Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady Rzeczypospolitej Polskiej w Pradze Biuletyn Informacyjny Marzec 2013 SPIS TREŚCI: I. PRZEMYSŁ... 2 II. BUDOWNICTWO... 2 III. BEZROBOCIE... 3 IV. CENY TOWARÓW I USŁUG... 3 V. HANDEL ZAGRANICZNY... 4 VI. POLSKO-CZESKA WYMIANA HANDLOWA... 6 VII. NAPŁYW BEZPOŚREDNICH INWESTYCJI ZAGRANICZNYCH W 2012 ROKU... 8 VIII PLAN WALKI Z BEZROBOCIEM... 9 IX. KOMPUTERYZACJA ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH W REPUBLICE CZESKIEJ... 10 X. WZROST LICZBY NAJMNIEJSZYCH PRZEDSIĘBIORSTW... 11 XI. INWESTYCJE W CZESKĄ INFRASTRUKTURĘ KOLEJOWĄ... 12 XII. WPROWADZENIE KONCESJI NA SPRZEDAŻ ALKOHOLU... 12 1
I. Przemysł Produkcja przemysłowa w Republice Czeskiej w styczniu 2013 r., w stosunku międzyrocznym, była niższa o 4,1%, a w stosunku do miesiąca poprzedniego utrzymywała się na takim samym poziomie. Największy międzyroczny spadek odnotowano w produkcji komputerów, urządzeń elektronicznych i optycznych (o 16,1%), w produkcji pojazdów motorowych (o 8,6%), w produkcji i dystrybucji energii elektrycznej, gazu i ciepła (o 3,3%) oraz w produkcji wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych (o 6,1%). Największy wzrost odnotowano w produkcji artykułów rolno-spożywczych (o 5,4%), napojów (o 9,8%) oraz pozostałych wyrobów przemysłu przetwórczego (o 6,4%). Przychody z działalności przemysłowej w styczniu w 2013 r. w cenach bieżących, w stosunku międzyrocznym, były niższe o 3,9%, a przychody z eksportu bezpośredniego przedsiębiorstw przemysłowych o 4,2%. nowych zamówień w przemyśle międzyrocznie obniżyła się o 7,6%; w tym wartość zamówień zagranicznych o 8,7%, a zamówień krajowych o 5,7%. Średnia liczba zatrudnionych w przemyśle czeskim na koniec stycznia 2013 r. (bez pracowników agencyjnych), w przedsiębiorstwach zatrudniających co najmniej 50 pracowników, była międzyrocznie niższa o 1,2%. Średnie wynagrodzenie miesięczne w przedsiębiorstwach przemysłowych wzrosło nominalne o 1,5% i wyniosło 25.937 CZK (ok. 1.018 EUR). Przemysł (wskaźniki międzyroczne dane wstępne) Dynamika w cenach stałych Wyszczególnienie (analogiczny okres roku poprzedniego = 100) listopad grudzień styczeń 2012 2012 2013 Przemysł Republiki Czeskiej (B+C+D) 95,7 88,4 95,9 B) Wydobycie 96,0 86,4 92,2 C) Przemysł przetwórczy 96,5 87,5 96,0 D) Produkcja i dystrybucja energii elektrycznej, gazu i ciepła 90,5 93,6 96,7 II. Budownictwo Produkcja budowlana na rynku czeskim w styczniu 2013 roku, w stosunku międzyrocznym, obniżyła się o 9,3%. produkcji w budownictwie lądowym była niższa o 7,5%, a w budownictwie inżynieryjnym o 15,3%. W porównaniu ze styczniem 2008 roku, wartość produkcji budowlanej była niższa o 39,9% Średnia liczba zatrudnionych w budownictwie w omawianym okresie (bez pracowników agencyjnych), w przedsiębiorstwach zatrudniających co najmniej 50 pracowników, 2
międzyrocznie obniżyła się o 6,2%. Średnie wynagrodzenie w tej branży wzrosło nominalnie o 1,6% i wyniosło 26.673 CZK (ok. 1.045EUR). Liczba wydanych zezwoleń budowlanych, w stosunku międzyrocznym, wzrosła o 4,1%, a orientacyjna wartość robót objętych tymi zezwoleniami obniżyła się o 31,7%. Produkcja budowlana (wskaźniki międzyroczne - dane wstępne) Dynamika w cenach stałych (analogiczny okres roku poprzedniego = 100) Wyszczególnienie listopad grudzień styczeń 2012 2012 2013 Produkcja budowlana ogółem w tym: w budownictwie ogólnym w budownictwie inżynieryjnym Rozpoczęte realizacje mieszkań w tym: w budownictwie jednorodzinnym w budownictwie wielorodzinnym Zakończone realizacje mieszkań w tym: w budownictwie jednorodzinnym w budownictwie wielorodzinnym 96,1 95,7 96,8 82,4 85,9 39,9 87,1 93,1 71,6 80,6 80,8 79,9 94,9 93,6 72,5 97,7 97,9 102,0 90,7 92,5 84,7 61,0 112,6 10,1 89,6 98,4 80,1 III. Bezrobocie Na koniec lutego 2013 roku w Republice Czeskiej bez pracy było 593,7 tys. osób, tj. o 7,9 tys. więcej niż na koniec miesiąca poprzedniego oraz o 52,0 tys. więcej niż na koniec lutego 2012 r. Stopa bezrobocia na 28.02.2013 r. wyniosła 8,1%. Wśród mężczyzn stopa bezrobocia wyniosła 8,5%, a wśród kobiet 7,6%. Największe bezrobocie utrzymywało się w powiatach: Bruntal (14,1%), Jesenik (13,7%), Most (13,6%) oraz Znojmo (12,1%). Najniższe w powiatach miasta Pragi (od 3,5% do 4,6%) oraz w powiecie Mlada Boleslav (4,7%). W ewidencji czeskich