Język polski Kryteria oceniania z języka polskiego w kl. VIa Szkoły Podstawowej w Wierzchowie Dworcu w roku szkolnym 2017/2018 nauczyciel: Justyna Kaczyńska 1. Kształcenie językowe Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: opanował pełny zakres wiadomości i umiejętności dotyczących materiału gramatycznego przewidzianego w programie, samodzielnie pracuje na lekcji, bierze udział w konkursach przedmiotowych, aktywnie uczestniczy w zajęciach koła polonistycznego lub innego koła zainteresowań związanego z tematyką przedmiotów humanistycznych, systematycznie korzysta z różnych źródeł informacji. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który opanował pełny zakres wiadomości i umiejętności przewidzianych programem i dotyczących zagadnień ze słowotwórstwa, składni i fleksji: zna funkcje orzeczenia oraz jego rodzaje, potrafi wyodrębnić w zdaniu podmiot i nazywać jego rodzaje, świadomie i sprawnie stosuje różne rodzaje orzeczenia, stosuje różne rodzaje zdań w zależności od celu wypowiedzi, świadomie stosuje konstrukcje nominalne, świadomie posługuje się szykiem wyrazów w zdaniu, w celu uniknięcia dwuznaczności tekstu i uzyskania jego spójności, stosuje różne rodzaje zdań współrzędnie i podrzędnie złożonych, opisuje stosunki między zdaniami składowymi w zdaniu złożonym i przedstawia je graficznie (związki zgody, rządu, przynależności),
sprawnie rozpoznaje i nazywa części mowy, dzieli je na odmienne i nieodmienne, określa ich funkcje składniowe, zna funkcję i zasadę stosowania stron czasownika, wskazuje różnice miedzy czasownikiem przechodnim a nieprzechodnim, dokonanym i niedokonanym, rozpoznaje i tworzy formy czasowników zakończonych na -no i -to, bezbłędnie wskazuje i odmienia rzeczowniki, wskazuje i nazywa oboczności w tematach rzeczowników, bezbłędnie wskazuje i odmienia przymiotniki i liczebniki oraz określa ich funkcje składniowe, rozpoznaje przymiotniki nie podlegające stopniowaniu, bezbłędnie wskazuje przysłówek i określa jego funkcje w zdaniu, poprawnie stosuje spójniki w zdaniu pojedynczym i złożonym, wskazuje w tekście zaimki i stosuje różne ich formy, by uniknąć powtórzeń, zna wzory odmian zaimków i poprawnie je stosuje, zna zasady poprawnej pisowni partykuły nie z czasownikami, przymiotnikami, rzeczownikami, liczebnikami, zaimkami i stosuje te zasady, poprawnie pisze przedrostki, np.: -roz, -wez, -bez, poprawnie pisze zakończenia ski, -cki, -dzki, - stwo, -dztwo, zna zasady pisowni wyrazów z en, em, on, om, poprawnie akcentuje wyrazy na 3 i 4 sylabie od końca, poprawnie artykułuje głoski, akcentuje wyrazy, uwzględnia intonację zdania, rozumie realne i przenośne znaczenie wyrazu, tworzy wyrazy pochodne i wyjaśnia ich znaczenie na podstawie prostej etymologii lub analizy słowotwórczej, rozumie terminy: podstawa słowotwórcza, formant słowotwórczy (przedrostkowy, przyrostkowy, wrostkowy) i umie je wyodrębnić, rozumie terminy: wyraz podzielny i niepodzielny słowotwórczo, wyraz podstawowy i wyraz pochodny, umie wskazać oboczności samogłoskowe i spółgłoskowe w wyrazie podstawowym i pochodnym, rozumie terminy: wypowiedzenie, zdanie, równoważnik zdania, umie przekształcić konstrukcje składniowe nie zawierające czasownika w formie osobowej (równoważniki zdania) w zdania i odwrotnie,
rozpoznaje zdania bezpodmiotowe, potrafi je konstruować. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: rozpoznaje i nazywa omówione części mowy, wyodrębnia wśród nich odmienne i nieodmienne, potrafi określić funkcje składniowe poszczególnych części mowy, potrafi wyodrębnić i nazwać osobowe i nieosobowe formy czasownika, określić ich właściwości gramatyczne (osobę, liczbę, czas, rodzaj, tryb, stronę, odróżnić formę dokonaną od niedokonanej, czasownik przechodni od nieprzechodniego), wyodrębnia w tekście rzeczownik, odmienia go przez liczby, poprawnie deklinuje, rozpoznaje zdanie pojedyncze i złożone, wskazuje podmiot i orzeczenie, zna rodzaje podmiotu i orzeczenia, zna rodzaje stosunków składniowych w zdaniu i umie je wskazać w zdaniu (związek zgody, rządu, przynależności), rozróżnia części zdania, rozpoznaje i nazywa typy zdań współrzędnie i podrzędnie złożonych, swobodnie posługuje się równoważnikami zdań, świadomie posługuje się szykiem wyrazów w zdaniu, poprawnie tworzy stopień wyższy i najwyższy przymiotnika, stosuje zaimki gdy jest to możliwe lub konieczne, rozróżnia liczebniki i poprawnie stosuje ich rodzaje (główne, porządkowe, ułamkowe, zbiorowe), stosuje poprawnie odpowiednie stopnie przysłówka, trafnie stosuje spójniki w zdaniach złożonych współrzędnie, zna i stosuje zasady ortograficzne i interpunkcyjne: zapis rzeczowników własnych i pospolitych, pisownię nie z różnymi częściami mowy, dzielenie wyrazów przy przenoszeniu, poprawne stosowanie i zapis cytatu oraz dialogu, zna i rozumie terminy: rodzina wyrazów, wyraz podstawowy, wyraz pochodny, wyraz pokrewny, podstawa słowotwórcza, formant słowotwórczy. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: rozpoznaje w tekście części mowy, potrafi wyróżnić odmienne i nieodmienne, rozróżnia części zdania, zna rodzaje podmiotu i orzeczenia,
określa formy fleksyjne odmiennych części mowy, posiada umiejętność rozróżniania strony czynnej, biernej i zwrotnej czasownika, wyodrębnia w zdaniu przymiotnik i poprawnie stopniuje go, rozróżnia rodzaje wypowiedzeń, rozumie różnicę między zdaniem a równoważnikiem zdania, rozróżnia zdanie pojedyncze od złożonego, wyróżnia zdanie złożone współrzędnie i podrzędnie, zna terminy: wyraz podstawowy, wyraz pochodny, rodzina wyrazów, dba o poprawność ortograficzną, także w zakresie pisowni nie z różnymi częściami mowy, stosuje się do zasad interpunkcji. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: rozpoznaje i nazywa części mowy, określa formy fleksyjne czasownika, rzeczownika, przymiotnika, wyodrębnia w zdaniu podmiot i orzeczenie, na prostych przykładach rozróżnia zdanie od równoważnika zdania oraz zdanie pojedyncze od zdania złożonego, zna terminy: zdanie współrzędnie złożone i zdanie podrzędnie złożone, dba o poprawność ortograficzną. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: nie rozróżnia i nie potrafi nazwać części mowy, popełnia rażące błędy w odmianie czasownika, rzeczownika, przymiotnika, nie potrafi wskazać orzeczenia i podmiotu, nie odróżnia zdania pojedynczego od zdania złożonego, nie odróżnia zdania współrzędnie złożonego od podrzędnie złożonego, popełnia rażące błędy ortograficzne. 2. Kształcenie literackie i kulturalne Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: opanował pełny zakres wiadomości i umiejętności dotyczących materiału literaturoznawczego,
samodzielnie pracuje na lekcji, systematycznie korzysta z różnych źródeł informacji (Internetu, biblioteki, literatury przedmiotowej), poszerza swoje wiadomości, które wykraczają poza materiał konieczny do opanowania w programie klasy VI. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który: czyta płynnie każdy tekst, posiada umiejętność cichego czytania i słuchania ze zrozumieniem, potrafi określić problematykę czytanego lub wysłuchanego utworu, potrafi uwypuklić jego sens, opanuje pamięciowo 2,3 utwory poetyckie lub fragment prozy, posiada umiejętność rozróżnienia opisu rzeczowego i artystycznego, samodzielnie tworzy plan opisu, tworzy opowiadania zawierające opisy, redaguje szczegółowy plan opowiadania, włącza dialog w tok opowiadania, buduje spójne opowiadanie, świadomie posługuje się w rozmowie środkami komunikacji niewerbalnej (gesty, mimika), świadomie posługuje się mową zależną i niezależną w piśmie, dostrzega różnice między językiem mówionym a pisanym, bezbłędnie dokonuje analizy utworu epickiego: opowiada watki fabularne, dokonuje charakterystyki bohatera, określa motywację jego czynów, wskazuje w utworze elementy akcji, wskazuje narratora, odróżnia podmiot mówiący od autora, odróżnia narrację pierwszoosobową i trzecioosobową, redaguje opowiadanie twórcze z pozycji różnych narratorów, określa adresata utworu, rozumie i bezbłędnie posługuje się terminami: utwór epicki, fabularny, narracyjny, fabuła, wątek, narrator, autor, bohater, a z zakresu innych gatunków literackich: ballada, odmiany powieści; z zakresu wiedzy o wierszu: rymy żeńskie, męskie, dokładne, niedokładne, parzyste, okalające, analizuje i interpretuje utwór pod względem wykorzystania środków artystycznych w literaturze, określa cel ich użycia, odróżnia fikcję literacką od rzeczywistości, ma umiejętność porównywania środków językowych utworu literackiego z odmiennym charakterem tworzywa obrazowego i dźwiękowego w widowisku, słuchowisku i filmie,
