KAMPANIA INFORMACYJNA

KAMPANIA INFORMACYJNA TRZY ZNAKI SMAKU DOSSIER PRASOWE MARZEC 2O14

SPIS TREŚCI ZA NAMI PIERWSZY ROK KAMPANII TRZY ZNAKI SMAKU 2 CELE 3 DOTYCHCZASOWE DZIAŁANIA 3 EUROPEJSKI SYSTEM OCHRONY PRODUKTÓW 4 REGIONALNYCH I TRADYCYJNYCH EUROPEJSKIE ZNAKI JAKOŚCI ChNP, ChOG ORAZ GTS 4 PROCEDURA REJESTRACJI PRODUKTÓW REGIONALNYCH 6 I TRADYCYJNYCH ChNP, ChOG ORAZ GTS KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z EUROPEJSKIEGO SYSTEMU 6 OCHRONY PRODUKTÓW REGIONALNYCH I TRADYCYJNYCH ZNAJOMOŚĆ SYMBOLI EUROPEJSKIEGO SYSTEMU 6 ZNAKOWANIA I OCHRONY PRODUKTÓW REGIONALNYCH I TRADYCYJNYCH ChNP, ChOG ORAZ GTS POLSKIE PRODUKTY TRADYCYJNE I REGIONALNE 7 ChNP, ChOG ORAZ GTS ChNP 7 ChOG 10 GTS 16 PRZEPISY KULINARNE 19 KONTAKT 20

Szanowni Państwo, Nie od dziś wiadomo, że polska tradycja kulinarna obfituje w produkty, które śmiało mogą konkurować z gwiazdami kuchni europejskiej. Nasz oscypek ChNP niczym nie ustępuje serom francuskim czy włoskim. Inna sprawa, to że jest od wielu z nich znacznie mniej znany. A przecież naszymi serami, i wędlinami, czy miodami bądź wypiekami możemy, a nawet powinniśmy się chwalić! Z pomocą przychodzi nam wszystkim europejski system ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych. Tam, gdzie brakuje wiedzy, pomocne są trzy dobrze już znane na świecie znaki jakości ChNP, ChOG i GTS. Produkty z europejskimi znakami swoją wyjątkowość zawdzięczają wyjątkowym miejscom, z których pochodzą i unikalnym, tradycyjnym recepturom niezmiennym od lat. Głęboki, słodko kwaśny smak suski sechlońskiej ChOG czy soczysta konsystencja kiełbasy lisieckiej ChOG to coś co dla mnie może być wizytówką naszej kuchni. Wierzę, że wkrótce produktów certyfikowanych będzie więcej bo jest to w interesie producentów, konsumentów i samych produktów. Nie obędzie się jednak bez Waszej, drodzy dziennikarze, pomocy. Dlatego z całego serca zachęcam wszystkich do współpracy! Ambasador kampanii Trzy Znaki Smaku Grzegorz Łapanowski ZA NAMI PIERWSZY ROK KAMPANII TRZY ZNAKI SMAKU! W dniu 7 lutego 2014 r. minął pierwszy rok zaplanowanej na trzy lata kampanii informacyjnej pt. Trzy znaki smaku, której inicjatorem jest Agencja Rynku Rolnego, wspierana przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Istotą programu Trzy znaki smaku skierowanego na rynek polski jest informowanie o wspólnotowym systemie ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych, a także promocja znakowanych w tym systemie produktów żywnościowych. Unia Europejska chroni wspomniane powyżej produkty przyznając następujące oznaczenia: Chroniona Nazwa Pochodzenia (ChNP), Chronione Oznaczenie Geograficzne (ChOG), Gwarantowana Tradycyjna Specjalność (GTS). Główny przekaz kampanii koncentruje się na tym, by zachęcać do konsumpcji produktów wytwarzanych w ramach unijnego systemu ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych oraz podkreślać korzyści wynikające z uczestnictwa w tym systemie. Zwraca on uwagę na ich następujące zalety: różnią się od produktów masowych i posiadają gwarancję wysokiej jakości, ponieważ podlegają surowym przepisom produkcji i kontroli, istnieje możliwość odtworzenia ich historii, 2

odpowiadają nowoczesnemu stylowi życia przyjaznemu i bliskiemu naturze, swoje charakterystyczne cechy zawdzięczają temu, że powstały w konkretnych regionach lub w sposób tradycyjny, ich jakość wynika z doświadczeń i tradycji kształtowanychprzez całe pokolenia, ochrona unijnego systemu powoduje, że ich fałszowanie jest karane. Kampania Trzy znaki smaku skierowana jest przede wszystkim do: konsumentów, wytwórców produktów (rolnicy, przetwórcy z sektora rolno- -spożywczego, organizacje zrzeszające producentów i przetwórców żywności), odbiorców pośrednich (dystrybutorzy artykułów spożywczych, hurtownicy artykułów spożywczych, kupcy detaliczni artykułów spożywczych oraz szeroko pojęty kanał HoReCa - restauratorzy i adepci szkół gastronomicznych). CELE Ze względu na różnorodność grup odbiorców, do których skierowany został program Trzy znaki smaku określony został szeroki wachlarz celów, które chcielibyśmy osiągnąć realizując planowane działania. Do najważniejszych założeń kampanii należy zatem: szerzenie wiedzy o oznaczeniach zaznajomienie konsumentów z oznaczeniami unijnego systemu ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych oraz promowanie produktów wysokiej jakości etykietowanych tymi znakami. Poinformowanie wytwórców produktów oraz odbiorców pośrednich o zaletach i korzyściach wynikających z uczestnictwa w przedmiotowym systemie, budowa pozytywnej postawy konsumpcyjnej oraz nabywczej zwiększenie konsumpcji produktów wysokiej jakości wytwarzanych w ramach unijnego systemu ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych. DOTYCHCZASOWE DZIAŁANIA W pierwszym roku kampanii realizowaliśmy następujące działania informacyjne: Public relations: za nami spotkanie dla dziennikarzy i lunche prasowe oraz wyjazd grupy wiodących dziennikarzy kulinarnych do małopolskich certyfikowanych producentów, który zaowocował serią artykułów w prasie i Internecie. Do przedstawicieli mediów regularnie rozsyłaliśmy e-newslettery. Promowaliśmy europejski system oznaczeń wśród blogerów i internetowych opiniotwórców oraz na popularnych portalach społecznościowych - nasz fanpage na Facebooku liczy już ponad 26 tysięcy sympatyków i wciąż się rozrasta, Działania edukacyjne: nawiązaliśmy kontakt z ponad 400 producentami żywności regionalnej i tradycyjnej, a także z osobami związanymi z branżą i tematyką produktów regionalnych oraz tradycyjnych, w tym z urzędnikami urzędów marszałkowskich i ośrodków doradztwa rolniczego, których objęliśmy systematycznymi mailingami. Przeprowadziliśmy serię seminariów i szkoleń, zorganizowaliśmy dużą międzynarodową konferencję na Stadionie Narodowym w Warszawie oraz wyjazd szkoleniowy grupy producentów do Francji. We współpracy ze znanymi kucharzami m.in. Adamem Chrząstowskim i Grzegorzem Łapanowskim zrealizowaliśmy warsztaty kulinarne dla kucharzy, blogerów, uczniów szkół gastronomicznych i dziennikarzy. Opublikowaliśmy szereg materiałów informacyjnych i promocyjnych, w tym przewodnik po szlaku produktów regionalnych i tradycyjnych oraz broszurę na temat systemu wspólnotowego i objętych nim polskich produktów, Wzięliśmy udział w imprezach targowych oraz festiwalach: mieliśmy rozbudowane stanowiska na Festiwalu Smaku w Grucznie, Ogólnopolskim Festiwalu Dobrego Smaku w Poznaniu, Europejskim Festiwalu Smaku w Lublinie, na Targach Euro- Gastro w Warszawie, Targach Polagra-Food w Poznaniu, oraz Targach Horeca/Gastrofood w Krakowie, 3

