Michał Orzechowski Zakład Urządzania Lasu KULGiEL SGGW Podstawy produkcji leśnej Co Kiedy Gdzie można pozyskać w lasach? Warstwy i fazy rozwojowe Zabiegi pielęgnacyjne Rębnie Systemizacja budowy lasu i ład przestrzenny Wykład 4
Warstwa Drzew. warstwa drzew w drzewostanie jednopiętrowym (lub warstwy drzew w drzewostanie wielopiętrowym, również w KO, KDO oraz BP), Ip warstwa pierwszego piętra w drzewostanie dwupiętrowym, IIp warstwa drugiego piętra w drzewostanie dwupiętrowym, Podr. podrost, Podr.-dp. podrost o charakterze dolnego piętra, Nal. nalot, Pods. podsadzenia pod osłoną, Podsz. podszyt, Przes. przestoje, nasienniki i przedrosty.
Nalot Podsadzenia Podrost Należy opisywać, jeżeli zajmują co najmniej 10% powierzchni; dla każdej opisywanej warstwy podaje się: skład gatunkowy na podstawie zajmowanej powierzchni lub liczby drzew; przeciętny wiek; przeciętną wysokość (dla podrostu); stopień pokrycia powierzchni; jakość hodowlaną dla poszczególnych warstw; sporadycznie podaje się zasobność podrostu (podr IIp).
FAZY ROZWOJU DRZEWOSTANU UPRAWA (nalot, podrost) MŁODNIK zwarcie koron konkurencja - oczyszczanie się pni ŻERDZIOWINA (tyczkowina) oczyszczanie się pni do ok. 10 cm d 1.3 szybki wzrost FAZY rozwoju lasów naturalnych FAZA JUWENILNA FAZA OPTYMALNA Wczesna Późna FAZA TERMINALNA DRĄGOWINA do ok. 20 cm d 1.3 DRZEWOSTAN DOJRZEWAJĄCY spowolnienie wzrostu wysokości DRZEWOSTAN DOJRZAŁY
Uprawa pielęgnowanie upraw spulchnianie gleby, niszczenie chwastów, poprawa formy drzew Ochrona przed zwierzyną czyszczenia wczesne (CW) usuwanie odrośli, krzewów, zbędnych nalotów, łagodzenie różnic wysokości na granicach kęp młodnik czyszczenia późne (CP) regulacja składu gatunkowego, zagęszczenia i rozmieszczenia, regulacja tempa wzrostu żerdziowina, drągowina... do ok. połowy kolei rębu trzebieże wczesne (TW) pielęgnacja jakości drzewostanów drzewostan dojrzewający trzebieże późne (TP) pielęgnacja siedliska (rozkład ściółki) przyrost z prześwietlenia drzewostan dojrzały cięcia rębne (R) przygotowawcze prześwietlające odsłaniające uprzątające zupełne gniazdowe częściowe
Trzebieże wczesne Liczba drzew dorodnych zależy od gatunku i siedliska; większa jest w drzewostanach młodszych, dla gatunków o węższych koronach (Śo, Św, Jd) i na uboższych glebach: np. So Św Db,Bk 250-600 350-700 150-400 na hektar Drzewa dorodne powinny być rozmieszczone dość równomiernie, aby lepiej wykorzystać przestrzeń i glebę; ich przeciętne odległości są związane z zagęszczeniem: dla 600-700 szt./ha wynoszą ok. 5 m, a dla 150-200 szt./ha ok. 7-8 m
Trudność określenia dojrzałości plonu określenie wieku dojrzałości Wiek dojrzałości naturalnej Kumulacja zasobności drzewostanu (rozpoczyna się spadek zasobności) Wiek dojrzałości ilościowej Kumulacja przyrostu przeciętnego (zrównanie z przyrostem bieżącym) Wiek dojrzałości technicznej Wraz z wiekiem i parametrami drzewostanu zmienia się struktura sortymentowa zapasu grubizny drzewostanu Wiek dojrzałości...
Rębnie 3 sposoby zagospodarowania Zrębowy Rb I - zupełna pasowa Ib - zupełna smugowa Ic Przerębowo-zrębowy Rb II III IV rębnie częściowe częściowa wielkopowierzchniowa IIa częściowa pasowa IIb częściowa smugowa IIc częściowa gniazdowa IId rębnie gniazdowe gniazdowa zupełna IIIa gniazdowa częściowa IIIb rębnie stopniowe stopniowa gniazdowa IVa stopniowa gniazdowo-smugowa IVb stopniowa brzegowo-smugowa IVc stopniowa gniazdowa udoskonalona IVd Przerębowy Rb V rębnia przerębowa (ciągła) - symbol V.
