PŁATNO ZWI ZANA JAKO INSTRUMENT WPR ODDZIAŁUJ CY NA SYTUACJ DOCHODOW PRODUCENTÓW ZIEMNIAKÓW SKROBIOWYCH AGNIESZKA GINTER, HALINA KAŁU A

PŁATNO ZWI ZANA JAKO INSTRUMENT WPR ODDZIAŁUJ CY NA SYTUACJ DOCHODOW PRODUCENTÓW ZIEMNIAKÓW SKROBIOWYCH AGNIESZKA GINTER, HALINA KAŁU A Streszczenie Sytuacja dochodowa producentów ziemniaków skrobiowych jest zró nicowana. Zale y od wielu czynników, w ród których nale y wymieni przede wszystkim wysoko osi gni tego plonu, zawarto skrobi w ziemniakach, poziom cen oraz warto nakładów poniesionych na ich produkcj, Przeprowadzone badania pokazały, e na poziom opłacalno ci tej uprawy w sposób bardzo istotny wpływaj uzupełniaj ce płatno ci bezpo rednie, w tym płatno zwi zana, które otrzymuj producenci ziemniaków skrobiowych w ramach Wspólnej Polityki Rolnej. Nale y stwierdzi, e ta forma wsparcia produkcji ziemniaków skrobiowych w znacznym stopniu warunkuje prowadzenie omawianej działalno ci rolniczej w wybranych do bada gospodarstwach rolnych. Słowa kluczowe: płatno zwi zana, producent rolny, sytuacja dochodowa, ziemniaki skrobiowe 1. Wprowadzenie Dnia 1. maja 2011 r. min ło siedem lat funkcjonowania polskiego rolnictwa w strukturach unijnych. W tym czasie zaobserwowano szereg zmian w mechanizmach rynków rolnych, które wywołane były oddziaływaniem Wspólnej Polityki Rolnej (WPR). Przyst pienie do Unii Europejskiej (UE) poprzedził długi okres przygotowa, które w przypadku rolnictwa były szczególnie intensywne i wymagały licznych zmian w dotychczasowym systemie funkcjonowania tego sektora (Ginter i in. 2009). Przed akcesj Polski do UE głównym instrumentem wspierania polskiego sektora rolnego była polityka interwencji rynkowej i ochrona przed nadmiernym importem. Bariery celne były jednym z najistotniejszych instrumentów ochrony przed konkurencj towarów z importu. Wst pienie Polski do UE stworzyło przed polskim rolnictwem nowe sposoby dofinansowania prowadzonej działalno ci rolniczej w indywidualnych gospodarstwach rolnych. Polscy producenci rolni w tym plantatorzy ziemniaków skrobiowych, zostali obj ci nowymi regulacjami prawnymi. Uwarunkowania unijne wpływaj na wielko i kształt rynku skrobi ziemniaczanej (Ginter i in. 2004). Regulacje funkcjonuj ce na tym rynku, w sposób bezpo redni, oddziałuj na sytuacj dochodow producentów ziemniaków skrobiowych w Polsce. Uwarunkowania pozyskiwania surowca na skrobi ziemniaczan w postaci uzupełniaj cych krajowych płatno ci, s istotnym czynnikiem zwi kszaj cym konkurencyjno jego produkcji. Celem pracy jest analiza sytuacji dochodowej producentów ziemniaków skrobiowych na podstawie danych z dwóch ostatnich lat gospodarczych, tj. 2010 i 2011, przy czym w pierwszym roku

