Zasady ewakuacji ludności, zwierząt i mienia

OBRONA CYWILNA I OCHRONA LUDNOŚCI Zasady ewakuacji ludności, zwierząt i mienia Andrzej Marjański Andrzej Marjański ( ) 2 R e f l e k s y j n i e Ewakuacja jest jednym z podstawowych działań mających na celu ochronę życia i zdrowia ludzi, zwierząt oraz ratowanie mienia, w tym zabytków oraz ważnej dokumentacji, w przypadku wystąpienia wszelkiego rodzaju zagrożeń. Jej prowadzenie może mieć miejsce w różnych stadiach zdarzeń niebezpiecznych. 1

Agenda Istota działań ewakuacyjnych Typy i rodzaje ewakuacji Osoby podlegające ewakuacji Planowanie ewakuacji Plany ewakuacji Organizacja ewakuacji 3 Istota ewakuacji Przemieszczanie ludności, zwierząt i mienia z rejonów, w których występują zagrożenia do miejsc bezpiecznych Przygotowanie ewakuacji wymaga podjęcia działań planistycznych Plan ewakuacji stanowi rozdział drugi Planu Obrony Cywilnej 4 2

Istota ewakuacji 5 Ewakuacja w przypadku wystąpienia wszelkiego rodzaju zagrożeń jest jednym z podstawowych działań mających na celu ochronę i ratowanie: życia izdrowia ludzi, zwierząt mienia, w tym zabytków ważnej dokumentacji, Przeprowadzenie ewakuacji może mieć miejsce w różnych stadiach zdarzeń niebezpiecznych. Czas przeprowadzania ewakuacji W praktyce najczęściej przeprowadza się ewakuację osób poszkodowanych lub bezpośrednio zagrożonych (także zagrożonego mienia) po wystąpieniu zdarzenia niebezpiecznego (np. pożaru, wybuchu lub innego miejscowego zagrożenia) w obiektach lub na terenach. Ewakuacja może mieć również charakter prewencyjny, tzn. może być prowadzona z terenów iobiektów, wprzypadku zbliżającego się zagrożenia, np.: związanego z rozprzestrzenianiem się zaistniałych zdarzeń niebezpiecznych (powódź, katastrofa chemiczna itp.) groźbą prowadzenia działań militarnych, wprzypadku zagrożeń wojennych. * 6 3

Wielość podmiotów przeprowadzających ewakuację 7 Zadania w zakresie przygotowania i przeprowadzania ewakuacji oraz przedsięwzięć znią związanych (np. zapewnienie warunków do przetrwania ewakuowanej ludności, zabezpieczenie ewakuowanego mienia) realizowane są przez wiele podmiotów, których kompetencje określone są w wielu aktach prawnych. W tego typu skomplikowanych i prowadzonych wielokierunkowo działań konieczna jest ich właściwa koordynacja. Kto podlega ewakuacji? Ewakuacji podlegają wszyscy, którzy znajdują się w rejonie zagrożenia. Pierwszeństwo ewakuacji powinno objąć m.in.: matki i dzieci, kobiety ciężarne, osoby niepełnosprawne, osoby przebywające w zakładach opiekuńczych, domach dziecka, szpitalach dla przewlekle inieuleczalnie chorych, podopiecznych opieki społecznej itp. * 8 4

Kto nie podlega ewakuacji? Ewakuacji nie podlegają, w zależności od jej rodzaju: osoby wchodzące w skład organizacji ratowniczych, ochrony ludności i służb porządku publicznego, osoby niezbędne dla zapewnienia ciągłości funkcjonowania życia lokalnej społeczności, osoby posiadające przydziały mobilizacyjne do sił zbrojnych lub formacji uzbrojonej nie wchodzącej w skład sił zbrojnych, funkcjonariusze formacji uzbrojonych nie wchodzących w skład sił zbrojnych / ABW, Straży Granicznej, BOR, itp./, osoby, które otrzymały przydział organizacyjno-mobilizacyjny do jednostki przewidzianej do militaryzacji lub jednostki zmilitaryzowanej, osoby, które otrzymały przydział organizacyjno-mobilizacyjny do formacji obrony cywilnej, osoby niezbędne w danym rejonie, ze względu na realizację zadań przez siły zbrojne. * 9 Istota ewakuacji Przemieszczenie się ludności, zwierząt i transport mienia z rejonów, wktórych występują zagrożenia do miejsc bezpiecznych. Z uwagi na uwarunkowania związane zrodzajem i skalą zagrożenia możemy wyróżnić trzy poziomy ewakuacji I stopnia II stopnia III stopnia. * 10 5

11 Ewakuacja I stopnia Niezwłoczne przemieszczenie ludności, zwierząt, mienia zobszarów/miejsc, w których wystąpiło nagłe, nieprzewidziane bezpośrednie zagrożenie poza strefę zagrożenia. Realizuje się ją natychmiast po zaistnieniu zagrożenia dla życia, zdrowia, imienia. Organizuje się ją na polecenie wójta, burmistrza /prezydenta miasta/.* 12 6