Reklama w mediach: wyemitowaliśmy pierwszą serię reklam w telewizji, radio i Internecie, opublikowaliśmy kilkadziesiąt adwertoriali w prasie kobiecej i branżowej. Produkty z europejskimi oznaczeniami były pokazywane w kilku odcinkach popularnego programu Top Chef, opowiadał o nich także słynny krytyk kulinarny, Maciej Nowak w kilkunastu programach Dzień Dobry TVN oraz Dzień Dobry TVN weekend, Działania internetowe: stworzyliśmy stronę: www.trzyznakismaku.pl, za pośrednictwem której informujemy o produktach regionalnych i tradycyjnych oraz o systemie wspólnotowym i o działaniach kampanii, wyprodukowaliśmy serię filmików internetowych z udziałem Grzegorza Łapanowskiego, który opowiada o produktach i o systemie ich ochrony. Na naszej stronie internetowej i na Facebook u przeprowadziliśmy także pierwszy konkurs kulinarny. EUROPEJSKI SYSTEM OCHRONY PRODUKTÓW REGIONALNYCH I TRADYCYJNYCH W bardzo wielu państwach, zwłaszcza tych wysokorozwiniętych, od kilku dekad widoczne jest zainteresowanie żywnością o tradycyjnych metodach produkcji i znanym pochodzeniu. Potrzeba konsumentów znalazła odzwierciedlenie w europejskiej Wspólnej Polityce Rolnej, którą śmiało można określić mianem polityki jakości. Całe europejskie prawodawstwo zmierza w kierunku promowania żywności wysokiej jakości. W 1992 roku Unia Europejska przyjęła serię rozporządzeń, które otaczają szczególną ochroną producentów, często drobnych, wytwarzających właśnie taką żywność, której szczególne cechy związane są ze środowiskiem, w którym powstaje oraz z tradycją. W celu wyróżnienia tych wyjątkowych produktów stworzono europejski system oznaczeń. Jego głównym zadaniem jest, po pierwsze, informowanie konsumentów, że trzymają w ręku produkt wysokiej jakości, po drugie ochrona producentów przed nieuczciwymi konkurentami, wypuszczającymi na rynek podróbki. W UE jest obecnie około 560 zarejestrowanych produktów ChNP, 550 ChOG oraz 40 GTS, choć liczba ta zmienia się z dnia na dzień. Na rozpatrzenie oczekuje około 87 produktów ChNP, 104 ChOG oraz 15 GTS z całego świata. Jak widać jest to segment rynku, który cały czas dynamicznie się rozwija. Do tej pory jednym z trzech europejskich oznaczeń wyróżniono w Polsce 36 produktów, jednak ta lista stale się powiększa. I nic dziwnego: ugruntowana pozycja i rozpoznawalność oznaczeń europejskich sprawia, że przyczyniają się one do zwiększenia zainteresowania nie tylko samymi produktami, ale też regionem, z którego się wywodzą. Państwa wiodące pod względem wartości produkcji objętej oznaczeniami geograficznymi to Włochy, Niemcy, Francja i Wielka Brytania. EUROPEJSKIE ZNAKI JAKOŚCI ChNP, ChOG ORAZ GTS W ramach europejskiej polityki jakości i ochrony produktów wyjątkowych, wyróżnia się dwie kategorie produktów : produkty regionalne znanego pochodzenia, których dotyczą oznaczenia Chroniona Nazwa Pochodzenia oraz Chronione Oznaczenie Geograficzne, produkty tradycyjne, których dotyczy oznaczenie Gwarantowana Tradycyjna Specjalność. 4

CHRONIONA NAZWA POCHODZENIA (ChNP) Jest to europejski znak przyznawany produktom regionalnym wyjątkowej jakości, o nazwie nawiązującej do miejsca w którym jest wytwarzany i podkreślającej ich związek z tym miejscem. CHRONIONA NAZWA POCHODZENIA Wszystkie surowce, potrzebne do wytworzenia tego produktu pochodzą z określonego obszaru geograficznego oraz wszystkie fazy wytwarzania odbywają się na tym obszarze. O znak ChNP mogą ubiegać się produkty rolne przeznaczone do spożycia przez ludzi (płody ziemi, produkty pochodzące z hodowli, rybołówstwa oraz produkty pierwszego przetworzenia, będące w związku z tymi produktami) lub środki spożywcze (m. in. piwo, chleb, ciasto, ciastka, wyroby cukiernicze, inne wyroby piekarnicze, makarony, korek i bawełna). Do tej pory oznaczeniem ChNP wyróżniono w Polsce 9 produktów. Oznaczenie ChNP znajduje się na następujących polskich produktach: bryndza podhalańska, fasola Piękny Jaś z Doliny Dunajca, fasola wrzawska, karp zatorski, miód z Sejneńszczyzny/ Łoździejszczyzny/ Seinų/Lazdijų krašto medus, oscypek, podkarpacki miód spadziowy, redykołka, wiśnia nadwiślanka. CHRONIONE OZNACZENIE GEOGRAFICZNE (ChOG) Jest to europejski znak przyznawany produktom regionalnym wyjątkowej jakości, o nazwie nawiązującej do miejsca w którym jest wytwarzany i podkreślającej ich związek z tym miejscem. Oznaczenie ChOG mówi nam także, że chociaż jeden z etapów powstawania produktu musi przebiegać na obszarze, do którego odnosi się jego nazwa. O znak ChOG mogą ubiegać się produkty rolne przeznaczone do spożycia przez ludzi (płody ziemi, produkty pochodzące z hodowli, rybołówstwa oraz produkty pierwszego przetworzenia, będące w związku z tymi produktami) lub środki spożywcze (m. in. piwo, chleb, ciasto, ciastka, wyroby cukiernicze, inne wyroby piekarnicze, makarony, korek i bawełna). Do tej pory oznaczeniem ChOG wyróżniono w Polsce 18 produktów. Polskie produkty z oznaczeniem ChOG: andruty kaliskie, chleb prądnicki, fasola korczyńska, jabłka grójeckie, jabłka łąckie, jagnięcina podhalańska, kiełbasa lisiecka, kołocz śląski/kołacz śląski, miód drahimski, miód kurpiowski, miód wrzosowy z Borów Dolnośląskich, obwarzanek krakowski, rogal świętomarciński, ser koryciński swojski, suska sechlońska, śliwka szydłowska, truskawka kaszubska/kaszëbskô malëna, wielkopolski ser smażony. Wniosek o rejestrację cebularza lubelskiego jako ChOG czeka na pozytywną weryfikację przez Komisję Europejską. GWARANTOWANA TRADYCYJNA SPECJALNOŚĆ (GTS) Jest to europejski znak jakości, przyznawany produktom noszącym tradycyjną nazwę, odnoszącą się do jego specyficznego charakteru lub tradycyjnie stosowaną dla tego produktu. Produkt z oznaczeniem GTS musi być wytwarzany z tradycyjnych surowców, według tradycyjnej, przekazywanej z pokolenia na pokolenie receptury lub tradycyjnymi metodami. O oznaczenie GTS mogą ubiegać się produkty rolne przeznaczone do spożycia przez ludzi (płody ziemi, produkty pochodzące z hodowli, rybołówstwa oraz produkty pierwszego przetworzenia, będące w związku z tymi produktami) lub środki spożywcze (m. in. piwo, napoje z ekstraktów roślinnych, czekolada, chleb, ciasto, ciastka, wyroby cukiernicze, makarony) a także gotowe dania. GWARANTOWANA TRADYCYJNA SPECJALNOŚĆ Do tej pory oznaczeniem GTS wyróżniono w Polsce 9 produktów. Polskie produkty z oznaczeniem GTS : półtorak, dwójniak, trójniak, czwórniak, kabanosy, kiełbasa jałowcowa, kiełbasa myśliwska, olej rydzowy, pierekaczewnik. 5