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 56, 2011 43 bada było 12 gospodarstw rolnych, a w drugim 10 (dwa gospodarstwa zrezygnowały z uprawy tej ro liny). Szczególn uwag autorki pracy został obj ty wpływ tzw. płatno ci zwi zanej dla plantatorów tego surowca na ich sytuacj dochodow z omawianej działalno ci rolniczej. Badane gospodarstwa zlokalizowane były na obszarze dwóch powiatów w województwie mazowieckim, a mianowicie siedleckiego i sokołowskiego. Dane zebrano przy pomocy kwestionariusza wywiadu, przeprowadzonego z kierownikami gospodarstw. Przeprowadzone badania dla celu pracy były kontynuacj analizy ekonomicznej na tym obszarze gospodarstw, któr rozpocz to w roku 2004. 2. Działania Agencji Rynku Rolnego (ARR) na rynku ziemniaków W 2011 r. ARR wspiera rynek ziemniaków poprzez nast puj ce działania: dopłaty w ramach kwotowania produkcji skrobi ziemniaczanej (premie produkcyjne), uzupełniaj ce płatno ci bezpo rednie dla producentów w sektorze skrobi ziemniaczanej (zwi zane i niezwi zane z produkcj ), dopłaty z tytułu zu ytego materiału sadzeniakowego kategorii elitarny lub kwalifikowany (w ramach pomocy de minimis), dopłaty do materiału siewnego dla producentów rolnych poszkodowanych przez powód w 2010 roku, obsługa Funduszu Promocji Owoców i Warzyw. Do realizowanych przez ARR zada nale y równie administrowanie kwotami produkcyjnymi skrobi ziemniaczanej poprzez przydział kwot poszczególnym producentom skrobi, którzy prowadz działalno na terenie kraju, a tak e poprzez monitoring wykorzystania posiadanych kwot produkcyjnych. W roku gospodarczym 2010/2011, podobnie jak w latach poprzednich, Polska posiadała kwot produkcji skrobi ziemniaczanej w wysoko ci 144 985 ton. Zgodnie z rozporz dzeniem Rady (WE) nr 72/2009 w roku gospodarczym 2011/2012 przydzielona dla Polski kwota pozostaje na tym samym poziomie. ARR realizowała dopłaty do produkcji skrobi ziemniaczanej z roku gospodarczego 2010/2011. Beneficjentami dopłat były zakłady produkuj ce skrobi ziemniaczan, które na podstawie umów kontraktacyjnych z plantatorami ziemniaków dokonały skupu ziemniaków, płac c co najmniej cen minimaln równ 178,31 EUR/ton skrobi zawartej w ziemniakach. Koniecznym warunkiem do uzyskania dopłat było wyprodukowanie skrobi ziemniaczanej z zakontraktowanych ziemniaków. W roku gospodarczym 2010/2011 stawka premii produkcyjnej ustalona została na poziomie 22,25 EUR/ton wyprodukowanej skrobi. Ł cznie w roku gospodarczym 2010/2011 ARR wypłaciła producentom skrobi ziemniaczanej około 7,2 mln zł premii produkcyjnej do około 80, 8 tys. ton skrobi ziemniaczanej. ARR w 2011 r. podobnie jak w latach poprzednich, prowadzi działania rekompensuj ce plantatorom ziemniaków cz poniesionych kosztów na zakup materiału sadzeniakowego kategorii elitarny lub kwalifikowany w celu zwi kszenia jego wykorzystania w gospodarstwach rolnych. Podstaw do stworzenia powy szego systemu wsparcia był opracowany w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi Program poprawy jako ci produktów rolnych poprzez zwi kszenie zu ycia kwalifikowanego materiału siewnego. W 2011 r. ARR dokonała dopłat do zu ycia materiału sadzeniakowego kategorii elitarny lub kwalifikowany na podstawie wniosków o przyznanie dopłat w ramach pomocy de minimis, zło onych przez plantatorów ziemniaków w okresie od 15 stycznia do 27 czerwca 2011 r. w Oddziałach