Urzędów Pracy na 28 lutego 2013 roku, było 34.635 wolnych miejsc pracy. Na jedno wolne miejsce przypadało średnio 17,1 bezrobotnych, z tego najwięcej w powiatach: Jesenik (94,6), Bruntal (90,0), Havlickuv Brod (70,3), Most (55,6), Karwina (54,9) oraz Decin (53,8). Zasiłek dla bezrobotnych w lutym 2013 r. wypłacono 143.760 osobom ubiegającym się o zatrudnienie, tj. 24,2% ogółu bezrobotnych (w styczniu 2013 23,6%, w lutym 2012 25,7%). IV. Ceny towarów i usług Ceny towarów i usług konsumpcyjnych w lutym w stosunku do stycznia 2013 r. wzrosły ogółem o 0,1%. Było to spowodowane głównie wzrostem cen paliw napędowych, które po spadku w ostatnim kwartale 2012 roku i niewielkim wzroście w styczniu 2013 r., w lutym podniosły się o 2,3%. Wzrost cen w stosunku do miesiąca poprzedniego odnotowano również 3
w transporcie (o 0,9%), w usługach związany z rekreacją i kulturą (o 0,8%) oraz w wyposażeniu mieszkań, (o 0,5%). Międzyrocznie, inflacja w lutym 2013 r. wyniosła 1,7% i była o 0,2 pp. niższa niż w miesiącu poprzednim. W porównaniu z lutym 2012 roku, wyższe były ceny artykułów spożywczych i napojów bezalkoholowych (o 5,0%), napojów alkoholowych i tytoniu (o 3,6%), opieki zdrowotnej (o 3,3%), czynszów i opłat mieszkaniowych (o 2,6%) oraz usług hotelowych i restauracyjnych (o 2,3%). Niższe były m.in. ceny usług pocztowych i telekomunikacyjnych (o 4,9%), odzieży i obuwia (o 2,8%) oraz ceny wyposażenia mieszkań (o 0,8%). Ceny towarów i usług (wskaźniki, stopa inflacji) Wyszczególnienie Analogiczny okres roku Średnia poprzedniego = 100 Stopa roku inflacji* 12/12 01/13 02/13 2005=100 Ogółem w tym: 102,4 101,9 101,7 122,8 103,0 Artykuły spożywcze i napoje bezalkoholowe 105,2 105,7 105,0 129,5 106,6 Napoje alkoholowe i tytoń 103,8 103,9 103,6 147,8 102,8 Odzież i obuwie 97,2 97,7 97,2 79,2 96,9 Czynsze, woda, energia, paliwa 103,6 102,6 102,6 146,0 104,5 Wyposażenie mieszkań, sprzęt AGD, naprawy 99,4 98,9 99,2 95,4 98,9 Służba zdrowia 106,8 103,4 103,3 167,2 108,2 Transport 100,2 98,9 99,4 106,1 102,0 Poczta i telekomunikacja 94,4 95,2 95,1 90,9 97,0 Kultura i rekreacja 99,8 99,6 100,2 98,9 99,9 Edukacja 101,7 101,5 101,6 119,7 101,9 Wyżywienie i zakwaterowanie 103,5 102,7 102,3 126,5 103,7 Pozostały towar i usługi 102,0 101,9 101,5 117,0 101,9 *relacja średnich wskaźników bazowych (rok 2005=100) za ostatnie 12 miesięcy oraz poprzednie 12 miesięcy V. Handel zagraniczny W styczniu 2013 roku obroty handlu zagranicznego Republiki Czeskiej w stosunku międzyrocznym obniżyły się o 3,7%. Eksport był niższy o 3,3% i wyniósł 9,6 mld EUR, a import o 4,2% i wyniósł 8,4 mld EUR. Nadwyżka handlowa RCz międzyrocznie wzrosła o 3,4% wyniosła 1,2 mld EUR. Największy wpływ na wzrost dodatniego salda wymiany handlowej w styczniu 2013 r. miał wzrost nadwyżki w grupie różnych wyrobów przemysłowych (o 47,2 mln EUR) w grupie maszyn i środków transportu (o 46,7 mln EUR) oraz spadek ujemnego salda w grupie chemikaliów i wyrobów pochodnych (o 17,9 mln EUR). Natomiast deficyt pogłębił się w grupie paliw mineralnych i smarów (o 31,1 mln EUR), w grupie żywności i zwierząt żywych (o 29,7 mln EUR) oraz w grupie surowców z wyjątkiem paliw (o 5,9 mln EUR). 4
Wyszczególnienie Obroty handlu zagranicznego Republiki Czeskiej w styczniu 2012/2013 (w mln) STYCZEŃ 2012 STYCZEŃ 2013 DYNAMIKA W % Eksport Import Saldo Eksport Import Saldo eksportu importu CZK 253.458 223.020 30.438 245.413 213.891 31.522 96,8 95,9 EUR 9.927 8.735 1.192 9.600 8.367 1.233 96,7 95,8 USD 12.809 11.270 1.538 12.757 11.118 1.639 99,6 98,6 W miesiącu styczniu 2013 r. największy wzrost wartości czeskiego eksportu miał miejsce w grupie różnych wyrobów przemysłowych (o 55,6 mln EUR, tj. o 5,6%); w grupie żywności i zwierząt żywych (o 27,1 mln EUR, tj. o 8,1%); w grupie chemikaliów i wyrobów pochodnych (o 24,4 mln EUR, tj. o 4,2%) oraz w grupie napojów i tytoniu (o 8,3 mln EUR, tj. o 18,9%). Spadek wartości eksportu odnotowano w grupie maszyn i środków transportu (o 285,0 mln EUR, tj. o 5,2%); w grupie paliw mineralnych i smarów (o 119,1mln EUR, tj. o 28,1%); w grupie wyrobów przemysłowych rynkowych (o 44,4 mln EUR, tj. o 2,6%) oraz w grupie surowców z wyjątkiem paliw (o 6,5 mln EUR, tj. o 2,4%). Największy wzrost wartości importu odnotowano w grupie żywności i zwierząt żywych (o 56,8 mln EUR, tj. o 14,7%); w grupie wyrobów pozostałych (o 9,0 mln EUR, tj. o 36,1%) oraz w grupie różnych wyrobów przemysłowych (o 8,4 mln EUR, tj. o 1,0%) Największy międzyroczny spadek importu odnotowano w grupie maszyn i środków transportu (o 331,7 mln EUR, tj. o 9,4%), w grupie paliw mineralnych i smarów (o 88,0 mln EUR, tj. o 8,1%) oraz w grupie wyrobów przemysłowych rynkowych (o 29,8 mln EUR, tj. o 1,9%). 