Zarządzenie ewakuacji 13 Ewakuację może także zarządzić osoba kierująca akcją ratunkową na terenie objętym tą akcją. Kierujący akcją ratowniczą zobowiązany jest każdorazowo powiadomić właściwy organ administracji samorządowej o podjętej takiej decyzji, podając wszczególności: rejon, teren, obiekty lub zespół budynków dla którego zarządził ewakuację, rodzaj zagrożenia, który był czynnikiem determinującym ogłoszenie ewakuacji, liczbę ewakuowanych, miejsce do którego dokonano ewakuacji. Procedura ewakuacji Zarządzenie ewakuacji przez osobę kierującą akacją powinno być uregulowane stosownymi procedurami zawartymi wplanie reagowania kryzysowego. Ewakuację I stopnia można realizować w oparciu odokumentację przygotowaną dla ewakuacji II stopnia. 14 7

Ewakuacja II stopnia 15 Polega na uprzednio przygotowanym planowym przemieszczeniu ludności, zwierząt, mienia z rejonów przyległych do zakładów, obiektów hydrotechnicznych, ze stref zalewowych oraz rejonów przyległych do innych obiektów stanowiących potencjalne zagrożenie dla ludności, zwierząt lub mienia w przypadku ich uszkodzenia lub awarii. Realizuje się ją wsytuacji wystąpienia symptomów takiego zagrożenia. Ewakuacja III stopnia Prowadzona jest wczasie zagrożenia bezpieczeństwa państwa i wojny. Polega na uprzednio przygotowanym przemieszczeniu ludności, zwierząt, mienia, podczas podwyższania stanu gotowości obronnej państwa. Przygotowanie ewakuacji związanej z czasem wojny obejmuje następujące jej warianty: organizację ewakuacji z przewidywanych rejonów (miejsc) działań operacyjnych Sił Zbrojnych organizację ewakuacji ludności, która wyrazi chęć opuszczenia obszarów potencjalnie zagrożonych prowadzeniem działań militarnych. W ramach ewakuacji I, II i III stopnia należy przewidzieć zarówno ewakuację zorganizowaną, jak i samoewakuację. 16 8

17 Samoewakuacja Przemieszczanie się ludności z rejonów wktórych może wystąpić lub wystąpiło bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia poza strefę zagrożenia Prowadzona jest przede wszystkim woparciu o własne możliwości ludności: transportowe, Zakwaterowania się, itd. Samoewakuacja W związku z dynamicznym rozwojem motoryzacji, wiążącym się zposiadaniem własnych samochodów przez coraz większą liczbę rodzin (gospodarstw domowych), wprocedurach ewakuacji I, II i III stopnia należy uwzględniać znaczącą rolę samoewakuacji Wwiększości przypadków ten rodzaj ewakuacji będzie elementem dominującym w procesie planowania iprzeprowadzania ewakuacji. Może ona wystąpić jeszcze przed podjęciem decyzji o ewakuacji, jak również w czasie jej trwania. 18 9

Samoewakuacja kwestie zasadnicze 19 Oszacowanie możliwej skali samoewakuacji, Rozpoznanie potencjalnych kierunków i rejonów samoewakuacji w tym powiązania rodzinne, posiadanie działek rekreacyjnych, możliwość zakwaterowania (w wyznaczonych zasobach mieszkalnych domy wczasowe, internaty, hotele, dokwaterowanie do rodzin zamieszkałych wrejonie rozmieszczenia), Wyznaczenie dróg ewakuacji i kierowania ruchem, Zapewnienie zaopatrzenia w paliwa oraz pomocy technicznej na trasach ewakuacji, Zapewnienie zaopatrzenia w wodę, żywność i udzielanie pomocy medycznej. Kierowanie przebiegiem samoewakuacji Ogranicza się do podawania zaleconych kierunków, dróg (ewakuacji) i rejonów (docelowych miejsc) dla ewakuowanych. Ten rodzaj ewakuacji charakteryzuje się słabą organizacją, niekontrolowanym przemieszczaniem się ludności, brakiem dokumentów itp. Założeniem, które należy przyjąć przy rozmieszczaniu ludności, jest nie rozdzielanie rodzin. 20 10

Ewakuacja ludności 21 Powinna odbywać się z reguły w obrębie danej jednostki administracyjnej. Jeżeli zachodzi potrzeba rozmieszczenia ludności poza jej granicami, wymaga to uzgodnień pomiędzy właściwymi organami władzy tych jednostek administracyjnych. Wdrodze umów partnerskich sąsiadujące ze sobą jednostki samorządowe mogą uzgodnić dysponowanie wspólnymi systemami łączności, wyszkolonym personelem, specjalistycznym sprzętem itp. Rola współpracy Istotne znaczenie dla przebiegu ewakuacji ma: partnerstwo publiczno-prywatne (sektor prywatny, organizacje pozarządowe i pomocowe) współpraca z innymi organami administracji publicznej. Ważnym elementem jest ochrona ochotników, którzy biorą udział w działaniach związanych z ewakuacją. 22 11

Organizacja ewakuacji I iii stopnia 23 Wzależności od rodzaju i skali zagrożenia decyzję o jej przeprowadzeniu podejmują: wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta, wojewoda z obszarów bezpośrednio zagrożonych; organy kierujące działaniami w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia, w zależności od obszaru objętego klęską * Organizacja ewakuacji I iii stopnia wójt (burmistrz, prezydent miasta) jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono tylko na obszarze gminy, starosta jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednej gminy wchodzącej w skład powiatu, wojewoda jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednego powiatu wchodzącego w skład województwa, minister właściwy do spraw wewnętrznych lub inny (właściwy) minister jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednego województwa, 24 12