44 Agnieszka Ginter, Halina Kału a Płatno zwi zana jako instrument WPR oddziałuj cy na sytuacj dochodow producentów ziemniaków skrobiowych Terenowych (OT) ARR wła ciwych ze wzgl du na miejsce zamieszkania lub siedzib producenta rolnego. Rolnicy ubiegaj cy si o rekompensaty z tego tytułu byli zobowi zani do zakupu materiału sadzeniakowego wył cznie od podmiotów handlowych znajduj cych si w rejestrze prowadzonym przez Pa stwow Inspekcj Ochrony Ro lin i Nasiennictwa. Zgodnie z krajowymi regulacjami prawnymi zawartymi w Warunkach uzyskania dopłaty z tytułu zu ytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany w ramach pomocy de minimis w rolnictwie, minimalna ilo materiału sadzeniakowego ziemniaków zu ytego do obsadzenia 1 ha powierzchni gruntów ornych wynosi 2000 kg, a stawka dopłaty do 1 ha powierzchni gruntów ornych obsadzonych tymi sadzeniakami 500 zł. W 2011 r. (do ko ca wrze nia) wsparciem finansowym obj to 20,2 tys. ha upraw. Wydano 8,6 tys. decyzji o przyznaniu płatno ci plantatorom ziemniaków, którzy wykorzystali materiał sadzeniakowy, na kwot ok. 10 mln zł. Zgodnie z ustaw o zmianie ustawy ARR i organizacji niektórych rynków rolnych, plantatorzy ziemniaków, którzy od 15 lipca 2010 r. do 1 czerwca 2011 r. zu yli materiał sadzeniakowy kategorii elitarny lub kwalifikowany mieli mo liwo otrzymania z ARR wsparcia finansowego w 2011 r. Dopłaty te nie maj charakteru pomocy de minimis w rolnictwie, a wnioskowa mo na było o nie w terminie od 15 stycznia do 1 czerwca 2011 r. W 2011 r. plantatorzy ziemniaków w gospodarstwach, których powstały szkody spowodowane przez powód w 2010 r., zło yli 16 wniosków o dopłaty do kwalifikowanego materiału sadzeniakowego. W okresie od stycznia do ko ca wrze nia 2011 r. ARR wydała 16 decyzji w ramach których wypłacono rolnikom 271 tys. zł pomocy. W ramach realizacji działa promocyjno informacyjnych ARR obsługuje m.in. Fundusz Promocji Owoców i Warzyw. Działania prowadzone w ramach tego funduszu maja na celu m.in. wzrost spo ycia i promocje produktów ogrodnictwa oraz warzywnictwa zarówno na rynku krajowym, jak i na rynkach zagranicznych. W 2011 r. w ramach funduszu uruchomiono finansowanie Działania promuj cego spo ycie ziemniaka, które ma na celu zahamowanie niekorzystnej tendencji zmniejszania si udziału ziemniaka w codziennej diecie. 3. Płatno zwi zana jako element płatno ci uzupełniaj cych w sektorze ziemniaków skrobiowych Płatno ci uzupełniaj ce według ARR (2009) w sektorze ziemniaków przeznaczonych do produkcji skrobi mog by wypłacane pocz wszy od roku upraw 2008 r. w formie płatno ci : zwi zanej z produkcj (płatno zwi zana), niezwi zanej z produkcj (płatno niezwi zana). Płatno zwi zana umo liwia wsparcie finansowe producentów rolnych, produkuj cych ziemniaki skrobiowe. Przysługuje ona producentom rolnym, którzy na podstawie umowy kontraktacji dostarczyli producentowi skrobi ziemniaki przeznaczone do produkcji skrobi ziemniaczanej. Umowa kontraktacji jest zawierana pomi dzy producentem skrobi a danym producentem rolnym na ka dy rok gospodarczy, w ramach kwoty produkcyjnej przyznanej producentowi skrobi, która dla Polski wynosi 145 tys. ton. Warunkiem uzyskania płatno ci zwi zanej jest zło enie stosownego wniosku o przyznanie płatno ci zwi zanej bezpo rednio w oddziale terenowym ARR wła ciwemu ze wzgl du na siedzib producenta rolnego. Terminem, do którego mo na składa wniosek jest 30 kwietnia danego roku gospodarczego. Ponadto warunkiem uzyskania płatno ci