1 Głównymi pozycjami czeskiego eksportu w miesiącu styczniu 2013 roku, były samochody osobowe (8,4% eksportu ogółem), części i akcesoria samochodowe (7,2%) oraz urządzenia do automatycznego przetwarzania danych (7,1%); następnie aparaty i urządzenia telefoniczne (2,8%), rowery trzykołowe, skutery, samochodziki i podobne zabawki na kołach (1,7%), druty i kable izolowane (1,7%), urządzenia elektryczne do przełączania lub zabezpieczania obwodów elektrycznych (1,3%), energia elektryczna (1,3%), pompy do cieczy (1,2%) oraz meble do siedzenia (1,2%). Na ww. 10 grup towarowych przypadało 34% czeskiego eksportu ogółem, a ich łączna wartość utrzymywała się na tym samym poziomie jak przed rokiem. W imporcie największą grupę wyrobów stanowiły części i akcesoria samochodowe (4,9%), ropa naftowa (4,9%), gaz ziemny (4,5%), urządzenia do automatycznego przetwarzania danych (3,2%) oraz leki (2,3%); następnie aparaty i urządzenia telefoniczne (2,1%), części i akcesoria do maszyn i urządzeń biurowych (1,8%), elektryczne układy scalone (1,5%), druty i kable izolowane (1,4%) oraz samochody osobowe (1,3%). Na ww. 10 grup towarowych przypadało 28,1% czeskiego importu ogółem, a ich łączna wartość była międzyrocznie niższa o 9,5%. Największą nadwyżkę handlową w omawianym okresie Republika Czeska uzyskała w handlu z Niemcami (983 mln EUR), Wielką Brytanią (353 mln EUR), Słowacją (316 mln EUR), Francją (246 mln EUR) oraz Austrią (174 mln EUR), a największy deficyt w handlu z 1 Strukturę towarową czeskiego handlu zagranicznego przedstawia załącznik nr 1 5
Chinami (-773 mln EUR), Rosją (-166 mln EUR), Japonią (-150 mln EUR), Koreą Południową (-137 mln EUR), Tajlandią (-73 mln EUR) oraz Azerbejdżanem (-69 mln EUR) oraz VI. Polsko-czeska wymiana handlowa Według danych Czeskiego Urzędu Statystycznego, czesko-polskie obroty handlowe w miesiącu styczniu 2013 roku międzyrocznie obniżyły się o 0,8% i wyniosły 1,2 mld EUR. czeskiego eksportu do Polski była niższa o 7,1% i wyniosła 564 mln EUR, a wartość importu wzrosła o 5,7% i wyniosła 652 mln EUR. Czeski deficyt w handlu z Polską wyniósł zatem 61,6 mln EUR. W analogicznym okresie 2012 roku, dane statystyczne z tego samego źródła wskazywały na czeską nadwyżkę w wysokości 14,9 mln EUR. 2 W czeskim eksporcie do Polski największy wzrost wartościowy odnotowano w grupie różnych wyrobów przemysłowych (o 4,6 mln EUR, tj. o 11,5%) oraz w grupie napojów i tytoniu (o 1,0 mln EUR, tj. o 43,5%). Największy spadek eksportu odnotowano w grupie wyrobów przemysłowych rynkowych (o 23,2 mln EUR, tj. o 13,0%), w grupie maszyn i środków transportu (o 17,0 mln EUR, tj. o 7,8%), w grupie żywności i zwierząt żywych (o 5,1 mln EUR, tj. o 13,8%), w grupie paliw mineralnych i smarów (o 2,7 mln EUR, tj. o 11,1%) oraz w grupie tłuszczów roślinnych i zwierzęcych (o 1,1 mln EUR tj. o 9,7%), 3 W czeskim imporcie z Polski największy wzrost wartościowy odnotowano w grupie żywności i zwierząt żywych (o 9,8 mln EUR, tj. o 16,2%), w grupie surowców z wyjątkiem paliw (o 9,4 mln EUR, tj. o 46,8%), w grupie maszyn i środków transportu (o 8,9 mln EUR, tj. o 6,1%) oraz w grupie wyrobów przemysłowych rynkowych (o 8,2 mln EUR, tj. o 4,5%). Spadek importu odnotowano jedynie w grupie paliw mineralnych i smarów (o 3,7 mln EUR, tj. o 6,7%) oraz w grupie różnych wyrobów przemysłowych (o 1,4 mln EUR, tj. 2,5%). Największy deficyt w handlu z Polską w miesiącu styczniu 2013 r., Republika Czeska odnotowała w grupie żywności i zwierząt żywych (-38,6 mln EUR), w grupie wyrobów przemysłowych rynkowych (-36,9 mln EUR) oraz w grupie paliw mineralnych i smarów (- 30,1 mln EUR); następnie w grupie różnych wyrobów przemysłowych (-9,2 mln EUR), w grupie napojów i tytoniu (-2,7 mln EUR) oraz w grupie surowców z wyjątkiem paliw (-1,5 mln EUR). Nadwyżkę uzyskano w grupie maszyn i środków transportu (+44,5 mln EUR), w grupie tłuszczów roślinnych i zwierzęcych (+7,2 mln EUR) oraz w grupie chemikaliów i wyrobów pochodnych (+5,9 mln EUR). 2 Wg danych MG RP, polsko-czeskie obroty handlowe w miesiącu styczniu 2013 roku międzyrocznie były wyższe o 1,6% i wyniosły 1.182 mln EUR; przy czym, polski eksport do RCz wzrósł o 5,4% i wyniósł 740,1 mln EUR, a import obniżył się 4,2% i wyniósł 442,0 mln EUR. Wg tych danych, Polska uzyskała nadwyżkę handlową z Czechami w wysokości 298,1 mln EUR. W stosunku międzyrocznym wartość nadwyżki była wyższa o 24%. 3 Strukturę towarową czesko-polskiej wymiany handlowej, wg danych Czeskiego Urzędu Statystycznego przedstawia załącznik nr 2 6
