Jak nie kochać jesieni O jesieni ludzkiego życia, tak podobnej w swych symptomach do jesieni w przyrodzie, pełnej blasków i cieni, dylematów i pragnień, wartości i deficytów w aspekcie lokalnych inicjatyw traktowała zorganizowana pod patronatem prezydenta miasta Kędzierzyn Koźle konferencja pt. Lokalna polityka społeczna na rzecz poprawy jakości życia osób starszych, która odbyła się w Kędzierzynie Koźlu. Organizatorami konferencji byli: gmina Kędzierzyn Koźle, Zakład Pracy Socjalnej w Instytucie Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Opolskiego oraz Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Kędzierzynie Koźlu. Zagadnienia związane z wiekiem senioralnym przedstawione zostały z dwóch uzupełniających się spojrzeń: teorii naukowej opartej na wieloletnich badaniach i analizach oraz praktyki, osiągnięć i doświadczeń podmiotów działających lokalnie na rzecz osób starzejących się. W dwóch panelach można było wysłuchać wystąpień specjalistów ze świata nauki (prof. nzw. dr hab. Anna Weissbrot Koziarska, Uniwersytet Opolski, prof. zw. dr hab. Józefa Brągiel, Uniwersytet Opolski, dr hab. Adam Zych, Dolnośląska Szkoła Wyższa we Wrocławiu), medycyny (dr n. med. Jarosław Derejczyk, dyrektor Szpitala Geriatrycznego im. J. Pawła w Katowicach) oraz pomocy społecznej (Danuta Ceglarek, dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Kędzierzynie Koźlu). Prezentacje uzupełnione zostały o krótkie wystąpienia przedstawicieli lokalnych władz (prezydent miasta Kędzierzyn Koźle Tomasz Wantuła) oraz posłankę na Sejm Rzeczpospolitej Polskiej, mieszkankę Kędzierzyna Koźla, Brygidę Kolendę Łabuś. Treści prezentowane przez przedstawicieli świata nauki dały odbiorcy obraz człowieka starzejącego się, z jego potencjałami i ułomnościami, potrzebami i bogatą sferą uczuć. Podkreślono i udowodniono w formie wielorakich wykresów i danych statystycznych fakt starzenia się społeczeństwa, wzrostu ilości osób w wieku senioralnym w tempie
przekraczającym oczekiwania polityków społecznych i polityk wielu państw w ogóle. Potrzeba tworzenia nowych rozwiązań, usprawnienia stosowanych metod wspierania seniorów i upowszechnienia form pomocy również w małych środowiskach lokalnych wpłynie w najbliższych latach na kształt polityki społecznej wielu krajów, w szczególności Polski, która plasuje się na samym końcu tabeli oceniającej jakość życia seniorów wśród krajów europejskich. Prof. nzw. dr hab. Weissbrot Koziarska zwróciła uwagę na role pełnione przez seniorów, wielopłaszczyznowość aktywności osoby starzejącej się, która może dać pole do popisu dla wspierających profesjonalnie, dla rodziny, dla wspólnot wszelkiego rodzaju. Jednocześnie położyła nacisk na znaczenie dialogu międzypokoleniowego i edukacji całego społeczeństwa, a więc dzieci, młodzieży, osób w wieku dojrzałym, która pomoże zrozumieć starość i wychować do starości, a ostatecznie pozwoli na włączenie osób starszych do wspólnych działań z młodymi pokoleniami, na równych prawach. Dzięki wystąpieniu prof. zw. dr hab. Józefy Brągiel słuchacze zostali wyposażeni w zestaw danych obrazujących aktualną sytuację demograficzną, strukturę ludności, średnią długość życia w ostatnich latach. Podjęto próbę zdefiniowania zjawiska starości w aspekcie zasobów psychospołecznych osób starszych (samotność, koherencja, wsparcie społeczne). Zobrazowano w formie zestawień funkcjonowanie seniorów pod kątem ich potrzeb, możliwości ich realizacji przez potencjalne źródła oparcia (rodzina, przyjaciele, sąsiedzi, pomoc społeczna). Przeanalizowano w ramach wykładu sieć wsparcia społecznego dla osoby znajdującej się w jesieni życia. Z wystąpienia prof. Brągiel wypływała jednoznaczna konkluzja: wartość rodziny jako źródła wsparcia na każdym etapie życia, a zwłaszcza w starości jest nieoceniona i nieporównywalna z niczym innym.