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 56, 2011 45 zwi zanej jest zawarcie w danym roku gospodarczym umowy kontraktacji oraz dostarczenie producentowi skrobi, na podstawie kontraktacji, ziemniaków przemysłowych, zawieraj cych nie mniej ni 13 % skrobi. Producent rolny mo e ubiega si równie o dopłat za dostarczenie ziemniaków, zawieraj cych poni ej 13 % skrobi, je li skrobia wyprodukowana a tych ziemniaków nie przekracza 1 % kwoty produkcyjnej producenta skrobi. Płatno zwi zana przysługuje producentom rolnym do ilo ci skrobi ziemniaczanej w dostarczonych ziemniakach, nie wi kszej jednak, ni okre lona w umowie kontraktacji jako ekwiwalent skrobi. Stawki płatno ci, w zale no ci od zawarto ci skrobi w ziemniakach, stosowane do wyliczenia nale nej kwoty dopłaty dla producentów rolnych, ustalane s corocznie w rozporz dzeniu Rady Ministrów. Instytucj wypłacaj c płatno zwi zan jest ARR, która dokonuje tego na podstawie decyzji Komisji Europejskiej i w/w rozporz dzenia. Stawki płatno ci dla roku gospodarczego 2010/2011 zostały okre lone w stosownym rozporz dzeniu 6 grudnia 2010 r. w sprawie stawek płatno ci zwi zanej za ilo skrobi zawartej w ziemniakach skrobiowych. W zale no ci od zawarto ci skrobi wynosiły one od 40,45 zł do 65,15 zł za 1000 kg ziemniaków. Wypłata płatno ci nast puje w ci gu 45 dni od dnia zło enia wniosku, poprawnego pod wzgl dem formalnym. Według MRiRW (2011), w roku 2010 liczba zło onych wniosków o płatno zwi zan wynosiła w Polsce 4,9 tys., a kwota wypłat stanowiła prawie 29 mln złotych. W kolejnym roku (2011) liczba wniosków uległa zmniejszeniu do 4,2 tys., a kwota jak uruchomiono w ramach tej płatno- ci, ukształtowała si na poziomie 21,1 mln złotych. Drugim elementem płatno ci uzupełniaj cych w sektorze skrobi ziemniaczanej jest płatno niezwi zana, która przysługuje producentowi rolnemu, który jest wpisany do Rejestru podmiotów posiadaj cych prawo do uzyskania płatno ci niezwi zanej oraz spełnia warunki do przyznania jednolitej płatno ci obszarowej, okre lonej w przepisach o płatno ciach w ramach systemów wsparcia bezpo redniego. Z mocy ustawy, prawo do uzyskania tej płatno ci nabywa osoba fizyczna, osoba prawna albo jednostka organizacyjna nie posiadaj ca osobowo ci prawnej, która uzyskała płatno zwi zan za ziemniaki skrobiowe, wyprodukowane na podstawie umowy kontraktacji zawartej w roku gospodarczego 2007/2008. Płatno niezwi zana z produkcj przysługuje w ramach posiadanej indywidualnej ilo ci referencyjnej. Stanowi ona ilo ekwiwalentu skrobi otrzymanego z ziemniaków dostarczonych zgodnie z umowa kontraktacji zawart na rok 2007/2008, dla której producent rolny uzyskał płatno zwi zan. 4. Kierunki przemysłowego przerobu ziemniaków w Polsce Ziemniaki w Polsce przerabiane s przede wszystkim na skrobi, susze oraz spirytus. Przetwórstwo ziemniaków w wi kszym stopniu, ni rynek ziemniaków jadalnych, wi e producentów charakteryzowanego surowca z jego odbiorcami, co jest wynikiem regulacji rynku skrobi ziemniaczanej, która poddana im jest jako element rynku zbó od 1964 r..