Organizacja ewakuacji I iii stopnia zagrożenia radiacyjne wojewoda-zdarzenia radiacyjnych o zasięgu wojewódzkim, minister właściwy do spraw wewnętrznych - zdarzenia radiacyjne o zasięgu krajowym, osoba kierująca akcją ratunkową - w tym przypadku zakres oraz sposób organizacji działań określa organ władzy publicznej (nie dotyczy II stopnia ewakuacji). 25 Zapewnienie warunków przetrwania Do obowiązku wójta, (burmistrza, prezydenta miasta) oraz właściwego terenowo organu obrony cywilnej (jeżeli zachodzi taka konieczność) należy zabezpieczenie warunków niezbędnych do przetrwania ewakuowanej iposzkodowanej ludności oraz ewakuowanych zwierząt. 26 13

Zarządzanie ewakuacji III stopnia 27 Decyzję podejmują terenowe organy obrony cywilnej lub organy wojskowe (wstrefie bezpośrednich działań wojennych), we współdziałaniu z właściwymi organami obrony cywilnej, zgodnie z zasadami określonymi w: ustawie zdnia 29sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz okompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych izasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej, ustawie zdnia 21 listopada 1967 r. opowszechnym obowiązku obrony RP oraz rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin* Planowanie ewakuacji Planowanie na wypadek ewakuacji jest obowiązkiem wszystkich władz odpowiedzialnych za bezpieczeństwo powszechne. Aby ewakuacja okazała się skuteczną formą ochrony ludności, powinna być należycie zaplanowana. Ewakuację zarządza się w razie takiej konieczności oraz pewności, że w ten sposób zostanie zwiększony poziom bezpieczeństwa 28 14

Planowanie ewakuacji I i II stopnia 29 Dla zapewnienia sprawnego i skutecznego przebiegu ewakuacji i sprawnej jej koordynacji konieczne jest przygotowanie planu ewakuacji, jako: elementu planu reagowania kryzysowego (ewakuacja I iii stopnia) planu obrony cywilnej (ewakuacja III stopnia). Planowanie ewakuacji I i II stopnia Plan winien precyzować: koncepcję prowadzenia ewakuacji, w zależności od istniejących uwarunkowań, określać zasoby niezbędne do realizacji tego zadania. Warunkiem skuteczności tego planu jest jego aktualność, która sprawdzana musi być poprzez regularnie prowadzoną inwentaryzację zasobów iweryfikację przyjętych rozwiązań. * 30 15

Zagrożenia a konieczność ewakuacji 31 Potencjalne zagrożenia mogą powodować konieczność ewakuacji. Należy opracować załącznik funkcjonalny, opisujący sposób ewakuacji: zagrożonej ludności zwierząt, zapewnienia im miejsc czasowego pobytu, żywności, zawierający ewentualne modyfikacje dla różnych zagrożeń, odnoszące się do miejsca ewakuacji, czasu jej realizacji oraz skali. Plan ewakuacji -element składowy planu reagowania kryzysowego Określa w szczególności: obiekty i obszary przewidziane do ewakuacji, w zależności od możliwych do zaistnienia zagrożeń, liczbę osób przewidzianych do ewakuacji, kryteria wyznaczania osób do ewakuacji, w tym kolejność ewakuacji oraz osoby, które zróżnych względów nie podlegają ewakuacji (jeżeli taka sytuacja występuje), oszacowanie możliwej skali samoewakuacji, w tym kierunków i miejsc przemieszczenia, kryteria podjęcia decyzji o ewakuacji 32 16

Kryteria podjęcia decyzji o ewakuacji 33 W kontekście podjęcia decyzji o ewakuacji należy rozpatrywać przede wszystkim możliwość: wystąpienia niebezpiecznych dla zdrowia i życia stężeń niebezpiecznych substancji chemicznych w wyniku poważnej awarii przemysłowej w zakładzie lub katastrofy związanej z transportem towarów niebezpiecznych, niebezpiecznego dla zdrowia skażenia promieniotwórczego, katastrofalnej powodzi i katastrofalnego zatopienia, powstania pożaru wielkoobszarowego, zwłaszcza pożaru dużego kompleksu leśnego lub torfowiska, wystąpienia aktów terroru, itp.; Plan ewakuacji -element składowy planu reagowania kryzysowego c.d. Określa w szczególności: osoby (organy) uprawnione do zarządzania ewakuacji, sposoby (techniki) ogłaszania ewakuacji, trasy oraz docelowe miejsca przemieszczenia ewakuowanej ludności i mienia, osoby (grupy osób, zespoły, formacje itd.) odpowiedzialne za prowadzenie ewakuacji; 34 17