PROCEDURA REJESTRACJI PRODUKTÓW REGIONALNYCH I TRADYCYJNYCH CHNP, CHOG ORAZ GTS O przyznanie europejskiego znaku jakości może się ubiegać grupa producentów lub przetwórców (w szczególnych sytuacjach, o przyznanie znaków ChNP i ChOG może wnioskować osoba fizyczna lub prawna, która będzie traktowana jako grupa; wyjątek ten nie dotyczy wnioskowania o GTS). Grupa składa wniosek do ministra właściwego do spraw rynków rolnych, nim się to jednak stanie, członkowie grupy muszą sami ustalić zasady, które będą obowiązywać jej członków. Czyli, między innymi, uzgodnić reguły i częstotliwość kontroli oraz mechanizmy samokontroli, a także wybrać organ kontrolujący. KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z EUROPEJSKIEGO SYSTEMU OCHRONY PRODUKTÓW REGIONALNYCH I TRADYCYJNYCH oznaczenia umożliwiają łatwą identyfikację oryginalnych i wartościowych produktów, o konkretnych specyficznych cechach i wysokiej jakości; umieszczenie na produkcie znaku jakości uzasadnia jego wyższą cenę, ale daje też gwarancję kupującemu, że płaci za wysoką jakość; produkty zarejestrowane jako GTS, ChNP lub ChOG podlegają ochronie prawnej na terenie Unii Europejskiej; produkty ubiegające się o ChNP lub ChOG, których wnioski o rejestrację zostały pozytywnie ocenione na etapie krajowym, a następnie przekazane Komisji Europejskiej, oczekujące na rejestrację, podlegają ochronie prawnej na terytorium RP; ochrona prawna eliminuje nieuczciwą konkurencję, zabezpiecza przed nieuprawnionym posługiwaniem się nazwą produktu i jego podrabianiem. ZNAJOMOŚĆ SYMBOLI EUROPEJSKIEGO SYSTEMU ZNAKOWANIA I OCHRONY PRODUKTÓW REGIONALNYCH I TRADYCYJNYCH ChNP, ChOG ORAZ GTS Z badań przeprowadzonych w kwietniu 2013 r. przez Millword Brown wynika, że polscy konsumenci mają słabą znajomość symboli europejskiego systemu ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych. Logotypy rozpoznaje zaledwie 6%-9% ankietowanych, a znajomość nazw i ich znaczenia jest tylko o kilka procent większa, choć o samej idei znakowania produktów słyszało ok. 30% badanych. Zdecydowanie lepiej rzecz wygląda wśród wytwórców i dystrybutorów: o europejskim systemie znakowania i ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych słyszało aż 90% badanych, 80% producentów zna symbole oznaczeń, natomiast wśród dystrybutorów ta znajomość sytuuje się na poziomie ok. 50%. Polacy nie mają też wyrobionej opinii na temat produktów oznaczonych europejskimi znakami ChNP, ChOG oraz GTS. Rzadko je kupują i nie widzą związku pomiędzy symbolem a rzeczywistą jakością produktu. Z naturalnych przyczyn, dużo większa jest ta świadomość wśród producentów i dystrybutorów. Aż 35% producentów i 43% dystrybutorów uważa, że oznakowane produkty wyróżnia przede wszystkim wysoka jakość. Co ciekawe, aż połowa wszystkich badanych producentów zadeklarowała chęć przystąpienia do europejskiego systemu znakowania i ochrony produktów w przyszłości. Widać więc, że ten segment rynku ma ogromny potencjał. Kampania Trzy znaki smaku będzie się więc skupiać przede wszystkim na uświadomieniu konsumentom istnienia oznaczeń i ich znaczenia oraz korzyści wynikających z kupowania produktów oznakowanych jednym z trzech symboli. W przypadku producentów i dystrybutorów, nacisk zostanie położony przede wszystkim na przekazanie wiedzy na temat zasad, na jakich można przystąpić do europejskiego systemu ochrony produktów regionalnych i tradycyjnych. 6

POLSKIE PRODUKTY TRADYCYJNE I REGIONALNE ChNP, ChOG ORAZ GTS CHRONIONA NAZWA POCHODZENIA BRYNDZA PODHALAŃSKA ChNP Regionalny Związek Hodowców Owiec i Kóz ul. Szaflarska 93 d/7, 34-400 Nowy Targ tel.: 18 266 46 21, fax: 18 266 46 21 rzhoik@kr.home.pl CHRONIONA NAZWA POCHODZENIA FASOLA PIĘKNY JAŚ Z DOLINY DUNAJCA ChNP Spółdzielnia Dolina Dunajca Zawada Lanckorońska 32, 32-840 Zakliczyn tel./fax: 14 629 30 49, 605 100 157 biuro@tir.in.tarnow.pl Bryndza podhalańska to miękki ser podpuszczkowy. Mleko z którego powstaje bryndza pochodzi od owiec rasy Polska Owca Górska. Czasem dodaje się też mleko krowie od zwierząt rasy Polska Krowa Czerwona. Zawartość mleka krowiego nie może jednak przekroczyć 40 %. Bryndzę wytwarza się tylko od maja do września. Każdy z 10 etapów produkcji jest ściśle określony i niezmienny od lat. W ostatnim poddany leżakowaniu i fermentacji ser kruszy się i ubija z solą. Dzięki temu bryndza ma równocześnie słony, lekko kwaskowaty i pikantny smak. Bryndza podhalańska w dniu 12 czerwca 2007 r. była pierwszym polskim produktem, który został oficjalnie wpisany przez Komisję Europejską do rejestru Chronionych Nazw Pochodzenia. Produkcja odbywa się na ściśle określonym obszarze zwanym Podhalem w powiecie nowotarskim, tatrzańskim oraz sześciu gminach z powiatu żywieckiego: Milówka, Węgierska Górka, Rajcza, Ujsoły, Jeleśnia i Koszarawa. Nasiona odmiany Piękny Jaś mają nerkowaty kształt, są bocznie spłaszczone i błyszczące, a także całkiem spore. W Dolinie Dunajca charakteryzuje je większa niż gdzie indziej zawartość magnezu (80 mg/kg; wynika to z wysokiej zawartości pierwiastka w tutejszej glebie). Piękny Jaś z doliny Dunajca smakuje słodkawo, a jego konsystencja jest niezwykle delikatna. Ma też cienką skórkę, dlatego gotuje się o 10 minut krócej, niż inne jasie. W dniu 25 października 2011 r. fasola Piękny Jaś z Doliny Dunajca została wyróżniona oznaczeniem Chronionej Nazwy Pochodzenia. Uprawnienia do produkcji fasoli z oznaczeniem ChNP mogą otrzymać jedynie rolnicy uprawiający tę fasolę na obszarze 11 gmin leżących w dolinie rzeki Dunajec: Gródek nad Dunajcem (powiat nowosądecki), Zakliczyn, Wojnicz, Wierzchosławice, Radłów, Wietrzychowice, Tarnów, Pleśna, Żabno (powiat tarnowski), Czchów (powiat brzeski) i Gręboszów (powiat dąbrowski) w województwie małopolskim. 7