46 Agnieszka Ginter, Halina Kału a Płatno zwi zana jako instrument WPR oddziałuj cy na sytuacj dochodow producentów ziemniaków skrobiowych Tabela 1. Przemysłowy przerób ziemniaków (w tys. ton) Kierunek przerobu 2009/2010 2010/2011 2011/2012* Na skrobi 610 460 625 Na susze 105 100 105 Na spirytus 41 37 50 Inne przetwory spo yw- 820 880 920 cze Przerób ogółem % zu ycia krajowego 1636 18,2 ródło: Rynek ziemniaka, pa dziernik 2011, nr 38. 1477 18,1 1700 22,3 Przemysłowy przerób ziemniaków na skrobi w kampanii 2010/11 wyniósł 460 tys. ton i był ni szy ni w poprzednim sezonie o 25 %. Kolejny rok pokazał, e nie wykorzystano kontyngentu produkcji skrobi, który dla Polski wynosi niespełna 145 tys. ton. W sezonie 2009/2010 zaobserwowano równie ni szy przerób na susze i spirytus. Utrzymała si tendencja wzrostowa przerobu ziemniaków na pozostałe przetwory spo ywcze, tj. chipsy i frytki. Przerób ziemniaków na skrobi według Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki ywno ciowej (2011) w sezonie 2011/2012 b dzie prawdopodobnie wy szy ni w poprzednim sezonie, ale i w tej kampanii nie zostanie wykorzystany kontyngent skrobi ziemniaczanej. Przerób na susze i spirytus równie mo e nieznacznie zwi kszy si w porównaniu do poprzedniego sezonu. Utrzyma si wzrostowa tendencja przerobu ziemniaków na pozostałe przetwory spo ywcze. 5. Wyniki bada Jak wspomniano w metodyce pracy, w pierwszym roku bada, dane do analizy uzyskano z 12 gospodarstw rolnych, poło onych w powiecie siedleckim i sokołowskim, natomiast w drugim z 10, gdy dwa gospodarstwa zrezygnowały z uprawy tej ro liny. rednia powierzchnia gospodarstwa, a tak e ziemniaków skrobiowych w omawianym czasie wykazywała nieznaczne wahania, nie mniej jednak zaobserwowano wyra ne zró nicowanie powierzchni badanych gospodarstw. Najmniejsze gospodarstwo miało 12,00 ha, podczas gdy najwi ksze 135, 00 ha U.R. Tabela 2. Powierzchnia badanych gospodarstw, w tym ziemniaków skrobiowych Wyszczególnienie rednia powierzchnia (ha) ródło: Badania własne. 2010 2011 Gospodarstwo (ha U.R.) Ziemniaki skrobiowe (ha) Gospodarstwo (ha U.R.) Ziemniaki Skrobiowe (ha) 37,8 6,5 41,0 5,8 W omawianych latach w badanych gospodarstwach rolnych, które s gospodarstwami rodzinnymi, otrzymano zró nicowane wyniki produkcyjno ekonomiczne (tabela 3).

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 56, 2011 47 Tabela 3. Wyniki produkcyjno-ekonomiczne w badanych gospodarstwach ( rednio na 1 ha uprawy ziemniaków) Wyszczególnienie 2010/2011 2011/2012 Plon ziemniaków skrobiowych(t/ha) 25,8 31,7 Zawarto skrobi w ziemniakach (%) 17,6 19,3 Ilo skrobi (kg/ha) 4540,8 6118,1 Cena ziemniaków (zł/t) 166,0 263,0 Płatno zwi zana((zł/t) 54,53 66,18 Cena z płatno ci zwi zan (zł/t) 220,53 329,18 Przychód ze sprzeda y ziemniaków(zł/ha) 5689,7 10435,0 Koszty materiału siewnego (zł/ha) 1100,0 1760,0 Koszty nawo enia mineralnego(zł/ha) 690,0 830,0 Koszty ochrony ro lin(zł/ha) 546,0 731,0 Koszty paliwa i pracy ci gników(zł/ha) 960,0 1100,0 Koszty transportu ziemniaków(zł/ha) 900,0 1150,0 Inne koszty bezpo rednie(zł/ha) 840,0 890,0 Suma kosztów bezpo rednich(zł/ha) 5036,0 6461,0 Koszty po rednie (zł/ha) 503,6 646,1 Koszty całkowite(zł/ha) 5539,6 7107,1 Nadwy ka bezpo rednia(zł/ha) 653,7 3974,0 Dochód rolniczy (zł/ha) 150,1 3327,9 ródło: Obliczenia własne. Analiza porównywanych lat pozwala zaobserwowa zró nicowan sytuacj dochodow