700,0 Czesko - polska wymiana handlowa w miesiącu styczniu 2012/2013 (w mln EUR) 600,0 500,0 606,6 591,7 563,8 625,4 400,0 300,0 200,0 100,0 0,0 14,9-61,6-100,0 I - 2012 I - 2013 Czeski eksport do Polski Czeski import z Polski Saldo wymiany Źródło: Czeski Urząd Statystyczny W czeskim eksporcie do Polski największy udział w omawianym okresie miały samochody osobowe (7,4%) oraz części i akcesoria samochodowe (4,9%); następnie urządzenia do automatycznego przetwarzania danych (3,3%), sztaby i pręty z żelaza i stali (2,4%), węglowodory cykliczne (2,3%), aparaty i urządzenia telefoniczne (2,0%), podpaski higieniczne, tampony, pieluszki i podobne artykuły sanitarne (1,7%), olej rzepakowy (1,6%), wyroby płaskie z żelaza i stali o gr. pow. 600 mm (1,6%) oraz węgiel kamienny (1,6%). Na ww. 10 grup towarowych przypadało 28,8% czeskiego eksportu do Polski ogółem, a ich łączna wartość była międzyrocznie wyższa o 3,8%. W imporcie z Polski dominowały części i akcesoria samochodowe (6,5%), drut miedziany (4,6%) oraz silniki spalinowe tłokowe z zapłonem iskrowym (4,1%); następnie druty i kable izolowane (2,5%), węgiel kamienny (2,2%), odpady i złom żelaza i stali (2,0%), energia elektryczna (1,9%), pozostałe sztaby i pręty z żeliwa lub stali niestopowej (1,9%), wyroby płaskie z żelaza i stali (1,8%) oraz oleje ropy naftowej inne niż surowe (1,7%). Na ww. 10 grup towarowych przypadało 29,1% czeskiego importu z Polski ogółem, a ich łączna wartość była międzyrocznie wyższa o 2,3%. W miesiącu styczniu 2013 roku, Polska była trzecim partnerem handlowym Republiki Czeskiej pod względem importu (udział 7,5%) po Niemczech (24,8%) i Chinach (10,3%), a przed Rosją (6,4%), Słowacją (6,0%), Włochami (3,6%), Austrią (3,0%) oraz Francją (3,0%); jak też trzecim pod względem eksportu (5,9%) po Niemczech (31,9%) i Słowacji (8,5%), a przed Wielką Brytanią (5,3%), Francją (5,2%), Austrią (4,5%) i Rosją (3,8%). Jak wynika z danych Czeskiego Urzędu Statystycznego, międzyroczna zmiana wartości salda wymiany handlowej z dodatniego na ujemne w handlu z Polską, spowodowana była głównie pogłębieniem się czeskiego deficytu w grupie wyrobów przemysłowych rynkowych (o 31,4 mln EUR) oraz w grupie żywności i zwierząt żywych (o 14,9 mln EUR), jak również 7
spadkiem czeskiej nadwyżki handlowej w grupie maszyn i środków transportu (o 25,9 mln EUR). Z ważniejszych dla polskiego eksportu do Czech pozycji towarowych, relatywnie wysoką dynamikę w miesiącu styczniu wykazywały części i akcesoria samochodowe (125%), silniki spalinowe z zapłonem iskrowym (141%), odpady i złom żelaza i stali (118%), energia elektryczna (120%), aparaty i urządzenia telefoniczne (241%), węglowodory cykliczne (140%) oraz nawozy sztuczne (153%). Międzyroczny spadek dynamiki w czeskim imporcie z Polski odnotowano natomiast w przypadku drutu miedzianego (97,4%), drutów i kabli izolowanych (78,7%), węgla kamiennego (76,7), pozostałych sztab i prętów z żelaza lub stali (89,4%), olejów mineralnych innych niż surowe (69,2%), mebli do siedzenia (68,4%), serów i twarogów (76,1%) oraz mięsa i podrobów z drobiu (86,2%). Ponadprzeciętną dynamikę w czeskim eksporcie do Polski, z ważniejszych pozycji eksportowych, wykazywały części i akcesoria samochodowe (105,3%), aparaty telefoniczne (112,8%), rowery trzykołowe, skutery, samochodziki i podobne zabawki na kołach (136,0%), druty i kable izolowane (104,9%) oraz oleje mineralne inne niż surowe (115,4%). Spadek dynamiki eksportu odnotowano natomiast w przypadku samochodów osobowych (77,2%), maszyn i urządzeń do automatycznego przetwarzania danych (94,4%), energii elektrycznej (75,7%), mebli do siedzenia (90,0%), części do maszyn biurowych (81,4%) oraz monitorów i projektorów