CHRONIONA NAZWA POCHODZENIA FASOLA WRZAWSKA ChNP Stowarzyszenie Producentów Fasoli Tycznej Piękny Jaś we Wrzawach Waldemar Prarat, Wrzawy 485, 39-432 Gorzyce tel.: 15 836 39 35 spft.wrzawy@op.pl mu dwuletniemu systemowi chowu w stawach ziemnych, a w szczególności sposobowi żywienia, który jest oparty głównie na pokarmie stawowym i wysokiej jakości naturalnymi zbożami od lokalnych producentów, takimi jak pszenica, jęczmień, pszenżyto i kukurydza. Fasola wrzawska czyli fasola tyczna Piękny Jaś zaliczana do fasoli wielokwiatowej, uprawiana w północnej części Kotliny Sandomierskiej, w widłach Wisły i Sanu. Nazwa pochodzi od wsi Wrzawy, która stanowi centrum tego fasolowego zagłębia. Odmiana ma duże (1000 sztuk to 2,1-2,9 kg!), nerkowate i lekko spłaszczone nasiona, charakteryzujące się słodkawym smakiem i delikatną konsystencją, pozbawioną mącznego posmaku. Fasola wrzawska ma o 20% cieńszą skórkę i większą zdolność pochłaniania wody, a także gotuje się krócej o ok. 10 min, niż odmiany wielokwiatowe pochodzące z innych miejsc. W dniu 20 maja 2011 r. karp zatorski został zarejestrowany przez Komisję Europejską jako Chroniona Nazwa Pochodzenia. Może być on hodowany na terenie trzech gmin w województwie małopolskim. Są to: Zator i Przeciszów w powiecie oświęcimskim oraz Spytkowice w powiecie wadowickim. CHRONIONA NAZWA POCHODZENIA MIÓD Z SEJNEŃSZCZYZY/ ŁOŹDZIEJSZCZYZNY/ SEINU/ LAZDIJU KRASTO MEDUS ChNP 13 stycznia 2012 r. nazwa fasola wrzawska została wpisana do rejestru Chronionych Nazw Pochodzenia. Odtąd nazwą tą mogą być opatrzone tylko suche nasiona fasoli wielokwiatowej tycznej pochodzące z upraw na ściśle określonym obszarze powiatu tarnobrzeskiego czyli z miejscowości Wrzawy, Gorczyce, Motycze Poduchowne, Trześń, Zalesie Gorzyckie w gminie Gorzyce; powiatu stalowowolskiego czyli z miejscowości Skowierzyn, Zaleszany, Majda Zbydniowski, Motycze Szlacheckie w gminie Zaleszany; z miejscowości Dąbrówka Pniowska, Pniów, Nowiny, Witkowice, Chwałowice, Antoniów i Orzechów w gminie Radomyśl nad Sanem. Cały wymieniony obszar znajduje się w województwie podkarpackim. CHRONIONA NAZWA POCHODZENIA KARP ZATORSKI ChNP Lokalna Grupa Producencka Karpia Zatorskiego ul. Parkowa 7, 32-640 Zator tel.: 33 841 27 09, 506 146 777, fax: 33 841 27 09 fsalaciak@poczta.fm Karp zatorski jest produkowany na terenie sąsiadujących ze sobą gmin, które od 2003 r. realizują program Dolins Karpia. Obszar ten obejmuje łącznie134 km². Największa produkcja odbywa się na terenie Zatora stąd nazwa ryby. Karp zatorski powstał ze skrzyżowania rodzimej linii karpia polskiego (galicyjskiego) z czystymi liniami: węgierską, jugosłowiańską, gołyską i izraelską. Znaki szczególne wyróżniające karpia zatorskiego to dobre wygrzbiecenie, zwarta forma i oliwkowy lub oliwkowo-niebieski kolor. Masa karpia wynosi od 1100 g do 1800 g. Mięso ma delikatny smak i świeży, rybi zapach. Swój wyjątkowy smak karp zawdzięcza oryginalne- Terenowe Koło Pszczelarzy w Sejnach (Polska) Skr. Pocztowa 37, 16-500 Sejny tel.: 87 516 35 69, 503 668 864 polkoty71@gmail.com Regionalny Związek Pszczelarzy w Łoździejach - Lazdijų rajono bitininkų draugija (Litwa) Majronio 20, 67-106 Lazdijai, Litwa polkoty71@gmail.com Pod nazwą miód z Sejneńszczyzny/Łoździejszczyzny/Seinų/Lazdijų krašto medus kryje się miód pszczeli nektarowy. Jest on wytwarzany z kilkudziesięciu charakterystycznych dla tego obszaru gatunków roślin miododajnych m.in.: wierzb, klonów, mniszka pospolitego, maliny, kruszyny, koniczyny białej i łąkowej, komonicy, nostrzyka. Pozyskuje się go wyłącznie w okresie trzech miesięcy: od połowy maja do połowy sierpnia. Ma on specyficzne zabarwienie: od ciemnożółtego do ciemnozłotego. Jego cechą charakterystyczną jest też lekkie zmętnienie. 31 stycznia 2012 r. miód z Sejneńszczyzny/Łoździejszczyzny/ Seinų/Lazdijų krašto medus został zarejestrowany przez Komisję Europejską jako Chroniona Nazwa Pochodzenia. Jest to pierwszy polski produkt transgraniczny. O jego rejestrację wspólnie wnioskowali producenci z Polski i Litwy. Obszar produkcji miodu położony jest w dorzeczu Niemna na pograniczu Polski i Litwy, na terytorium Pojezierza Wschodniosuwalskiego. Po stronie polskiej nazwa dotyczy 4 gmin powiatu sejeńskiego (Sejny, Giby, Krasnopol, Puńsk) oraz 5 gmin powiatu suwalskiego (Suwałki, Szypliszki, Jeleniewo, Rutka-Tartak, Wiżajny). Po stronie litewskiej odnosi się do 12 gmin regionu Łoździeje (Kapciamiestis, Veisejai, Kuciunai, Lazdijai, Seirijai, Norageliai, Sventezeris, Teizai, Slavantai, Budvietis, Sestokai, Krosna). 8

CHRONIONA NAZWA POCHODZENIA OSCYPEK ChNP Regionalny Związek Hodowców Owiec i Kóz ul. Szaflarska 93 d/7, 34-400 Nowy Targ tel.: 18 266 46 21, fax: 18 266 46 21 rzhoik@kr.home.pl Oscypek to wędzony owczy ser wytwarzany na Podhalu. Robi się go ręcznie z owczego mleka (czasem z niewielką domieszką krowiego), w okresie od maja do września. Po wydojeniu zwierząt zlewa się mleko przez lniane płótno do drewnianego wiadra, aby pozbyć się zanieczyszczeń. Następnie do mleka dodaje się wysuszoną podpuszczkę, która je ścina. Zwarzoną masę odciska się z serwatki i formuje w kształt wrzeciona. Charakterystyczne oscypkowe zdobienia powstają poprzez odciśnięcia sera w rzeźbionej, drewnianej foremce. Takie prawie gotowe oscypkowe wrzeciono moczy się następnie przez dobę w solance i układa pod dachem bacówki. Tam wędzi się w zimnym dymie z palonego wewnątrz niewielkiego ogniska i dojrzewa, nabierając przez okres od kilku do kilkunastu dni specyficznego zapachui jasnobrązowego koloru o herbacianym odcieniu. Dojrzały oscypek jest twardy, słony, o wyraźnym posmaku wędzenia. refleksami, po krystalizacji zaś powoli jaśnieje. Podkarpacki miód spadziowy ma typowo żywiczny aromat, przypominający zapach igliwia i łagodny, słodki smak. Od 7 sierpnia 2010 r. podkarpacki miód spadziowy posiada europejskie oznaczenie Chronionej Nazwy Pochodzenia, co oznacza, że uprawnienia do jego produkcji mogą otrzymać jedynie pszczelarze wytwarzający miód na obszarze 17 nadleśnictw województwa podkarpackiego i dwóch parków narodowych: Bieszczadzkiego i Magurskiego. Do produkcji podkarpackiego miodu spadziowego można wykorzystywać wyłącznie pszczoły ras: zachodnio-/środkowoeuropejskiej, kraińskiej (krainka) i kaukaskiej. CHRONIONA NAZWA POCHODZENIA REDYKOŁKA ChNP Regionalny Związek Hodowców Owiec i Kóz ul. Szaflarska 93 d/7, 34-400 Nowy Targ tel.: 18 266 46 21, fax: 18 266 46 21 rzhoik@kr.home.pl Od 14 lutego 2008 r. oscypek posiada europejski znak Chronionej Nazwy Pochodzenia. Uprawnienia do wytwarzania tego produktu mogą otrzymać jedynie producenci w ściśle określonych rejonach: w województwie śląskim - w gminie powiatu cieszyńskiego (Istebna), w gminach powiatu żywieckiego (w Milówce, Węgierskiej Górce, Rajczy, Ujsołach, Jeleśni, Koszarowej), w całym powiecie nowotarskim i powiecie tatrzańskim, w gminach powiatu suskiego (Zawoja i Bystra Sidzina), w gminach powiatu limanowskiego: (Niedźwiedź i cześć gminy Kamienica, która położona jest na terytorium Gorczańskiego Parku Narodowego lub znajduje się na południe od rzeki Kamienica oraz sołectwa z gminy Mszana Dolna: Olszówka, Raba Niżna, Łostówka, Łętowe i Lubomierz), w gminach powiatu nowosądeckiego (Piwniczna, Muszyna i Krynica). CHRONIONA NAZWA POCHODZENIA PODKARPACKI MIÓD SPADZIOWY ChNP Wojewódzki Związek Pszczelarzy w Rzeszowie ul. 8-go Marca 3, 35-065 Rzeszów tel.: 17 853 40 59, fax: 17 853 54 27 wzp@sys.net.pl Podkarpacki miód spadziowy jest płynny lub skrystalizowany, dominuje w nim spadź pochodząca z jodły pospolitej (średnio 70% lub więcej). Miód może też zawierać spadź innych drzew iglastych (głównie świerku lub sosny) czy śladowe ilości pyłków roślin nektarodajnych lub wiatropylnych. Jego konsystencja jest gęsta i lepka, a barwa - ciemnobrązowa, z zielonkawymi Redykołka to niewielki serek w kształcie zwierzątka, ptaka lub wrzeciona, robiony na Podhalu. Wytwarza się go z niepasteryzowanego mleka owiec Polskiej Owcy Górskiej, dopuszczalny jest jednak dodatek krowiego, nieprzekraczający 40% całkowitej masy mleka. Waga redykołki nie może przekroczyć 300 gram, ale te najmniejsze, o kształcie wrzeciona, ważą od 30 do 60 gram. Serek ma słomkową, lśniącą skórkę, jest lekko słony, o wyraźnym zapachu wędzenia. Cały cykl produkcyjny odbywa się na Podhalu i wszystkie etapy produkcji przebiegają w szałasach na stokach górskich. 1 grudnia 2009 r. redykołka została wpisana przez Komisję Europejską do rejestru Chronionych Nazw Pochodzenia. Nazwę tę można stosować dla serków wytwarzanych na ternie województwa śląskiego, tj. w gminie powiatu cieszyńskiego (Istebna), w gminie powiatu żywieckiego (Milówka, Węgierska Górka, Rajcza, Ujsoły, Jeleśnia i Koszarowa); a także w województwie małopolskim w następujących powiatach: Nowotarskim i Tatrzańskim, w gminach powiatu suskiego (Zawoja i Bystra Sidzina), w gminach powiatu limanowskiego (Niedźwiedź i część gminy Gamienica), w paru sołectwach gminy Mszana Dolna (Olszówka, Raba Niżna, Łostówka, Łętowe i Lubomierz), w gminach powiatu nowosądeckiego (Piwniczna, Muszyna i Krynica). Zdefiniowany obszar pokrywa się z terenem historyczno-etnograficznym podnóża Tatr zwanym Podhalem. 9