producentów ziemniaków skrobiowych. Pierwszy rok bada (2010/2011) nie był udanym pod wzgl dem finansowym. Ni szy plon ziemniaków skrobiowych i ni sza zawarto w nich skrobi nie były jedynymi czynnikami wpływaj cymi na t sytuacj. Zawarto skrobi w ziemniakach miała z kolei znaczenie w kształtowaniu poziomu otrzymywanej przez producentów tego surowca płatno ci zwi zanej. W pierwszym roku bada szczególnie niekorzystna była cena uzyskiwanego surowca, o ponad 60 % ni sza, ni uzyskana przez rolników w drugim roku bada. Ni szy poziom kosztów bezpo rednich o około 30 %, w porównaniu z drugim rokiem bada, nie zdołał zrekompensowa ubytków w plonie i kształtuj cej si na niskim poziomie ceny w pierwszym sezonie. Przeprowadzone badania pokazały, e najwi kszym obci eniem w kosztach bezpo rednich był koszt materiału siewnego. Znacznym obci eniem finansowym dla wytwórców tego surowca okazał si równie transport ziemniaków do zakładów przetwórczych (PEPEES Łom a). W przypadku wszystkich składowych kosztów bezpo rednich w drugim roku bada zanotowano tendencj wzrostow, przy czym znacz cy wzrost nast pił w przypadku materiału siewnego (wzrost o ponad 60 %). Drugim zauwa alnym wzrostem kosztów bezpo rednich, były koszty paliwa i pracy ci gników (wzrost o ponad 33 %). Warto te zwróci uwag na istotnie rosn ce obci enia produkcji ziemniaków skrobiowych, kosztami zwi zanymi z transportem tego surowca (wzrost o ok. 30 %). Z cał pewno ci mo na stwierdzi, e sezon 2011/2012 był wyj tkowo korzystny dla producentów ziemniaków na skrobi. Rok ten przyniósł wy sze plony, wi ksz zawarto skrobi w bulwach tej ro lin, a co szczególnie wa ne, ich cena ukształtowała si na wysokim, zadawalaj cym plantatorów poziomie, 263 zł/t. Wy sza zawarto skrobi spowodowała wzrost płatno ci

48 Agnieszka Ginter, Halina Kału a Płatno zwi zana jako instrument WPR oddziałuj cy na sytuacj dochodow producentów ziemniaków skrobiowych zwi zanej o ponad 20 %. Te uwarunkowania miały wi ksze znaczenie dla sytuacji dochodowej producentów ziemniaków skrobiowych, ni fakt, e koszty całkowite, zwi zane z omawian działalno ci produkcyjn w drugim roku bada wzrosły rednio o ponad 28 %. W celu analizy wpływu płatno ci zwi zanej na sytuacj dochodow producentów ziemniaków skrobiowych, ukazano hipotetyczne obliczenia dla omawianych sezonów, gdyby rolnicy nie otrzymywali wsparcia finansowego w ramach WPR, czyli w obliczeniu przychodów z omawianej działalno ci produkcyjnej uwzgl dniono poziom osi gni tych plonów tej ro liny oraz cen, ale bez płatno ci zwi zanej (tabela 4). Tabela 4. Wyniki ekonomiczne w badanych gospodarstwach bez płatno ci zwi zanej ródło: Obliczenia własne. Wyszczególnienie 2010/2011 2011/2012 Nadwy ka bezpo rednia (zł/ha) - 753,2 1876,1 Dochód rolniczy (zł/ha) - 1256,8 1230,0 Na podstawie oblicze zawartych w tabeli 4 mo na zauwa y, e płatno zwi zana jest istotnym czynnikiem dla kształtuj cej si sytuacji dochodowej producentów ziemniaków skrobiowych. Jej oddziaływanie było szczególnie zauwa alne w pierwszym roku bada. Bez opisywanego wsparcia finansowego otrzymano ujemne mierniki ekonomiczne z tytułu prowadzonej działalno ci produkcyjnej. W drugim roku zanotowano znacznie ni sze poziomy prezentowanych oblicze. W przypadku nadwy ki bezpo redniej zanotowano ponad 120 % spadek, a przy dochodzie rolniczym ponad 170 %. Obliczenia te jednoznacznie ukazuj, jak istotne jest otrzymywane wsparcie