telewizyjnych (62,2%). VII. Napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych w 2012 roku Według najnowszych danych Czeskiego Banu Narodowego w 2012 roku do Republiki czeskiej napłynęło 8,2 mld EUR w postaci bezpośrednich inwestycji zagranicznych. W formie kapitałów zakładowych napłynęło 2,5 mld EUR, w formie reinwestowanych zysków 4,7 mld EUR, a w formie pozostałego kapitału 1,0 mld EUR. Ze statystyk również wynika, że jest to największy przyrost BIZ w tym kraju od 8 lat. W porównaniu z rokiem poprzednim wartość inwestycji zagranicznych wzrosła pięciokrotnie, a w porównaniu z rokiem 2010, dwukrotnie. Od przystąpienia Republiki Czeskiej do UE jedynie w 2005 roku napływ BIZ był wyższy i wynosił 9,4 mld EUR. 10,0 9,0 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 4,0 Napływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych do Republiki Czeskiej (w mld EUR) 9,4 4,3 7,6 4,4 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2,1 4,6 1,7 8,2 8
Najwięcej inwestycji w ubiegłym roku na rynek czeski napłynęło z Niderlandów (43,1%), z Niemiec (15,5%), Austrii (13,0%), Belgii (7,7%) oraz USA (5,0%). napływu inwestycji z Polski wyniosła 96,8 mln EUR i stanowiła 1,2% ogólnej ich wartości. W ujęciu sektorowym gospodarki czeskiej, najwięcej inwestycji ulokowano w sektorze finansów i ubezpieczeń (28,3%), transportu i telekomunikacji (19,4%), handlu (17,6%) oraz maszyn i urządzeń (12,4%). Jak wynika z informacji medialnych, duży napływ inwestycji z Niderlandów w 2012 r. związany był z przejęciem przez RWE Gas International swej czeskiej spółki RWE Transgas (cena transakcji wyniosła ok. 2 mld EUR) oraz czeskiego browaru Staropramen przez amsterdamską filię amerykańskiej korporacji Molson Coors. VIII. Plan walki z bezrobociem Czeskie Ministerstwo Pracy i Spraw Socjalnych (MPSV) w swym nowym planie walki z bezrobociem przewiduje m.in. wsparcie zatrudniania młodych pracowników, możliwość czasowego skrócenia wymiaru czasu pracy (tzw. kurzarbeit) oraz rekwalifikacje zawodowe. Oferuje również zasiłek w kwocie 80.000 CZK dla bezrobotnych, którzy zdecydują się na podjęcie działalności gospodarczej. Na realizację swego siedmiopunktowego planu MPSV przeznaczyło 7 mld CZK i oczekuje, że dzięki jego realizacji pracę podejmie dziesiątki tysięcy ludzi. MPSV chce, z pomocą środków finansowych z ww. planu zarówno unijnych jak i krajowych, zachęcić firmy do zatrudniania nowych pracowników oraz wesprzeć osoby, którym zależy na zdobyciu pracy. Przedsiębiorcy reagują pozytywnie na wprowadzenie planu - wątpliwości mają jednak eksperci, w szczególności co do efektywności wykorzystania środków przy wsparciu zatrudniania absolwentów oraz dotacji do wynagrodzeń dla gmin. W tym ostatnim przypadku według specjalistów istnieje ryzyko zatrudniania w gminach krewnych lub znajomych bez dodatkowego obciążania kosztami zatrudnienia kasy gminy. Wątpliwości budzi również zawarte w planie postanowienie, na podstawie którego czeskie Ministerstwo Pracy będzie oceniało sensowność biznesplanów przedkładanych przez bezrobotnych. Specjaliści pozytywnie oceniają wprowadzenie wsparcia zatrudniania matek na część etatu oraz możliwości wykorzystania tzw. kurzarbeitu choć w tym przypadku zauważają, że jego zastosowanie powinno nastąpić tylko w przypadku kolejnego poważnego kryzysu gospodarczego. Zarówno eksperci, jak i przedstawiciele przedsiębiorców, podkreślają potrzebę modyfikacji planu oraz jego dostosowania do potrzeb przedsiębiorców z konkretnych regionów. Przedsiębiorcy wskazują, że najpoważniejszymi problemami, z którymi się spotykają poszukując nowych pracowników, jest ich niezdyscyplinowanie, brak dostatecznych kwalifikacji, przerost oczekiwań płacowych oraz brak samodzielności i odpowiedzialności. Siedmiopunktowy planu MPSV obejmuje: 1.Wsparcie zatrudnienia ludzi młodych (do 30 roku życia) oraz absolwentów szkół. Pracodawca może otrzymywać przez okres 1 roku comiesięcznie wsparcie do wysokości 24 9
