Grzegorz Janicki Kraków Wykorzystanie wspólnych zespołów dochodzeniowo-śledczych jako instrumentu zwalczania przestępczości o charakterze transgranicznym Geneza wspólnych zespołów dochodzeniowo-śledczych funkcjonowania i podstawy prawne ich Gdy szefowie państw i rządów Unii Europejskiej dyskutowali w fińskim mieście Tampere w październiku 1999 r. nad m.in. niezwłocznym powołaniem wspólnych zespołów śledczych (zgodnie z postanowieniami traktatu amsterdamskiego [1] ) w celu zwalczania w pierwszej kolejności przemytu narkotyków, handlu ludźmi oraz terroryzmu [2], nic nie wskazywało na to, że ten nowy instrument prawny w walce z najpoważniejszą przestępczością o charakterze transgranicznym będzie w tak niewielkim stopniu wykorzystywany w praktyce. Wówczas wydawało się, że będzie wręcz przeciwnie. Efektem tamperskiego szczytu było bowiem stworzenie ram prawnych dla powoływania wspólnych zespołów dochodzeniowo-śledczych art. 13 Konwencji z 29 maja 2000 r. o wzajemnej pomocy prawnej w sprawach karnych pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej (dalej jako Konwencja). W raporcie wyjaśniającym [3], analizując wspomniany artykuł, zwracano uwagę m.in. na dobrodziejstwa płynące ze współpracy państw w zwalczaniu przestępczości za pomocą wspólnych zespołów śledczych, wskazując na doświadczenia związane ze ściganiem poważnej przestępczości o wymiarze transgranicznym. Konwencja nie weszła jednak w życie na skutek dyskusji w kilku państwach członkowskich, którą wywołało uregulowanie pozostałych artykułów tej umowy [4]. 1 / 14
Trudności związane z ratyfikacją Konwencji spowodowały, że 30 listopada 2000 r. Rada UE przyjęła zalecenie dotyczące tworzenia przez państwa członkowskie wspólnych zespołów śledczych. W dokumencie tym podkreślono możliwość tworzenia zespołów na podstawie umów bilateralnych i wielostronnych, jak również zachęcano do korzystania z pomocy Europolu, jeśli chodzi m.in. o koordynację pracy zespołów, doradztwo w dziedzinie pomocy technicznej czy analizę przestępstw [5]. Rada zaproponowała, aby wszelkie wyniki działań wspólnych zespołów śledczych były przekazywane Europolowi, zgodnie z art. 10 Konwencji sporządzonej na podstawie artykułu K.3 Traktatu o Unii Europejskiej w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Policji (dalej jako Konwencja o Europolu) [6]. Stan zagrożenia atakami terrorystycznymi po 11 września 2001 r. otworzył na nowo dyskusję na temat przyspieszenia prac nad stworzeniem mechanizmu pozwalającego na ściślejszą współpracę państw członkowskich w ramach wspólnych zespołów dochodzeniowo-śledczych. W dniu 13 czerwca 2002 r. Rada UE, uwzględniając inicjatywę Belgii, Francji, Hiszpanii i Wielkiej Brytanii, wydała decyzję ramową w sprawie wspólnych zespołów dochodzeniowo-śledczych [7] celem niezwłocznego zapewnienia środków usprawnienia działalności wspólnych zespołów dochodzeniowo-śledczych [8]. W celu umożliwienia pracownikom Europolu uczestnictwa we wspólnych zespołach dochodzeniowo-śledczych 28 listopada 2002 r. Rada przyjęła protokół [9] zmieniający Konwencję o Europolu, zaś 8 maja 2003 r. zalecenie dotyczące wzorcowej umowy utworzenia wspólnego zespołu dochodzeniowo-śledczego [10]. W następstwie ataków terrorystycznych na Madryt Rada Europejska w swej deklaracji z 25 marca 2004 r. [11] wezwała państwa członkowskie do przyjęcia wszelkich niezbędnych środków celem pełnego wykonania decyzji ramowej do czerwca 2004 r. oraz zapewnienia udziału przedstawicieli Europolu i Eurojustu w pracach wspólnych zespołów dochodzeniowo-śledczych w możliwie jak najwyższym stopniu 2 / 14
