tereny poprzemysłowe, w tym poportowe i powydobywcze, tereny powojskowe albo pokolejowe, na których występują negatywne zjawiska, o których mowa w art. 9 ust. 1 pkt 1-4, oraz gdy działania możliwe do przeprowadzenia na tych terenach przyczynią się do przeciwdziałania negatywnym zjawiskom społecznym, o których mowa w art. 9 ust. 1. Na terenie miasta Limanowa nie wyróżniono niezamieszkałych obszarów. Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 38
9. Podsumowanie W wyniku przeprowadzonej analizy wskaźnikowej i procedury delimitacyjnej wskazano obszar zdegradowany, a następnie obszar rewitalizacji, składający się z trzech podobszarów obszaru zdegradowanego, będących zamieszkałymi jednostkami urbanistycznymi (Zygmunta Augusta, Rynek, Śródmieście). Na wyznaczonym obszarze rewitalizacji miasto Limanowa realizować będzie działania mające na celu trwałe i skuteczne wyjście z kryzysu społeczno-gospodarczego podobszarów zdegradowanych. Przedsięwzięcia rewitalizacyjne prowadzone będą w sposób kompleksowy przy współudziale różnorodnych grup interesariuszy. Zdefiniowanie podstawowych problemów i podjęcie kroków zmierzających do ich zniwelowania powinno przyczynić się do podniesienia poziomu i jakości życia mieszkańców. Zakład Polityki Miejskiej i Rewitalizacji, Instytut Rozwoju Miast w Krakowie Strona 39