tysięcy koron (na wynagrodzenie oraz obowiązkowe składki), jak również jednorazowe wsparcie na wyposażenie nowego miejsca pracy. Jednocześnie zostanie uruchomiony projekt usług doradczych pomagających w znalezieniu pracy absolwentom lub pomagający w ich rekwalifikacji. Projekt ma objąć 3.200 osób. 2. Wsparcie zatrudnienia matek i osób pozostających bez pracy długookresowo. Ministerstwo wesprze firmy, które zatrudnią w niepełnym wymiarze czasu pracy kobiety z dziećmi lub osoby, które opiekują się osobą bliską oraz bezrobotnych długookresowo pozostających bez pracy. 3. Kurzarbeit projekt Kształcenie dla stabilności. Od 1 kwietnia 2013 r. MPSV ułatwi procedurę uzyskiwania wsparcia przez firmy, które chcą utrzymać istniejące miejsca pracy, a ich przychody ze sprzedaży własnych produktów /usług obniżyły w stosunku międzyrocznym o min. 20%, w następstwie czego musiały ograniczyć przydział pracy dla pracowników o 20-60% (1 3 dni w tygodniu). Do 2015 r. na wsparcie na ten cel MPSV przeznaczyło 400 mln CZK. 4. Rekwalifikacja. Intensywniejsze niż dotąd działania urzędów pracy w zakresie rekwalifikacji pracowników w regionach w powiązaniu z zapotrzebowaniem lokalnych pracodawców na pracowników danej profesji. 5. Wsparcie bezrobotnych podejmujących działalność gospodarczą. MPSV po dokonaniu oceny przedstawionego przez bezrobotnego biznesplanu, może go wesprzeć kwotą od 40 do 80 tysięcy CZK. Jednak osoba, której start został wsparty w ten sposób, musi się zobowiązać do prowadzenia tej działalności przez okres minimalnie 1-2 lat. 6. Wsparcie zatrudnienia w gminach i organizacjach non-profit poprzez przekazanie środków na wynagrodzenia nowozatrudnionych osób, zarejestrowanych wcześniej jako bezrobotne, na nowych miejscach pracy. 7. Wsparcie poprzez usługi doradcze rozszerzenie zakresu doradztwa oraz poprawa jego jakości. Usługi te będą kierowane, oprócz osób poszukujących pracy, również do pracodawców, starostów gmin i miast i in. Ta część planu obejmuje poprawę komunikacji między urzędami pracy różnego szczebla, wytworzenie nowych zasad i standardów pracy z klientami tych urzędów poprzez zwiększenie nacisku na kompleksowe i zindywidualizowane podejście do klienta. IX. Komputeryzacja zamówień publicznych w Republice Czeskiej Przygotowania do elektronicznego ogłaszania zamówień publicznych w Republice Czeskiej opóźniają się w stosunku do pierwotnie ustalonych terminów - pierwsza faza tzw. Narodowego Systemu Elektronicznego (Národní elektronický nástroj - NEN) miała zostać zrealizowana już w I kwartale br., jednak już w tym momencie czeskie Ministerstwo Rozwoju Regionalnego przewiduje, że próbna wersja zacznie działać najwcześniej we wrześniu br. a pełna wersja - od 1 stycznia 2014 r. Co więcej, zmiany wprowadzone nowelizacją ustawy o zamówieniach publicznych skomplikowały i posunęły prace nad projektem na tyle, że coraz poważniejszym problemem może być czerpanie środków z funduszy unijnych na pokrycie kosztów opracowania projektu (85% z łącznych kosztów 147 mln CZK). Obecnie 10
Ministerstwo negocjuje wprowadzenie zmian do dofinansowania projektu ze środków unijnych. Z powodu opóźnień we wprowadzaniu NEN na początek przyszłego roku przesunie się również uruchomienie państwowych aukcji elektronicznych, które są z projektem NEN powiązane. Za pośrednictwem tych aukcji państwo będzie nabywać towary, np.: komputery, samochody lub energię. Czeski rząd liczy na to, że dzięki projektowi NEN efektywniej będą nabywane również usługi i prace budowlane dla sektora publicznego. Przygotowanie projektu NEN, którego koszt wyniósł bez podatku VAT ok. 147 mln CZK, realizuje spółka Datasys. W chwili obecnej nie został jeszcze zamknięty kolejny przetarg - na administrację tego systemu elektronicznego przez okres 5 lat. Przewidywana wartość tego przetargu jest szacowana na 250 mln CZK. Koszty działania systemu będą pokrywane w całości z czeskiej kasy państwowej, ponieważ zasady udzielania unijnych dotacji uniemożliwiają finansowanie kosztów działania tego systemu. X. Wzrost liczby najmniejszych przedsiębiorstw W czeskim sektorze małych i średnich przedsiębiorstw długookresowo dominują te najmniejsze (mikroprzedsiębiorstwa), zatrudniające do 9 osób. W tej właśnie grupie przedsiębiorstw w 2010 r. pracowało 1,2 mln osób. Są to firmy w których zatrudnienie nie przekracza średnio 1,2 osoby. W latach 2003-2010 na mikroprzedsiębiorstwa przypadało 45,5% łącznej liczby zatrudnionych w całym sektorze małych i średnich przedsiębiorstw, tj. 25,8% ogółu zatrudnionych w Republice Czeskiej. Wysokość przeciętnego wynagrodzenia w mikroprzedsiębiorstwach wg Czeskiego Urzędu Statystycznego (CSU) w latach 2003-2010 