[12]. W ciągu kilku lat powstało wiele aktów prawnych regulujących funkcjonowanie wspólnych zespołów dochodzeniowo-śledczych. Należy zwrócić uwagę na fakt, iż podstawą działania takich zespołów w Unii Europejskiej jest prawo krajowe implementowane na podstawie decyzji ramowej dotyczącej wspólnych zespołów dochodzeniowo-śledczych [13] oraz art. 13 Konwencji z 29 maja 2000 r. [14] Podstawą utworzenia wspólnego zespołu może być też art. 24 Konwencji sporządzonej na podstawie artykułu K.3 traktatu o Unii Europejskiej w sprawie pomocy wzajemnej i współpracy między administracjami celnymi z 18 grudnia 1997 r. [15] (Konwencja Neapol II). W relacjach z USA kwestia ta jest uregulowana w art. 5 umowy w sprawie wzajemnej pomocy prawnej między Unią Europejską a Stanami Zjednoczonymi [16]. Jeśli chodzi zaś o współpracę o charakterze globalnym, podpisana została w imieniu wspólnoty Konwencja ONZ z 15 listopada 2000 r. przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej (dalej jako Konwencja z Palermo) [17], której art. 19 reguluje kwestię wspólnych zespołów. Zespoły dochodzeniowo-śledcze pojawiają się również w innych dokumentach powstałych w ramach Unii Europejskiej, głównie w kontekście zwalczania przestępczości zorganizowanej, terroryzmu [18] czy handlu ludźmi [19]. Należy jednak podkreślić, że oprócz uregulowań, które można nazwać unijnymi, występują rozwiązania pozaunijne, wykształcone w drodze umów międzynarodowych, których stronami są również państwa członkowskie UE. Do aktów pozaunijnych regulujących problematykę wspólnych zespołów dochodzeniowo-śledczych zaliczyć można art. 20 drugiego protokołu dodatkowego [20] z 8 listopada 2001 r. do Europejskiej konwencji o pomocy prawnej w sprawach karnych z 1959 r. (instrument powstały w ramach Rady Europy) czy wspomniany już art. 19 Konwencji z Palermo [21], który ze względu na specyficzną sytuację prawną (jest bowiem częścią porządku prawnego zarówno UE, jak i innych państw spoza tego obszaru) powinien być również 3 / 14
zaliczony do instrumentarium o charakterze globalnym. Wśród umów dwustronnych regulujących omawianą problematykę wymienić można porozumienia o współpracy transgranicznej w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej, np. polsko-czeska umowa o współpracy w zwalczaniu przestępczości transgranicznej [22]. Reasumując, warto zwrócić uwagę, że pomimo mnogości instrumentów regulujących funkcjonowanie wspólnych zespołów dochodzeniowo-śledczych podstawą prawną ich funkcjonowania, w wypadku Polski, będzie treść art. 589b f k.p.k. W innych państwach członkowskich będzie podobnie. Przykładowo w Holandii kwestię tę regulują artykuły od 552qa do 552qe [23]. Wynika to primo z faktu, iż przepisy polskiego k.p.k. w art. 589b 1 wyznaczają szerokie ramy współpracy w postaci wspólnych zespołów nie tylko między państwami członkowskimi UE, lecz także z państwami spoza tego obszaru. Podstawą funkcjonowania owych instrumentów jest bowiem umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, albo zasada wzajemności. Secundo treść polskich przepisów jest rezultatem implementacji przepisów Decyzji ramowej Rady UE z 13 czerwca 2002 r. w sprawie wspólnych zespołów dochodzeniowo-śledczych. Jak stwierdzono w uzasadnieniu [24] do projektu ustawy uchwalonej 16 kwietnia 2004 r. o zmianie ustawy Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw [25], jakkolwiek regulacje prawne zawarte w różnych instrumentach prawnych są w zasadzie tożsame, to zakres obowiązków związanych z ich implementacją do porządku krajowego jest różny. Implementacja postanowień umów międzynarodowych, jak można przeczytać w uzasadnieniu, mogłaby się ograniczyć do wprowadzenia do polskiego prawa przepisów kompetencyjnych, określających właściwość organów uprawnionych do tworzenia takich zespołów, gdyż większość regulacji może być stosowana bezpośrednio. Wydaje się, że takie rozwiązanie przyjął polski ustawodawca, upoważniając prokuratora generalnego do zawierania porozumienia o ustanowieniu wspólnego zespołu [26]. Wejście w życie 23 sierpnia 2005 r. Konwencji o wzajemnej pomocy prawnej w 4 / 14