Wybór sposobu zagospodarowania i rodzaju rębni Zrębowy Przerębowo zrębowy Przerębowy zależy od Funkcji lasu Celu GTD Wymagań młodego pokolenia Stanu lasu (skład gat.)
Systemizacja budowy lasu Podział powierzchniowy Budowa ostępowa Podział powierzchniowy Podział powierzchniowy - przestrzenny podział kompleksu leśnego siecią linii bezdrzewnych (gospodarczych i oddziałowych) na części zwane oddziałami o kształcie z reguły prostokątnym (na nizinach) i średniej wielkości 25 ha.
Funkcje podziału powierzchniowego 1. Orientacja 2. Udostępnienie drzewostanów 3. Ochrona RODZAJE LINII PODZ. POW. Linie ostępowe (gospodarcze) szer. 4-10 m, przecinają kompleks leśny zgodnie z kierunkiem panujących wiatrów (z reguły z zachodu na wschód) Linie oddziałowe szer. 3-4 m, przebiegu prostopadłym do linii ostępowych. Jako linie oddziałowe wykorzystuje się linie naturalne (drogi, cieki). Wykorzystywane są do zrywki i wywozu drewna.
ostęp Kw Kc Obszar ograniczony liniami ostępowymi nazywamy pasem ostępowym. Pasy ostępowe dzielą się na ostępy. Ostęp - podstawowa jednostka systemizacji lasu. Jest to szereg powiązanych ze sobą drzewostanów, w których stosuje się jeden kierunek cięć.
Niekiedy pozyskanie surowca drzewnego wymuszone jest naprawą ładu przestrzennego ROZRĘB, WRĄB Sytuacja wymagająca rozrębu Kc III II III Szer. rozrębu 15-30 m III II III III Rozręb
Sytuacja wymagająca wrębu Kc V V V Szer. wrębu równa jest szerokości zrębów stosowanych w danej rębni V V V V Wrąb
TYPY Podziału powierzchniowego Nizinny - Górski Typy podziału powierzchniowego nizinnego: 1. Naturalny - jako linie podziału powierzchniowego prawie wyłącznie wykorzystuje się naturalne istniejące rozgraniczenia (drogi, cieki, linie kolejowe, granice pomiędzy gruntami leśnymi i nieleśnymi). Tak utworzone oddziały mają kształty nieregularne i różną powierzchnię. Zalety: maksymalne wykorzystanie powierzchni produkcyjnej; Wady: utrudniona orientacja w terenie, utrudniona dostępność kompleksu leśnego, trudności w stosowaniu właściwych zabiegów gospodarczych.
2. Sztuczny powstaje przez nałożenie regularnej siatki przebiegu linii gospodarczych i oddziałowych. Linie ostępowe przebiegają zgodnie z kierunkiem panujących wiatrów, oddziałowe - prostopadle do nich. Oddziały mają kształt prostokątów o jednakowej powierzchni (z wyjątkiem oddziałów skrajnych). Zalety: duża przejrzystość i łatwość orientacji, stwarza dobre warunki ochrony drzewostanów przed szkodliwymi wiatrami, ułatwione projektowanie i zakładanie działek zrębowych oraz wykonywanie czynności gospodarczych. Wady: wyłączenie znacznej powierzchni z produkcji (nawet 2%).
3. Kombinowany wykorzystuje zalety podziałów naturalnego i sztucznego. Linie ostępowe muszą przebiegać przez cały kompleks leśny zgodnie z kierunkiem panujących wiatrów, a ich zadaniem musi być zapewnienie możliwości wytworzenia ścian ochronnych. W przebiegu linii oddziałowych mogą być większe odchylenia, wykorzystuje się naturalne rozgraniczenia istniejące w terenie.
4. Sztuczny w modyfikacji Denzina Przebieg linii gospodarczych z północnego wschodu na południowy zachód. Linie oddziałowe prostopadłe do nich. Łączy względy ochronne (przed wywalającymi wiatrami z zachodu) oraz hodowlane (zabezpieczenie odnowień na zrębach przed nadmierną insolacją).
Podział powierzchniowy górski - oparty na rzeźbie terenu. Linie gospodarcze prowadzone są głównymi grzbietami, potokami, dolinami, tak aby pasy ostępowe zamykały stoki opadające ku głównym szlakom transportu. (grzbietowe; dolinowe; warstwicowe) Linie oddziałowe naturalne rozgraniczenia (żleby, potoki, lub sztuczne - po największym spadku).
Podsumowanie: 1. Co i kiedy wykonuje się w trakcie hodowli drzewostanu? 2. Jaki jest cel zabiegów? 3. Jaki jest powód wyboru rodzaju rębni? 4. Systemizacja lasu źródło ograniczeń w planowaniu pozyskania surowca oraz porządek przestrzenny i czasowy tego pozyskania.