malała, a obecnie nie przekracza trzech czwartych przeciętnego wynagrodzenia w całym sektorze małych i średnich przedsiębiorstw i wynosi 15.123 CZK (ok. 600 EUR). CSU w swej analizie podważa tezę, że firmy te powstają najczęściej w okresie wzrostu gospodarczego, wręcz przeciwnie - zwłaszcza firmy prowadzące działalność na zasadzie samozatrudnienia zanikają w okresie koniunktury, ponieważ osoby prowadzące te firmy są zatrudniane przez rozwijające się średnie i wielkie przedsiębiorstwa. Prawidłowość tę potwierdzają statystyki - w latach 2004-2006 w najmniejszych firmach ubyło 105.000 zatrudnionych, natomiast zatrudnienie w większych firmach rosło. W latach 2009-2010 tendencja ta była odwrotna. Sektor małych i średnich przedsiębiorstw odgrywa w gospodarce Republiki Czeskiej istotną rolę. Długookresowo daje pracę ok. połowie wszystkich zatrudnionych. W latach 2009 i 2010 małe i średnie przedsiębiorstwa wytwarzały odpowiednio 32,1% i 32,6% nominalnej wartości czeskiego PKB oraz 35,6% i 36,1% wartości dodanej brutto. małych i średnich przedsiębiorstw jest w RCz nadal dużo niższy niż np.: w Niemczech, gdzie w małych i średnich przedsiębiorstwach zatrudnionych jest ok. 70% wszystkich pracowników, a sektor ten wytwarza ok. połowę niemieckiego PKB. 11
XI. Inwestycje w czeską infrastrukturę kolejową Czeski Zarząd Dróg Kolejowych sięgnął po wcześniej planowane i niezrealizowane projekty, głównie rekonstrukcji dróg kolejowych, do których zainwestuje do 2015 r. niemal 33 mld CZK. Realizacja tych projektów pomoże czeskiemu rządowi wykorzystać dotacje unijne przed terminem zakończenia ich czerpania. Czeskie Ministerstwo Transportu zatwierdziło 35 głównych projektów Zarządu Dróg Kolejowych oraz 8 zastępczych, gdyby okazało się, że niektóre z głównych projektów nie będą mogły być zrealizowane. W przypadku, gdyby wszystkie główne projekty zostały zrealizowane, o dofinansowanie projektów zastępczych Czeska Republika wystąpi w dalszym okresie programowania (po 2015 r.). Do największych projektów należą: modernizacja trasy Hradec Kralove-Pardubice-Chrudim za 1,4 mld CZK, rewitalizacja trasy Czeskie Budziejowice-Volary za 1,6 mld CZK oraz projekt trasy Czeski Cieszyn-Detmarovice za niemal 3 mld CZK. Między zastępczymi projektami znajduje się m.in. rekonstrukcja trasy kolejowej między miejscowościami Usti nad Orlici - Letohrad, Usti nad Labem - Chomutov oraz Brno - Blazovice. Głównym kryterium wyboru tras do rekonstrukcji, była możliwość ich wykorzystania jako alternatywnych wobec tras głównych zwanych korytarzami kolejowymi. Rekonstrukcja obejmuje również perony dworców kolejowych, dzięki którym ma wzrosnąć komfort podróży osób. Z punktu widzenia czeskiej branży budowlanej, która odnotowała spadek w stosunku międzyrocznym o 17% i przeprowadza redukcję zatrudnienia, czeskie koleje są teraz jedynym źródłem zdobycia zamówień publicznych. Dla porównania - na planowane prace budowlane związane z budową autostrad i dróg publicznych I kategorii do 2015 r. czeski rząd przeznacza łącznie 1,6 mld CZK. Zasadniczym warunkiem powodzenia całego planu jest jednak zdobycie środków finansowych na udział własny państwa w finansowaniu projektów objętych dofinansowaniem ze funduszy unijnych. Raport czeskiego Państwowego Funduszu Infrastruktury Transportowej ostrzega, że do dyspozycji w br. pozostają środki publiczne w wysokości 65 mld CZK, podczas gdy niezbędnych jest 90 mld CZK. Według przedstawicieli Funduszu oznacza to, że w następnych latach poważnie wzrośnie zagrożenie związane z niewykorzystaniem dotacji unijnych ze względu na niedostatek środków własnych. XII. Wprowadzenie koncesji na sprzedaż alkoholu Na posiedzeniu w dniu 6 marca br. czeski rząd zatwierdził projekt nowelizacji ustawy o prowadzeniu działalności gospodarczej, wprowadzający koncesję na sprzedaż alkoholu. Ta decyzja jest reakcją na aferę metanolową w Republice Czeskiej, w której, na skutek dodania do sprzedawanego alkoholu metanolu, zmarło 40 osób. Zdaniem czeskiego Związku Handlu i 12