Prof. zw. dr hab. Adam Zych odniósł się do wcześniejszych wystąpień. Zdecydował się wejść w polemikę z wystąpieniem posłanki Brygidy Kolendy Łabuś, która wspominała o postępującym rozwoju i dotowaniu dziedziny geriatrii w Polsce. W swoim wystąpieniu przywołał dane ilościowe świadczące o niewystarczającym zapleczu geriatrycznym w Polsce w stosunku do wzrastającego zapotrzebowania w tym zakresie. Prelegent przedstawił zestaw elementów, które tylko we współdziałaniu powodują osiągnięcie właściwej, odpowiednio wysokiej dla prawidłowego funkcjonowania jakości życia seniora. Wśród nich wymienił konieczność zaspokojenia potrzeb typu egzystencjalnego, bezpieczeństwa i kontaktu społecznego. Powołując się na różnych autorów wymienił wskaźniki jakości życia osób starszych, uzupełniając wcześniejsze wystąpienia o nowe spojrzenie na temat. W podsumowaniu profesor przywołał słowa Icchaka Chaima Rapoporta obrazujące jego osobiste podejście do zagadnienia: Jakość życia ludzkiego może być bardziej wartościowa niż jego długość. Punkt widzenia osoby w wieku senioralnym jako całości złożonej z wielu ważnych elementów prezentował praktykujący lekarz, dyrektor Szpitala Geriatrycznego w Katowicach Jarosław Derejczyk. Jako praktyk z dużym doświadczeniem diagnostycznym zwrócił uwagę na błędne, bo jednostronne, rozwiązywanie problemów zdrowotnych osób starszych, które nie pozwala podnieść jakości życia seniora. Prelegent reprezentował i udowodnił pogląd o konieczności rozpatrywania stanu zdrowia pacjenta geriatrycznego w wielu aspektach (całościowa ocena geriatryczna), z wielu dziedzin medycyny, zespołowo. Szczególny nacisk kładł na znaczenie wiedzy neurologicznej w zakresie pracy ludzkiego mózgu. Jego podejście do problemu właściwej diagnozy obrazuje niedopuszczanie do podejścia, iż pacjent czuje się źle z powodu wieku, bowiem choroby nie powstają wskutek starzenia się, a jedyne rośnie skłonność do ich występowania. Dzięki sprawdzeniu przyczyny, badaniom, właściwej
diagnozie, można zniwelować wiele symptomów zrzucanych na karb wieku. W roli wieloletniego praktyka świadczącego profesjonalną pomoc i wsparcie osobom w wieku senioralnym wystąpiła Danuta Ceglarek, dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Kędzierzynie Koźlu. Wystąpienie w pierwszej części odwoływało się do wcześniej podejmowanych zagadnień starzenia się społeczeństwa, które stanowi aktualnie jeden z podstawowych problemów społecznych. Zwróciła szczególną uwagę na zmiany w obrębie województwa opolskiego spowodowane procesem depopulacji i demograficznym procesem starzenia. W wystąpieniu poruszono szeroki zakres działań podejmowanych przez gminę Kędzierzyn Koźle w formie zabezpieczenia środków finansowych, patronatu i wsparcia administracyjno prawnego. Wymieniono m.in. działalność pięciu domów dziennego pobytu, mieszkania chronione, środki na aktywizację osób starszych, działający Konwent Seniorów jako organ opiniodawczy i doradczy dla lokalnych władz, Miejski Piknik Seniora, Informator dla seniora, realizację konferencji. W drugiej części wykładu Danuta Ceglarek zapoznała słuchaczy z wybranymi działaniami o charakterze lokalnym i ponadlokalnym skierowanymi do osób starszych. Wśród nich wymieniła m.in. Miejskie Obchody Dni Seniora, projekt Radosne Pierniki, turnieje szachowe w ramach polsko czeskiego projektu Międzynarodowa Liga Mistrzów. Z racji ograniczonego czasu trwania wystąpienia prelegentka wybrała zaledwie kilka realizowanych w ostatnim roku inicjatyw. Podkreśliła znaczenie aktywności, pomysłowości i rolę zaangażowanej i twórczej kadry pracowników. W podsumowaniu zaznaczyła, że większość działań na rzecz osób w wieku senioralnym Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Kędzierzynie Koźlu nie generuje dużych kosztów, bądź odbywa się zupełnie bezkosztowo, co powinno zachęcić innych kierowników ośrodków pomocy społecznej
i osób działających w sferze wsparcia seniorów do podjęcia tego typu przedsięwzięć. W trakcie konferencji uczestnicy mogli obejrzeć wystawę malarską Cecylii Łukasik oraz przedstawienie sceniczne Brzydkie Kaczątko - parodię na motywach baśni J. Ch. Andersena w reżyserii Sylwii Cytera Walickiej i choreografii Aleksandry Dębskiej w wykonaniu grupy teatralnej Kwiatki Magnolii oraz grupy tanecznej Single. Prof. Weissbrot Koziarska jako moderator podsumowała konferencję, stwierdzając, że w okresie późnej, niesamodzielnej starości wypada przyjechać do Kędzierzyna Koźla. Rzeczywiście, wychodząc z konferencji ma się nie tylko bogatszą wiedzę, szersze spojrzenie i świadomość złożoności problemu starości, ale jednocześnie wzrasta nadzieja na lepsze, pewność, że wokół nas są ludzie oddani sercem na rzecz jesieni życia z całym jej bagażem. Jak nie kochać jesieni... Jak nie kochać jesieni, jej babiego lata, Liści niesionych wiatrem, w rytm deszczu tańczących. Ptaków, co przed podróżą na drzewach usiadły, Czekając na swych braci, za morze lecących. Jak nie kochać jesieni, jej barw purpurowych, Szarych, żółtych, czerwonych, srebrnych, szczerozłotych. Gdy białą mgłą otuli zachodzący księżyc, Kojąc w twym słabym sercu, codzienne zgryzoty. Jak nie kochać jesieni, smutnej, zatroskanej, Pełnej tęsknoty za tym, co już nie powróci. Chryzantemy pobieli, dla tych, których nie ma. Szronem łąki maluje, ukoi, zasmuci. Jak nie kochać jesieni, siostry listopada,
Tego, co królowanie blaskiem świec rozpocznie. I w swoim majestacie uczy nas pokory. Bez słowa na cmentarze wzywa nas corocznie. Tadeusz Wywrocki Katarzyna Weklicz