35 Osoby (grupy osób, zespoły, formacje itd.) odpowiedzialne za prowadzenie ewakuacji Należy przede wszystkim określić: osoby odpowiedzialne za wyznaczanie (zgodnie zzałożeniami planistycznymi lub doraźnie, w przypadku niemożności zastosowania tych wytycznych) miejsc ewakuacji poszczególnych grup ludności oraz wskazywanie sposobu i tras przemieszczania, zespoły ewidencyjno informacyjne, zespoły pomocy medycznej, zespoły kierowania ruchem na trasach ewakuacji, zespoły porządkowo ochronne, odpowiedzialne m.in. za ochronę pozostawionego mienia, egzekwowanie nakazu ewakuacji oraz ewentualnego okresu kwarantanny na terenach skażonych, zespoły pomocy logistycznej, w tym technicznej; Plan ewakuacji -element składowy planu reagowania kryzysowego c.d. Określa w szczególności: zespoły zbiórki osób ewakuowanych, zespoły załadunku na środki transportu, zespoły wyładowcze, zespoły rozdzielcze, szczegółowe wykazy i sposób realizacji zadań prowadzonych w wyznaczonych punktach przez poszczególne zespoły, sposób zabezpieczenia i ochrony opuszczonych rejonów, zestawienia planowanych środków transportu, wytypowanych miejsc czasowego pobytu oraz źródła i tryb pozyskiwania materiałów i środków logistycznych, sposób powrotu osób oraz mienia do miejsc stałego zamieszkania lub lokalizacji po ustaniu zagrożenia, organizacja łączności i sposób kierowania procesem ewakuacji, inne dane według potrzeb. 36 18

Planowanie ewakuacji I stopnia 37 Czy należy przygotować oddzielny plan ewakuacji? Nie Dla ewakuacji I stopnia nie opracowuje się oddzielnego planu ewakuacji! Ze względu na nagłość zdarzenia z zasady nie rozwija się elementów organizacyjnych procesu ewakuacji. Niektóre przedsięwzięcia dotyczące ewakuacji I stopnia powinny być zawarte w planie ewakuacji II stopnia. Planowanie ewakuacji III stopnia W przypadku ewakuacji III stopnia główny wysiłek planistyczny spoczywa na organach (szefach) obrony cywilnej odpowiedzialnych za sporządzenie planów obrony cywilnej. W ramach ewakuacji III stopnia ujętej w planie obrony cywilnej należy określić w szczególności: obiekty i tereny przewidziane do ewakuacji, liczby ewakuowanych osób, w zależności od możliwych do zaistnienia zagrożeń militarnych, koncepcję i sposób prowadzenia ewakuacji, kryteria wyznaczania osób do ewakuacji, w tym kolejność ewakuacji oraz osoby, które zróżnych względów nie podlegają ewakuacji, oszacowanie możliwej skali samoewakuacji, w tym kierunków i miejsc przemieszczenia, 38 19

Planowanie ewakuacji III stopnia c.d. 39 Kryteria podjęcia decyzji o ewakuacji Należy rozpatrywać przede wszystkim obiekty mogące stanowić cel ataku nieprzyjaciela, w szczególności ataku powietrznego, tereny możliwych bezpośrednich działań zbrojnych, nie prowadzenie ewakuacji przez tereny na których może wystąpić zagrożenie katastrofalnymi zatopieniami; Planowanie ewakuacji III stopnia c.d. osoby (organy) uprawnione do zarządzania ewakuacji, sposoby (techniki) ogłaszania ewakuacji, trasy oraz docelowe miejsca przemieszczenia ewakuowanej ludności i mienia, osoby (grupy osób, zespoły, formacje itd.) odpowiedzialne za prowadzenie ewakuacji; 40 20

Planowanie ewakuacji III stopnia c.d. 41 w kontekście osób odpowiedzialnych za przeprowadzenie ewakuacji należy określić przede wszystkim: osoby odpowiedzialne za wyznaczanie (zgodnie zzałożeniami planistycznymi lub doraźnie, w przypadku niemożności zastosowania tych wytycznych) miejsc ewakuacji poszczególnych grup ludności oraz wskazywanie sposobu i tras przemieszczania, zespoły ewidencyjno informacyjne, zespoły pomocy medycznej, zespoły kierowania ruchem na trasach ewakuacji, zespoły porządkowo ochronne, odpowiedzialne m.in. za ochronę pozostawionego mienia, egzekwowanie nakazu ewakuacji oraz ewentualnego okresu kwarantanny na terenach skażonych, zespoły pomocy logistycznej, w tym technicznej; Planowanie ewakuacji III stopnia c.d. zespoły zbiórki osób ewakuowanych, zespoły załadunku na środki transportu, zespoły wyładowcze, zespoły rozdzielcze, szczegółowe wykazy i sposób realizacji zadań prowadzonych w wyznaczonych punktach przez poszczególne zespoły, zestawienia planowanych środków transportu, wytypowanych miejsc czasowego pobytu oraz źródła i tryb pozyskiwania materiałów i środków logistycznych, sposób zabezpieczenia i ochrony pozostawionego mienia, sposób powrotu osób oraz mienia do miejsc stałego zamieszkania lub lokalizacji po ustaniu zagrożenia, organizacja łączności i sposób kierowania procesem ewakuacji, inne elementy według potrzeb. 42 21

Ewakuacja transgraniczna 43 W stanach stałej gotowości obronnej państwa czasu pokoju, kryzysu i wojny, należy zawrzeć kwestie ewakuacji transgranicznej jeżeli taką ewakuację planuje się lub może ona wystąpić w ramach samoewakuacji. We wskazanym obszarze należy stosować postanowienia ogólnie obowiązujących aktów prawnych oraz zawartych umów i porozumień międzynarodowych, dotyczących współpracy transgranicznejna wypadek zagrożeń. W planach należy wskazać osoby odpowiedzialne za utrzymywanie kontaktów międzynarodowych oraz w formie załączników wykaz zawartych porozumień. Ewakuacja a plany operacyjne Problematyka będąca przedmiotem zapisów planów obrony cywilnej w zakresie ewakuacji powinna mieć swoje odzwierciedlenie w planach operacyjnych, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 czerwca 2004 r. w sprawie warunków i trybu planowania ifinansowania zadań wykonywanych w ramach przygotowań obronnych państwa przez organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego 44 22