Ruchu Turystycznego nie rozwiąże to jednak problemu czarnego rynku produkcji i sprzedaży alkoholu. Wszyscy sprzedawcy wyrobów spirytusowych oraz spirytusu, będą mieli pół roku na złożenie wniosku o udzielenie koncesji na sprzedaż alkoholu. Udzielenie koncesji nie będzie w żaden sposób ograniczone - sprzedawcy alkoholu nie będą musieli udowadniać kompetencji zawodowych. Jak podkreśla czeski Minister Przemysłu i Handlu - Martin Kuba, nie chodzi o utrudnianie podjęcia i prowadzenia działalności w danej branży. Najważniejsze jest, aby państwo miało informacje o tym, gdzie jest sprzedawany alkohol. Konieczność posiadania takich informacji potwierdziła niedawna afera z alkoholem metylowym. Jednak brak warunków udzielenia koncesji, według przedstawicieli czeskiego Związku Handlu i Ruchu Turystycznego, jest największą słabością nowej regulacji prawnej. Domagali się oni chociażby uprzedniej kontroli księgowej, podatkowej oraz ewidencji przychodów przedsiębiorców wnioskujących o udzielenie koncesji. Nowelizacja ma umożliwić lepszą kontrolę sprzedawców alkoholu, ograniczyć sprzedaż alkoholu nieopodatkowanego oraz alkoholu złej jakości. Celem zmiany jest również poprawa ochrony zdrowia konsumentów. Nowe przepisy będą dotyczyły również restauracji. Ocenia się, że w Republice Czeskiej jest ok. 1,9 mln przedsiębiorców, którzy na podstawie uprawnienia do prowadzenia tzw. wolnej działalności gospodarczej, mogą sprzedawać alkohol. Uprawnienie do prowadzenia rzemieślniczej działalności gospodarczej w zakresie gastronomii (w tym sprzedaży alkoholu) posiada niemal 185.400 czeskich przedsiębiorców. Ponadto alkohol mogą sprzedawać również jego producenci - tych jest w Republice Czeskiej 296. Ministerstwo Przemysłu i Handlu będzie wnioskować, aby rząd przedkładając projekt nowelizacji czeskiemu Sejmowi, zwrócił się do posłów o przyjęcie nowelizacji w pierwszym czytaniu. 13
Grupa SITC WPHI Praga, styczeń 2013 Załącznik nr 1 STRUKTURA TOWAROWA CZESKIEJ WYMIANY HANDLOWEJ W MIESIĄCU STYCZNIU 2013 ROKU (w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego) (w mln EUR) CZESKI EKSPORT CZESKI IMPORT WYSZCZEGÓLNIENIE I - 2012 I - 2013 Dynamika 2013/2012 I - 2012 I - 2013 Dynamika 2013/2012 Saldo I - 2012 Saldo I - 2013 Ogółem w tym: 9 927,2 100,0 9 600,4 100,0 96,7 8 734,8 100,0 8 367,1 100,0 95,8 1 192,4 1 233,3 0 Żywność i zwierzęta żywe 336,6 3,4 363,7 3,8 108,1 385,6 4,4 442,4 5,3 114,7-49,0-78,7 1 Napoje i tytoń 44,0 0,4 52,3 0,5 118,9 46,3 0,5 50,8 0,6 109,7-2,3 1,5 2 Surowce z wyjątkiem paliw 268,3 2,7 261,8 2,7 97,6 272,0 3,1 271,4 3,2 99,8-3,7-9,6 3 Paliwa mineralne i smary 423,3 4,3 304,2 3,2 71,9 1 092,3 12,5 1 004,3 12,0 91,9-669,0-700,1 4 Tłuszcze roślinne i zwierzęce 25,1 0,3 28,3 0,3 112,7 18,8 0,2 16,0 0,2 85,1 6,3 12,3 5 Chemikalia i wyroby pochodne 580,0 5,8 604,4 6,3 104,2 983,8 11,3 990,3 11,8 100,7-403,8-385,9 6 Wyroby przemysłowe rynkowe 1 722,4 17,4 1 678,0 17,5 97,4 1 572,6 18,0 1 542,8 18,4 98,1 149,8 135,2 7 Maszyny i środki transportu 5 516,6 55,6 5 231,6 54,5 94,8 3 511,7 40,2 3 180,0 38,0 90,6 2 004,9 2 051,6 8 Różne wyroby przemysłowe 999,7 10,1 1 055,3 11,0 105,6 826,8 9,5 835,2 10,0 101,0 172,9 220,1 9 Wyroby pozostałe 11,2 0,1 20,8 0,2 185,7 24,9 0,0 33,9 0,0 136,1-13,7-13,1 Źródło: Czeski Urząd Statystyczny 14
Grupa SITC WPHI Praga, styczeń 2013 Załącznik nr 2 STRUKTURA TOWAROWA CZESKO-POLSKIEJ WYMIANY HANDLOWEJ MIESIĄCU STYCZNIU 2013 R. (w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego) (w mln EUR) CZESKI EKSPORT DO POLSKI CZESKI IMPORT Z POLSKI WYSZCZEGÓLNIENIE I - 2012 I - 2013 Dynamika 2013/2012 I - 2012 I - 2013 Dynamika 2013/2012 Saldo I - 2012 Saldo I - 2013 Ogółem w tym: 606,6 100,0 563,8 100,0 92,9 591,7 100,0 625,4 100,0 105,7 14,9-61,6 0 Żywność i zwierzęta żywe 36,9 6,1 31,8 5,6 86,2 60,6 10,2 70,4 11,3 116,2-23,7-38,6 1 Napoje i tytoń 2,3 0,4 3,3 0,6 143,5 5,8 1,0 6,0 1,0 103,4-3,5-2,7 2 Surowce z wyjątkiem paliw 27,9 4,6 28,0 5,0 100,4 20,1 3,4 29,5 4,7 146,8 7,8-1,5 3 Paliwa mineralne i smary 24,4 4,0 21,7 3,8 88,9 55,5 9,4 51,8 8,3 93,3-31,1-30,1 4 Tłuszcze roślinne i zwierzęce 11,3 1,9 10,2 1,8 90,3 2,2 0,4 3,0 0,5 136,4 9,1 7,2 5 Chemikalia i wyroby pochodne 67,9 11,2 67,7 12,0 99,7 61,1 10,3 61,8 9,9 101,1 6,8 5,9 6 Wyroby przemysłowe rynkowe 178,4 29,4 155,2 27,5 87,0 183,9 31,1 192,1 30,7 104,5-5,5-36,9 7 Maszyny i środki transportu 217,3 35,8 200,3 35,5 92,2 146,9 24,8 155,8 24,9 106,1 70,4 44,5 8 Różne wyroby przemysłowe 40,0 6,6 44,6 7,9 111,5 55,2 9,3 53,8 8,6 97,5-15,2-9,2 9 Wyroby pozostałe 0,2 0,0 1,0 0,2 500,0 0,4 0,0 1,2 0,0 300,0-0,2-0,2 Źródło: Czeski Urząd Statystyczny 15