CHRONIONA NAZWA POCHODZENIA WIŚNIA NADWIŚLANKA ChNP Spółdzielnia Producentów Owoców i Warzyw Nadwiślanka ul. Kościuszki 34, 27-530 Ożarów tel.: 15 839 30 77, fax: 15 839 30 78 nadwislanka@vp.pl janusz_suszyna@poczta.onet.pl składników: wody, cukru, mąki pszennej i oleju rzepakowego. Wypieka się je w rozgrzanych do temperatury 180 C (maksymalnie 220 C) andruciarkach. Andruty kaliskie zostały wpisane 22 kwietnia 2009 r. do rejestru Unii Europejskiej jako produkt pod znakiem Chronione Oznaczenie Geograficzne. Uprawnienia do wyrobu tego produktu mogą otrzymać wyłącznie producenci z Kalisza. Wiśnia nadwiślanka jest lokalnym typem wiśni sokowej, występującym w pasie nadwiślanym, od Ożarowa do Lipska. Nadwiślanka ma owoce wyraźnie mniejsze od owoców odmian uprawnych, o intensywniejszej barwie od ciemnoczerwonej do bordowej, taki sam kolor ma jej sok. Charakteryzuje się ona także intensywnym, lekko cierpkim i wyraźnie kwaskowatym smakiem, a także mocnym aromatem. CHLEB PRĄDNICKI ChOG Krakowskie Wypieki S.C. M. Masier, Ł. Romaniszyn ul. K. Makuszyńskiego 8A 31-752 Kraków tel.: 12 684 39 20, 12 422 85 48 Od 16 grudnia 2009 r. wiśnia nadwiślanka posiada oznaczenie Chronionej Nazwy Pochodzenia. Oznacza to, że uprawnienia do produkcji tego produktu mogą otrzymać jedynie producenci w ściśle określonych rejonach województw: mazowieckiego (gminy Lipsko, Sienno, Solec n/wisłą), świętokrzyskiego (gminy Ożarów i Tarłów) i lubelskiego (w powiecie kraśnickim, gmina Annopol). Pod chronioną nazwą mogą być sprzedawane wyłącznie owoce wiśni uzyskane z drzew wiśni sokówki odroślowej. Te popularne wafle z województwa wielkopolskiego wytwarzane są głównie w Kaliszu i powiecie kaliskim. Andruty kaliskie to chrupiące, lekko słodkie, cienkie krążki o regularnych brzegach i delikatnie połyskującej, gładkiej powierzchni oraz średnicy 15-17 cm. Są bardzo cieniutkie, grubość waha się od 0,8 do 1,5 mm. Barwa ciastek nie jest jednolita, przechodzi od jasnokremowej, poprzez słomkową aż do ciemnozłotej. Andruty są wyrabiane według ściśle określonej receptury, z czterech ANDRUTY KALISKIE ChOG Zakład Cukierniczy Ryszard Marczak ul. Jagodowa 11 62-800 Kalisz tel.: 691 722 566 andrutykaliskiemarczak@wp.pl Chleb prądnicki pochodzi z Krakowa. Jest to tradycyjny chleb żytni, wytwarzany na dojrzałym kwasie żytnim. Wypieka się go z mąki żytniej z dodatkiem mąki pszennej, gotowanych ziemniaków, otrąb żytnich oraz świeżych drożdży. Ma on formę okrągłych lub owalnych bochenków o wadze 4,5 kg, a na specjalne okazje piecze się nawet 14-kilogramowe bochny. Chleb prądnicki bardzo długo zachowuje świeżość nawet kilka tygodni, a także dojrzewa po upieczeniu. Pełnię smaku i aromatu osiąga dopiero w drugiej dobie. Od 12 marca 2011 r. chleb prądnicki jest zarejestrowany pod znakiem Chronione Oznaczenie Geograficzne. Symbolem tym mogą być opatrzone tylko chleby wypiekane w granicach administracyjnych miasta Krakowa. FASOLA KORCZYŃSKA ChOG Stowarzyszenie Producentów Fasoli w Nowym Korczynie ul. Krakowska 1, 28-136 Nowy Korczyn tel.: 601 575 652, fax: 41 377 10 44 piekny_jas_korczynski@op.pl Fasola korczyńska czyli Piękny Jaś Karłowy biczykowy jest najpopularniejszą odmianą fasoli, uprawianą na Ponidziu (w okolicach Nowego Korczyna). Jej ziarna są wyjątkowo duże: w stu gramach jest maksymalnie 90 sztuk. Mają one kształt nerkowaty o bocznych spłaszczeniach i okrywa je bardzo cienka biała skórka. Między innymi dlatego są one tak smakowite, delikatne i pozbawione goryczy. 10