sprawach karnych pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej spowodowało, że istnieje w tej materii swoisty prawny dualizm. Okoliczność tę może jeszcze komplikować sytuacja, gdy państwo członkowskie wdrożyło decyzję ramową za pomocą prawa ratyfikującego konwencję, czego przykładem jest Holandia. Dualizm ten w wypadku Polski wydaje się mieć charakter jedynie pozorny, gdyż implementowana do polskiego ustawodawstwa treść decyzji ramowej znajduje swoje odzwierciedlenie w art. 13, 15 i 16 Konwencji. Conny Rijken [27], pisząc o wspomnianym wyżej dualizmie prawnym, podkreśla, że decyzja ramowa w przeciwieństwie do konwencji nigdy nie może być autonomiczną podstawą prawną utworzenia zespołów. Basis legis są bowiem przepisy prawa krajowego państw członkowskich będące implementacją decyzji ramowej. Jest to wynikiem tego, że decyzja ramowa jest instrumentem prawnym UE, który wiąże państwa członkowskie jedynie, jeśli chodzi o cel w nim zawarty, i nie jest źródłem powszechnie obowiązującego prawa w danym państwie. Inaczej sytuacja wygląda w wypadku konwencji, będącej umową międzynarodową, która po ratyfikacji staje się częścią porządku prawnego poszczególnych państw członkowskich UE. W piśmiennictwie krajowym [28] w kwestii tej przywołuje się treść art. 615 2 k.p.k., z którego wynika, że przepisy zawarte w dziale XIII k.p.k. mają charakter subsydiarny w stosunku do postanowień ratyfikowanych przez Polskę umów międzynarodowych. Wobec tego powstało pytanie, czy reguła ta ma zastosowanie również w wypadku uregulowania zawartego w art. 589b f k.p.k. Literalna wykładnia nie pozostawia tu żadnych wątpliwości [29]. Skoro przepisy będące wynikiem implementacji decyzji ramowych Rady UE są w rozumieniu tego przepisu przepisami ustawy, to w konsekwencji pojawiające się kolizje między postanowieniami traktatu międzynarodowego a przepisami kodeksu, określającymi specjalne zasady współpracy z innymi państwami członkowskimi UE, powinny być rozstrzygane na korzyść postanowień traktatowych [30]. Wydaje się jednak, że nie taki był zamiar ustawodawcy. Konieczne zatem jest szczegółowe zbadanie owych kolizji prawnych, będących wynikiem wdrożenia do polskiego ustawodawstwa nowego instrumentu w postaci wspólnych zespołów śledczych. Analizując treść polskiej implementacji decyzji ramowej 13 czerwca 2002 r., dojść można do wniosku, że powiela ona co do istoty uregulowanie zawarte w art. 13 5 / 14
Konwencji. Wydaje się więc, że pożądany rezultat, polegający na przyjęciu pierwszeństwa przepisów art. 589b i nast. k.p.k. przed postanowieniami Konwencji, można uzyskać w stosunkowo prosty sposób, bez sięgania po argumenty odwołujące się do prymatu prawa wspólnotowego [31]. Można bowiem wyłączyć stosowanie art. 615 2 k.p.k., przyjmując, że przepisy Konwencji z 2000 r. nie stanowią inaczej w rozumieniu tego przepisu [32]. Za zaakceptowaniem bronionej tu tezy przemawia szczegółowość rozwiązań przepisów k.p.k., będących następstwem implementacji decyzji ramowej o zespołach dochodzeniowo-śledczych [33], jak również to, że treść polskich przepisów co do istoty przyjętych rozwiązań jest zbieżna z treścią art. 13 Konwencji. W praktyce tak przedstawione rozwiązanie oznacza, że powołanie wspólnego międzynarodowego zespołu nastąpi na terytorium RP na podstawie treści