Komórki organizacyjne właściwe ds. ewakuacji 45 Ze względu na skalę i złożoność ewakuacji, jej przygotowaniem winny się zająć komórki organizacyjne właściwe w sprawach zarządzania kryzysowego iobrony cywilnej: urzędów wojewódzkich, starostw powiatowych, urzędów gmin (miast), We współpracy zinnymi komórkami organizacyjnymi właściwych urzędów oraz podmiotów, osób i innych instytucji. Zadania zespołu zarządzania kryzysowego Do zadań zespołu zarządzania kryzysowego określonego szczebla administracji należy przygotowanie iprzedstawienie organom właściwym w sprawach zarządzania kryzysowego iobrony cywilnej wniosków dotyczących wykonania, zmiany lub zaniechania działań ujętych w planach ewakuacji. Ze względu na fakt, iż zadania oraz możliwości poszczególnych szczebli administracji w przedmiotowym zakresie są różne, toteż treść planów ewakuacji na poszczególnych szczeblach może się różnić. 46 23

Zadania zespołu zarządzania kryzysowego 47 Do głównych zadań zespołu w trakcie przygotowania i prowadzenia ewakuacji należy m.in.: zebranie niezbędnych danych i opracowanie koncepcji ewakuacji; przekazanie niezbędnych informacji podmiotom zaangażowanym w proces ewakuacji; koordynowanie i udzielanie pomocy jednostkom organizacyjnym w zakresie realizacji prac planistycznych związanych z ewakuacją (przyjęciem) ludności; opracowanie planu ewakuacji oraz jego aktualizowanie; zapoznanie ludności z zasadami i sposobami ewakuacji poprzez działalność informacyjną i szkoleniową; kierowanie przebiegiem ewakuacji oraz zbieranie danych o jej przebiegu i ich analizowanie. Zasady opracowania planów ewakuacji (przyjęcia) ludności Plany ewakuacji (przyjęcia) ludności opracowują komórki organizacyjne właściwe wsprawach zarządzania kryzysowego iobrony cywilnej na określonych szczeblach administracji, we współpracy zinnymi komórkami organizacyjnymi właściwych urzędów oraz podmiotów, osób i innych instytucji. Stanowią one integralną część planów: reagowania kryzysowego (ewakuacja II stopnia) oraz planów obrony cywilnej (ewakuacja III stopnia). 48 24

Zasady opracowania planów ewakuacji (przyjęcia) ludności Plan ewakuacji (przyjęcia) ludności III stopnia, podlega uzgodnieniu z organami wojskowymi, Policji, straży granicznej (w strefie nadgranicznej), Państwowej Straży Pożarnej, organizacjami pozarządowymi, PKP, telekomunikacji, sąsiednimi terenowymi organami OC (np. wojewódzki plan ewakuacji winien zostać uzgodniony zwojewodami sąsiednich województw), z Szefem Obrony Cywilnej wyższego szczebla, oraz innymi podmiotami wg potrzeb. Podpisuje go kierownik komórki organizacyjnej właściwej wsprawach zarządzania kryzysowego i obrony cywilnej (np. na szczeblu wojewódzkim Dyrektor Wydziału Bezpieczeństwa i Zarządzania Kryzysowego), Zatwierdza szef OC danego szczebla. 49 Ochrona zabytków Przedsięwzięcia dotyczące ochrony zabytków, ujmowane są w oddzielnie opracowywanych planach ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych Ustawa zdnia 23 lipca 2003 r., o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r., Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.). Egzemplarz przedmiotowego planu ewakuacji powinien być załącznikiem do planu obrony cywilnej. 50 25

Elementy składowe planów ewakuacji (przyjęcia) ludności ujmowane w planach reagowania kryzysowego 51 Elementy składowe planów ewakuacji stopnia II, stanowią załączniki funkcjonalne planów reagowania kryzysowego szczebla wojewódzkiego, powiatowego, gminnego. Przedsięwzięcia dotyczące ewakuacji I stopnia Przedsięwzięcia dotyczące ewakuacji I stopnia, które powinny być ujęte w ww. planach to m.in.: procedury alarmowania podmiotów o wystąpieniu zagrożenia, procedury ostrzegania ludności o zbliżającym się zagrożeniu, przygotowanie w dyspozycji środków transportu, zabezpieczenie logistyczne, w tym zastępczych miejsc czasowego pobytu, żywności, opieki medycznej, wsparcia psychologicznego itp. 52 26

Plan ewakuacji (przyjęcia) ludności na szczeblu województwa Plan ewakuacji (przyjęcia) ludności na szczeblu województwa składa się z części graficznej na mapie w skali 1:100 000 oraz części opisowej (legendy). 53 Plan ewakuacji ludności na szczeblu województwa Część graficzna obejmuje: granice województwa, granice jednostek administracyjnych powiatów i gmin, obiekty i miejsca zagrożone oraz rejony, z których planuje się ewakuację ludności, drogi ewakuacji ludności, rejony rozmieszczenia ewakuowanej ludności z podaniem jej liczby, pojemność rejonów przyjęcia ludności, czasy zakończenia ewakuacji ludności, drogi dla ludności przemieszczającej się w ramach samoewakuacji, rozmieszczenie elementów organizacyjnych ewakuacji (przyjęcia) ludności, rozmieszczenie posterunków regulacji ruchu 54 27