W dniu 13 lipca 2010 r. nazwa fasola korczyńska została wpisana do rejestru Chronionych Oznaczeń Geograficznych (ChOG). Nazwą taką mogą być opatrzone tylko suche nasiona fasoli wielokwiatowej miejscowych populacji biczykowych, nazywanych Jasiem Karłowym pochodzące z upraw na obszarze gmin Nowy Korczyn, Wiślica, Solec Zdrój i Pacanów w powiecie buskim oraz gminy Opatowiec w powiecie kazimierskim (województwo świętokrzyskie). JABŁKA ŁĄCKIE ChOG Stowarzyszenie Łącka Droga Owocowa Łącko 445, 33-390 Łącko 31-060 Kraków tel.: 18 444 64 27, 601 877 001 sekretariat@ldo.pl Nazwa jabłka łąckie jest zarezerwowana dla grupy określonych odmian z terenu Kotliny Łąckiej. Owoce te charakteryzują się dość wysoką kwasowością, tzw. górską zieloną nutką, wyjątkową soczystością i aromatem, a także wysoką jędrnością miąższu oraz rumieńcem większym i wyraźniejszym niż jabłka danego gatunku pochodzące z innych miejsc. W dodatku, jak mawiają sadownicy, nie rdzewieją czyli obrane nie brązowieją. JABŁKA GRÓJECKIE ChOG Stowarzyszenie Sady Grójeckie ul. Piłsudskiego 59, 05-600 Grójec tel.: 604 473 413, 606 420 260 info@freshpromotion.pl stowarzyszenie@jablkagrojeckie.pl Nazwa jabłka łąckie została wpisana do rejestru jako Chronione Oznaczenie Geograficzne 5 listopada 2010 r. Od tego momentu mogą być nią opatrzone wyłącznie jabłka odmian Idared, Jonagold, Szampion, Ligol, Golden Delicious, Gala, Boskoop, Red Boskoop, Elise, Early Geneve, Topaz, Lobo, Rubin, Gloster i Jonagored należące do klasy extra lub I o określonej kwasowości i jędrności, wyprodukowane na obszarze gmin: Łącko, Podegrodzie i Stary Sącz w powiecie nowosądeckim oraz gminy Łukowica w powiecie limanowskim, w województwie małopolskim. Termin jabłka grójeckie odnosi się do ponad 40 odmian pochodzących z tzw. regionu grójeckiego. Owoce te posiadają charakterystyczne cechy: wielkość, miąższ, ale przede wszystkim mocny rumieniec, wynikający z wyższej o 5% zawartości barwników pod skórką (głównie antocyjanów i karotenoidów) oraz kwasowość wyższą od przeciętnej dla danej odmiany średnio o 5 %. 5 października 2011 r. jabłka grójeckie zostały wpisane do rejestru Unii Europejskiej jako produkt pod znakiem Chronione Oznaczenie Geograficzne. Ochroną objęto ponad 40 odmian, (w tym Gala, Gloster, Idared, Lobo, Ligol) uprawianych na ściśle wyznaczonym obszarze. W województwie mazowieckim jest to 21 gmin, w łódzkim 5 gmin. Gminy o największej koncentracji upraw to: Błędów, Belsk Duży, Grójec, Warka. JAGNIĘCINA PODHALAŃSKA ChOG Tatrzańsko-Beskidzka Spółdzielnia Producentów Gazdowie w Leśnicy ul. Polna 33, 34-403 Leśnica tel.: 18 265 64 98, 608 120 268 gazdowie@poczta.onet.pl Nazwa jagnięcina podhalańska może być używana tylko w stosunku do mięsa i podrobów jagniąt ras: polska owca górska, polska owca górska odmiany barwnej lub cakiel podhalański, których wiek nie przekroczył 60 dni. Są to tzw. tuszki mleczne, gdyż w tym wieku jagnięta żywione są wyłącznie mlekiem matki. Jagnięcina podhalańska charakteryzuje się jasnoróżową barwą, ma miękką i sprężystą strukturę, w smaku jest delikatna i soczysta, a zapachem przypomina dziczyznę (w szczególności sarninę); tuszki cechuje też niskie otłuszczenie. 11

Od 11 października 2012 r. jagnięcina podhalańska wpisana jest do rejestru jako Chronione Oznaczenie Geograficzne, co oznacza, że tym certyfikatem może być opatrzone tylko mięso jagniąt urodzonych i chowanych w powiecie nowotarskim i tatrzańskim (na całym obszarze) oraz na obszarze określonych gmin w powiatach cieszyńskim (gmina Istebna), żywieckim (gminy: Milówka, Węgierska Górka, Rajcza, Ujsoły, Jeleśnia, Koszarawa), suskim (gminy: Zawoja, Bystra Sidzina), limanowskim (gminy: Niedźwiedź i cześć gminy Kamienica, gmina Mszana Dolna sołectwa: Olszówka, Raba Niżna, Łostówka, Łętowe i Lubomierz) i nowosądeckim ( gminy: Piwniczna, Muszyna i Krynica.). KOŁOCZ ŚLĄSKI / KOŁACZ ŚLĄSKI ChOG Konsorcjum Producentów Kołocza śląskiego ul. XXX-lecia 30A, 46-211 Kujakowice Górne tel.: 500 367 730 kontakt@kolocz.info www.kolocz.info.pl Kołocz śląski / kołacz śląski to słodki placek, popularny na Górnym Śląsku i Śląsku Opolskim. Wyróżnia go wyborny maślany smak oraz pracochłonna posypka (w typie kruszonki). Ciasto występuje w dwóch wariantach: bez nadzienia lub z nadzieniem - serowym, makowym lub jabłkowym (warstwa nadzienia znajduje się pomiędzy warstwami ciasta drożdżowego). Placek ma zazwyczaj wymiary ok. 40 60 cm jest więc, wbrew swojej nazwie, prostokątny. Jego wysokość to ok. 3,5 cm, czyli jest odrobinę niższy niż większość podobnych wypieków. Masa ciasta z jednej blachy to ok. 5-6 kg. Kiełbasa lisiecka to tradycyjna wędzona kiełbasa wieprzowa produkowana w dwóch gminach województwa małopolskiego. Wytwarza się ją z wysokiej jakości mięsa, głównie szynki (85% składu) pozyskiwanej z tusz wieprzowych klasy E, o zawartości chudego mięsa 55-60%. Mięsa tego nie wolno konserwować inaczej, niż przez schładzanie. Pozostałe składniki kiełbasy lisieckiej to świeży czosnek, peklosól i mielony biały pieprz. Gotowy wyrób ma ciemną, suchą skórkę, a w środku, w obrębie farszu widać jasne kawałki szynki. Wianki lisieckiej mają 35 40 cm średnicy. Sama kiełbasa jest grubsza niż przeciętna: w przekroju ma 52 mm. Od 13 października 2010 r. kiełbasa lisiecka wpisana jest do rejestru jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Znakiem tym może być opatrzona jedynie kiełbasa wyprodukowana według tradycyjnej, skodyfikowanej receptury w granicach gmin Czernichów i Liszki w powiecie krakowskim województwa małopolskiego. KIEŁBASA LISIECKA ChOG Konsorcjum Producentów Kiełbasy Lisieckiej Nowa Wieś Szlachecka 77, 32-060 Liszki tel.: 12 270 25 42, fax: 12 270 25 42 andrzej_madry@wp.pl Od 27 lipca 2011 r. kołocz śląski/ kołacz śląski został wpisany do rejestru jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Znakiem tym mogą być opatrzone tylko wypieki, które są wytwarzane w województwie opolskim oraz następujących powiatach województwa śląskiego: będziński, bielski i miasto Bielsko-Biała, bieruńsko-lędziński, miasto Bytom, miasto Chorzów, cieszyński, gliwicki i miasto Gliwice, miasto Jastrzębie-Zdrój, miasto Katowice, lubliniecki, mikołowski, miasto Mysłowice, miasto Piekary Śląskie, pszczyński, raciborski, miasto Ruda Śląska, rybnicki i miasto Rybnik, miasto Siemianowice Śląskie, miasto Świętochłowice, tarnogórski, miasto Tychy, wodzisławski, miasto Zabrze, miasto Żory. MIÓD DRAHIMSKI ChOG Stowarzyszenie Producentów Miodu Drahimskiego ul. Mazurska 4, 78-550 Czaplinek tel.: 601 409 356 kontakt@pasiekafujarskich.pl Miód drahimski jest miodem pszczelim nektarowym, pochodzącym z obszaru kilku gmin na Pojezierzu Drawskim. Pod tą nazwą może występować 5 różnych miodów: gryczany, rzepakowy, wrzosowy, lipowy oraz wielokwiatowy. Miód drahimski ma postać płynną (jest to tzw. patoka) kremowaną lub skrystalizowaną (krupiec). W miodzie mogą występować niewielkie ilości spadzi, której obecność nie może jednak zmieniać smaku, zapachu lub cech charakterystycznych miodu. Miód drahimski spośród innych miodów wyróżnia niski poziom HMF, wysoka zawartość cukrów redukujących oraz pyłku przewodniego. 12