przepisów kodeksowych (art. 589b f k.p.k.). Oczywiście możliwe jest również podjęcie innych prób interpretacyjnych. Piotr Hofmański i Andrzej Sakowicz [34] zwracają tu uwagę m.in. na możliwość: odejścia od wykładni literalnej art. 615 2 k.p.k. i odwołania się do tezy o szczególnym charakterze przepisów prawa krajowego, będących wynikiem implementacji decyzji ramowych Rady UE, a tym samym zapewnienia im pierwszeństwa przed postanowieniami traktatów międzynarodowych; obrony poglądu, iż decyzje ramowe są szczególnego rodzaju uproszczonymi umowami międzynarodowymi; przyjęcia tezy, że specjalność przepisów implementujących decyzje ramowe tkwi w ich prawnej naturze, a ściślej rzecz ujmując w ich genezie w tym, że zostały one wprowadzone do krajowego porządku prawnego na skutek ciążącego na Polsce zobowiązania prawnomiędzynarodowego; przyjęcia w świetle orzeczenia w sprawie Pupino [35] tezy o nakazie prowspólnotowej wykładni także w obszarze instrumentarium III filaru. 6 / 14
Reasumując, autorzy ci, pomimo świadomości słabości argumentacji stojącej za przedstawioną tezą, ryzyka narażenia się na zarzut zignorowania reguły pierwszeństwa prawa traktatowego zapisanej w art. 91 Konstytucji RP i po analizie wszelkich możliwych prób interpretacyjnych dochodzą do wniosku, że zasada pierwszeństwa umów międzynarodowych przed przepisami działu XIII k.p.k. nie odnosi się do przepisów tego działu wprowadzonych do prawa polskiego na skutek implementacji decyzji ramowych Rady UE. Jak już wspomniano, zgodnie z art. 5 decyzji ramowej z 13 czerwca 2002 r., traci ona moc z dniem wejścia w życie we wszystkich państwach członkowskich Konwencji z 2000 r. Nastąpi to zatem dopiero po ratyfikowaniu Konwencji przez pozostałe 7 państw członkowskich. Otwartym pytaniem in eo casu pozostaje kwestia charakteru prawnego przepisów k.p.k., stworzonych w celu wykonania tej decyzji ramowej. Czy zatem polskie przepisy regulujące ową kwestię są jedynie nośnikiem decyzji ramowej i same per se przestają obowiązywać z dniem wygaśnięcia mocy obowiązującej decyzji? Na tak postawione pytanie odpowiedzieć trzeba jednak negatywnie zarówno w kwestii pierwszej, jak i drugiej. Polski kodeks postępowania karnego ma formę ustawy i należy do źródeł powszechnie obowiązującego prawa zgodnie z art. 81 ust. 1 Konstytucji RP. Skoro zatem ustawodawca nie dopuścił sytuacji, w której implementowane przepisy obowiązują jedynie czasowo, należy przyjąć, że wygaśnięcie mocy obowiązującej decyzji ramowej nie rodzi skutków prawnych po stronie uchwalonych na jej podstawie zmian do k.p.k. Należy jednak pamiętać o tym, że decyzja ramowa w sprawie wspólnych zespołów dochodzeniowo-śledczych nie jest reprodukcją całej Konwencji z 2000 r., co mogło prowadzić w okresie przejściowym przed wejściem w życie Konwencji z 2000 r. do niejasności w ramach aspektów związanych z władzami właściwymi do tworzenia zespołów czy też faktem, iż niektóre czynności dochodzeniowo-śledcze (na przykład dochodzenie tajne lub przesyłki kontrolowane, które z pożytkiem może wykonywać zespół) nie są regulowane decyzją ramową [36]. Aspekt praktyczny funkcjonowania JIT [37] w Unii Europejskiej Trudna w praktyce do oszacowania jest liczba zespołów tworzonych przez państwa UE. 7 / 14