finansowe w postaci omawianej płatno ci z wytwarzaniem ziemniaków skrobiowych. Brak tego składnika w kalkulowaniu opłacalno ci produkcji ziemniaków skrobiowych mo e okaza si elementem zniech caj cym w podejmowaniu decyzji o jej kontynuacji w wybranych gospodarstwach rolnych. Obecnie, w odniesieniu do zbli aj cego si sezonu 2012/2013, nie jest znana forma wsparcia w ramach tej działalno ci. Wiadomo jest, e płatno ci zwi zanej nie b dzie. Nale y stwierdzi, e mo e to skutkowa powa nymi perturbacjami na rynku skrobi ziemniaczanej. Miejmy nadzieje, e w najbli szym czasie odpowiednie instytucje, podejm stosowne kroki w celu ułatwienia podj cia decyzji producentom ziemniaków skrobiowych czy w sezonie 2012/2013 warto o ich uprawie pomy le. Planowane kierunki zmian Wspólnej Polityki Rolnej na lata nowej perspektywy bud etowej Unii Europejskiej, 2014 2020, zakładaj likwidacj kwot produkcji skrobi ziemniaczanej, cen minimalnych oraz premii produkcyjnej dla producentów skrobi. Planowana likwidacja kontyngentów produkcyjnych skrobi ziemniaczanej rozwi załaby problem administracyjnego sposobu ograniczania wielko ci produkcji przez polskie zakłady. Proponowane regulacje wpłyn łyby jednak na drastyczne zmiany konkurencyjno ci całego sektora skrobi ziemniaczanej, w porównaniu z skrobi zbo ow. Maj c na uwadze znaczenie krochmalnictwa w Polsce oraz rol ziemniaków, szczególnie w wybranych do bada gospodarstwach, oraz regionach produkcji rolnej, całkowicie uzasadniona jest obawa rolników w obliczu proponowanych przekształce Wspólnej Polityki Rolnej. Nale y tu doda, e skrobia wykazuje wysok dynamik wzrostu produkcji i wykorzystania w wiatowej gospodarce. Udział skrobi ziemniaczanej w ogólnej produkcji surowca waha si ok. 5

Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 56, 2011 49 % w wiecie do 20 % w krajach Unii Europejskiej. Ze wzgl du na jej przydatno technologiczn Unia Europejska dotuje ten sektor ju od 1964 r.. 6. Podsumowanie Sytuacja dochodowa producentów ziemniaków skrobiowych zale y od szeregu czynników, na które rolnik ma wpływ, jak równie od czynników niezale nych od jego woli. Niew tpliwie elementem, o którym producent ziemniaków skrobiowych nie decyduje, jest wsparcie finansowe w formie płatno ci zwi zanej w ramach Wspólnej Polityki Rolnej, jaka funkcjonuje na rynku skrobi ziemniaczanej. Jak pokazały badania, otrzymywana przez rolników pomoc unijna jest czynnikiem silnie oddziałuj cym na ich sytuacj dochodow. W pierwszym roku bada płatno ta stanowiła o opłacalno ci produkcji tej uprawy, a w drugim roku bada wpływała na zdecydowanie wy szy poziom nadwy ki bezpo redniej i dochodu rolniczego. Z cał pewno ci mo na stwierdzi, e poziom mierników ekonomicznych, osi ganych z danej działalno ci produkcyjnej jest jednym z najwa niejszych celów, jakie maj przed sob rodzinne gospodarstwa rolnicze, funkcjonuj ce w gospodarce rynkowej, cechuj cej si siln konkurencyjno ci. Niew tpliwie, otrzymywana dotacja unijna jest bardzo wa nym elementem, warunkuj cym upraw ziemniaków skrobiowych w gospodarstwach rolnych. Jej brak mo e wpłyn na zaniechanie produkcji omawianego surowca. Bibliografia [1] Adamowicz M. 2009.Wymiary i cele interwencjonizmu rolnego w krajach o ró nym poziomie rozwoju, w: Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej uwarunkowania, mechanizmy, efekty. Red. M.Adamowicz. Warszawa, SGGW w Warszawie, 13 36. [2] Bear