Plan ewakuacji ludności na szczeblu województwa 55 W części opisowej (legendzie) ujmuje się: cel i zamiar ewakuacji (przyjęcia) ludności, wykaz osób kierujących procesem ewakuacji (przyjęcia) ludności i plan alarmowania osób kierujących procesem ewakuacji, sposób powiadamiania ludności o zarządzonej ewakuacji ludności, zestawienie elementów organizacyjnych ewakuacji (przyjęcia) ludności i plan osiągania przez nie gotowości, zestawienie liczbowe ewakuowanej/przyjmowanej ludności (w tym oszacowanie możliwej skali samoewakuacji) z poszczególnych rejonów, z podaniem miejsc (rejonów) rozmieszczenia, zestawienie środków transportu do zabezpieczenia procesu ewakuacji (przyjęcia) ludności, sposób powiadamiania ludności o zarządzonej ewakuacji ludności, inne niezbędne dane, takie jak sposób zabezpieczenia medyczno sanitarnego, porządkowo ochronnego i regulacji ruchu. 56 Składa się z: Plan ewakuacji ludności na szczeblu powiatu części graficznej na mapie w skali 1:25 000 lub planie miasta części opisowej (legendy). 28

Plan ewakuacji ludności na szczeblu powiatu 57 Część graficzna obejmuje: granice powiatu, granice gmin, obiekty (zakłady pracy) stwarzające szczególne zagrożenie dla ludności, rejony, z których planuje się ewakuację ludności, drogi wyznaczone do celów ewakuacji ludności, kierunki ewakuacji z podaniem liczby ludności, rozmieszczenie elementów organizacyjnych procesu ewakuacji (przyjęcia) ludności wraz z podaniem czasu osiągania gotowości, rozmieszczenie posterunków regulacji ruchu, czas wyjścia ludności poza obszar, z którego prowadzi się ewakuację. Plan ewakuacji ludności na szczeblu powiatu Część opisowa (legenda) obejmuje: cel i zamiar ewakuacji (przyjęcia) ludności, wykaz osób kierujących procesem ewakuacji (przyjęcia) ludności i plan ich alarmowania, sposób powiadamiania ludności o zarządzonej ewakuacji, organizację zabezpieczenia opuszczonych pomieszczeń mieszkalnych, zestawienie elementów organizacyjnych ewakuacji (przyjęcia) i plan osiągania przez nie gotowości, zestawienie liczby osób przewidzianych do ewakuacji (w tym oszacowanie możliwej skali samoewakuacji), zestawienie i sposób zabezpieczenia środków transportowych na potrzeby ewakuacji, inne niezbędne dane. 58 29

59 Plan ewakuacji ludności na szczeblu gminy (miasta) Składa się z: części graficznej na mapie w skali 1:10000 części opisowej (legendy). Plan ewakuacji ludności na szczeblu gminy (miasta) Część graficzna obejmuje: granicę gminy i sołectw (osiedli), obiekty stwarzające szczególne zagrożenie, z oznaczeniem stref zagrożonych i liczby ludności przewidzianej do ewakuacji, rejony planowanego rozmieszczenia ludności z oznaczeniem jednostki organizacyjnej kierującej ludność, drogi kołowe i kolejowe wyznaczone do przemieszczania ludności, rozmieszczenie punktów organizacyjnych procesu ewakuacji (przyjęcia) ludności oraz liczba osób obsługiwanych przez te punkty, rozmieszczenie posterunków regulacji ruchu, czasy zakończenia rozmieszczenia ludności na terenie gminy 60 30

Plan ewakuacji ludności na szczeblu gminy (miasta) 61 Część opisowa (legenda) obejmuje: cel i zamiar ewakuacji (przyjęcia) ludności, wykaz osób kierujących procesem ewakuacji (przyjęcia) ludności i plan ich powiadamiania, sposób powiadamiania ludności o zarządzonej ewakuacji ludności, organizację powiadamiania sołectw o ewakuacji (przyjęciu) ludności, zestawienie elementów organizacyjnych ewakuacji (przyjęcia) ludności i czas ich rozwinięcia, zestawienie ludności planowanej do ewakuacji (przyjęcia) z podziałem na poszczególne sołectwa, zestawienie planowanych, niezbędnych środków transportowych do zabezpieczenia ewakuacji (przyjęcia) ludności, organizację zabezpieczenia porządkowo ochronnego i regulacji ruchu, organizację zabezpieczenia medyczno sanitarnego i technicznego, inne niezbędne informacje.* Elementy składowe planów ewakuacji (przyjęcia) ludności ujmowane w planach obrony cywilnej elementy składowe planów ewakuacji stopnia III, stanowią załączniki funkcjonalne planów obrony cywilnej szczebla wojewódzkiego, powiatowego i gminnego. 62 31

Plan ewakuacji (przyjęcia) ludności na szczeblu województwa obejmuje: Plan ewakuacji (przyjęcia) ludności na szczeblu województwa składa się z części graficznej na mapie w skali 1:100 000 oraz części opisowej (legendy). 63 granicę województwa, W części graficznej ujmuje się: granice administracyjne powiatów, obiekty i tereny przewidziane do ewakuacji z liczbą ewakuowanych osób, w zależności od możliwych do zaistnienia zagrożeń militarnych, drogi ewakuacji ludności, rejony rozmieszczenia ewakuowanej ludności z podaniem jej liczby, pojemność rejonów przyjęcia ludności, czasy zakończenia ewakuacji ludności, drogi dla ludności przemieszczającej się w ramach samoewakuacji, rozmieszczenie elementów organizacyjnych ewakuacji (przyjęcia) ludności, rozmieszczenie posterunków regulacji ruchu 64 32