Od 16 czerwca 2011 r. miód drahimski jest wpisany do rejestru Unii Europejskiej jako produkt pod znakiem Chronione Oznaczenie Geograficzne. Nazwa może być stosowana dla miodów zebranych na terenie gmin: Czaplinek, Wierzchowo, Barwice, Borne Sulinowo oraz Nadleśnictwa Borne Sulinowo położonych na Pojezierzu Drawskim. Wszystkie etapy produkcji miodu muszą odbywać się w ściśle określonym obszarze, począwszy od stacjonowania pasiek, aż do ostatecznego pakowania miodu. MIÓD WRZOSOWY Z BORÓW DOLNOŚLĄSKICH ChOG Dolnośląski Zwiazek Pszczelarzy we Wrocławiu ul. Komuny Paryskiej 72, 50-542 Wrocław tel.: 71 348 42 48 fax: 71 363 28 99 pszczelarze@op.pl W miodzie z Borów Dolnośląskich zawartość pyłku wrzosowego dochodzi do 80%, co stanowi o jego wyjątkowości nawet wśród miodów wrzosowych. Wyjątkowy jest także jego skład: wysoka zawartość proliny (aminokwasu), niska sacharozy i wody. Miód wrzosowy ma barwę od bursztynowo-herbacianej do czerwono-brunatnej, a po krystalizacji żółto-pomarańczową do brunatnej. Jego konsystencja jest gęsta, często w postaci galaretowatej w formie żelu. Charakteryzuje się też ostrym i gorzkawym, a także stosunkowo mało słodkim smakiem. Ma natomiast bardzo silny aromat, podobny do zapachu wrzosu. MIÓD KURPIOWSKI ChOG Kurpiowsko-Mazowiecki Związek Pszczelarzy w Ostrołęce ul. Sienkiewicza 28, 07-410 Ostrołęka tel.: 29 745 15 13 zszymanski26@wp.pl Miód pochodzący z obszaru Kurpiów jest miodem wielokwiatowym, nektarowym z ewentualnym dodatkiem spadzi. Może on występować w dwóch postaciach: płynnej zwanej patoką i skrystalizowanej zwanej krupcem. Posiada barwę od jasnożółtej, słomkowej aż do brązowej z zielonkawymi refleksami. Te zielonkawe refleksy stanowią wyróżnik i oznaczają udział spadzi w miodzie. Miód ma intensywny aromat ze specyficznym korzennym zapachem i delikatny lekko słodki smak. W dniu 13 lipca 2010 r. miód kurpiowski został zarejestrowany przez Komisję Europejską jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Wszystkie etapy produkcji miodu, od stacjonowania pasiek do rozlewania i pakowania miodu odbywają się na ściśle określonym obszarze historyczno-etnograficznym nazywanym Kurpiami, który obejmuje tereny znajdujące się w województwie mazowieckim i podlaskim. 31 maja 2008 r. miód wrzosowy z Borów Dolnośląskich został zarejestrowany jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Zgodnie ze specyfikacją produktu, nazwą tą mogą być opatrzone wyłącznie miody wyprodukowane na ściśle wyznaczonym obszarze województwa dolnośląskiego leżącym pomiędzy Zgorzelcem, Chojnowem a Żarkami Wielkimi, do którego produkcji wykorzystano pszczoły ras: zachodnio-/środkowoeuropejskiej, kraińskiej (krainka) i kaukaskiej oraz krzyżówek tych ras, a zbiór nektaru musi być przeprowadzony w okresie kwitnienia wrzosu (sierpień i wrzesień). OBWARZANEK KRAKOWSKI ChOG Grupa producentów obwarzanków krakowskich działających przy Jurajskiej Izbie Gospodarczej ul. Kolejowa 38, 32-080 Zabierzów tel.: 12 285 23 75, fax: 12 285 20 93 biuro@jig.krakow.pl Obwarzanek to wypiek wytrawny, wytwarzany jest z mąki pszennej (możliwe jest stosowanie do 30% mąki żytniej), tłuszczu, cukru, drożdży, soli i wody. Wyrobione ciasto jest na krótko pozostawione do wyrośnięcia, a następnie dzielone na małe kawałki, i formowane w podłużne walce, tzw. sulki, które skręca się ze sobą po 2-3 sztuki i zamyka w pierścień. Uformowane obwarzanki o średnicy kilkunastu centymetrów (12-17 cm) są ponownie od- 13

stawione do wyrośnięcia, po czym zanurza się je na chwilę we wrzątku i obgotowuje czyli obwarza dopóki nie wypłyną na powierzchnię. Następnie, po osączeniu, dekoruje się je makiem, solą, sezamem lub innymi posypkami i piecze do zrumienienia. Od 30 października 2010 r. obwarzanek krakowski wpisany jest do rejestru jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Znakiem tym mogą być opatrzone tylko obwarzanki wypiekane w granicach administracyjnych miasta Krakowa i powiatów krakowskiego i wielickiego. Rogal świętomarciński jest zwyczajową nazwą słodkiego pieczywa wypiekanego od ponad 150 lat w Poznaniu i kilku powiatach w Wielkopolsce. Ma on kształt półksiężyca, jest grubo posmarowany pomadą i posypany rozdrobnionymi orzechami. Waży średnio 200-250 g. Jest szeroki na ok. 10 cm, i wysoki w najgrubszym miejscu na ok. 7 cm. Skórka rogala ma barwę od ciemno-złocistej do jasnobrązowej a ciasto kremową. Jest on zrobiony z ciasta półfrancuskiego. Smakowite wnętrze kryje nadzienie zrobione z białego maku, cukru, okruchów, masy jajowej, margaryny, rodzynek, orzechów, owoców w syropie lub kandyzowanych: czereśni, gruszki, skórki pomarańczowej i aromatu migdałowego. ROGAL ŚWIĘTOMARCIŃSKI ChOG Grupa Producentów Środka Spożywczego Rogal Świętomarciński ul. T.Kośiuszki 40, 62-031 Luboń tel.: 61 853 26 51 fax: 61 853 26 51 biuro@cechcukiernikowipiekarzy.pl cech_cuk_piek@op.pl W dniu 31 października 2008 r. rogal świętomarciński został zarejestrowany przez Komisję Europejską pod znakiem Chronione Oznaczenie Geograficzne. Może być on wytwarzany w Poznaniu, powiecie poznańskim oraz 25 innych powiatach województwa wielkopolskiego. SER KORYCIŃSKI SWOJSKI ChOG Ser koryciński swojski to ser dojrzewający, wyrabiany z niepasteryzowanego, pełnego mleka krowiego z dodatkiem podpuszczki oraz soli kuchennej. Ma kształt spłaszczonej kuli o średnicy do 30 cm. Wielkość sera zależy od ilości masy serowej włożonej do cedzaka (od 2,5 kg do 5 kg) i okresu dojrzewania. Poszczególne sery różnią się od siebie okresem leżakowania. Świeży dojrzewa od 2 do 4 dni, leżakowany od 5 do 14 dni, a ser swojski dojrzały powyżej 14 dni. Długi okres leżakowania nie zmienia specyficznych cech sera. Aby wzbogacić smak wyrobu można do niego dodać przyprawy i zioła suszone: pieprz, chili, bazylię, koperek, pietruszkę, lubczyk, miętę, czarnuszkę, czosnek niedźwiedzi, paprykę, majeranek, kminek, oregano, a nawet suszone grzyby. W dniu 10 sierpnia 2012 r. ser koryciński swojski został zarejestrowany przez Komisję Europejską jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Wytwarzany jest on na obszarze trzech gmin województwa podlaskiego, w powiecie suchowolskim: Korycin, Suchowola, Janów. Suska sechlońska to podsuszona i podwędzona śliwka. W miejscowej gwarze suska znaczy tyle co suszona, a sechlońska pochodzi od nazwy miejscowości Sechna, leżącej w gminie Laskowa, w Małopolsce, z której wywodzi się tradycja suszenia śliwek. Suska sechlońska ma elastyczny, mięsisty miąższ i pomarszczoną, lepką skórkę w kolorze od ciemnogranatowego do czarnego. W smaku jest lekko słodka z dymnym posmakiem i aromatem wędzenia. Zrzeszenie Producentów Sera Korycińskiego Urząd Gminy Korycin, ul. Knyszyńska 2a, 16-140 Korycin tel.: 85 722 91 89 fax: 85 722 91 80 serkorycinski@gmail.com SUSKA SECHLOŃSKA ChOG Stowarzyszenia Producentów Owoców i Warzyw w Ujanowicach Sechna 32, 34-603 Ujanowice tel.: 18 333 41 58 fax: 18 333 30 76 wisniowygaj@interia.pl 14