Nawrocka A. 2009.Dochody rolnicze w nowych krajach członkowskich UE w wietle Rachunków Ekonomicznych dla Rolnictwa, Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej uwarunkowania, mechanizmy, efekty. Red. M.Adamowicz. Warszawa, SGGW w Warszawie, 153 166. [3] Bisaga A. 2009. Wspólna Polityka Rolna jako przesłanka zmian struktur współzarz dzania rolnictwem, w: Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej uwarunkowania, mechanizmy, efekty. Red. M.Adamowicz. Warszawa, SGGW w Warszawie, 139 150. [4] Bórawski P. 2009. Wspólna Polityka Rolna UE i jej wpływ na sytuacj ekonomiczn gospodarstw w Polsce prowadz cych rachunkowo c roln, w: Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej uwarunkowania, mechanizmy, efekty. Red. M.Adamowicz. Warszawa, SGGW w Warszawie, 189 196. [5] Broszura informacyjna ARR. 2009.Uzupełniaj ce krajowe płatno ci bezpo rednie w sektorze skrobi ziemniaczanej. Wyd. ARR. [6] Czy ewski A.St pie S. 2009.Reforma mechanizmu WPR w ramach Health Check a potrzeba realizacji rynków rolnych UE, w: Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej uwarunkowania, mechanizmy, efekty. Red. M.Adamowicz. Warszawa, SGGW w Warszawie, 37 50. [7] Ginter A. Niew głowski M. 2009. Wpływ płatno ci uzupełniaj cych na opłacalno produkcji ziemniaków skrobiowych, w: Journal of Agribusiness and Rural Development 2(12). Red. W. Uchman. Pozna, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, 45 53.

50 Agnieszka Ginter, Halina Kału a Płatno zwi zana jako instrument WPR oddziałuj cy na sytuacj dochodow producentów ziemniaków skrobiowych [8] Ginter A. Soczewka I. Niew głowski M. 2004. Implikacje przyst pienia do UE dla polskich producentów ziemniaków skrobiowych, w: Szanse i zagro enia rozwoju polskich obszarów wiejskich w rozszerzonej UE. Red. B. Filipiak. Szczecin, Akademia Rolnicza w Szczecinie, 165 174. [9] Poczta W.Fabisak A. 2009. Dopłaty bezpo redniew krajach E iw w ramach nowej perspektywy finansowej na lata 2007 2013, w: Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej uwarunkowania, mechanizmy, efekty. Red. M.Adamowicz. Warszawa, SGGW w Warszawie, 69 83. [10] Sta ko S.2009. Wspólna Polityka Rolna, jej reformy i perspektywy rozwoju podstawowych rynków rolnych w Polsce, w: Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej uwarunkowania, mechanizmy, efekty. Red. M.Adamowicz. Warszawa, SGGW w Warszawie, 51 67. [11] www.agroplony.pl z dnia 20.12.2011 r, g. 13. CONNECTED PAYMENT AS AN INFLUENCING INSTRUMENT OF COMMON AGRI- CULTURAL POLICY ON STARCH POTATOES PRODUCERS INCOME SITUATION Summary Poland is a formal member of the European Union. New riles of Common Agriculture Politics (CAP), the same as in all countries belonging to the European Union (EU) are obliged on agricultural markets. The accession to the EU is beneficial for Polish starch potato producers due to the higher level of profits from productions and selling starch potatoes. The researches showed, that union s payment for producers starch potatoes is very important and they created the level of profitability of this plant. Keywords: combining payment, farmer, income situation, starch potatoes Agnieszka Ginter Halina Kału a Zakład Ekonomiki, Organizacji Rolnictwa i Agrobiznesu Instytut Agronomii Wydział Przyrodniczy Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny ul. B. Prusa 12, 08-110 Siedlce e-mail: aginter@vp.pl