Wynika to po pierwsze z faktu, że żaden organ nie prowadzi rejestru prowadzonej w tej formie współpracy. Po drugie wiele prób dotyczących utworzenia zespołu kończy się niepowodzeniem już na wstępnym etapie. Należy pamiętać, że niektóre państwa członkowskie ściśle współpracują przy sprawach lub zagadnieniach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania w okolicznościach przypominających warunki pracy wspólnego zespołu dochodzeniowo-śledczego, nie uznając przy tym konieczności zawierania porozumień na mocy wymienionej decyzji ramowej czy Konwencji. Dobrym przykładem są tu długoterminowe ustalenia między Francją a Hiszpanią w odniesieniu do ataków terrorystycznych ETA i wypracowana praktyka w tym względzie [38]. Z informacji uzyskanych w Ministerstwie Sprawiedliwości i Prokuraturze Krajowej wynika, że do 1 kwietnia 2007 r. nie powstał żaden JIT z udziałem strony polskiej. O możliwości powstania takiego zespołu w kontekście obozów pracy we Włoszech donosiły media [39]. Ostatecznie do tego nie doszło na skutek braku implementacji treści decyzji ramowej do porządku prawnego Włoch. Holendersko-brytyjski wspólny zespół śledczy narkotyków dotyczący siatki handlarzy Uwagi ogólne [40] Zespół ten był pierwszą w historii obu państw formą współdziałania na podstawie nowo przyjętej formy zwalczania przestępczości transgranicznej. Prace nad jego utworzeniem rozpoczęły się już jesienią 2004 r. Wszystko rozpoczęło się od informacji uzyskanych w śledztwie prowadzonym w Wielkiej Brytanii, że na terytorium Holandii umieszczona została pewna ilość narkotyków. Było to okazją do utworzenia wspólnej holendersko-brytyjskiej grupy śledczej. Następnym etapem było nawiązanie współpracy przez śledczych z obu państw ze swoimi przedstawicielami w Europolu. Po uzyskaniu porozumienia co do tego, że sprawa ta wymaga utworzenia JIT, strona brytyjska zwróciła się z ustnym wnioskiem do holenderskich władz o pomoc i wsparcie w holenderskim wątku śledztwa, podczas gdy brytyjska część śledztwa nie stała się przedmiotem działań wspólnego zespołu śledczego i pozostała w kompetencjach władz 8 / 14
śledczych Wielkiej Brytanii. Pierwsze porozumienie o utworzeniu JIT zostało zawarte 24 listopada 2004 r. i zastąpione poprawkami w wersji przyjętej 17 stycznia 2005 r. Jednocześnie osoby zaangażowane w przygotowania wzięły udział w pracach tego pierwszego zespołu śledczego, który rozpoczął swoją aktywność operacyjną w połowie stycznia 2005 r. W skład tego zespołu weszło 4 prokuratorów (2 brytyjskich i 2 holenderskich) oraz 13 przedstawicieli policji, z czego 3 brytyjskich policjantów zakwaterowanych na terytorium Holandii. Przedstawiciele krajowi Eurojustu z obu państw pełnili funkcję wspierającą, koordynującą oraz postępowali zgodnie ze swoim prawem krajowym. Z kolei Europol przyjął na siebie rolę podmiotu dostarczającego wsparcia analitycznego dla JIT. Holenderski analityk z Europolu był na miejscu działania zespołu 2 3 razy w tygodniu, przyglądał się informacjom, przekazywał je do systemu informacyjnego Europolu oraz oceniał, biorąc pod uwagę holenderskie śledztwo, wymianę informacji z JIT. Jednak analityk ten nie otrzymał bezpośrednio i nie przekazał dalej informacji odnoszących się do wspólnych zespołów śledczych, ponieważ przechodziły one przez biuro kontaktowe zgodnie z zasadami zawartymi w Konwencji o Europolu. Jeśli zaś chodzi o zapis dotyczący ułatwiania wymiany informacji podczas pracy wspólnego zespołu śledczego, to nie skorzystano ze wszystkich jego zalet. Uniemożliwiały to sztywne zasady ich ujawniania przyjęte w prawie brytyjskim. Co więcej sytuacja, w której większa część śledztwa prowadzona była w Wielkiej Brytanii i nie stała się częścią działań śledczych JIT, także komplikowała wymianę informacji. Środki natomiast uzgodniono w porozumieniu o powołaniu wspólnej grupy śledczej. Koszt rozmieszczenia funkcjonariuszy został poniesiony przez poszczególne krajowe policje. Nieoczekiwanie wysokie wydatki wynikały z używania telefonów komórkowych przez funkcjonariuszy obu państw. Więcej w numerze... [ 1 ] Zob. art. 30 ust. 2a Traktatu o Unii Europejskiej, Dz. Urz. WE z 2002 r., C 325. 9 / 14