W części opisowej (legendzie) ujmuje się: 65 cel i zamiar ewakuacji (przyjęcia) ludności, wykaz osób kierujących procesem ewakuacji (przyjęcia) ludności i plan ich alarmowania, sposób powiadamiania ludności o zarządzonej ewakuacji ludności, zestawienie elementów organizacyjnych ewakuacji (przyjęcia) ludności i plan osiągania przez nie gotowości, zestawienie liczbowe ewakuowanej ludności z poszczególnych rejonów, z podaniem miejsc (rejonów) rozmieszczenia; (w tym celu należy oszacować możliwą skalę samoewakuacji, w tym kierunków i miejsc przemieszczenia), zestawienie środków transportu do zabezpieczenia procesu ewakuacji (przyjęcia) ludności, inne niezbędne dane, takie jak sposób zabezpieczenia medyczno sanitarnego, porządkowo ochronnego i regulacji ruchu Plan ewakuacji (przyjęcia) ludności na szczeblu powiatu: Składa się z części graficznej na mapie w skali 1:25 000 lub planie miasta oraz części opisowej (legendy). 66 33

Część graficzna obejmuje: 67 granice powiatu, granice gmin, obiekty (zakłady pracy) stwarzające szczególne zagrożenie dla ludności, rejony, z których planuje się ewakuację ludności, drogi wyznaczone do celów ewakuacji ludności, kierunki ewakuacji z podaniem liczby ludności, rozmieszczenie elementów organizacyjnych procesu ewakuacji (przyjęcia) ludności wraz z podaniem czasu ich gotowości, rozmieszczenie posterunków regulacji ruchu, czas wyjścia ludności poza obszar, z którego prowadzi się ewakuację. Część opisowa (legenda) obejmuje: cel i zamiar ewakuacji (przyjęcia) ludności, wykaz osób kierujących procesem przyjęcia ludności i plan ich alarmowania, sposób powiadamiania ludności o zarządzonej ewakuacji, organizację zabezpieczenia pozostawionego mienia, zestawienie elementów organizacyjnych ewakuacji i planu osiągania przez nie gotowości, zestawienie liczbowe osób przewidzianych do ewakuacji (w tym oszacowanie możliwej skali samoewakuacji), zestawienie i sposób zabezpieczenia środków transportowych na potrzeby ewakuacji, inne niezbędne dane. 68 34

Plan ewakuacji na szczeblu gminy 69 Plan ewakuacji (przyjęcia) ludności na szczeblu gminy (miasta) obejmuje: część graficzną na mapie w skali 1:10 000 część opisową (legenda). Część graficzna obejmuje: granicę gminy i sołectw (osiedli), obiekty stwarzające szczególne zagrożenie, rejony planowanego rozmieszczenia ludności z oznaczeniem jednostki organizacyjnej kierującej ludność, drogi kołowe i kolejowe wyznaczone do przemieszczania ludności, rozmieszczenie elementów organizacyjnych procesu ewakuacji (przyjęcia) ludności oraz liczba ludności obsługiwana przez nie, rozmieszczenie posterunków regulacji ruchu, czasy zakończenia rozmieszczenia ludności na terenie gminy. 70 35

Część opisowa (legenda) obejmuje: 71 cel i zamiar (ewakuacji) przyjęcia ludności, wykaz osób kierujących procesem ewakuacji (przyjęcia) ludności i plan ich alarmowania, organizację powiadamiania sołectw o przyjęciu ludności, sposób powiadamiania ludności o zarządzonej ewakuacji ludności, zestawienie elementów organizacyjnych ewakuacji (przyjęcia) ludności i czas ich rozwinięcia, zestawienie ludności planowanej do ewakuacji (przyjęcia) z podziałem na poszczególne sołectwa, zestawienie planowanych, niezbędnych środków transportowych do zabezpieczenia ewakuacji (przyjęcia) ludności, organizację zabezpieczenia porządkowo ochronnego i regulacji ruchu, organizację zabezpieczenia medyczno sanitarnego, inne niezbędne informacje. Kolejność sporządzania planów Biorąc pod uwagę zakres zadań i informacji przekazywanych pomiędzy poszczególnymi ogniwami administracji, które są niezbędne do opracowania planów, koniecznym jest przyjęcie zasady, że w pierwszej kolejności opracować należy plany gminne, następnie powiatowe i wojewódzkie. 72 36