Suska sechlońska jako produkt ze znakiem Chronione Oznaczenie Geograficzne została zarejestrowana w Komisji Europejskiej 9 października 2010 r. Obszar geograficzny, na którym jest ona wytwarzana obejmuje 239,55 km² i położony jest w województwie małopolskim w granicach administracyjnych czterech gmin: Laskowa, Iwkowa, Łososina Dolna i Żegocina. wony kolor, wyrównany na całej powierzchni. Są lekko błyszczące i po przekrojeniu - intensywnie czerwone. Jędrne i bardzo soczyste, mają wyjątkowy aromat i zapach, który odróżnia je od truskawek uprawianych w innych regionach. Truskawki kaszubskie są znacznie słodsze, zawierają bowiem więcej cukrów. ŚLIWKA SZYDŁOWSKA ChOG Kółko Rolnicze w Szydłowie, Spółdzielnia Producentów Owoców DOBRYSAD w Szydłowie oraz Stowarzyszenie Producentów Owoców w Szydłowie. ul. Rynek 27, 28-225 Szydłów tel.: 501 569 101 fax: 41 354 52 75 biuro@dobrysad.com.pl Truskawka kaszubska / kaszëbskô malëna od dnia 28 listopada 2009 r. wpisana jest do europejskiego rejestru nazw i oznaczeń jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Oznaczeniem tym mogą się legitymować owoce wyprodukowane na obszarze powiatu kartuskiego, kościerskiego, bytowskiego oraz gminy Przywidz, Wejherowo, Luzino, Szemud, Linia, Łęczyce oraz Cewice, czyli, ogólnie rzecz ujmując na terenie Pojezierza Kaszubskiego lub historycznych Kaszub. Pochodzące z gminy Szydłów śliwki szydłowskie to owoce z pestką lub bez, które poddano procesowi jednoczesnego suszenia i wędzenia dymem oraz gorącym powietrzem. Do produkcji śliwki szydłowskiej wykorzystuje się jedynie dojrzałe, zdrowe owoce różnych odmian śliwy domowej (np. tradycyjne Damachy). Śliwka szydłowska charakteryzuje się jednolitą, elastyczną konsystencją miąższu i ma bardzo intensywny, specyficzny smak i zapach wędzenia. Jej skórka powinna być silnie pomarszczona, ale błyszcząca. 30 października 2010 r. śliwka szydłowska została zarejestrowana jako Chronione Oznaczenie Geograficzne. Oznaczeniem tym mogą być opatrzone wyłącznie wyroby, do produkcji których wykorzystano owoce typowej śliwy domowej Węgierki i jej pochodnych (charakteryzujące się dużą zawartością cukru oraz stosunkowo małą zawartością wody) i wyprodukowane wyłącznie na obszarze gminy Szydłów (108 km²) w województwie świętokrzyskim. TRUSKAWKA KASZUBSKA / KASZËBSKÔ MALËNA ChOG Kaszubskie Stowarzyszenie Producentów Truskawek ul. Długa 13, 83-323 Kamienica Szlachecka tel.: 58 684 63 57 fax: 58 684 63 57 truskawkakaszubska@interia.eu Truskawka kaszubska lub kaszëbskô malëna jest tradycyjnym produktem województwa pomorskiego. Jej owoce mają dość zmienny kształt, jednak wszystkie podczas dojrzewania wybarwiają się na intensywnie ciemnoczer- Wielkopolski ser smażony robi się z twarogu z mleka krowiego. Przed smażeniem poddawany jest procesowi dojrzewania zwanego tradycyjnie gliwieniem, któremu zawdzięcza swój charakterystyczny smak i zapach. Wyrób ten może mieć dwie postacie: naturalną, bez dodatków oraz z kminkiem. Produkcja sera trwa 6-7 dni. Świeży twaróg najpierw gliwieje (następuje wówczas naturalny rozkład białek), a następnie jest smażony wyłącznie na maśle, co także przyczynia się do jego wyjątkowego smaku. Na tym etapie można dodać kminek. Wielkopolski ser smażony został wpisany do unijnego rejestru jako Chronione Oznaczenie Geograficzne w dniu 21 kwietnia 2009 r. Jeden z etapów jego produkcji przebiega w granicach Województwa Wielkopolskiego. WIELKOPOLSKI SER SMAŻONY ChOG Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska TOP - TOMYŚL ul. Kolejowa 33, 64-300 Nowy Tomyśl tel.: 61 442 26 31 fax: 61 442 26 30 top.tomysl@post.pl 15

CEBULARZ LUBELSKI ChOG Produkt w trakcje procedury rejestracyjnej. 20 października 2011 r. kabanosy zostały wpisane do unijnego rejestru, jako polska Gwarantowana Tradycyjna Specjalność. Rejestracja nastąpiła bez zastrzeżenia nazwy. Kabanosy mogą być produkowane we wszystkich krajach Unii, ale tylko Polska może umieszczać na opakowaniu unijne logo. O przyznanie znaku Chronionego Oznaczenia Geograficznego ubiega się cebularz lubelski, smakowite pieczywo z cebulowym nadzieniem, wypiekane tradycyjnie w województwie lubelskim. Jest to okrągły placek o średnicy 5-25 cm i grubości ok. 1,5 cm, wyrabiany z lekkiego ciasta pszennego, zwanego wyborowym. Warstwa farszu, wypełniająca środek cebularza, składa się z pokrojonej w grubą kostkę cebuli wymieszanej z makiem (cebulę miesza się z makiem parę godzin przed wypiekiem i soli, aby puściła ona sok; właśnie po maku łatwo poznać oryginalny cebularz) i olejem roślinnym - rzepakowym lub słonecznikowym. Pierwsze wzmianki o cebularzu lubelskim sięgają XIX w. Jako pierwsi zaczęli go wypiekać Żydzi zamieszkujący tereny lubelskiego Starego Miasta, później ci z Zamościa i Kazimierza. KIEŁBASA JAŁOWCOWA GTS GWARANTOWANA TRADYCYJNA SPECJALNOŚĆ Związek Polskie Mięso ul. Chałubińskiego 8, 00-613 Warszawa tel.: 22 830 26 56 fax: 22 830 16 48 info@polskie-mieso.pl GWARANTOWANA TRADYCYJNA SPECJALNOŚĆ KABANOSY GTS Związek Polskie Mięso ul. Chałubińskiego 8, 00-613 Warszawa tel.: 22 830 26 56 fax: 22 830 16 48 info@polskie-mieso.pl Kiełbasa jałowcowa wykonana jest z mięsa wieprzowego, a nazwę swą zawdzięcza owocom jałowca, którymi jest przyprawiony jej farsz. Gotowa kiełbasa wędzona jest w zimnym dymie przy użyciu zrębków bukowych oraz gałązek jałowca. Specyficzną cechą jałowcowej jest także kruchość mięsa, które pochodzi od świń ras późno dojrzewających, ze średnią zawartością tłuszczu śródmięśniowego powyżej 3% (z tzw. marmurkowatością). Jałowcowa ma wygląd równomiernie pomarszczonego batona zwiniętego w wianek. Kiełbasa ta jest sprzedawana wyłącznie w dwóch, bardzo do siebie zbliżonych formach: małych wianków o średnicy powyżej 32 mm i masie ok. 0,5 kg i dużych wianków o średnicy 36 mm i masie ok. 0,8 kg. Kabanosy to jeden z najpopularniejszych rodzajów kiełbasy w Polsce. Są to cienkie długie batony suchej kiełbasy, odkręcone z jednej strony. Mają one suchą i równomiernie pomarszczoną powierzchnię. W przekroju widoczne są ciemnoczerwone kawałki mięsa oraz jasne kawałki tłuszczu. Ich cechą charakterystyczną jest smak peklowanej i pieczonej wieprzowiny oraz lekki posmak kminku oraz pieprzu. 19 kwietnia 2011 r. kiełbasa jałowcowa została zarejestrowana jako Gwarantowana Tradycyjna Specjalność. Jako że ten typ ochrony produktu nie obejmuje jego nazwy, która w niektórych przypadkach może być nadal używana do określania kiełbas nie odpowiadających chronionej recepturze, produkty chronione odróżniają się od zwykłych znakiem unijnym GTS na etykiecie. 16