[ 2 ] Zob. Spotkania Rady Europejskiej 1993 2002. Wybór dokumentów, Monitor Integracji Europejskiej 2002, nr 53, s. 295. [ 3 ] Raport wyjaśniający do Konwencji z 29 maja 2000 r. o wzajemnej pomocy w sprawach karnych pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej, Dz. Urz. WE z 2000 r., C 379. [ 4 ]C. Rijken, Joint Investigation Teams. Principles, practice, and problems. Lessons learnt from the first efforts to establish a JIT, Utrecht Law Review 2006, No 2, s. 100. [ 5 ] Zob. Dz. Urz. WE z 2000 r., C 357. [ 6 ] Zob. T. Schalken, M. Pronk, On Joint Investigation Teams, Europol and Supervision of Their Joint Actions, European Journal of Crime, Criminal Law and Criminal Justice 2002, No 10, s. 70 82. [ 7 ] Dz. Urz. WE z 2002 r., L 162/1. [ 8 ] Sprawozdanie Komisji dotyczące przeniesienia przepisów decyzji ramowej Rady z 13 czerwca 2002 r. w sprawie wspólnych zespołów dochodzeniowo-śledczych, SEC(2004) 1725. [ 9 ] Akt Rady z 28 listopada 2002 r. sporządzający Protokół zmieniający Konwencję w sprawie ustanowienia Europejskiego Urzędu Policji (Konwencja o Europolu) oraz Protokół w sprawie przywilejów i immunitetów Europolu, członków jego organów, zastępców dyrektora i pracowników Europolu, Dz. Urz. WE z 2002 r., C 312/1. 10 / 14
[ 10 ] Zalecenie Rady z 8 maja 2003 r. dotyczące wzorcowej umowy utworzenia wspólnego zespołu dochodzeniowo-śledczego (JIT), Dz. Urz. WE z 2003 r., C 121/1. [ 11 ] Dokument Rady 7906/04 JAI, 100. [ 12 ] Sprawozdanie Komisji..., SEC(2004) 1725. [ 13 ] Tak sytuacja kształtuje się w większości państw członkowskich, rozwiązanie takie przyjął również polski ustawodawca. [ 14 ] Przykładem może być regulacja przyjęta w Holandii. [ 15 ] Dz. Urz. WE z 1998 r., C 24. [ 16 ] Dz. Urz. WE z 2003 r., L 181. [ 17 ] Dz. Urz. UE z 2001 r., nr 30, poz. 44. [ 18 ] Zob.np. komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego w sprawie zapobiegania i zwalczania finansowania terroryzmu poprzez środki mające na celu usprawnienie wymiany informacji, zwiększenie przejrzystości i wykrywalności transakcji finansowych, COM(2004) 700 końcowy. [ 19 ] Zob.np. pkt 4 VIII planu UE dotyczącego najlepszych praktyk, standardów i procedur zwalczania handlu ludźmi i zapobiegania mu, Dz. Urz. WE z 2005 r., C 311. 11 / 14
[ 20 ] DzU z 2004 r., nr 139, poz. 1476. [ 21 ] DzU z 2005 r., nr 18, poz. 158. [ 22 ] <http://66.102.9.104/search?q=cache:svc9gf2m2wqj:www.wsiw.natolin.edu.pl/wsisw/wsisw.nsf/viewdoc/agrk-6r9thu+wspolne+zespo%c5%82y+%c5%9 Bledcze&hl=pl&ct=clnk&cd=25&gl=pl>, 22 lutego 2007. [ 23 ] Informacja uzyskana przez autora od prof. H.G. van der Wilta, Uniwersytet w Amsterdamie. [ 24 ] Druk sejmowy nr 2407, 8 stycznia 2004. [ 25 ] DzU z 2004 r., nr 93, poz. 889. [ 26 ] Artykuł 589b 2 k.p.k. [ 27 ]C. Rijken, Joint Investigation..., s. 105 106. [ 28 ]P. Hofmański, A. Sakowicz, Reguły kolizyjne w obszarze międzynarodowej współpracy w sprawach karnych, Państwo i Prawo 2006, nr 11, s. 29 42. [ 29 ] Tamże, s. 31. 12 / 14
[ 30 ] Tamże. [ 31 ] Tamże, s. 38. [ 32 ] Tamże. [ 33 ] Tamże. [ 34 ] Zob. tamże, s. 38 42. [ 35 ] Zob. wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie C-105/03 Maria Pupino. [ 36 ] Zob. sprawozdanie Komisji..., SEC(2004) 1725. [ 37 ] JIT (Joint Investigation Team), ang. wspólny zespół dochodzeniowo-śledczy. [ 38 ] Informacje uzyskane od prof. Mar Jimeno Bulnes, Uniwersytet w Burgos, Hiszpania. [ 39 ] Zob. <http://ww6.tvp.pl/120,20060802377219.strona?blok=wczesniejnatemat>, 22 lutego 2007. [ 40 ] Opracowano na podstawie: C. Rijken, Joint Investigation..., s.108 109. 13 / 14
14 / 14