Elementy organizacyjne ewakuacji ludności 73 Dla sprawnego przebiegu procesu ewakuacji (przyjęcia) ludności tworzy się następujące elementy organizacyjne: w rejonach objętych ewakuacją: zespoły ewidencyjno informacyjne (ZEI); zespoły zbiórki (ZZb); zespoły załadowcze na środki transportu (ZZ); zespoły pomocy medycznej (ZPM); na trasach ewakuacji: zespoły pomocy medycznej (ZPM); zespoły pomocy logistycznej, w tym technicznej (ZPL); w docelowym miejscu przeznaczenia: zespoły wyładowcze (ZW); zespoły rozdzielcze (ZR); zespoły pomocy medycznej (ZPM). Zespół ewidencyjno informacyjny (ZEI) jest początkowym ogniwem procesu ewakuacji ludności. Powinien koordynować działalność komórek organizacyjnych prowadzących sprawy rejestracji i wydawania kart ewakuacji. W ZEI rejestruje i wydaje się karty ewakuacji osobom, którym przed zarządzeniem ewakuacji kart nie wydano, informuje się ludność o organizacji ewakuacji oraz kieruje się ją do miejsc załadunku lub zbiórki. Udziela się również zezwolenia na opuszczenie rejonu ewakuacji własnymi środkami transportu (jeżeli wcześniej nie dokonano tych czynności). 74 37

Zespół ewidencyjno informacyjny (ZEI) 75 ZEI organizuje się w dogodnych miejscach ułatwiających jego funkcjonowanie oraz opuszczenie przez ludność w możliwie najkrótszym czasie -rejonów objętych ewakuacją. Struktura organizacyjna ZEI może być następująca: kierownik zespołu, sekcja informacyjna, sekcja ewidencyjna, sekcja porządkowo ochronna. Zespół ewidencyjno informacyjny (ZEI) Skład osobowy ZEI powinien zapewnić sprawną obsługę wszystkich osób przybywających do miejsc funkcjonowania tych zespołów. Kierownik ZEI utrzymuje łączność z zespołem zarządzania kryzysowego szczebla organizującego ZEI oraz z kierownikiem zespołu zbiórki lub zespołu załadowczego (jeżeli kieruje do nich ludność). 76 38

Zespół zbiórki (ZZb) 77 zespół ten tworzy się w miejscach, z których ludność wsposób zorganizowany udaje się do miejsc rozmieszczenia zespołów rozdzielczych. Zespół ten organizuje się wprzypadku ewakuacji pieszej. Zespół zbiórki prowadzi ewidencję ilościową ewakuowanej ludności oraz formuje kolumny iskierowuje na wyznaczone drogi marszu zprzewodnikiem na czele. Dla przewodników, po opracowaniu planu ewakuacji przygotowuje się stosowną dokumentację (szkic drogi marszu, czas marszu, skład ilościowy kolumny, miejsca i okresy wypoczynku, zabezpieczenie marszu, itp.). Jeżeli kolumna dzieli się na części, wyznacza się tzw. starszych poszczególnych części. W celu zachowania porządku wyznacza się odpowiednią ilość osób funkcyjnych. Każdej kolumnie nadaje się numer iprzydziela niezbędne środki transportowe w celu przewiezienia bagażu. Zespół zbiórki (ZZb) Struktura organizacyjna zespołu zbiórki może być następująca: kierownik zespołu, sekcja ewidencyjna, sekcja organizacji kolumn, sekcja porządkowo ochronna. Skład osobowy ZZbpowinien zapewnić sprawną obsługę wszystkich osób planowanych do wyjścia z miejsc funkcjonowania tych zespołów. Kierownik ZZbutrzymuje łączność z kierownikiem ZEI, z którego przysyłana jest ludność oraz kierownikiem ZR, do którego jest ona przemieszczana. 78 39

Zespół załadowczy na środki transportu, (ZZ) 79 zlokalizowany jest w miejscu, wktórym ludność rozmieszcza się w środkach transportu. Rozwija się na stacjach, przystankach kolejowych, placach, w parkach itp. usytuowanych w miarę możliwości w pobliżu ZEI W zespole należy unikać nadmiernego gromadzenia i przebywania ludności. ZZ rozdziela ludność do poszczególnych środków transportowych, jednocześnie prowadzi ewidencję ilościową ludności przybyłej do miejsc funkcjonowania tych zespołów. Zespół załadowczy na środki transportu (ZZ) Struktura organizacyjna ZZ może być następująca: kierownik zespołu, sekcja ewidencyjna, sekcja przewodników kolumn i załadunku, sekcja porządkowo ochronna. Skład osobowy ZZ powinien zapewnić sprawną obsługę wszystkich osób planowanych do wyjazdu z miejsc funkcjonowania tych zespołów. Kierownik punktu utrzymuje łączność z kierownikami ZEI, z których przysyłana jest ludność oraz kierownikami ZW, do których jest ona przemieszczana. 80 40

Podsumowanie Ewakuacja -przemieszczanie ludności, zwierząt i mienia z rejonów, w których występują zagrożenia do miejsc bezpiecznych Ewakuacja może być realizowana wg trzech stopni Coraz większą rolę odgrywa samoewakuacja Plany ewakuacji stanowią elementy składowe planów zarządzania kryzysowego lub obrony cywilnej 81 Istota i zadania ewakuacji Rodzaje ewakuacji 82 Zagadnienia do dyskusji Zasady planowania ewakuacji w zależności od szczebla administracyjnego Zawartość części opisowej i graficznej planu ewakuacji Elementy organizacyjne zespoły ewakuacji ludności 41

Literatura do wykładu 83 F. Krynojewski, Obrona cywilna Rzeczypospolitej Polskiej, Difin, Warszawa 2012, rozdział 6. Andrzej Marjański ( ) Pytania? 84. "Prawda jest dziwniejsza od fikcji, a to dlatego, że fikcja musi być prawdopodobna. Prawda nie." Mark Twain www.amarjanski.san.edu.pl 42