redaguje bezbłędnie listy oficjalne i dobiera stosowny styl, pisze zaproszenia, samodzielnie redaguje proste notatki, redaguje teksty reklamowe o funkcji informacyjnej, poprawnie zapisuje skróty i skrótowce, podejmuje próby streszczenia tekstu, czyta ze zwróceniem uwagi na sceny przenośne w tekście, czyta teksty prasowe ze zrozumieniem, dostrzega różnice między wierszem sylabicznym a wierszem wolnym, czyta wiersz z uwzględnieniem właściwej intonacji, podejmuje próby samodzielnej interpretacji wiersza ze świadomością roli i charakteru podmiotu lirycznego, podejmuje próby omówienia funkcji środków artystycznych w wierszu, rozpoznaje komedię jako utwór dramatyczny, rozróżnia tekst główny i poboczny, odróżnia nowelę od powieści, rozróżnia utwory należące do epiki, liryki, dramatu, samodzielnie korzysta ze słowników: poprawnej polszczyzny, wyrazów bliskoznacznych, ortograficznego. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który: rozumie tekst słuchany i odczytany, tworzy opowiadania ustne i pisemne, ustnie i pisemnie opisuje wygląd krajobrazu, sytuację, dzieło sztuki, postać, redaguje plan odtwórczy opowiadania (ramowy), tworzy plan własnego opowiadania z zastosowaniem różnych struktur językowych (zdanie, równoważnik zdania, grupa rzeczownika), zna, rozumie i stosuje akapit, umie zredagować list oficjalny wykorzystując właściwe słownictwo, redaguje proste notatki, rozumie funkcje streszczenia i potrafi je redagować, odróżnia autora, narratora i postać literacką (bohatera), określa adresata utworu lirycznego,
określa rodzaj narracji, redaguje opowiadanie twórcze i odtwórcze, z dialogu odczytuje informacje o bohaterach, rozumie i posługuje się terminami: podmiot liryczny, wers, strofa, rym i jego rodzaje, wiersz sylabiczny, czyta głośno, wyraźnie teksty o różnym zabarwieniu uczuciowym, dostrzega różnice między światem rzeczywistym a przedstawionym, rozumie pojęcia: fikcja literacka, fabuła, wątek, rozpoznaje przenośnie jako zaskakujące, niezwykłe połączenie wyrazów, rozróżnia rodzaje powieści ze względu na czas prezentowanych wydarzeń i tematykę, rozróżnia utwory należące do epiki, liryki, dramatu, tworzy telegram do różnych adresatów, rozróżnia język literacki i gwarę, wskazuje różnice między fonetyką a słownictwem, rozróżnia czasopisma ze względu na częstotliwość ukazywania się i funkcje tekstów, tworzy proste formy dziennikarskie (wywiad, sprawozdanie), opisuje dzieło filmowe lub teatralne uwzględniając jego swoistość tworzywa i funkcje, korzysta ze słowników czyta lektury programowe, posługuje się poprawną polszczyzną. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który: rozumie czytany tekst, potrafi nazywać elementy świata przedstawionego utworu epickiego (czas, miejsce, bohaterowie, wydarzenia), wskazuje te elementy w utworze, tworzy lub odtwarza dialogi rzeczywiste i wyobrażone, pracując w zespole prowadzi rozmowę na określony temat, tworzy opowiadania (ustne i pisemne), uwzględniając chronologię wydarzeń, związki przyczynowo-skutkowe, redaguje opis, list, sprawozdanie, notatkę, redaguje odtwórczy plan ramowy opowiadania, rozumie pojęcie akapitu, wskazuje w tekście narratora,
wskazuje w wierszu podmiot liryczny, odróżnia podmiot liryczny od autora, zna i rozumie pojęcia: świat przedstawiony, rzeczywisty, fikcja literacka, watek, fabuła, podejmuje próby wygłaszania tekstu ze świadomością roli cech języka poetyckiego, wskazuje i rozumie pojęcia: przenośnia, uosobienie, wyraz dźwiękonaśladowczy, porównanie, epitet, rozróżnia rodzaje powieści ze względu na tematykę, podejmuje próby odczytania wartości zawartych w dziełach, czyta wskazane przez nauczyciela lektury, stara się aktywnie uczestniczyć w procesie lekcyjnym. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który: czyta i rozumie tekst w stopniu dającym mu możliwość samodzielnego przekazania opowiadania odtwórczego, potrafi odróżnić w tekście fikcję literacką od świata rzeczywistego, odróżnia epikę, lirykę, dramat, określa najistotniejsze elementy powieści: akcję, wątki, bohaterów, temat, redaguje plan ramowy, list, proste opowiadanie, notatkę, na prostych przykładach pokazuje porównanie, rymy, uosobienie, potrafi korzystać ze słowników. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który: nie opanował cichego i głośnego czytania tekstu, ma trudności ze zrozumieniem tekstu, nie potrafi pracować z książką, nie opanował wiadomości podstawowych z zakresu teorii literatury, nie potrafi wskazać różnic między tworzywem literackim, filmowym i teatralnym, nie potrafi samodzielnie formułować dłuższych wypowiedzi pisemnych, posługuje się bardzo ubogim zasobem słów, nie zapoznał się z lekturami obowiązującymi w kl. VI.